Lesbók Morgunblaðsins - 10.12.2005, Page 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 10. desember 2005 | 15
Kvikmyndir
Borgarbíó, Akureyri
The Ice Harvest
The Exorcism of Emily Rose



 (SV)
Saw II

 (HJ
Smárabíó
The Ice Harvest
Saw II

 (HJ)
The Exorcism of Emily Rose



 (SV)
Into the Blue
In Her Shoes


 (HJ)
The Legend of Zorro



 (SV)
Regnboginn
The Ice Harvest
Saw II

 (HJ
A Sound of Thunder
The Exorcism of Emily Rose



 (SV)
In Her Shoes

 (HJ)
Laugarásbíó
Saw II

 (HJ
The Devil’s Rejects



 (SV)
Waiting
Four Brothers



 (SV)
The Legend of Zorro



 (SV)
Háskólabíó
Green Street Hooligans
Harry Potter og eldbikarinn



 (HJ)
Lord of War



 (SV)
La Marche de L’Empereur





(HJ)
Litli kjúllinn

 (SV)
Corpse Bride



 (SV)
Tim Burton’s Corpse Bride
Sambíóin Reykjavík,
Keflavík, Akureyri
Noel
Harry Potter og eldbikarinn



 (HJ)
Lord of War



 (SV)
Serenity


 (HJ)
Litli kjúllinn

 (SV)
Elizabethtown


 (HJ)
Two for the Money
(SV)
Just Like Heaven
The Exorcism of Emily rose



 (SV)
Tim Burton’s Corpse Bride
Greenstreet Hooligans
Myndlist
Artótek, Grófarhúsi: Björg
Þorsteinsdóttir til desem-
berloka.
Aurum: Ásta Júlía Guðjóns-
dóttir, sýnir ljósmyndir til 17.
des.
Bananananas: Inngarður eft-
ir Daníel, til 17.des.
BV Rammastúdíó inn-
römmun: Guðmunda H. Jó-
hannesdóttir, til jóla.
Café Babalu: Claudia Mrug-
owski til desemberloka.
Gallerí 101: Jólasýning til 6.
jan.
Gallerí BOX: Jón Sæmundur
Auðarson til 18. des.
Gallerí Húnoghún: Soffía Sæ-
mundsdóttir til 5. jan.
Gallerí i8: Þór Vigfússon til
23. desember.
Gallerí Sævars Karls: Hrund
Jóhannesdóttir, Hlaðgerður
Íris Björnsdóttir, Kolbrá
Bragadóttir, Kristín Helga
Káradóttir, Margrét M.
Norðdahl og Ólöf Björg
Björnsdóttir sýna í desember.
Gerðuberg: Eggert Magn-
ússon til 9. janúar.
GUK+: Hartmut Stockter til
16. janúar.
Hafnarborg: Jón Laxdal til
31. desember.
Hallgrímskirkja: Kristín
Gunnlaugsdóttir og Margrét
Jónsdóttir til febrúarloka.
Karólína Restaurant: Óli G.
til aprílloka 2006.
Listasafnið á Akureyri: Helgi
Þorgils Friðjónsson til 23.
desember.
Listasafn Einars Jónssonar:
Fastasýning.
Listasafn Íslands: Ný íslensk
myndlist II til 12. febrúar.
Listasafn Reykjanesbæjar:
Húbert Nói til 4. desember.
Listasafn Reykjavíkur,
Ásmundarsafn: Bernd
Koberling til 22. janúar.
Listasafn Reykjavíkur, Hafn-
arhús: Guðrún Vera Hjartar-
dóttir til 30. desember. Erró
til 23. apríl.
Listasafn Reykjavíkur, Kjar-
valsstaðir: Jóhannes Sveins-
son Kjarval. Til 19. mars.
Listasmiðjan Þórsmörk,
Nesk.: 10 listakonur, fram í
janúar 2006.
Listhús Ófeigs: Dýrfinna
Torfadóttir, Rósa Helgadótt-
ir, Þorbjörg Valdimarsdóttir
til 31. desember.
Norræna húsið: Jonas Wilén,
Henrika Lax og Annukka
Turakka. Til 18. desember.
myndir Marco Paoluzzo í
Myndasal og ljósmyndir Pét-
urs Thomsen í Myndasal. Til
20. febrúar.
Þrastalundur, Grímsnesi:
Reynir Þorgrímsson, til 15.
des.
Leiklist
Borgarleikhúsið: Salka
Valka, sun. Woyzeck, mi., fö.
Kalli á þakinu, sun. Lífsins
tré, su. Þrjár systur, lau., þri.,
fö. Leikhópurinn Perlan
