Vikublaðið - 22.11.1996, Blaðsíða 2

\
VIKUBLAÐIÐ 22. NOVEMBER 1996
Vikublaðið
Útgefandi: Tilsjá ehf.
Ritstjóri og ábm.: Friðrik Þór Guðmundsson.
Blaðamenn: Amdís Þorgeirsdóttir, Björgvin G. Sigurðsson,
Ólafur Þórðarson og Róbert Marshall.
Hönnun, umbrot og ljósmyndir: Ólafur Þórðarson.
Próförk: Arndís Þorgeirsdóttir.
Prentvinnsla: Isafoldarprentsmiðja.
Ritstjóm, afgreiðsla og auglýsingar:
Laugavegur 3 (4. hæð), 101, Reykjavík.
Sími: 552-8655. Fax: 551-7599.
Félagslega íbúðakerfið
Á aðalfundi Sambands íslenskra sveitarfélaga kom vel
fram í hversu miklum ógöngum mörg sveitarfélög eru vegna
þeirrar þróunar sem átt hefur sér stað innan hins félagslega
íbúðakerfis. Mörg þessara sveitarfélaga hafa orðið að leysa
til sín félagslegar íbúðir og hafa tekið upp á því að leigja
þær út án þess að leigan dugi fyrir afborgununum. Sums
staðar hefur félagslega kerfið orðið baggi á sveitarsjóðum
vegna þessa.
Félagslega íbúðakerfið var sett upp á sínum tíma til að
vera viðráðanlegur kostur fypr láglaunafólk sem vildi komast
í eigið húsnæði. Það gefur auga leið að menn eru komnir
langt frá þessu upphaflega markmiði þegar afborganir í fé-
lagslega kerfinu eru láglaunafólki ofviða. Afborganir geta
farið upp í 30 til 40 þúsund krónur á mánuði - sem vitaskuld
er of mikið fyrir fólk sem býr við laun upp á 50 til 70 þúsund
krónur á mánuði.
Á þessu verður að taka. Alþýðubandalagið hefur markað
þá stefnu að greiðslubyrði í húsnæðiskerfinu eigi aldrei að
vera meiri en sem nemur 20% af ráðstöfunartekjum fólks. í
slíkri stefnumörkun eru það auðvitað hagsmunir hinna lægst
launuðu sem eru í forgrunni og þannig á það að vera. Fé-
lagslega íbúðakerfið á ekki að vera þannig að ef efna-
minnsta fólkið nær ekki tilteknu lágmarki í iaunum þá eru
þeim allar dyr lokaðar.
Ástæða er til að óttast að félagsmálaráðherra og ríkis-
stjórnin komi fram með lausnir í þessu máli sem leiða það
eitt af sér að sveitarstjórnirnar sitja uppi með vandann. Og
er þó ekki bætandi á þá erfiðu skuldastöðu sem mörg sveit-
arfélaganna búa við. Það væri lýsandi fyrir stefnu ríkis-
stjórnarinnar að koma sér undan lausn slíkra mála, en láta
stórskuldugar sveitarstjórnir og bláfátækar fjölskyldur sitja
uppi með vandann.
Páll Péturssson félagsmálaráðherra virðist nefnilega alls
ekki hafa það fólk í fyrirrúmi sem mest þarf á samfélagslegri
aðstoð að halda. Frumvarp hans til breytinga á atvinnuleys-
istryggingum er hrópandi um þetta. Þar er enn þrengt að því
fólki sem er svo ólánsamt að vera atvinnulaust.
Geta Páll og félagar hans í ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
ekki farið að finna einhverja aðra til að berja á en þá sem
standa verst að vígi? Getur það virkilega verið stefna ríkis-
stjórnarinnar að gera þjóðfélag okkar ennþá fjölskyldufjand-
samlegra en þegar er orðið?
Vinstra samstarf
í vikunni hófust formlegar viðræður fulltrúa allra stjórnar-
andstöðuflokkanna um aukið samstarf. Markmiðið með við-
ræðum þessum er að samvinna þessara afla geti orðið sem
nánust. Ástæða er til að fagna þessum viðræðum. Sérstak-
lega er fagnað þeirri áherslu sem í viðræðunum er lögð á
að ræða fyrst og fremst málefnin, en síður stöðu hvers
flokks eða stöðu einstakra forystumanna.
