Morgunblaðið - 13.06.2005, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. JÚNÍ 2005 27
UMRÆÐAN
Í Fornalundi Reykjavík 585 5050 Suðurhrauni 6 Hafnarfirði 585 5080
V/Súluveg Akureyri 460 2200 Ægisgötu 6 Reyðarfirði 477 2050
Höfðaseli 4 Akranes 433 5600
www.bmvalla.is
Hallarsteinn
Ný og glæsileg
handbók er komin út.
Söludeildir:
4. flokkur 1992: Nafnverð:
5.000.000 kr.
1.000.000 kr.
100.000 kr.
10.000 kr.
Innlausnarverð:
15.200.231 kr.
3.040.046 kr.
304.005 kr.
30.400 kr.
4. flokkur 1994: Nafnverð:
5.000.000 kr.
1.000.000 kr.
100.000 kr.
10.000 kr.
Innlausnarverð:
11.603.188 kr.
2.320.638 kr.
232.064 kr.
23.206 kr.
2. flokkur 1995: Nafnverð:
5.000.000 kr.
1.000.000 kr.
100.000 kr.
10.000 kr.
Innlausnarverð:
11.122.580 kr.
2.224.516 kr.
222.452 kr.
22.245 kr.
1. og 2. flokkur 1998: Nafnverð:
1.000.000 kr.
100.000 kr.
10.000 kr.
Innlausnarverð:
1.876.188 kr.
187.619 kr.
18.762 kr.
Innlausnardagur 15. júní 2005
Innlausnarverð
húsbréfa
Innlausn húsbréfa fer fram hjá Íbúðalánasjóði, í bönkum,
sparisjóðum og verðbréfafyrirtækjum.
Rafrænt: 1: 1,8761882
1. og 2. flokkur 2001: Rafrænt: 1: 1,44564871
Borgartúni 21 105 Reykjavík Sími 569 6900 Fax 569 6800
EF SKOÐUÐ er sú umræða
sem nú fer fram um skipan fram-
haldsskólans, er ljóst að krafan um
styttingu námsins er hvorki komin
frá nemendum né kennurum. Meg-
inröksemdin fyrir þriggja ára
framhaldsskóla – og það eru vissu-
lega rök sem ástæða
er til að staldra við –
er að með stytting-
unni sé verið að fella
íslenskt skólakerfi að
því sem tíðkast í
kringum okkur. Á
móti hefur verið bent
á ýmsa sérstöðu, svo
sem að íslenskir ung-
lingar hafi löngum
sótt verðmæta
reynslu – og fjármuni
– í ýmsa vinnu í
löngum sumarleyfum.
Þótt eitthvað hafi
dregið úr framboði á sumarvinnu í
þéttbýli, sýnist mér að þorri ung-
linga komist enn í vinnu í leyfum –
og því miður einnig í vaxandi mæli
á skólatíma. Oft vitna yfirvöld
menntamála í erlenda reynslu þeg-
ar það hentar þeim, án þess að
reikna dæmið til enda. Þegar hér-
lendis var að mestu hætt að raða
nemendum í barnaskólum í bekki
eftir getu, og bent á að svona væri
þetta í útlöndum, lokuðu menn
augunum fyrir því að hvergi í þeim
löndum sem við var miðað voru
skólar tvísetnir, svo kennarar
höfðu betri skilyrði en hér til að
sinna sérþörfum einstakra nem-
anda. Á þessu hefur nú víðast ver-
ið unnin bót hérlendis, en það
spillti fyrir framkvæmd breyting-
arinnar á sínum tíma. Eins leiða
fræðsluyfirvöld það nú hjá sér, að
í flestum grannlöndum okkar, sem
við er miðað um lengd framhalds-
skólans, er nemendum séð fyrir
námsbókum sér að kostnaðarlausu,
og þeir eru því minna en ella háðir
vinnu með náminu.
Í áfangakerfi framhaldsskóla
bjóðast einfaldar aðferðir til að
stytta námið um ár. Allt frá því að
kerfið var tekið upp hafa góðir
nemendur getað skipulagt nám til
stúdentsprófs á þremur vetrum.
