Morgunblaðið - 18.05.2005, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞROSKAÞJÁLFAFÉLAG Ís-
lands er fag og stéttarfélag þroska-
þjálfa. Formaður þess er Salóme
Þórisdóttir. Um 400
þroskaþjálfar eiga
stéttarfélagsaðild að fé-
laginu.
Forsögu félagsins
má rekja til ársins 1965
en það ár, nánar til-
tekið hinn 18. maí, var
haldinn stofnfundur
Félags gæslusystra.
Stofnfélagar voru 13
talsins.
Gæslusystur hlutu
menntun sína með sér-
námi sem kennt var á
Kópavogshæli en
Kópavogshælið var altæk stofnun
þar sem fólk með þroskahömlun bjó
og starfaði. Eitt af fyrstu baráttu-
málum félagsins var að fá löggildingu
námsins og efla skólann og bæta. Það
var síðan 1967 að Gæslusystraskól-
inn fékk löggildingu en það ár voru
samþykkt lög frá Alþingi með ákvæði
um að við aðalfávitahæli ríkisins ætti
að reka skóla til að sérmennta fólk til
fávitagæslu. Í þessum sömu lögum
var Kópavogshæli skilgreint sem að-
alfávitahæli ríkisins. Árið 1971 var
sett reglugerð um námið og með
henni fékkst formleg
viðurkenning fyrir
stéttina sem uppeld-
isstétt. Nafni skólans
var breytt í Þroska-
þjálfaskóla Íslands,
starfsheitið þroska-
þjálfi samþykkt og
nafni félagsins breytt í
Félag þroskaþjálfa.
Fimm árum síðar var
skólinn gerður að sjálf-
stæðri stofnun og
námstíminn breyttist í
þriggja vetra nám. Frá
árinu 1998 er grunn-
nám í þroskaþjálfun 90 eininga nám
til BA gráðu og kennt í Kennarahá-
skóla Íslands.
Tilgangur Þroskaþjálfafélags Ís-
lands er:
Að efla stétt þroskaþjálfa, stuðla
að samvinnu þeirra og samstöðu og
gæta hagsmuna þeirra.
Að semja um kaup og kjör þroska-
þjálfa og standa vörð um réttindi
þeirra.
Að styrkja stéttarvitund þroska-
þjálfa og efla áhuga þeirra á öllu er að
starfi þeirra lýtur.
Að efla og standa vörð um menntun
þroskaþjálfa, grunnmenntun, fram-
haldsmenntun, símenntun og endur-
menntun.
Að hafa samstarf við félög þroska-
þjálfa og annarra hliðstæðra stétta
erlendis.
Að gæta hagsmuna fatlaðs fólks,
stuðla að framförum í málefnum
þeirra og beita sér fyrir auknum
skilningi á stöðu þeirra og þörfum.
Að semja við stjórnvöld um fram-
lög vegna sjálfstætt starfandi þroska-
þjálfa.
Þroskaþjálfun
Þroskaþjálfun er lögverndað starf
og starfa þroskaþjálfar eftir lögum
nr.18/1978 um þroskaþjálfa og reglu-
gerð nr.215/1987 um störf, starfsvett-
vang og starfshætti þroskaþjálfa.
Þroskaþjálfar eru sérmenntaðir til að
starfa með fötluðu fólki og þeir einir
sem rétt hafa til að kalla sig þroska-
þjálfa mega stunda þroskaþjálfun.
Þroskaþjálfar starfa víða í samfélag-
inu s.s. á þeim stöðum sem fólk með
fötlun býr, starfar eða sækir nauðsyn-
lega þjónustu, m.a. á almennum
vinnustöðum, Greiningar- og ráðgjaf-
arstöð ríkisins, vernduðum vinnustöð-
um, hæfingarstöðvum, sjúkrastofn-
unum, leik-grunn og framhalds-
skólum, svæðisskrifstofum um
málefni fatlaðra og félagsþjónustu
sveitafélaga.
Hugmyndafræði þroskaþjálfunar
byggist m.a. á jafnrétti, virðingu fyrir
sjálfsákvörðunarrétti einstaklinga og
mannhelgi. Að hver einstaklingur er
sérstakur og að allir eigi rétt til fullr-
ar þátttöku á eigin forsendum í því
samfélagi sem við búum í. Með
þroskaþjálfun er á fræðilegan og
skipulagðan hátt unnið að því að fatl-
að fólk eigi innihaldsríkt og sjálfstætt
líf, auk þess að eiga kost á virkri þátt-
töku í samfélaginu á eigin forsendum.
Þroskaþjálfar eiga samkvæmt siða-
reglum sínum að stuðla að bættum
lífsskilyrðum fólks með fötlun og
grunnur í starfi þroskaþjálfa er virð-
ing og umhyggja fyrir skjólstæð-
ingum og aðstandendum þeirra.
