Morgunblaðið - 18.05.2005, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
H
u Jintao, forseti Kína, kvaðst á
fundi sínum með Ólafi Ragnari
Grímssyni forseta í gær vera
reiðubúinn til þess að hefja opn-
ar umræður um mannréttindi,
ekki aðeins milli ríkisstjórna, heldur stjórn-
málaflokka og almannahreyfinga. Forsetarnir
ræddu einnig samskipti ríkjanna og kvaðst Hu
sérstaklega kunna að meta hvað margir frum-
kvöðlar væru með forseta Íslands í för.
Forseti Kína tók á móti Ólafi Ragnari fyrir
utan Höll alþýðunnar í Peking. Torgið fyrir
framan höllina hafði verið rýmt fyrir mót-
tökuna og stóð heiðursvörður sjóhers, landhers
og flughers á torginu á meðan þjóðsöngvar
landanna voru leiknir og skotið var af fall-
byssum.
Dagurinn hafði verið sérlega annasamur hjá
forsetanum. Auk þess að fara að Kínamúrnum
um morguninn lá leið hans um Peking þvera og
endilanga. Ólafur Ragnar fór ferða sinna í
langri bílalest í lögreglufylgd og hvarvetna
hafði lögregla stöðvað umferð svo bílalestin
kæmist óhindrað áfram, hvort sem um var að
ræða hraðbraut eða hliðargötu. Sums staðar
var greinilegt að fólk hafði mátt bíða lengi og á
einni hraðbrautinni var fólk komið út úr bílum
og rútum og reykti sígarettur.
Gamall vinur Kína
Þegar móttökuathöfninni fyrir utan Höll al-
þýðunnar var lokið gengu forsetarnir inn og
fundurinn hófst. Blaðamönnum var hleypt að
fyrstu mínúturnar.
„Herra forseti, þú ert gamall vinur Kína og
hefur lengi lagt þitt af mörkum til samskipta
Kína út á við,“ sagði hann. „Að þessu sinni eru
með þér í för margir frumkvöðlar og við kunn-
um vel að meta það.“
„Ég er fyllilega sannfærður um að heimsókn
þín mun efla gagnkvæman skilning þjóða okk-
ar, auka samstarf okkar á öllum sviðum og
færa fram á við samband okkar og samstarf,“
sagði hann. „Það verður mér ánægja að
skiptast á skoðunum við þig um bæði þróun
gagnkvæmra samskipta okkar og annarra mál-
efna gagnkvæmra hagsmuna.“
„Það er mikill heiður og forréttindi að fá að
heimsækja Kína,“ sagði forsetinn. „Ég held að
það sé merki um vaxandi samstarf okkar og
vináttu, sem nú hefur staðið lengi. Ég hef notið
þeirra forréttinda að hitta marga æruverðuga
leiðtoga lands þíns á Íslandi og ég kann vel að
meta þann heiður að fá að koma til Kína á ný,
það er vissulega heiður, sem ég kann að meta.
Ég er einnig sannfærður um að heimsóknin
mun auka enn vináttu okkar og samstarf.“
Að fundinum loknum ræddi Ólafur Ragnar
stuttlega við fjölmiðla.
„Þetta var mjög árangursríkur fundur og
farið yfir fjölmörg atriði,“ sagði hann. „Hjá for-
seta Kína kom fram vilji til að hefja samvinnu
við Íslendinga á mjög mörgum nýjum sviðum.