Við eigum eftir að heyra talsmenn íhaldsaflanna tala
digurbarkalega um vonlausar viðræður og að vinstriöflin geti
aldrei átt samleið. Sömu menn eru nú fullir ótta.
Það er lengi búin að vera einlæg von fjölmargra vinstri-
manna og félagshyggjufólks að þeir flokkar sem nú skipa
stjórnarandstöðuna í landsmálum slíðri sverðin. Þeir eru
ófáir sem vilja sem fyrst upplifa stofnun öflugs flokks á
vinstri væng stjórnmálanna. Ekki síst unga fólkið, sem ekki
er heltekið af rimmunni við þrautseiga fortíðardrauga. Ungt
fólk innan stjórnarandstöðuflokkanna hittist á Bifröst um síð-
ustu helgi og þar ríkti slík samstaða að eftir því hefur verið
tekið. Unga fólkið ætlar ekki að láta átök hinna eldri flækjast
fyrir sér, heldur stofna regnhlífarsamtök í janúar og í raun
sýna hinum bardagamóðu eldri kynslóðum gott fordæmi.
Þetta þýðir ekki að hinn stóri jafnaðarmannaflokkur verði
til á svipstundu. Það er full ástæða til að fara vel og vand-
lega yfir allt málefnasviðið og kortleggja nákvæmlega hvað
það er sem sameinar þessa flokka og hvað ber í milli. Ef
viðræðurnar einkennast af þolinmæði, einlægni og heiðar-
leika þá geta heitustu óskir ræst.
tilsja
Málfrelsi og
mannhelgi
Lengi hefur óvandaður málflutn-
ingur og stóryrði sett svip á málgögn
róttækra jafnaðarmanna, til mikils
skaða fyrir málstaðinn. Ekki er alltaf
við ritstjórana eina að sakast, þó þeir
beri að sjálfsögðu ábyrgð á birtingu
greina, líka aðsendra. Mér hefur fund-
ist þetta einkenna ritstjómarstefnu
Vikublaðsins.
I tilsjárgreininni ,,Æran meidd”. í
42. tbl. er fjallað um meiðyrðakæru á
hendur ritstjóra Alþýðublaðsins og
dóma yftr Vikublaðinu fyrir æm-
meiðingar. Þetta vekur þá tilfinningu
ritstjórans, að „hugsjónin um tjáning-
ar- og málffelsi sé fokin út í veður og
vind”. Hér er mikill vindgangur af
litlu tilefni. En, ekki er hér um nýtt
sjónarmið blaðamanns að ræða.
Meiðyrðadómar fjalla ekki um
gagnrýni og koma málffelsi ekkert
við. Þeir em vöm einstaklinga sem
verða fyrir meiðandi ummælum í
fjölmiðluni. Vikublaðið hefði með
góðu móti getað sparað sér allar sekt-
argreiðslur, ef menn þar á bæ hefðu
látið sér nægja málefnalega umfjöllun
í gagnrýni sinni. En stundum grípa
menn til ofbeldis og það er refsivert.
Mörgum er það áhyggjuefni hvem-
ig fjársterkir menn eignast og deila
um völdin í sjónvarpsstöðvum. Um
það er full ástæða til að tjallað sé,
hvað svo sem mennimir kunna að
heita. Sama er að segja um fólk sem
er kosið til pólitískra valda í landinu
og eyðir miklum fjármunum til að ná
þeim; hveijir greiða þessa fjármuni
og í hvaða skyni? Em kosningar sem
byggja á ijárframlögum lýðræðisleg-
ar? Um þetta þarf að fjalla á málefna-
legan og ábyrgan hátt. Er það gert? Er
það málefnaleg umfjöllun, að benda
fram hjá vandamálinu og beina at-
hygli fólks fyrst og fremst að þeim
einstaklingum sem málið snertir, oft
með neikvæðum dómum um persónu
þeirra?