Gengið er út frá því að allar mann-
eskjur geti nýtt sér reynslu sína, lært
og þroskast. Í starfi sínu taka þroska-
þjálfar annars vegar mið af þörfum
hvers og eins og hins vegar þeim kröf-
um sem samfélagið gerir til þegna
sinna. Ennfremur er lögð áhersla á
skyldur samfélagsins gagnvart fötl-
uðu fólki og að samfélagið mæti þörf-
um þeirra óháð færni, þjóðerni, kyn-
þætti, trúarbrögðum, litarhætti eða
kynferði.
Þroskaþjálfafélag Íslands er sjálf-
stætt stéttarfélag með aðild að
Bandalagi háskólamanna. Árið 1997
gerði félagið fyrstu sjálfstæðu kjara-
samninga sína.
Félagið er aðili að styrktarsjóði,
orlofssjóði og starfsmenntunarsjóði
BHM auk þess sem félagið sér um
vísindasjóð félagsmanna og sér-
stakan minningarsjóð um Guðnýju
Ellu Sigurðardóttur, fyrrverandi yf-
irkennara Þroskaþjálfaskóla Íslands.
Tilgangur þessara sjóða er að styrkja
þroskaþjálfa til faglegrar eflingar og
framhaldsnáms í þroskaþjálfun.
Þroskaþjálfinn, fagrit Þroskaþjálfa-
félags Íslands, kemur út einu sinni á
ári auk þess gefur félagið út Frétta-
mola og heldur úti heimasíðu
www.throska.is.
Þroskaþjálfafélag Íslands á aðild
að Nordisk Forum For Socialpedag-
oger og International Association of
Social Educators. Þessi samtök eru
annars vegar norræn og hins vegar
alþjóðleg og hafa innan sinna vé-
banda félög háskólamenntaðs fólks
sem vinnur við félagslega þjónustu.
Í tilefni af þessum tímamótum býð-
ur Þroskaþjálfafélag Íslands öllum
þroskaþjálfum og velunnurum félags-
ins til afmælishófs að Holtasmára 1,
Kópavogi, í dag frá kl. 17–19.
Þroskaþjálfafélag Íslands 40 ára
Salóme Þórisdóttir skrifar
í tilefni af 40 ára afmæli ÞÍ ’Hugmyndafræðiþroskaþjálfunar byggist
m.a. á jafnrétti, virðingu
fyrir sjálfsákvörðunar-
rétti einstaklinga og
mannhelgi.‘
Salóme Þórisdóttir
Höfundur er formaður ÞÍ.
LÖG UM Ríkisútvarpið hafa víð-
tæk áhrif á íslenskan kvikmynda-
iðnað vegna þess að hér, sem og ann-
ars staðar, er ríkisfjölmiðillinn einn
stærsti viðskiptavinur
einkafyrirtækja í kvik-
myndaiðnaði.
Íslenskur kvik-
myndaiðnaður telur
nokkra tugi kvik-
myndafyrirtækja sem
framleiða leiknar kvik-
myndir, heimildar-
myndir, stuttmyndir,
sjónvarpsþætti, auglýs-
ingar og þjónustar er-
lenda kvikmynda-
framleiðendur sem taka
upp á Íslandi.
Kvikmyndaiðnaður-
inn er eitt besta dæmi
sem til er um iðnað sem byggist á
menntun, hugviti og listfengi; iðnað
sem á gríðarlega vaxtarmöguleika og
sífellt vaxandi markað um allan heim.
Þessa möguleika höfum við Íslend-
ingar ekki enn nýtt okkur nema í
mjög litlum mæli.
Kvikmyndaiðnaður fær ekki þrifist
nema með fjárstuðningi hins op-
inbera. Hins vegar fær ríkisvaldið
þessa fjármuni til baka með beinum
hætti í gegnum skattakerfið, eins og
Félagsvísindastofnun Háskóla Ís-
lands hefur sýnt fram á í skýrslu sem
gerð var 1998.
Fjárfesting hins opinbera á þessu
sviði kostar með öðrum orðum lítið
eða ekkert en dregur að sér fjármagn
sem getur af sér fjölbreyttan iðnað
sem byggist á hugviti og vinnu lista-
manna, hönnuða, tækni- og hand-
verksfólks. Iðnað sem gefur af sér af-
urðir sem hafa mikla menningarlega
þýðingu fyrir samfélag okkar og
tækifæri á að afla okkur tekna um all-
an heim.
Í fyrsta lagi veitir Kvikmynda-
miðstöð Íslands styrki til framleiðslu
leikinna kvikmynda, heimild-
armynda, stuttmynda og – í litlum
mæli – til leikins sjónvarpsefnis.