Hann nefndi, auk samvinnu í alþjóðamálum og
áframhaldandi samræðu milli forystusveita
landanna, víðtæka samvinnu á sviði viðskipta,
og þá ræddum við ekki aðeins um sjávarútveg
og jarðhita heldur líka samskipti símafyr-
irtækja, heilbrigðisfyrirtækja, fyrirtækja í
lyfjaframleiðslu, í verslun og viðskiptum,
banka- og þjónustu og vetnisverkefninu, svo ég
nefni nokkur atriði. Satt að segja kom mér á
óvart hvað hann nefndi að fyrra bragði mörg
ný atriði, sem Kínverjar hafa áhuga á að gera
að uppistöðu í samvinnu Íslands og Kína á
næstu árum. Hann fagnaði líka sérstaklega
samvinnu háskólanna og taldi það vera mjög
mikilvægan þátt og óskaði eftir því að Ísland
og Kína gætu áfram átt samvinnu á sviði al-
þjóðamála. Hann mat mikils stuðning okkar við
þá stefnu sem Kínverjar hafa gagnvart eigin
landi og lagði áherslu á að fríverslunarsamn-
ingarnir væru fordæmi, sem væri Kínverjum
mjög mikilvægt.“
Styðja að Kína verði ein heild
Ólafur Ragnar sagði að með stefnu Kína
gagnvart eigin landi væri átt við þá eining-
arstefnu, sem íslensk stjórnvöld hefðu fylgt.
„Við styðjum að Kína verði ein heild. Það hefur
verið hin opinbera stefna Íslands. Hún var
ítrekuð á þessum fundi. Hún var ekki rædd
neitt sérstaklega, en hún var ítrekuð. Hún hef-
ur verið forsenda okkar samskipta í áratugi og
engar breytingar á henni. Við ræddum fyrst og
fremst á þessum fundi nýja hluti, ný svið, nýjar
áherslur og það var af mörgu að taka í þeim
efnum, ásamt umræðunum um lýðræði, hreyf-
ingar fólksins og mannréttindi. Ég tók einnig
upp samstarfið varðandi fatlaða, bæði hvað
varðar fyrirtækið Össur og einnig Ólympíu-
leika fatlaðra og Special Olympics, sem verða
haldnir hér í Kína árið 2007.“
Ólafur Ragnar kvaðst af sinni hálfu hafa far-
ið y
nefn
ursp
sem
ekk
seti
Op
„
hald
rétt
ur Í
skil
um
han
reið
Ísle
yrð
yrð
Ó
ræð
þeim
og f
kvæ
fun
nefn
fullt
mál
boð
mál
átt v
„ÉG ER nánast orðlaus að sjá fegurðina,
hvernig múrinn liðast hér um fjöllin,“ sagði
Ólafur Ragnar Grímsson forseti þegar hann
skoðaði Kínamúrinn í gærmorgun. „Við vorum
svo heppin að það rigndi í nótt þannig að græni
liturinn leikur skemmtilega við múrinn.“
Ólafur Ragnar játti því að gott væri að vera í
góðu formi þegar gengið væri á múrnum og
bætti við að hann hefði getað sleppt því að fara
í leikfimi í gærmorgun.
„Þetta er ótrúlegt mannvirki og maður
hugsar margar aldir aftur í tímann og reynir
að gera sér í hugarlund hvers konar afrek það
var á sínum tíma að byggja múrinn, hugsunina
á bak við það og stjórnkerfið, sem tengist því.
Þá skilur maður kannski betur agann í nútíma
Kína. Hann er ekki nýr.“
Mikill fjöldi Íslendinga, sem hér eru í stærstu
viðskiptasendinefnd, sem til Kína hefur komið,
fylgdi Ólafi Ragnari á Kínamúrinn. Dorrit
Moussaieff forsetafrú var einnig með í för, en
hún kom til Kína á eigin vegum í gærmorgun,
hálf
þeim
frá
aldr
við
sem
klæ
vær
göt
hálf
gan
Við
ma
Ó
heim
rífa
vær
leng
löng
ug m
Ísla
Forseti Kína kve
opnar viðræður u
Ólafur Ragnar Grímsson,
forseti Íslands, og Hu
Jintao, forseti Kína, komu
víða við í viðræðum sínum
í Höll alþýðunnar í gær.
Tækifæri í viðskiptum voru
ofarlega á baugi, eins og
búast mátti við, en einnig
voru mannréttindi rædd og
boðaði forseti Kína opnar
viðræður um þau við íslensk
stjórnmálasamtök og
almannahreyfingar.
Karl Blöndal fylgist með
forsetaheimsókninni í Kína.
