Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.2005, Blaðsíða 12

Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.2005, Blaðsíða 12
12 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 29. janúar 2005 Eitt ríki Ástralíu hugleiðir nú aðsetja reglur um verð á nammi í kvikmyndahúsum. Stjórn Suður- Ástralíu vill að reglur um hámarks- verð komist á og til viðbótar að fjöl- skyldum verði leyft að koma með nesti með sér í bíó. Nick Xenophon, sem situr á þingi í rík- inu, sagði í sam- tali við Australi- an Broadcasting Corp. að verð á poppi, nammi og gosi væri of hátt. „Mörgum fjöl- skyldum finnst það nógu dýrt eins og það er að fara í bíó án þess að það sé rukkað nokkur hundruð krónur fyrir vatnsflösku en verðið er yf- irleitt þrisvar sinnum hærra en í matvöruversl- unum,“ sagði hann. Tæplega tvær milljónir manna búa í Suður-Ástralíu.    Nokkrar stríðsmyndir frá Mið-austurlöndum eru á dagskrá Alþjóðlegu kvikmyndahátíðarinnar í Rotterdam, sem nú stendur yfir. Þeirra á meðal eru fyrstu mynd- irnar í fullri lengd frá Írak frá falli Saddams Hussein. Alls verða 800 myndir í 17 flokk- um sýndar á hátíðinni en ein af að- almyndunum er mynd eftir Oday Rasheed. Myndin ber nafnið Under- exposure og var gerð fyrir lítið fé. Myndin, sem er 74 mínútur að lengd og írösk- þýsk framleiðsla, fjallar um lífið í Bagdad á þeim álagstímum strax eftir að hermenn undir forystu Bandaríkjanna steyptu Saddam af stóli. Titillinn er vísun í al- þjóðlega einangrun Íraka undir stjórn Saddams og hrátt útlit mynd- arinnar. Önnur mynd um Írak verður frumsýnd á hátíðinni. Er það bandaríska heimildarmyndin Oc- cupation: Dreamland. Myndin er eftir Garrett Scott og Ian Olds og fylgir eftir deild óreyndra banda- rískra hermanna, sem eru staðsettir nærri Fallujah. Írask-breska myndin Bagdad Blogger er þriðja myndin í þessum hópi. Hún er samansafn mynd- bandsupptaka bloggarans Salem Pax. Breska dagblaðið The Guard- ian gaf Pax tökuvél og sendi hann á helgarnámskeið í gerð heimild- armynda. Myndin sýnir lífið í Bagd- ad undir hernámi Bandaríkja með augum hans. Loks má nefna myndina Turtles Can Fly, sem er verðlaunamynd leikstjórans Bahman Ghobadi. Hún segir frá íbúum þorps í Írak sem bíða innrásar Bandaríkjamanna og eru í örvæntingarfullri leit að gervi- hnattadiski.    Heppnin virðist vera með DrewBarrymore en hún er búin að skrifa undir samning um að leika á móti Eric Bana (The Hulk) í grínd- ramanu Lucky You. Drew leikur söngkonu sem á erfitt uppdráttar en hún kynnist Bana, atvinnu- manni í fjár- hættuspili. Leikstjóri er Curtis Hanson (8 Mile) en myndin er gerð af Warn- er Bros eftir handriti Eric Roth (Forrest Gump). Áætlað er að tökur hefjist í Las Vegas í mars og er það við hæfi þar sem myndin fjallar um fjárhættuspil. Barrymore lék nýlega í smell- inum 50 First Dates og leikur í róm- antísku gamanmyndinni Fever Pitch, sem Farrelly-bræður leik- stýra, en hún verður frumsýnd í Bandaríkjunum síðar á árinu. Erlendar kvikmyndir Popp er vinsælt snarl í bíó. Öryggisvörður í Írak. Drew Barrymore Bandaríska myndin Sideways – eða Hlið-arspor – er einhver ánægjulegasta kvik-myndaupplifun sem ég hef orðið fyrir ílengri tíma. Ekki vegna þess endilega að myndin sé svona óendanlega