Framlög ríkisins til stofnunarinnar
byggjast á samningi sem fjármála- og
menntamálaráðuneytið gerðu við fag-
félög kvikmyndagerðarmanna árið
1998. Þessi samningur efldi mjög ís-
lenska kvikmyndagerð, sérstaklega
gerð heimildar- og stuttmynda. Illu
heilli var Björn Bjarnason farinn úr
menntamálaráðuneytinu árið 2002
þegar samningurinn rann út og var
þá ekki lengur áhugi á endurnýjun
hans þrátt fyrir þá góðu reynslu sem
af samningnum var. Sit-
ur enn við það sama að
þessu leyti en núver-
andi menntamálaráð-
herra hefur sagt það
vera forgangsmál að
efla sjóð fyrir leikið
sjónvarpsefni sem hef-
ur verið mjög félítill.
Það er athyglisvert
að Danir sem hafa náð
miklum árangri á al-
þjóðavísu í framleiðslu
og sölu kvikmyndaefnis
fóru eins að og við – og á
sama tíma. Þar var
einnig gerður fjögurra
ára samningur milli ríkisvaldsins og
kvikmyndageirans árið 1998 en mun-
urinn er sá að danski samningurinn
var endurnýjaður 2002 og er í dag
undirstaða þess árangurs sem Danir
hafa náð á alþjóðavísu.
Í öðru lagi kemur ríkisvaldið að
framleiðslu kvikmynda með því að
endurgreiða 12% þess kostnaðar sem
til fellur við framleiðslu kvikmynda á
Íslandi. Þessi ákvæði sem sett voru af
iðnaðarráðuneytinu undir forystu
Valgerðar Sverrisdóttur eru ákaflega
mikilvæg og hafa hjálpað til að fá til
landsins erlend kvikmyndaverkefni –
og ekki síður að halda innlendum
verkum hér – því mörg lönd bjóða
betur en við á þessu sviði.
Í þriðja lagi kemur ríkisvaldið að
kvikmyndagerð í gegnum Rík-
isútvarpið sem kaupir kvikmynda-
verk af innlendum framleiðendum.
Þessi kaup hafa því miður verið til-
viljanakennd og illa skipulögð en
engu að síður er stofnunin mikilvæg-
asti viðskiptavinur íslenskra kvik-
myndafyrirtækja.
Sama máli gegnir um ríkisreknu
sjónvarpsstöðvarnar í öðrum Evr-
ópulöndum. Vegna þessa mikilvægis
ríkisfjölmiðlanna fyrir einkarekinn
kvikmyndaiðnað hefur löggjafinn sett
þessum fjölmiðlum reglur sem kveða
á um hlutfall þess efnis sem stofn-
ununum er skylt að láta framleiða af
sjálfstæðum framleiðendum. Í Evr-
ópusambandinu er þetta hlutfall að
lágmarki 10% af dagskrárfé, en í
mörgum löndum er þetta hlutfall
mun hærra, t.d. er það 25% hjá BBC
og er stefnt að því að auka það enn
frekar. Slíkt hlýtur að koma til álita
hér.
Ríkisútvarpið þarf á því að halda að
virkja hugmyndir og hugvit hins
frjálsa markaðar í miklu meira mæli
en gert hefur verið – og ganga skipu-
lega til þess verks. BBC sendir til
dæmis sjálfstæðum framleiðendum
árlega yfirlit yfir það efni og þær
áherslur sem stöðin vill leggja á
næsta ári og óskar eftir hugmyndum.
Eitt af því sem kveðið er á um í
samningi danska ríkisvaldsins við
kvikmyndageirann er að danska rík-
isútvarpinu er skylt að leggja um 800
milljónir króna á ári í 8–10 danskar
kvikmyndir. Í staðinn fær stofnunin
sýningarrétt á myndunum í sjón-
varpi, öflugri kvikmyndaiðnað sem
nýtist stofnuninni til annarra verka –
og ef einhverjar þessara mynda
ganga vel – getur öll fjárfestingin
skilað sér til baka og gott betur. DR
er þannig orðinn öflugur þátttakandi
í danska kvikmyndaævintýrinu í sam-
vinnu við innlenda framleiðendur.
Þetta er leið sem vel mætti hugsa
sér að farin yrði hér á landi, til dæmis
með 100 milljónum á ári sem RÚV
verði til fjárfestinga í 5 kvikmyndum.
Með þessu móti gæti Ríkisútvarpið
og íslenskur kvikmyndaiðnaður snúið
bökum saman til sóknar og nýtt þau
tækifæri sem alls staðar blasa við í
þessum iðnaði.
