Morgunblaðið - 13.06.2005, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. JÚNÍ 2005 29
UMRÆÐAN
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13, SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
LÓÐIR ÓSKAST TIL KAUPS
Á HÖFUÐBORGARSVÆÐINU
Til mín hefur leitað traustur og fjársterkur
byggingaverktaki sem óskar eftir að kaupa
lóðir fyrir íbúðar eða atvinnuhúsnæði. Eignir
sem þarfnast niðurrifs koma einnig til greina.
Staðgreiðsla í boði, Áhugasamir vinsamlega
hafið samband og ég mun fúslega veita nánari
upplýsingar.
Hákon Svavarsson, lögg.
fasteignasali, sími 898 9396.
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur
og lögg. fasteignasali
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
LOKSINS hefur verið tekin
ákvörðun um framtíð Heilsuvernd-
arstöðvar Reykjavíkur, það á sem
sagt að selja hana. Að vísu er enn
ekki vitað hver kaupandinn er eða
hvers konar starfsemi þar verður.
Það hefur tekið rúmlega 31 ár að
taka þessa ákvörðun, svo að ekki er
hægt að segja að flanað hafi verið að
neinu, eða hvað?
Þegar þessi ákvörðun var form-
lega tilkynnt þriðju-
daginn 31. maí kom
þetta þó starfs-
mönnum Heilsuvernd-
arstöðvarinnar í opna
skjöldu.
Hinn 1. janúar árið
1974 tóku lög um heil-
brigðisþjónustu gildi,
en þar er kveðið á um
heilsugæslustöðvar.
Þá þegar var farið að
huga að því hvert yrði
framtíðarhlutverk
Heilsuverndarstöðv-
arinnar, þar sem
heilsugæslustöðvunum
var ætlað að taka við
megninu af starfsemi
hennar.
En áhugi á þessari
merku stofnun og örlögum hennar
hefur nánast enginn verið þennan
tæpa aldarþriðjung og hafa eigend-
urnir, Reykjavíkurborg (60%) og
ríkið (40%) vísað hvort á annað, þeg-
ar málefni hennar hafa verið rædd
og á meðan hefur óvissa ríkt og
byggingin grotnað niður. Stjórn
stöðvarinnar lagði að vísu fram til-
lögur um framtíðarhlutverk stöðv-
arinnar og var nefnd skipuð til að út-
færa þær. Tillögurnar voru lagðar
fyrir heilbrigðisráðherra, síðan eru 8
ár og enn hefur ekkert heyrst um af-
drif þeirra. Saga Heilsuvernd-
arstöðvarinnar er stórmerkileg og
sýndi stórhug og metnað í heilbrigð-
isþjónustu utan sjúkrahúsa með
megináherslu á forvarnir. Sagan
hófst árið 1934 þegar Vilmundur
Jónsson landlæknir kom fyrst með
hugmynd að heilsuverndarstöð. Al-
þingi Íslendinga samþykkti síðan
uppbyggingu heilsuverndarstöðva í
öllum héruðum landsins sjálft lýð-
veldisárið 1944. Í framhaldi af því
samþykkti bæjarráð Reykjavíkur
árið 1946 að koma á fót „fullkominni
heilsuverndarstöð“. Heilsuvernd-
arstöð Reykjavíkur tók til starfa í
desember 1953 með opnun barna-
deildar og var formlega vígð 2. mars
1957. Þar hefur verið sinnt flestum
greinum heilsuverndar, auk ung- og
smábarnaverndar, má nefna mæðra-
vernd, heilsugæslu í skólum, berkla-
varnir, atvinnusjúkdómavarnir,
áfengisvarnir, kynsjúkdómavarnir,
tannvernd og heimahjúkrun, þar var
heyrnardeild, heilbrigðiseftirlit
Reykjavíkur, embætti borgarlæknis,
aðsetur stjórnsýslu, auk hjúkr-
unardeildar og slysavarðstofu, sem
voru á vegum Borgarspítalans. Nú
er þar miðstöð heilsugæslu. Bygg-
ingin hefur sett svip á borgina í
meira en hálfa öld og hefur sér-
stakan sess meðal þjóðarinnar. Hún
hefur því mikið menningarsögulegt
gildi.
Nokkrir áhugamenn um Heilsu-
verndarstöðina hafa margsinnis
komið að máli við þá
sem áhrif hafa og
ákvarðanir taka í þess-
um málum, en talað fyr-
ir daufum eyrum.