Þótt ósönnuð sé
Ég tel svo ekki vera. Þetta er ein-
faldlega fréttamennska sem reynt er
að ryðja til rúms hér á landi, en virð-
ist vera mjög útbreidd erlendis, víða
að minnsta kosti. Þetta er liður í bar-
áttu aðsópsmikilla blaðamanna, sem
vilja geta fjallað um hvað sem er og
jafnvel ráðist á æru manna, án allrar
ábyrgðar. Dæmi um það er nærtækt,
þar sem er skætingur ritstjóra Viku-
blaðsins um æruna í tilsjárgreininni í
42. tbl. Hins vegar er fróðlegt að
skoða ummæli Örvar-Odds, sem rit-
stjórinn rekur í greininni. Þar er eng-
inn maður nefndur með nafni. Höf-
undur pistlanna veit, að eina viðmið-
unin sem dómstólar geta miðað við,
er nafn þess sem fjallað er um. Önnur
viðmiðun hlyti að vera mjög teygjan-
leg. En, ekki er þetta til fyrirmyndar.
Að kalla mann „glæpamannafram-
leiðanda” á prenti, hlýtur að vera
hugsað sem ærumeiðing, um annan
tilgang getur ekki verið að ræða.
Nema það sé áform ritstjóra Alþýðu-
blaðsins og Vikublaðsins að láta í sí-
fellu reyna á það sem Vikublaðið
kallar „úrelt lög sem vemda opinbera
starfsmenn sérstaklega”. Sé svo,
hljóta að vakna spumingar. Með
hvaða rétti geta blaðamenn ráðist að
æm þeirra sem þeir fjalla um?
í stjómarskránni okkar, sem hefur
allt of lengi verið í felum ráðamanna,
er byggt á ábyrgð og rétti einstakling-
anna, en jafnframt tekið fram í 72.
grein: „Ritskoðun og aðrar tálmanir
fyrir prentfrelsi má aldrei í lög leiða”.
Lagagreinin sem blaðamenn hafa
mest gagnrýnt, 108. greinin fræga, er
í heild á þessa leið:
„Hver sem hefur í frammi skamm-
aryrði, aðrar móðganir í orðum eða
athöfnum eða ærumeiðandi aðdrótt-
anir við opinberan starfsmann, þegar
hann er að gegna skyldustarfi sínu,
eða við hann út af því, skal sæta sekt-
um, varðhaldi eða fangelsi allt að
þremur ámm.
Aðdróttun þótt ósönnuð sé, varð-
ar sektum, ef hún er borin fram á
ótilhlýðilegan hátt.“
Þetta er allt og sumt. Hver er bætt-
ari með því að mega ráðast að æm
manna með þeim hætti sem þama er
bannað? Síðasta málsgreinin, sem ég
hef feitletrað, er að ég held, það eina
sem blaðamenn og rithöfundar hafa
vitnað í, þegar þeir hafa ráðist gegn
þessari lagagrein. Hún felur þó ekkert
annað í sér en áréttingu á því, að ekki
sé verið að banna mönnum að gagn-
rýna opinbera starfsmenn. Það eina
sem er úrelt í þessari grein, er að talað
skuli vera um opinbera starfsmenn.
Mér sýnist þó, að ekki ætti að þurfa
nema sæmilega greindan lögmann til
að benda á að nú á dögum em
skyldustörf manna þannig, að hugtak-
ið opinber starfsmaður ætti að hafa
víðari tilvísun en áður.
Ræða Styrmis
Róttækir jafhaðarmenn og annað
gott fólk, þyrfti að eiga sér verðugri
málsvara en þá sem hafa ráðið rit-
stjómarstefnu Vikublaðsins. Hún er
eins ómerkileg eins og hún er ofbeld-
issinnuð. Og þar sem ég hef nýlega
lesið frábæra og fróðlega ræðu
Styrmis Gunnarssonar, þar sem hann
rekur sögu Kópavogs, en víkur jafn-
framt lítillega að valdi fjölmiðlanna
og, án þess að mér detti hann í hug
sem málsvari kommúnista, þá verð ég
að segja, að miklu heilbrigðari blaða-
maður er Styrmir en ritstjórar Viku-
blaðsins.
Hér verð ég að gera lítinn eftir-
mála, þar sem Kristján Ragnarsson
hefur valið ritstjómm Morgunblaðs-
ins heiðursheitið „síðasti sósíalist-
inn". Ek]ci-skal ég-þ)anda mér í það
mat. En þegar við syngjum saman
baráttusöng jafhaðarmanna og það
skulum við gera sem oftast, þá mætt-
um við gjama taka eftir því, að í hon-
um er aðeins eitt markmið, „að
byggja réttlátt þjóðfélag”. Þó okkur
geti greint á um einstök atriði, þá held
ég að enginn muni andmæla þessu
markmiði, hvar í flokki sem hann er.
