Vikublaðið - 17.03.1994, Blaðsíða 8

8
YIKUBLAÐIÐ 17.MARS 1994
Blaðsíða 82 í Heilsufræðinni var
mikið feimnismál í 12 ára
bekkjum fortíðarinnar og
herma fregnir að allmargir kennarar
hafi einfaldlega hlaupið yfir þessa ill-
ræmdu blaðsíðu, þar sem var að finna
kaflann „Nýtt líf ntyndast“.
1 dag er erfitt að ímynda sér feimn-
ina. Kaflinn er hinn saklausasti ineð
setningum eins og „Nýtt líf kviknar
við æxlun“ eða „frjóin geta synt þang-
að upp, ef þau komast inn í leggöng-
in.“ Það svæsnasta er lýsing á því að
kynfæri kvenna séu hol að innan, með
slímuga, allþykka og teygjanlega veggi
úr vöðvum. Og að aðalhlutar kynfæra
karla séu tvö eistu í pungnum. Þessu
fýlgdu nær óskiljanlegar teikningar.
14 ára taka þau allan
pakkann
Nú er öldin önnur og í raun hefur
átt sér stað bylting í kynfræðslu á síð-
ustu árum. Nú byrja börnin 6 ára að
læra um að strákalíkamar séu ekki eins
og stelpulíkainar. Um kynlíf er í Aust-
urbæjarskóla fyrst farið að ræða mark-
visst í 11 ára bekk, en þá er einkum
farið í námsefni um upphaf kyn-
þroskans. I 12 ára bekkjum nútímans
er ekkert verið að hlaupa yfir „blað-
síðu 82“, heldur fjallað um kynlífið í
heild og um siðfræðina. Það skal und-
irstrikað að Austurbæjarskóli tekur
kynfræðsluna einu ári fyrr en margir
aðrir grunnskólar.
Þegar krakkar yfirleitt allra skóla
eru 13 ára, á fermingarárinu sjálfú
þegar þau eru „tekin í fullorðinna
manna tölu“, er gert hlé á kynfræðsl-
unni. Skýringin er sú, að þá er orðið
svo mikið þroskabil milli strákanna og
stelpnanna að fræðslan gefst ekki vel.
Stelpurnar eru komnar langt ffamúr
strákunum!
En í 9. bekk þegar krakkarnir eru
14 ára, eru þau í flestum skólum látin
„taka allan pakkann" og fara í ítarlega
umfjöllun um kynlífsmálin. I Austur-
bæjarskóla hefúr farið fram kennsla á
þennan hátt í 5 eða 6 ár. Sumir skólar
og jafnvel meirihluti þeirra bjóða hins
vegar upp á pakkann ári síðar. Þetta er
ákvörðun hvers skóla fyrir sig og er
það umhugsunarvert.
Geta Jbreldrarnir lœrt af
unglingunum ?
Við getum borið þetta saman: Fyrir
ekki margt löilgu gerðist það í cinum
Ferming
Prentun á servíettur
Sálmabækur
Fermingarkerti
Kerti
Gesta-/fermingarbækur
Hárskraut og hanskar
Borðar og skraut
Blóm og skreytingar
Mikið úrval af servíettum
Blómið
Grensásvegi 16
Sími 91-811990
Bokk)orverkefni 3.2
ÆX1.UNAKFÆRI KVENNA
æxlunarfæri kvenna
Ytri iknpabarmar
íf5ÖÍ