Að mínu mati og
margra þeirra, sem
bera hag heilsugæsl-
unnar fyrir brjósti, er
alveg ljóst hvert hlut-
verk Heilsuvernd-
arstöðvarinnar á að
vera. Hún á að hýsa sér-
hæfðar miðstöðvar
heilsugæslunnar, þ.e.
mæðraverndar, ung- og
smábarnaverndar og
heilsugæslu í skólum,
enn fremur sinna rann-
sóknum á sviði forvarna
og lýðheilsu.o.fl. og ekki
síst, þarna á ný lýðheilsustöð að vera
til húsa. Lýðheilsustöðin hefur ein-
mitt það hlutverk sem Heilsuvernd-
arstöðinni var ætlað þegar árið 1934,
en þá var orðið lýðheilsa ekki til,
Heilsuverndarstöðin er Lýð-
heilsustöð.
Mér er með öllu óskiljanlegt að
eftir 31 árs umhugsunarfrest, skuli
menn komast að þessari ótrúlegu
niðurstöðu. Starfsemin tvístrast og
myndar ekki þá heild sem æskileg er
í heilsuverndarstarfinu. Með ákvörð-
un sinni um sölu á Heilsuvernd-
arstöðinni á almennum markaði tel
ég að bæði ríki, og þá sérstaklega
Reykjavíkurborg, þar sem sam-
þykkt um Heilsuverndarstöðina var
gerð, hafi ekki virt mikilvægan þátt í
sögu og menningu þjóðarinnar.
Við vígslu Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur vitnaði Sigurður Sig-
urðsson, formaður stjórnar, í orð Vil-
mundar Jónssonar, sem sagði:
„Heilsuverndarstöð Reykjavíkur var
frá upphafi stærsta heilsuvernd-
arstöð landsins, og allt frá því að
lögð voru fram fyrstu drög að bygg-
ingu hennar var til þess ætlast að
hún gegndi forystuhlutverki í heilsu-
verndarmálum landsmanna.“
Þetta á við enn í dag. Það er ekki
of seint að snúa við.
Heilsuverndar-
stöð Reykjavíkur
– Sala og saga
Höfundur er fyrrverandi
hjúkrunarforstjóri Heilsu-
verndarstöðvar Reykjavíkur
’Heilsuvernd-arstöðin er Lýð-
heilsustöð.‘
Bergljót Líndal
Höfundur er fyrrverandi
hjúkrunarforstjóri Heilsu-
verndarstöðvar Reykjavíkur.
ÁÆTLUÐ er ný vegagerð frá
Þórisstöðum í Þorskafirði að Kráká
á Skálanesi við norð-
anverðan Breiðafjörð.
Í umhverfismat eru
lagðar fram 3 tillögur.
Leið B, frá Þór-
isstöðum út á Hall-
steinsnes, þverar
Djúpafjörð, fer um
Grónes og þverar
Gufufjörð (kostnaður
1.690 Mkr). Leið C,
frá Þórisstöðum yfir
Hjallaháls, út aust-
anvert Grónes og
þverar Gufufjörð
(1.220 Mkr). Leið D,
frá Þórisstöðum, yfir
Hjallaháls og
Ódrjúgsháls, um innanverðan Gufu-
fjörð að Kráká (1.133 Mkr).
Mikill áhugi er meðal sveitar-
stjórnarmanna að fara leið B og
virðast þeir sannfærðir um að hún
muni standast umhverfismat (sbr.
grein í Mbl. 5. apríl eftir Þórólf
Halldórsson, Einar Örn Thorlacius,
Guðmund Guðlaugsson og Má
Erlingsson). Er sannfæring þeirra
athyglisverð því fjölmargt mælir
gegn því að leið B verði valin (sbr.
greinar í Mbl. eftir Gunnlaug Pét-
ursson 23. mars og 27. apríl og Þór-
odd Skaptason 4. apríl).
A.m.k. 50 ha skóglendis
munu eyðast við leið B
Á nokkrum stöðum á sunn-
anverðum Vestfjörðum dafnar
skógur. Stærsta skóglendið er við
utanverðan Þorskafjörð og hluti
hans er nefndur Teigskógur. Að
meginstofni er hann birkiskógur þó
þar sé einnig að finna aðrar trjá-
tegundir og fjölbreytta flóru. Sam-
felldur skógur er nánast frá Þór-
isstöðum út á Hallsteinsnes, 9 km.
Leið B mun skera skóginn eftir
endilangri hlíðinni. A.m.k. 50 ha
skóglendis hverfa í vegstæðið og að
auki eru efnisnámur áætlaðar þar.