frumsýnir Jólasveinasögu,
sun.
Hafnarfjarðarleikhúsið:
Himnaríki, lau.
Iðnó: Ég er mín eigin kona,
lau., sun. fim. fös.
Íslenska óperan: Öskubuska,
sun., fö.
Leikfélag Akureyrar: Full-
komið brúðkaup, lau., fös. Æv-
intýrið um Augastein lau., sun.,
mán.
Tjarnarbíó: Jólaævintýri Hug-
leiks, lau.
Þjóðleikhúsið: Halldór í Holly-
wood, lau. Edith Piaf, sun.
Leitin að jólunum lau., sun.,
þri., mið., fim.
Nýlistasafnið: Snorri Ás-
mundsson, Tilraunaeldhúsið.
Til 19. desember.
Ráðhús Reykjavíkur: Helga
Birgisdóttir (Gegga) til ára-
móta.
Ráin Keflavík: Erla Magna,
til 15. des.
Safn: Ólafur Elíasson. Guð-
rún Hrönn Ragnarsdóttir,
Kristinn E. Hrafnsson, Jón
Laxdal til 11. desember.
Skaftfell: Rúna Þorkelsdóttir
til desemberloka.
Smekkleysa plötubúð – Hum-
ar eða frægð: Jólasýning Lóu
og Hulla.
Suðsuðvestur: Þóra Sigurð-
ardóttir og Anne Thorseth.
Til 11. desember.
Sundlaugin í Laugardal:
Ólafur Elíasson sýnir olíu-
landslagsmyndir til jóla.
Yggdrasill: Tolli til 25. jan.
Þjóðarbókhlaðan: Brynjólfur
Sveinsson til áramóta.
Þjóðmenningarhúsið: Hjört-
ur Hjartarson, út nóvember.
Íslenskt bókband.
Þjóðminjasafn Íslands:
Huldukonur í íslenskri mynd-
list í Bogasal, til 28. maí. Ljós-
SEGJA má að Kjartan Valdimarsson sé,
ásamt Eyþóri Gunnarssyni og Agnari Má
Magnússyni, einn þriggja höfuðdjasspíanista
okkar síðan Guðmundur Ingólfsson féll frá.
Því miður gefast fá tækifæri til að heyra
Kjartan í djasshlutverkinu enda er það van-
þakklátt starf og illa launað. Þó lék hann á
fínum tónleikum í Norræna húsinu með
Nordic kollektiv í vor og sömuleiðis með
M&M á Borginni, þar sem sóló hans í Lonley
woman Silvers var dýrasti demantur kvölds-
ins.
Það voru alltof fáir mættir á sunnudags-
kvöldið að hlýða á Kjartan og félaga því
djassleikur hans er sjaldgæf upplifun. Þarna
vantaði tvo mæta aðdáendur hans: Þóri Guð-
mundsson, látinn, og David Bell, fluttur að
nýju til Grimsby. Þeir hefðu kunnað að meta
snillina. Fyrsti ópus kvöldsins var eftir
Jarrett og síðan skipt yfir í Richard Rodg-
ers, sem sjaldan var hrifinn af að lög hans
væru færð í djassbúning; þó held ég að hann
hefði hrifist af túlkun Kjartans á Bewitches.
Eftir frábæran inngang lék Kjartan laglín-
una yfirvegað og tært, sólóinn rómantískur
framan af en blúsaður er yfir lauk. Þarna var
hrynsveitin fín en einhvern veg-
inn fannst mér þeir þremenn-
ingar ekki ná saman í Someday
my prince will come og Kjartan
fór mikinn í hljómum þar og
endaði næstum á garnerískan
máta. Þetta lag var jafnan á
efnisskrá Bill Evans, og spila-
mennska þeirra félaga minnti
oft á síðasta tríó Evans með
Marc Johnson og Joe
LaBarbera. Tvö Evanslög
fylgdu í kjölfarið. Turn of the
stars var undurfallega spilað.
Rennisléttar línur Kjartans og
létt slegnir hljómar í sólónum
glöddu hugann og síðan rökrétt
framhald í sóló Gunnars
Hrafnssonar. Ekki má gleyma túlkun Kjart-
ans á hinu afar viðkvæma snilldarverki
Charlie Hadens: Silence. Þar lék hann laglín-
una af tærri snilld. Jóel Pálsson bættist í
hópinn í fjórum síðustu lög-
unum: Brubeck, Monk, Victor