„Ég er nánast orðlaus að sjá fegurðina, hvernig múrin
Orðlaus yfir fe
UPPGANGUR KÍNA
Hinn mikli vöxtur, sem átt hefursér stað í Kína á undanförnumárum, er með ólíkindum. Þeg-
ar ferðast er um austurströnd lands-
ins þar sem efnahagsundrið hefur átt
sér stað og til höfuðborgarinnar, Pek-
ing, blasa hvarvetna við glænýjar
glerhallir, glæsibifreiðir og auglýsing-
ar og verslanir með vestræna munað-
arvöru.
Þessi mynd af landinu blekkir vissu-
lega. Það þarf ekki að fara langt út fyr-
ir glæsta borgarkjarna til að finna fá-
tækt og eymd. Hún blasir jafnvel við á
götunum þar sem íburðurinn er mest-
ur. Uppsveiflan fer fram hjá stærstum
hluta þjóðarinnar. En það fer ekkert á
milli mála að Kína er á fleygiferð og
þeim, sem ekki trúir, nægir að líta á
vestræna fjölmiðla, sem keppast þessa
dagana um að hampa undrinu í austri.
Haldi fram sem horfir er þess ekki
langt að bíða að Kína verði það stór-
veldi, sem spáð hefur verið um aldir án
þess að af hafi orðið, hversu hug-
hreystandi sem sú tilhugsun er.
Tímasetningin á heimsókn Ólafs
Ragnars Grímssonar, forseta Íslands,
til Kína virðist því vart hafa getað ver-
ið betri. Í gær voru undirritaðir fjórir
samningar eftir að Ólafur Ragnar og
Hu Jintao, forseti Kína, höfðu ræðst
við í Höll alþýðunnar, tveir af hálfu
umhverfisráðuneytisins, tveir af hálfu
íslenskra fyrirtækja. Forsetinn fór
einnig og kynnti sér útbreiðslu fram-
leiðslu Össurar og svefnröskunar-
mælitækja Medcare Flögu í Peking
auk þess sem hann var viðstaddur
opnun fataverslunarkeðjunnar Oasis,
sem er að meirihluta í eigu Baugs, í
borginni.
Það getur verið auðvelt fyrir vest-
rænan ferðalang í Kína að gleyma því
að hann er staddur í kommúnistaríki.
Hann hefur aðgang að vestrænum
fjölmiðlum og allt virðist opið. Sú er þó
ekki raunin. Hvað sem öllum uppgangi
líður er Kína lögregluríki og því má
ekki gleyma. Ákveðnir hópar eru und-
ir eftirliti yfirvalda og þeir, sem fara
gegn vilja stjórnvalda, geta hæglega
lent í fangelsi. Það er erfitt að sjá
hvernig kínversk stjórnvöld ætla að
halda því til streitu að gefa neyslusam-
félaginu og efnahagslífinu lausan
tauminn án þess að losa um tökin í
réttindamálum, hverju nafni sem þau
nefnast.
Ólafur Ragnar segir frá því í samtali
við Morgunblaðið í dag að hann hafi
rætt mannréttindamál við forseta
Kína, sem hafi haft uppi góð orð um að
hefja um þau opna umræðu. Í þeim
efnum ber að taka Hu Jintao á orðinu.
Allt bendir til þess að Kína sé að
verða helsti framleiðandi heimsins. Í
viðtali við Jón Ásgeir Jóhannesson í
Morgunblaðinu í dag kemur fram að
öll vara í verslunum Oasis í Kína er
framleidd í landinu og 40% þeirrar
vöru sem seld er á Bretlandi. Björg-
ólfur Thor Björgólfsson undirritaði í
gær samning við kínverskt fyrirtæki,
sem getur selt honum þróaða iðnaðar-
vöru á lægra verði en keppinautarnir.