Á hverju ári er miklum fjármunum
varið til skógræktar á Íslandi og
því má telja sérstakt að nátt-
úrulegur skógur sem fyrir er í
landinu teljist ekki meira virði en
svo að til greina komi að eyða
svæði sem samsvarar um 80 knatt-
spyrnuvöllum.
Teigskógur er á Náttúruminja-
skrá og verður fyrir verulegum
spjöllum ef leið B verð-
ur lögð. Skógurinn er
einstök náttúruparadís
og sérkennilegt verður
að telja það, sem sveit-
arstjórnarmenn og
fleiri hafa haldið fram,
að uppbyggður þjóð-
vegur eftir endilöngum
skóginum muni auka
aðdráttarafl svæðisins.
Þegar leggur fjöldi
manna leið sína ár
hvert í Teigskóg til að
njóta útivistar. Á þetta
hefur Ferðamálafélag
hreppsins bent og gefið
út bækling þar sem
mælt er með gönguferð um skóg-
inn.
Leirurnar
við Breiðafjörð
Þverun Djúpafjarðar og
Gufufjarðar með leið B mun
óhjákvæmilega hafa veruleg áhrif á
fallaskipti, setflutning og leirurnar í
fjörðunum. Fjörur og sker við
Breiðafjörð eru vernduð skv. lögum
og á Breiðafjarðarnefnd að fylgjast
með því að lögum sé framfylgt. Í
Verndaráætlun Breiðafjarðar segir
(á bls. 35): „Vegna mikilvægis
leirusvæðisins fyrir fuglalíf er
brýnt að Breiðafjarðarnefnd beiti
sér fyrir að ekki komi til frekari
röskunar á leirum svæðisins. Hafa
ber í huga að svæðið hefur þegar
verið metið sem alþjóðlega mik-
ilvægt svæði fyrir tegundir eins og
margæs og rauðbrysting. Það ætti
því að vera hlutverk Breiðafjarð-
arnefndar að hvetja til þess að
svæðið í heild sinni verði sett á
Ramsarlistann.“ Þar stendur einnig
(á bls. 38): „Þar [við Breiðafjörð]
eru víðfeðmustu fjörur landsins og
víðfeðm grunnsævi. Einstaka vist-
kerfi eins og t.d. leirusvæðin eru
mikilvæg á alþjóðamælikvarða…“
Gengið var verulega á leirurnar
þegar Gilsfjörður var brúaður (um
4% af öllum leirum hér á landi) og
má svæðið því ekki við mikilli rösk-
un til viðbótar.
Fornleifar í uppnámi
Á Vestfjörðum er landslagi þann-
ig háttað að stutt er milli fjalls og
fjöru og undirlendi lítið. Er því
byggingarland takmarkað og eðli
málsins samkvæmt raða flestar
minjar sér á hið takmarkaða und-
irlendi en fækkar er ofar dregur.
Því setur leið B óhjákvæmilega
margar fornleifar í uppnám. Í landi
Grafar eru m.a. friðlýstar rústir
sem eru í stórhættu vegna nálægð-
ar við vegstæðið. Í landi Hallsteins-
ness og Gróness eru víða rústir
sem munu lenda í eða hættulega
nærri vegstæðinu. Það verður að
vera alveg ljóst að ógerningur er að
kanna allt það sem skógurinn
geymir og því má fastlega búast við
áður óþekktum minjum á leið B.
Leið D – góður kostur
Vegagerðin telur leið D vel fram-
bærilegan kost. Vegurinn yfir
Hjallaháls og Ódrjúgsháls mun eft-
ir endurbætur og nýbyggingu verða
mun betri en margir fullgildir þjóð-
vegir. Nýr vegur yfir Bröttu-
brekku, sem er hærri en Hjallaháls,
er ekki talinn varasamur. Ef svo
skyldi fara að Hjallaháls yrði lok-
aður vegna snjóa má öruggt telja
að nýi vegurinn yfir Klettsháls
nokkru vestar væri kolófær. Núver-
andi vegur yfir Hjallaháls er um 20
ára og má halda því fram að tjaldað
sé til einnar nætur í vegamálum ef
viðunandi þykir að byggja þjóðvegi
á alveg nýjum stöðum á nokkurra
ára fresti með öllu því raski og
óafturkræfu spjöllum sem því
fylgir. Gæti hugsast að eftir 20 ár
þyki ekkert sjálfsagðara en að bora
göng í gegnum hálsaröðina vestur
eftir? Þá væri búið að hálfloka
fjörðum með þverunum og skera
hlíðar með uppbyggðum þjóð-
vegum. Það verður ekki aftur tekið.