Og á þremur vetrum ásamt einni
eða tveimur sumarönnum komast
nemendur léttilega yfir venjulegt
fjögurra ára námsefni. Hinir slak-
ari dragast sjálfsagt ævinlega aft-
ur úr, hvort sem lög gera ráð fyrir
þriggja eða fjögurra ára náms-
tíma. Meðalnámstími til stúdents-
prófs á Íslandi er nú nokkuð á
fimmta ár. Þar kemur meðal ann-
ars til að fleiri nemendum er beint
inn á bóknámsbrautir en þar eiga
heima. Auk þess fer í vöxt, sem
fyrr segir, að framhaldsskólanem-
ar sæki vinnu með náminu á skóla-
tíma, og hætt er við að lögbundin
stytting námstímans breyti litlu
þar um.
Með sumarönn gefst þeim sem
hlekkst hefur á í námi auk þess
tækifæri til að bæta sig. Þessi
lausn stendur nú aðeins nem-
endum á höfuðborgarsvæðinu til
boða, og ekki nema í einkaskóla
með skólagjöldum. Hafi stjórn-
endur ríkis og sveitarfélaga í al-
vöru áhuga á að ýta undir það að
nemendur stytti nám sitt í fram-
haldsskóla um ár, þarf enga laga-
breytingu til þess, einungis að
skipuleggja kennslu á sumarönn í
framhaldsskólum landsins. Þessi
lausn liggur ekki eins beint við
fyrir bekkjaskólana, en tími er
kominn til þess að yfirvöld
fræðslumála átti sig á því – og taki
mið af því – að flestir íslenskir
framhaldsskólanemar stunda nám
í áfangaskólum, og nám með því
sniði er í boði nær alls staðar þar
sem framhaldsskólar eru.
Þau rök hafa sést fyrir styttingu
framhaldsskólans, að fáir nem-
endur í áfangaskólum nýti sér
sveigjanleika kerfisins með því að
stytta námið til stúdentsprófs.
Gæti skýringin ekki verið sú að fá-
ir finni hjá sér þörf til að flýta
sér?
Meðan ég stjórnaði menntaskóla
greiddi ég götu margra nemenda
til náms erlendis, með með-
mælabréfum eða með upplýsingum
um íslenska skólakerf-
ið, enda sækja margir
íslenskir stúdentar há-
skólanám til annarra
landa. Frá háskólum
vestanhafs barst mér
oft fyrirspurn um það,
sem ekki kemur fram
á prófskírteinum
áfangaskóla, hve mikið
af náminu hefði verið
stundað tvö síðustu
skólaárin. Skýringin
er, að nám sem er um-
fram tólf ára reglulegt
nám í heimalandinu,
telst til „college“ þar vestra (en
það er fjögurra ára skólastig á
undan eiginlegum háskóla, „uni-
versity“) og kemur nemandanum
til góða þegar metin er staða hans
í upphafi háskólanáms. Ef lög-
bundinn og skilgreindur námstími
til íslensks stúdentsprófs yrði
styttur um eitt ár – jafnvel þótt
námskröfur væru lítt eða ekki
breyttar – sýnist mér að námstími
íslenskra stúdenta í bandarískum
háskólum gæti lengst um ár.
Í námi mínu í Edinborg fyrir
þrjátíu árum sótti ég meðal annars
fyrirlestra um menntakerfi ýmissa
þjóða, þar sem fram kom að í
þáverandi Sovétríkjum þótti
eðlilegt að nemendur ríkja eða
landshluta, þar sem rússneska var
ekki töluð, innrituðist í háskóla ári
síðar en þeir sem mæltir voru á
þessa tungu. Mér sýnist að svipað
eigi við um okkur. Hér er í
framhaldsskólum varið verulegum
tíma – mun meiri en í flestum ef
ekki öllum löndum í kringum okk-
ur – í kennslu og nám erlendra
mála.
Vitanlega er hægt að breyta
þessu, en það verður að gerast að
vel athuguðu máli. Við höldum
uppi öflugum menningartengslum
við önnur Norðurlönd, og margir
Íslendingar sækja menntun í er-
lenda háskóla austanhafs og vest-
an, og ekki aðeins til enskumæl-
andi þjóða. Að sjálfsögðu getur
kunnátta í ensku einni erlendra
tungna opnað leið til haldgóðrar
menntunar, en eigum við aðeins að
horfa út um einn glugga? Sá sem
þetta skráir telur ekki að það
muni hækka menntunarstig þjóð-
arinnar.
Stytting
framhaldsskólans
Örnólfur Thorlacius
fjallar um menntamál ’Vitanlega er hægt aðbreyta þessu, en það
verður að gerast að vel
athuguðu máli.‘
Örnólfur Thorlacius
Höfundur var rektor
Menntaskólans við Hamrahlíð.