</] I j
11 7 y Si. s

NÝTT LÍF MYNDAST.
Æxlun. Öll dýr og jurtir ciga forcltlra, liin fullkomnari hæði
inóður og föður. Sumum lægri tlýrúm og jurtum fjölgar mcð
skiptingu, c. þau skipta sér í tvcnnt og ciga því aðcins citt
foreldri.
Nýtt líf kjjikpiar við lexltrn. Þau líffæri, scm annasf myntlun
cða fjölgun nýrra cinstaklinga, ncfnast kynfæri (æxlunarfæri).
Kynfæri kvcnna cru ncðst í kviðarholinu. Aðalhlutar þcirra cru:
leg og tvó eggjakcrft. Lcgið cr holt innan. Vcggir þcss cru úr
vöðvum. Þcir cru allþykkir og tcygjanlcgir. Að innan cr lcgið
klætt slímu. Frá ncðri ciula lcgsins liggja lcggöng út úr líkatn-
anuin. Sitt hvorum mcgin við lcgið cru eggjakerfin. í þciin
mynclast egg (cggfrumur). Frá hvoru cggjakcrfi um sig liggur
cggpípa inn í lcgið.
Kynfæri karla. Aðalhluti þeirra cru tvö eisttt, scm cru í pungn-
um. í cistunum myndast frjó (frjófrumur). Frá hvoru cista
um sig liggur löng pípa, sáðgöng, cr opnast inn í þvagrásina.
Frjóvgun og fóstur. Til þcss að nýtt líf kvikni, vcrður f-jó
að samcinast cggi, það ncfnist frjóvgttn. Frjóvgun á scr stað í
annarri hvorri cggpípunni. Frjóin gcta synt þangað upp, cf
Jkiu komast inn í lcggöngin. Þcgar cggið cr frjóvgað, tckur það
82
scr liólfcstu í slínui lcgsins. Jafn-
framt fcr |>að að skipta scr í
flciri og flciri frumur, scm all-
ar loða saman. Þcssi frumu-
hópur cr nýtt líf, scm ncfnist
fós/ttr.
Slíma lcgsins cr mjög hlóð-
rík, svo að fóstrið fær ríkulcga
næringu og vcx |)ví mjög ört.
Fftir um |)að hil 9 mánuði fæð-
ist harnið. Við fæðingu þrýsta
vöðvar legsins harninu gcgnum
lcggöngin. Móðir |)ín hcfur
því fóstrað þig í líkaina siuum
fyrsta hlutann af lífi þínu. Þcgar
þú fæddist, hcfur þú scnnilcga
vcrið um 50 cm á lcngd og
vcgið um 3% kg.
Kynþroski. í hvcrt skipti,
scm cgg Jiroskast í öðru hvoru
cggjakcrfinu, |>ykknar slíma
lcgsins og vcrður mjög hlóð-
rik. Fi cggið írjógvast ckki,
hrcytist það ckki í fóstur. Vcrð-
ur J)ví ekki þörf fyrir hlóð slím-
unnar, svo að hún springur
og hlæðir úr henni. Venjulega
Jjroskast cgg fjórðu hverja viku.
Vcrður J)ví blæðing (tíðir) cinu
sinni á mánuði. Oftast vcrður
Jætta í fyrsta skipti á aldrinum
12—H ára.
Drengir vcrða vcnjulcga kyn-
J)roska nokkru scinna cða á
aldrinum H—16 ára.
heilsufræðitíma í 12 ára bekk að kenn-
ari fjallaði í stuttu og hröðu máli um
innihald kaflans sem hófst á blaðsíðu
82 (ef hann þá ekki hljóp yfir kaflann).
Nú byTja krakkarnir 11 ára að læra um
þetta og 14 ára er þeim gert að sitja í
14 kennslustundir um málið og hver
kennslustund tekur 80 mínútur.
Líklega getur 14 til 15 ára ungling-
ur í dag frætt foreldra sína sitthvað um
kynlífið!
Það var í raun ekki fyrr en með lög-
um nr. 25 frá 1975 að skólum var gert
skylt að veita fræðslu um kynlíf og sið-
fræði þess. Og þremur árum síðar var
sérstaklega í lög leitt að fræða skyldi
nemendur grunnskóla um kynsjúk-
dóma og varnir gegn þeim. Kyn-
fræðsla er í aðalnáinsskrá grunnskóla
sögð „mildlvæg fyrir alhliða þroska og
heilbrigði nemenda, ekki síst þegar
kynþroskaaldri er náð“ og markmiðin
einkum sögð þau að koma í veg fyrir
ótímabærar þunganir, kynsjúkdóma
og kynferðislegt ofbeldi.
Helstu markmiðin með
kynfræðslunni
Því er stefnt að því að nemendur:
- læri frá unga aldri að umgangast
hver annan þannig að sambandið ein-
kennist af virðingu fyrir þeim sjálfum
og og öðrum, jafnrétti, heiðarleika og
nærgætni.
- verði færir um að taka skynsam-
legar ákvarðanir í kynferðismálum og
forðast neikvæðan hópþrýsting.
- geri greinarmun á klámi og heil-
brigðu kynlífi.
- fræðist um kynþroska, kynhvöt,
gerð og starfsemi kynfæra, frjóvgun,
fósturþroska og getnaðarvarnir.
- Þekki orsakir, einkenni, smitleið-
ir og afleiðingar helstu kynsjúkdóma,
einkum alnæmis, lekanda og klamid-
íu.
- geti sett sig í spor foreldris svo að
þeir átti sig á þeirri ábyrgð sem for-
eldrahlutverkinu fylgir.
Hér verður ekki fjölyrt um allt það
margvíslega efrii sem unglingarnir
læra um, en reynslan bæði hér og t.d. í
Bándaríkjunum hefur leitt í ljós ótví-
ræða kosti þess að fjalla ítarlega um
þessi mál í skólanum. Ekki síst hér á
landi þar sein tíðni þungana og kyn-
sjúkdóma er há meðal ungs fólks.
*
A kennarinn að opinbera
misnotkun eða þungun?
I sérstakri kennarabók vegna náms-
efnisins „Kynfræðsla: lífsgildi og á-
kvarðanir“ koma einnig fram óbein
atriði fyrir kennarann að ígrunda. Þá
er átt við hlutvcrk kennaranna þegar
að persónulegum vandamálum nem-
andanna keinur og eiga kennaranir
ekki síst að hafa þrennt í huga:
- I lugsanlegt er að einhverjir nem-
endanna hafi orðið fyrir kynferðis-
legri misnotkun, öðru ofltcldi eða
nauðgun eða þekki til slíks. Kennar-
inn á því að vera ineðvitaður um
hvaða atvúk honum ber að tilkynna og
greina nemendum sínum frá þeirri til-
k)mningarsk)'ldu.
- Kennararnir geta orðið þess varir
að nemandi undir lögaldri hafi k)'n-
sjúkdóm. Samkvæint lögum er heil-
brigðisstarfsfólki ekki skylt að til-
kynna foreldrunum slíkt.
- Samkvæmt lögum er heilbrigðis-
starfsfólki ekki skylt að tilkynna for-
eldrum ef barn þeirra undir lögaldri
fær framkvæmt þungunarpróf eða fær
getnaðarvörn.
%