Ríkisútvarpið og íslenskur
kvikmyndaiðnaður
Björn B. Björnsson fjallar um
íslenska kvikmyndagerð og
styrki til hennar ’Kvikmyndaiðnaðurinner eitt besta dæmi sem
til er um iðnað sem
byggist á menntun, hug-
viti og listfengi; iðnað
sem á gríðarlega vaxt-
armöguleika og sífellt
vaxandi markað um all-
an heim.‘
Björn Brynjúlfur
Björnsson
Höfundur er formaður Félags
kvikmyndagerðarmanna.
VIÐ SEM búum að þeirri sann-
færingu að íslensku þjóðfélagi sé fátt
mikilvægara en að
hugsjónir um jafnrétti
og réttlátt þjóðfélag
finni sér farveg í öfl-
ugum fjöldasamtökum
sjáum nú loks fram á
þá tíma að slíkur
draumur fái ræst.
Samfylkingin hefur á
undanförnum miss-
erum verið að festa sig
í sessi sem annað öfl-
ugasta stjórnmálaafl
þjóðarinnar. Liðin
kann að vera sú tíð er
vinstriflokkum var
ekki önnur leið fær en
að gerast einhvers
konar hálfvolgt hækju-
lið hægri stjórna í
þeirri von að takast
mætti að lágmarka
þann skaða er þær
annars kynnu að valda.
Nú sem aldrei fyrr,
þegar leynt og ljóst er
að því unnið að brjóta
niður það velferð-
arkerfi sem byggt hef-
ur verið upp á liðnum
áratugum, að auka
ójöfnuð í samfélaginu
og sækja að þeim er
minnst mega sín, er nauðsyn á því að
fólk fylki sér undir merki jafnaðar og
samhjálpar.
Þessa dagana kjósum við í Sam-
fylkingunni um það hvern við viljum
hafa sem merkisbera í þeim átökum
sem framundan eru.
Sem betur fer er það svo að við
vinstrimenn höfum ávallt á að skipa
mannvali miklu og svo er enn.
Á sínum tíma sóttum
við Ingibjörgu Sólrúnu
úr stóli borgarstjóra
Reykjavíkur til liðs við
okkur og útnefndum
hana sem forsætisráð-
herraefni. Sú útnefning
stendur, trúi ég, enn.
Í fjaðrafoki undanfar-
inna daga um kosningu
formanns Samfylking-
arinnar hefur mér
stundum sýnst sem svo
að Ingibjörg Sólrún
væri sá kandídat sem
andstæðingarnir síst
kysu sér. Hún er því sá
forystumaður sem við
hin helst kjósum okkur.
Að velja ekki Ingi-
björgu Sólrúnu til for-
ystu væri því óvinafagn-
aður. Slíkum fagnaði
þurfum við síst á að
halda. Því skora ég á
alla sem höfðu hugsað
sér að greiða Ingibjörgu
Sólrúnu atkvæði sitt og
drífa nú í að senda það
strax. Tekið verður á
móti atkvæðum til kl. 18
hinn l9. maí.
Fylgjum Ingibjörgu
Sólrúnu þannig alla leið.
Fylgjum Ingibjörgu
Sólrúnu alla leið
Sigríður Jóhannesdóttir
fjallar um formannskjör
Samfylkingarinnar
Sigríður
Jóhannesdóttir
’Ég skora á allasem ætla að
greiða Ingi-
björgu atkvæði
að senda það
strax. Tekið er á
móti atkvæðum
til kl. 18 á morg-
un, fimmtudag.‘
Höfundur er kennari og
fyrrv. alþingismaður.
GOTT var að heyra Stefán Jón
Hafstein borgarfulltrúa lýsa því
yfir fyrir hönd borgaryfirvalda
að Reykjavíkurborg myndi
standa straum af viðgerðar-
kostnaði á listaverki Steinunnar
Þórarinsdóttur, sem skemmdar-
verk var unnið á í síðustu viku.
Borgarfulltrúinn sagði réttilega
að ráðist hefði verið á listaverkið
og væri það alvarlegur hlutur.
Því er ég sammála. En það eru
fleiri sem urðu fyrir árás.
Skemmdarverkið er í raun árás á
okkur öll, tilræði við friðsama
borg. Listaverk Steinunnar Þór-
arinsdóttur hafa sett skemmti-
legan listrænan svip á torgið fyr-
ir framan Hallgrímskirkju frá
því þau voru sett upp í júní í
fyrra. Þætti mér fara vel á því að
Reykjavíkurborg festi kaup á
styttunum þannig að þær yrðu til
frambúðar á þessum stað. Lista-
verkin yrðu auk þess táknræn
fyrir samstöðu borgarbúa gegn
spellvirkjum. Við eigum ekki að
gefast upp gagnvart ofbeldi af
þessu tagi. Sýnum vilja okkar í
verki á þennan hátt.
Ögmundur Jónasson
Sýnum samstöðu gegn
skemmdarverkum
Höfundur er alþingismaður.