Vestfjarðavegur 60 – leið B
veldur óviðunandi spjöllum
Guðrún Alda Gísladóttir skrifar
um vegamál í Gufudalssveit ’Teigskógur er á Náttúruminjaskrá og
verður fyrir verulegum
spjöllum ef leið B
verður lögð.‘
Guðrún Alda
Pétursdóttir
Höfundur er fornleifafræðingur.
HVERNIG jóga kennir þú?
Þetta er ein algengasta spurning
sem ég fæ og svarið er alltaf það
sama: „Ég kenni klassískt hatha-
jóga sem samanstendur af líkams-
æfingum, öndun, slökun og sið-
fræði.“ Ég lærði hjá Yogi Hari,
Yogi Shanti Desai og
Ásmundi Gunnlaugs-
syni sem allir kenna
mjög hefðbundið. Í
framhaldi þarf ég yf-
irleitt að útskýra
meira. „Allt jóga sem
inniheldur líkams-
æfingar er útfærsla
af hatha-jóga.“ Þar á
ég við stefnur eins og
Kripalu-, Bikram-,
Iyengar-, Sivananda-,
Anusara-, Ashtanga-
og fleiri sem eru til-
tölulega nýlegar,frá
síðustu fimmtíu árum eða svo, en
byggjast á ríkri hefð. Þegar fólk
spyr hins vegar um stefnur eins
og Jóga boxing, Spinning-jóga,
Swimming-jóga og hið íslenska
Rope-jóga veit ég ekki alveg
hverju ég á að svara (ég nota ís-
lenska stafsetningu jóga með jó í
stað hinnar ensku yo). Þarna eru
ábyggilega á ferðinni ágætis lík-
amsræktaraðferðir en sú spurning
hefur komið upp í huga minn
hvort verið sé að nýta sér almenn-
ar vinsældir jóga í gróðaskyni. Er
verið að splæsa orðinu jóga við til
að öðlast auðvelda viðurkenningu?
Við nánari skoðun á þessum ný-
tísku stefnum kemur í ljós að þar
er einungis notast við mjög fáar
klassískar jóga- eða öndunar-
æfingar. Í kynningartexta á Jóga
boxing-spólu sem ég
keypti fyrir forvitni
sakir segir upphafs-
maður þess að jóga
hafi verið svo leið-
inlegt að hann hafi
orðið að finna ein-
hverja skemmtilega
útfærslu. Hann bland-
ar saman dansi, boxi
og fleiru, en ég sá
mjög lítið jóga á spól-
unni. Í hinu íslenska
Rope-jóga er notaður
bekkur sem selst á
50–60 þúsund krónur.
Upphafsmaður þess nýtir sér
bandaríska „life coaching“-
heimspeki í bland við einföld jóga-
fræði og í kynningarbæklingi seg-
ir hann Rope-jóga vera eina af
meginstefnum jóga. Hann setur
stefnu sína í flokk með Karma-,
Bhakti-, Gnana- og Rajajóga sem
eru stefnur sem hafa þróast í þús-
undir ára. Aftur verð ég að setja
spurningarmerki. Hefur einhver
hugljómast við ástundun Rope-
jóga eða Jóga boxing? Eiga þessar
stefnur sér ríka hefð? Ég eftirlæt
lesandanum að velta þessum
spurningum fyrir sér. Allt hefð-
bundið líkamsjóga byggist á al-
hliða æfingum sem miða að því að
koma líkamanum í jafnvægi í und-
irbúningi fyrir hugleiðslu. Jógaá-
stundun fylgir ákveðinn heilsuefl-
andi ávinningur og þaðan spretta
vinsældirnar. En að splæsa orðinu
jóga aftan eða framan við nýjar
líkamsræktaraðferðir, hversu góð-
ar sem þær kunna að vera, fyrir
það eitt að nota örfáar hefð-
bundnar hatha-jóga- og öndunar-
æfingar er í besta falli vafasamt.
Því bið ég fólk sem hefur hug á að
stunda jóga að hugsa og spyrja
sig áður en það pantar sér nám-
skeið: „Er þetta virkilega jóga“?
Er þetta jóga?
Guðjón Bergmann
fjallar um jóga ’Við nánari skoðun áþessum nýtísku stefnum
kemur í ljós að þar er
einungis notast við mjög
fáar klassískar jóga- eða
öndunaræfingar.‘
Guðjón Bergmann
Höfundur er jógakennari
og rithöfundur.