Young og Ray Nobel. Í In your
own sweet vay var sóló Kjartans
barrokskotinn og að því leyti í
anda Brubecks en hljómar höf-
undarins hefðu verið groddalegri
en Kjartans. Bemsha swing
Monks var einstaklega glæsilega
blásið af Jóel og Pétur fór á
kostum í trommuleiknum. Þessir
tónleikar voru með skemmtilegri
djasstónleikum sem ég hef sótt í
vetur og við hæfi að enda þá á
trylltu Cherokee. Í slíkum
blæstri á Jóel fáa jafningja.
Vonandi þurfum við ekki að bíða
of lengi eftir að heyra Kjartan í
aðalhlutverki að nýju og væri skemmtilegra
að heyra Kjartan leika með tríói sínu í Kast-
ljósi en undir Nylonsöng.
Sjaldgæf upplifun
DJASS
Múlinn í Þjóðleikhúskjallaranum
Kjartan Valdimarsson píanó, Gunnar Hrafnsson
bassa og Pétur Grétarsson trommur.
Gestur: Jóel Pálsson tenórsaxófón.
4.12.2005.
Tríó Kjartans Valdimarssonar
Vernharður Linnet
Kjartan Valdimarsson
Í TÓNLISTARLÍFINU fyrir mörg-
um árum var djúp gjá á milli þess
sem kallað var hámenning og lág-
menning. Afþreyingarmenning var
fyrirlitin af elítu gáfufólks. Hámenn-
ingin var athvarf þeirra sem ekki að-
eins vildu fullnægja frumhvötum sín-
um heldur þráðu líka samneyti við
hið háleita.
Elítan þóttist bera skynbragð á
það sem almúginn skildi ekki. Hún
leit niður á alþýðuna fyrir að sækjast
aðeins eftir hinu efnislega og áþreif-
anlega og átta sig ekki á öðru.
Hámenning var list listarinnar
vegna, lágmenning það sem framleitt
var með hagnaðarvon í huga og laut
fremur lögmálum markaðarins en
listarinnar.
Heraklítus hneykslaðist á fjöldan-
um fimm öldum fyrir Krist og sagði
hann ófæran um að meta „hið besta“
og vilja eingöngu „hið venjulega“.
Nietzsche var á svipuðum nótum
löngu síðar.
Í dag eru breyttir tímar. Hámenn-
ingin hefur verið að skarast við lág-
menningu æ meira og eru til fjöl-
mörg dæmi um slíkan vel heppnaðan
samruna. Nokkur þeirra nefndi ég í
langri grein um þetta í efni í Lesbók-
inni í fyrra haust.
Þessi samruni er í takt við op-
inbera menningarstefnu Reykjavík-
urborgar, þar sem segir að menning-
arbragur borgarinnar eigi að
„styrkja sjálfsvirðingu og treysta
samkennd allra landsmanna“. Æðri
menning sé með öðrum orðum ekki
bara fyrir sérstaka elítu, heldur fyrir
hvern sem er.
Og ekki bara æðri menning, eða
hámenning, heldur öll menning.
Þátttaka í menningu geti, og eigi að
styrkja samkennd landsmanna, af
hvaða stétt sem þeir tilheyra.
Aðeins fáir útvaldir
Í þessu ljósi eru tónleikar sem Sin-
fóníuhljómsveit Íslands hélt í Há-
skólabíói á fimmtudagskvöldið ekki
bara tímaskekkja, heldur smekk-
leysa. Þarna var einn fremsti og dáð-
asti söngvari heims að syngja með
hljómsveitinni, en eingöngu boðs-
gestir fengu að njóta lifandi söngs-
ins. Þetta voru „elstu og tryggustu
áskrifendur“ Sinfóníunnar og boðs-
gestir KB banka. Aðeins fáeinir út-
valdir.
Og sameiningartákn þjóðarinnar,
herra Ólafur Ragnar Grímsson for-
seti, tók þátt í smekkleysunni með
því að bjóða barónessu með sér á
tónleikana.
Samt var þjóðin síður en svo sam-
einuð á tónleikunum. Flestir tónlist-
arunnendur misstu af einstöku tæki-
færi til að sjá og heyra Bryn Terfel á