fullkomin heldur vegna þess hversu óendanlega skemmtileg hún er, óendanlega blátt áfram, óendanlega einföld í allri sinni margsnúnu snilld. Hún er ekki eins og Hringadróttinssögurnar, myndir sem maður hristir höfuðið yfir í örvinglan af lotningu og vonleysi, vitandi það að kvikmyndaafrek af slíkri stærðargráðu verða vart endurleikin í bráð og sannarlega ekki af íslenskri kvikmyndagerð – með fullri virðingu fyrir metnaði og getu okkar stór- huga kvikmyndagerðarmanna. Nei, það sem er svo dásamlegt við Sideways, svo fullnægjandi, er hversu gegnsæ hún er – ef svo má að orði komast. Öll trompin sýnileg, allt hand- bragðið áþreifanlegt, jafnvel fyrir fáfróða en áhugasama leikmenn eins og mig sjálfan. Grunn- urinn að þessari góðu mynd er og á að vera grunn- urinn að öllum góðum myndum; góð saga, vel skrif- uð samtöl, snjöll hlutverkaskipan, einlægur leikur og úrræðagóð og smekkvís leik- og verkstjórn. Gangi allt þetta eftir er engin þörf fyrir brjálaðar brellur og formúgu fjár. Ef við gefum okkur að einn helsti þröskuldur íslenskrar kvikmyndagerðar sé skortur á fjármagni – að hæfileikarnir séu fyrir hendi þarna einhvers staðar – þá hlýtur afleiðingin að vera sú að hún geti hæglega getið af sér mynd í svipuðum gæðaflokki og Sideways, eða því sem næst. Hvers vegna ekki? Hvað stendur í vegi? Meira þarf ekki en gott handrit og góðan leikstjóra sem kann að velja hæfileikaríka listamenn í lið með sér. Virðist einfalt. En þannig virkaði einmitt Sideways á mann. Sú er einmitt snilldin við myndina og leik- stjóra hennar, Alexander Payne, sem sýnir og sannar að þetta eru eftir allt saman engin töfra- brögð, engin óleysanleg stærðfræðiþraut – „bara bíómynd“, eins og vinur minn Udo Kier segir jafn- an og meinar. Það er gaman að velta fyrir sér íslenska vinkl- inum á slíka mynd - ekki endurgerð, ekki eft- irhermu heldur mynd sem hæglega hefði getað orðið til fyrir eða eftir Sideways, mynd á samskon- ar nótum. Alíslenskt hliðarspor. Sting upp á að annað hvort Hallgrímur Helgason eða Jón Gnarr semji handrit –undir handleiðslu alvöru heims- klassa handritalæknis auðvitað, t.d. sjálfs Jims Taylors eða Charlie Kaufman (hægt að ná sam- bandi við hann í gegnum Valdísi Óskarsdóttur, ráð- gjafa Kvikmyndamiðstöðvar). Í staðinn fyrir vín- smökkunarferð um frjósöm Kaliforníuhéruð geta íslensku félagarnir farið saman í lax, síðustu veiði- ferðina áður en annar þeirra festir loksins ráð sitt. Í hlutverki laxveiðifríksins; fráskilda, þunglynda félagans, sem dregur hinn ólæknandi flagara, væntanlegan brúðguma, með sér í veiðina sé ég fyrir mér Jón Gnarr sjálfan, eða jafnvel Stein Ár- mann Magnússon, sem sýndi góð tilþrif í Veggfóðri á sínum tíma en hefur því miður ekki náð að fylgja því eftir með nægilega bitastæðum rullum, á hvíta tjaldinu í það minnsta, en sýndi það sem til þarf í leikritinu Kvetch. Flagarinn – athafnalaus athafna- maður – gæti hins vegar verið leikinn af Helga Björnssyni, öðrum sterkum en vannýttum leikara sem gæti átt rækilegt „kombakk“. Leikstjórinn mætti vera af yngri kynslóðinni, einhver sem sýnt hefur fimi sína í að vinna með mannleg drama ekki síður en kómedíuna og það á spunakenndum, raun- sönnum og beittum nótum. Einhver eins og Ragnar Bragason, Róbert