Baráttu fyrir réttlátu þjóðfélagi líkur
aldrei. en það hlýtur að þróast í átt til
meiri jafnaðar- og Vifðingar; einstak-
linga. Barátta 'fyrir- réttlátu-þjóðfélagi
verður aldrei háð méð ótíeiðarlegu
móti, svo sem að sverta mannorð ein-
staklinga, eða með því að koma á þá
ákveðnum stimpli, sem fyrirfram hef-
ur verið gerður tortryggilegur. Þetta
gerði Morgunblaðið alveg miskunn-
arlaust, meðal annars gagnvart for-
ystumönnum sósíalista í Kópavogi,
sem Styrmir Gunnarsson þekkir vel.
Þetta gerir Vikublaðið líka og virðist
montið af.
Helgi Jónsson
240923-2469
Litlar vinsældir formanns SUS
Sem kunnugt er hefur lítið farið fyrir ungliðahreyfingu
Sjálfstæðisflokksins undanfarin misseri, sérstaklega í
samanburði við þann kraft og
það frumkvæði sem einkennt
hefur ungliðahreyfingar A-
flokkanna. Ástæðan fyrir deyfð
stuttbuxnaliðsins er sú, að Davíð
LSB7- Oddssyni, formanni flokksins,
er ákaflega illa við allt sem
gengur gegn flokkslínunni. Af-
leiðingar þessa eru þær að vin-
sældir Guðlaugs Þórs Þórðarsonar, formanns SUS,
hafa horfið með öllu. Ekki þykir þetta gott veganesti
fyrir Guðlaug inn í framvarðasveit flokksins, enda gef-
ur það auga leið að maður sem ekki getur haldið úti
virkri ungliðahreyfingu í stærsta flokki landsins hefur
ekkert að gera í alvörupólitíkina. Ekki bætir úr skák að
það litla sem SUS hefur staðið fyrir felst í að vekja at-
hygli á erlendri skuldasöfnun ríkisstjórna Davíðs.
Framsókn og vinstra samstarf
Eins og fram kemur í úttekt Vikublaðsins á innri mál-
um Framsóknarflokksins eru skiptar skoðanir innan
hans um hugsanlegt kosningabandalag félagshyggju-
aflanna á landsvísu. Meðan Siv Friðleifsdóttir þver-
tekur fyrir það að Framsóknarflokkurinn eigi að taka
þátt í slíku samstafi þá lýsir Ölafur
Orn Haraldsson þvf yfir að flokkur-
inn eigi ekkert að útiloka. Þetta þykir
bera vott um þau áhrif sem Reykja-
víkurlistinn hefur haft á viðhorf
framsóknarmanna í Reykjavík til
samvinnu á vinstri væng. Ljóst er að
grasrót flokksins í Reykjavík mun á
komandi flokksþingi þrýsta á foryst-
una um að skoða alla möguleika á þátttöku Framsóknar
í kosningabandalagi á landsvísu. Áreiðanlegar heimild-
ir innan flokksins herma að Halldór Ásgrímsson muni
beita öllum ráðum til að þagga þessar raddir niður á
flokksþinginu. Honum þykir samstarfið við Sjálfstæð-
isflokkinn standa tæpt eftir átökin um LÍN og vaxandi
umræður um samstarf til vinstri eftir næstu alþingis-
kosningar.
Atkvæðin 19
Alþýðubandalagsmaður hafði samband við Vikublaðið
og sagðist hafa farið á fund á Kornhlöðuloftinu
skömmu eftir flokksþing Alþýðuflokksins. Þar var
Sighvatur Björgvinsson með fund um framtíð Al-
þýðuflokksins. Gestir á fundinum voru 19 fyrir utan al-
þýðubandalagsmanninn sem taldi þetta þá stuðnings-
menn Sighvats sem tryggðu honum sigurinn. Heimild-
armaður Vikublaðsins sagði Sighvat greinilega vilja
vera mjúkan fyrir sameiningarmálunum á fundinum.
Þó hafi Sighvatur lagt áherslu á að Alþýðuflokkurinn
þyrfti að koma fram af styrk í sameiningarmálunum og
þess vegna hafi ítrekun á stefnu flokksins í t.d. Evrópu-
málunum verið nauðsynleg á flokksþinginu.