Í hafnarborginni Qingdao láta íslensk
sjávarútvegsfyrirtæki vinna fyrir sig
fisk. Þar eru einnig skipafélögin Eim-
skip og Samskip með skrifstofur og
starfslið. Í Shanghai hafa íslensk hjón
komið sér vel fyrir með því að hafa
milligöngu um framleiðslu fatnaðar í
Kína fyrir evrópsk fatafyrirtæki. Mið-
að við þjóðir á borð við Þjóðverja, sem
hafa veðjað á Kína, eru Íslendingar
rétt að byrja að hasla sér völl, en það
er ljóst að tækifærin eru víða.
Í ÞRIÐJA SÆTI EN EKKI KOMIN Í MARK
Niðurstaða könnunar Alþjóðaefna-hagsráðsins (World Economic
Forum, WEF), um að Ísland sé í
þriðja sæti á lista yfir 58 lönd sem
beztum árangri hafa náð í baráttu fyr-
ir jafnrétti kynjanna, er ánægjuleg
staðfesting þess að mikilsverður ár-
angur hefur náðst í jafnréttismálum
þótt enn sé langt í land að ná fullu
jafnrétti karla og kvenna. Sumum
kann að þykja nokkur þversögn í því
fólgin að í þeim þremur löndum, sem
eru efst á listanum; á Íslandi, í Noregi
og Svíþjóð, hafa umræður verið áber-
andi að undanförnu um að ónógur ár-
angur hafi náðst í jafnréttismálum og
grípa verði til róttækari aðgerða en
áður til að tryggja jafnrétti kynjanna
í stjórnmálum og í atvinnulífinu. En
auðvitað er rökrétt að í þeim löndum,
þar sem ríkust vitund er um misrétti
kynjanna, þyki fólki jafnframt sem
takmarkið um fullt jafnrétti sé langt
undan. Í skýrslu WEF er bent á hina
hlið málsins; að þrátt fyrir að konur í
stórum hluta ríkja heims búi við hróp-
legt misrétti er það ekki viðurkennt
almennt sem vandamál nema í tiltölu-
lega fáum löndum.
Meðal þeirra þátta sem stuðla að
góðri stöðu Íslands í samanburði
WEF eru mikil atvinnuþátttaka
kvenna og hátt menntunarstig, langt
fæðingarorlof með tekjutengdum
greiðslum, góð heilbrigðisþjónusta
fyrir þungaðar konur, góð dagvistun –
og löng forsetatíð Vigdísar Finnboga-
dóttur, svo dæmi séu nefnd.
Ástæða þess að WEF, sem til þessa
hefur einkum látið sig efnahagsmál
varða, ræðst í gerð könnunarinnar, er
tengsl jafnréttismála og árangurs í
efnahagsmálum. Í Morgunblaðinu í
gær var haft eftir Augusto Lopez-
Claros, öðrum höfundi skýrslu WEF,
að það kæmi ekki á óvart að Norð-
urlöndin væru jafnframt meðal þeirra
efstu á lista WEF um alþjóðlega
samkeppnishæfni ríkja. „Ríki, sem
leyfa ekki helmingi þegna sinna að
njóta sín til fulls, eru augljóslega að
draga úr sínum eigin möguleikum,“
sagði Lopez.
Á þetta hefur margoft verið bent í
umræðum um jafnréttismál; að með
því t.d. að ráða síður konur til stjórn-
unarstarfa í fyrirtækjum eða kjósa
þær síður til ábyrgðarstarfa í stjórn-
málum sé mannauður þjóðarinnar
vannýttur. Í ríkjum eins og Íslandi,
þar sem konur standa nú nokkurn
veginn jafnfætis körlum hvað mennt-
un varðar, verður þessi vannýting á
þekkingu og hæfileikum raunar enn
hróplegri en í löndum, þar sem konur
fá miklu síðar að ganga menntaveginn
en karlar.
Góð útkoma í alþjóðlegum saman-
burði á borð við þann sem WEF hefur
unnið er okkur hvatning til að halda
áfram á sömu braut – en á sízt að
verða til þess að við sláum slöku við í
jafnréttisbaráttunni. Þótt við höfum
lent í þriðja sæti, fylgja því engin
verðlaun – við erum ekki komin í
mark.