Douglas, Árni Ólafur Ásgeirs- son, Gunnar Björn Guðmundsson eða jafnvel Silja Hauksdóttir – til að mýkja svolítið heildarmyndina, laða fram hið metrósexúala í þeim félögum. Svei mér þá, ef ég myndi ekki bara skella mér á slíka mynd – njóta örlítils hliðarspors frá bóka- myndunum. Íslenskt hliðarspor – bara hugmynd ’Í staðinn fyrir vínsmökkunarferð um frjósöm Kaliforn-íuhéruð geta íslensku félagarnir farið saman í lax …‘ Sjónarhorn Skarphéðinn Guðmundsson skarpi@mbl.is L eikstjórinn, Martin Scorsese, valdi þann kostinn að afmarka The Av- iator við Hollywoodtímabil How- ards Hughes (1905–76), en lífs- hlaup þessa undarlega manns er sannarlega efni í fjölda kvik- mynda. Hann upplifði villtustu drauma en líf hans fjaraði út í fáheyrðri einsemd og bábiljum. Hann er ein dularfyllsta persóna kvikmyndasög- unnar og sú sem haldinn hefur verið skelfileg- astri sjálfseyðingarhvöt. Hæðir hans og lægðir eru með eindæmum. Um skeið átti Hughes flest hraðamet í lofti, nokkur flugfélög og var eigandi umsvifamikillar flugvélaverksmiðju. Gerðist stór- framleiðandi í Hollywood, rak risavaxna verkfæra- framleiðslu, námufyrirtæki, hótel, spilavíti, rannsókn- arstofur og átti fasteignir um allar jarðir. Byggði stærstu flugvél heims, framleiddi og leikstýrði sí- gildum bíómyndum. Var orðlagt glæsimenni og kvennamaður og með auðugustu mönnum fyrr og síðar. Engu að síður dó Hughes við hörmulegustu kringumstæður, í sjálfskipaðri einangrun frá um- heiminum og eins illa á sig kominn á flestan hátt og hugsast getur. Bernskan og Hollywood Hughes fæddist inn í ríkidæmi við upphaf 20. ald- arinnar. Faðir hans hagnaðist á olíuvinnslu en varð vellauðugur á nýrri gerð olíuborkrónu sem hann fann upp og eru notaðar enn þann dag í dag. Fljótlega kom í ljós að Hughes var miklum gáfum gæddur og með óseðjandi áhuga á öllu sem viðkom flugi. Móður sína missti hann aðeins 16 ára, tveim árum síðar föður sinn og stóð þá uppi sem einkaerfingi stórauðæfa. Hughes ákvað að hætta háskólanámi og freista gæfunnar í Hollywood, vitandi að föðurarfurinn brynjaði hann fyrir veraldlegum áföllum. Frændi hans vann hjá Samuel Goldwyn og myndaði tengslin við kvikmyndaheiminn. Hughes reyndist hafa afburða skilning á ólíklegustu hlutum, ekki síst kvikmyndagerð. Ein fyrsta myndin sem hann framleiddi,Two Arabian Knights, færði Lewis Milestone Óskar fyrir leikstjórn. Þá var röðin komin að Hell’s Angels (’30), annarrar tveggja mynda sem hann leikstýrði. Hin er The Outlaw (’43), sem er þekktust fyrir bústinn barm Jane Russell, en Hughes lét sig ekki muna um að hanna nýja gerð brjóstahaldara svo þessi líkams- hluti konunnar mætti rísa í áður óþekktar hæðir. Hughes var fyrst og fremst framleiðandi. Sem slíkur á hann m.a. heiðurinn að stórmyndumum The Front Page og Scarface. Hollywood-árin voru þau ánægjulegustu í lífi hans því Hughes hafði gaman af að berast á og naut ríkulega ná- vista við kvennablóma hvíta tjaldsins. Hann vafði þeim um fingur sér, stórstjörnunum Jean Har- low, Bette Davis, Ginger Rogers, Övu Gardner, Lönu Turner, Katharine Hepburn, svo nokkrar séu nefndar sem hann stóð í ástarsambandi við á fjórða áratugnum. Hughes giftist leikkonunni Jean Peters 1957, þau skildu 1970. Flugmálafrömuðurinn Einhvern veginn