Íslandi. Þrátt fyrir að hljómsveitin sé
styrkt af opinberu fé. Fé sem allir
skattgreiðendur leggja til. Ekki bara
elítan.
Það væri hægt að afsaka þetta
með öðrum tónleikum þar sem Bryn
Terfel hefði komið fram og væru að-
gengilegir almenningi. En því var
ekki að heilsa.
Þetta glataða tækifæri til að heyra
meistarann á tónleikum hér á landi
er þeim mun sárara fyrir það hversu
frammistaða söngvarans var frábær.
Rödd hans var ótrúleg; þétt og jöfn,
hljómfögur og kraftmikil. Túlkun
hans á bandaríska þjóðlaginu Shen-
andoah, írska þjóðlaginu Danny Boy
og því austurríska sem bar nafnið
Still, Still, Still var stórfengleg. Hún
var tilfinningaþrungin og gædd
skáldlegri dýpt sem maður skynjar
ekki oft á tónleikum.
Fjörlegri lög, Nautabanaarían eft-
ir Bizet, Katalógarían úr Don Giov-
anni eftir Mozart, Granadaeftir Aug-
ustin Lara og The Impossible Dream
úr Man of La Mancha eftir Mitch
Leigh voru sömuleiðis einstaklega
litrík og skemmtileg í meðförum
söngvarans.
Kostulegt aukalag
Sérstaklega verður að nefna annað
aukalaganna, aríuna við mandólín-
undirleikinn úr Don Giovanni eftir
Mozart, en þar brá Terfel á leik,
gekk meðfram áheyrendapöllunum
með rauða rós og viðhafði flag-
aralega tilburði við nokkrar konur í
salnum. Ólafur Kjartan Sigurðarson
söngvari spilaði á mandólínið og fórst
það ágætlega úr hendi. Atriðið var
kostulegt og kallaði fram hlátrasköll
tónleikagesta.
Terfel hafði lítið fyrir að syngja í
takmarkaðri endurómun Há-
skólabíós; rödd hans barst furðuvel
þangað sem ég sat, en það var á 27.
bekk.
Hljómsveitin, undir stjórn Rumon
Gamba, stóð sig yfirleitt vel á tón-
leikunum. Enigma-tilbrigðin eftir
Elgar voru almennt talað sannfær-
andi, þótt misfellur hafi verið grein-
anlegar á strengjaleiknum hér og
þar. Hátíðarforleikur eftir Pál Ísólfs-
son var sömuleiðis áheyrilegur, en
sumir málmblástursleikararnir virt-
ust samt eiga dálítið bágt á köflum.
Gamba fylgdi Terfel yfirleitt eins
og best verður á kosið, það var helst í
Nautabanaaríunni sem hann var ögn
á undan söngvaranum.
Þetta voru eftirminnilegir tón-
leikar og það að sjá og heyra Terfel
syngja var mögnuð upplifun. Varla
sú sama og að hlýða á hann syngja í
útvarpinu eins og þeir sem ekki var
boðið á tónleikana þurftu að sætta
sig við. Ljóst er að þeir sem ekki
voru meðal útvaldra misstu af miklu.
Í grein sem Þorkell Helgason,
stjórnarformaður Sinfóníunnar,
skrifaði í tengslum við umræðu um
listræna stefnu hljómsveitarinnar
síðasta haust, sagði hann að Sinfón-
ían vildi vera þjóðarhljómsveit. Von-
andi verður hún það alltaf.
Þjóðin var
ekki sameinuð
TÓNLIST
Háskólabíó
Tónlist eftir Elgar, Bizet, Pál Ísólfsson,
Mozart, Lara og fleiri. Einsöngvari:
Bryn Terfel. Stjórnandi: Rumon Gamba.
Fimmtudagur 8. desember.
Sinfóníutónleikar
Jónas Sen
Morgunblaðið/Sverrir
Bryn Terfel „Þetta glataða tækifæri til að heyra meistarann á tónleikum hér á landi er þeim mun sárara fyrir það hversu
frammistaða söngvarans var frábær. Rödd hans var ótrúleg; þétt og jöfn, hljómfögur og kraftmikil,“ segir Jónas Sen m.a.