fann Hughes tíma til að sinna fluginu, sem eflaust var stóra ástin í lífi hans. Hann var afburða flugmaður, sjálfmenntaður flugvélaverkfræðingur og stórfyrirtæki hans, Hughes Aircraft, lét m.a. smíða The Spruce Goose, gagnslaust ferlíki sem er stæsti flugbátur sögunnar. Á grunni hans var byggð Hercules flutningavélin sem enn heldur velli. Árið 1938 varð hann aðaleigandi TWA flugfélagsins, sem bauð upp á bestu og nýjustu flugvélar heims meðan hans naut við. Í frítímanum setti Hughes m.a. hraðamet á milli Los Angeles og New York, ári síðar umhverfis heiminn (91. klst.), og kom sér upp stærsta safni flugvéla sem um getur í einkaeign. Peningar voru aldrei vandamál á hans bæ. Árið 1946 var Hughes að reyna nýja flug- vélagerð, XF-11, og sat sjálfur í flugstjórasætinu. Flugið mistókst, hann varð að brotlenda vélinni og slapp nær dauða en lífi úr brennandi flakinu. Upp frá því var Hughes háður morfíni og telja margir að rekja megi til slyssins undarlega hegð- un hans á efri árum. Hallar undan fæti Hughes keypti kvikmyndaverið RKO árið 1948, ásamt samnefndu neti kvikmyndahúsa um N- Ameríku. Þá var tekið að halla undan fæti og það selt árið 1955. Hughes einbeitti sér eftir það að Hughes Aircraft, sem var m.a. mikilvægur verk- taki ríkisstjórnarinnar. Árið 1953 stofnaði hann risavaxna læknavísindastöð sem bar nafn hans og var ætlað, samkvæmt hans eigin orðum, að kom- ast til botns „í sköpunarsögu lífsins“. Hann gaf stofnuninni hlut sinn í Hughes Aircraft, sem varð upphaf málaferla sem skattayfirvöld höfðuðu gegn auðkýfingnum. Hughes fór að lokum með sigur af hólmi en eftir miklu var að slægjast, The Howard Hughes Medical Institution var metin á 11 milljarða bandaríkjadala árið 2002. Einangrun og endir Á síðari hluta sjötta áratugarins greindist Hug- hes með ólæknandi þráhyggju og æ undarlegri sögur fóru að berast af hegðun þessa fyrrum orð- lagða glæsimennis og lífsnautnamanns. Furðu- sögur af Hughes voru þó engan veginn nýjar af nálinni. Hann gerðist einsetumaður, aðeins örfáir útvaldir fengu að hitta Hughes, sem varð æ háð- ari lyfjum. Flutti milli hótelíbúða stórborganna, uns hann keypti The Desert Inn í Las Vegas þeg- ar átti að bera hann út. Í kjölfarið fylgdu Cas- taways, Sands, The Landmark, o.fl. glæsihótel og spilavíti borgarinnar. Það fréttist af manninum hér og þar, enginn vissi sannleikann. Hughes hafði mikil pólitísk völd í Nevada og hafði þungar áhyggjur af afleiðingum geislavirkni í kjölfar kjarnorkutilrauna í ríkinu. Ofsóknaræðið ágerð- ist, Hughes fór að bera grímu fyrir andlitinu, lét gerilsneyða allt sem kom nærri honum. Að lokum lést þessi stóri og stæðilegi maður um borð í flug- vél á leið til sjúkrahúss í Texas. Þá vó hann að- eins um 50 kíló, saddur lífdaga. Gæfa og gjörvileiki The Aviator, mynd Martin Scorsese, sem hlaut í vikunni flestar Óskarstilnefningar í ár, fjallar um milljónamæringinn Howard Hughes. En hver er þessi maður sem heillaði Scorsese svo mikið að hann fann sig knúinn til að gera um hann sína stærstu og dýrustu mynd til þessa? Eftir Sæbjörn Valdimarsson saebjorn@heimsnet Hughes Flugið var stóra ástin í lífi hins umsvifamikla milljónamærings, brautryðjanda þotuliðsins.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.