Tíminn - 19.08.1970, Blaðsíða 9

iWTÐVTKUDAGUIi 19. ágúst 1970.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvasmdastjóri: KristjáD Beoediktsson RitstJórar: Þórarinn
i Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
i Karlsson Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Rltstjómar-
skrifstofur t Edduhúsinu. simar 18300—18306 Skrifstofur
Barakastræti 7 — Afgreiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523.
Aðnar skrifstofur simi 18300. Áskriftargjald kr. 165,00 á mánuOi,
innanlands — f lausasölu kr. 10,00 eirat Prentsm. Edda hf.
Rannsókn skólamála
, Það er efalítið, að íslendingar hafa á fáum sviðum
dregizt meira aftur úr síðasta áratuginn en á sviði skóla-
málanna. í öðrum löndum gerast nú byltingarkenndar
. breytingar í þeim efnum. Ef vel á að vera, þarf stöðugt
að fylgjast vandlega með því, sem þar gerist, og vera
: fljótir að notfæra sér það, sem vel samlagast íslenzkum
aðstæðum. Þess vegna fluttu þrír þingmenn Framsókn-
arflokksins, Einar Ágústsson, Páll Þorsteinsson og Ólaf-
. ur Jóhannesson, frumvarp um það á síðásta þingi að
koma yrði á ráðgjafar- og rannsóknastofnun skólamála.
Samkv. frumvarpinu skyldi verkefni slíkrar stofnunar
; vera:
, a) að vera ráðgjafi kennara, fræðsluyfirvalda, fdreldra
■ og nemenda í skólum barna- og gagnfræðastigsins um
tilhögun náms og námsmat, náms- og starfsval nemenda,
einstaklingsrannsóknir á afbrigðilegum nemendum ásamt
| ráðgjöf við val nemenda til sérkennslu, svo og sálfræði-
i leg meðferð nemenda með skerta geðheilsu;
b) að framkvæma stöðugar rannsóknir á þvi, hversu
. námsefni skólanna, kennsluaðferðir, próftilhögun, náms-
bækur, skólaskyldualdur nemenda, skólabyggingar o. fl.
samrýmist aðkallandi þörf þjóðlífsins og á hvern hátt því
1 verði við komið, að allir fái sem jafnasta aðstöðu til
' náms, hvar sem þeir búa á landinu. Á grundvelli þessara
rannsókna skal stofnunin gera tillögur um nauðsynleg-.
ar breytingar.
í greinargerð frumvarpsins er verkefni stofnunarinnar
nánar rakið og sýnt fram á, hve mikil nauðsyn sé að
auka leiðbeiningar um tilhögun náms og námsmat, jafn-
hliða stöðugum rannsóknum á starfsháttum skólanna. Þá
er lögð áherzla á, að aðilar hafi sem jafnasta aðstöðu til
náms, án tillits til búsetu.
Um kostnaðarhlið málsins segir svo í greinargerðinni:
„Um kostnað þann, sem af frumvarpi þessu leiðir, ef
að lögum verður, er það að segja, að það er álit margra
skólamanna, sem flutningsmenn hafa rætt við um þetta
mál, að hann muni að verulegu leyti fást uppi borinn af
bættu fyrirkomulagi kennslumálanna. Það er líka dýrt að
þurfa að láta nemendur sitja eftir, læra sama námsefnið
tvisvar eða jafnvel enn oftar. Dýrast af öllu er þó
kennsla, sem ekki kemur þjóðfélaginu og nemendum að
fullum notum. Ýmsir hafa gengið svo langt að segja, að
betra væri að fella niður sumar þær greinar, sem nú
eru kenndar, fremur en vanta þann hlekk í nútíma skóla-
kerfi, sem stofnun sú, sem hér um ræðir, þarf að vera.“
Þetta mál náði ekki samþykki á síðasta þingi, þótt
. því væri sæmilega tekið af menntamálaráðherra. Doð-
inn og deyfðin mun halda áfram að ríkja í þessum mál-
um, nama breytt verði um stjórn og stjórnarstefnu.
Ósvífin hækkun
Sú ákvörðun meirihluta Landsvirkjunarstjórnar að
hækka verð á raforku frá orkuverum hennar um 12.5%
er ósvífnasta dæmið um, hvernig opinberar stofnanir
misnota kauphækkunina í vor til að hækka verðlagið
margfalt meira en ástæða er til vegna hennar. Kaup-
gjaldið er ekki nema lítill þáttur í rekstrarkostnaði orku-
vera. Vextir og afborganir eru langstærstu kostnaðar-
liðirnir. Á þeim hefur ekki orðið nein hækkun að und-
anförnu.
Það er glöggt dæmi um, hve algerlega ríkisstjómin
hefur misst stjórn á efnahagsmálunum, að hún skuli
leyfa ríkisstofnun að framkvæma slíka okurhækkun og
hér um að ræða. Það er sanarlega tími til kominn, að slík
ríkisstjórn gefist upp og láti kjósa sem fyrst. Þ.Þ.
fÍMÍNN
C. L. SULZBERGER:
Kínverjar ætla að koma sér upp
herskipa- og kaupskipaflota
Ekki er rétt að gera of lítið úr þessum áformum Kínverja
þegar haft er í huga, að Rússum tókst á tuttugu og fimm ár-
um að ryðja sér til rúms á heimshöfunum
MAO
FYRIR um það bil 25 árum
ákváðu Sovétmenn að gera ríki
sitt að miklu flotaveldi. Um
það leyti, eða nokkrum mánuð-
um fyrir lok yíðari heimsstyrj-
aldarinnar, skrifaði Halda yfir-
hershöfðingi, sem hafði flota-
málin á sinni könnu:
„Föðurland okkar hefur rétt
til að vera eitt af stærstu f.'ota
veldum í heimi"
Rússland l.afði haf; yfir um-
talsverðum flota að ráða á
nítjándu öld, er. eftir orrustuna
við Tsushima árið 1905, þegar
Japanir sökktu meginhluta af
flota Zarsins, hurfu rússnesk
skip að mestu af heimshöfun-
um. Þegar Hitler hóf árás sína
árið 1941, var floti Sovétríkj-
anna bæði lítilf og dreifður
Sjóliðar voru oft kvaddir til
þjónustu í landhernum og látn-
ir berjast með fótgönguliðinu.
Einu stóru skipin, sem rússneski
fíotinn hafði á að skipa, voru
brezkt orrustuskip og banda-
rískt beitiskip, sem Stalín höfðu
veríðgéfin.
i jjjft Æ 8 &
ÞEGAR Rússar voru búnir
að taka sína ákvörðun, urðu
framfarirnar afar miklar á
skömmum tíma og þeir eign-
uðust bæði mikinn herskipa-
flota og kaupskipaflota. Skipa-
smíði fyrir þá í er 'endum skipa
smíðastöðvum var alveg gífur-
leg.
Þegar kom fram um 1960,
blakti sovézki fáninn heim-
skauta milli á flugvélamóður-
skipum, ísbrjótum, tankskipum,
botnvörpungum, beitiskipum,
kafbátum og tundurspillum,
auk smærri skipa. Sá hluti af
kaupvöru heimsins, sem rúss-
nesk skip fluttu milli hafna,
jókst jafnt og þétt, og þar kom
fljótlega, að valdhafarnir í
Moskvu gátu stært sig af næst
öflugasta herskipaflota heims
og skákuðu jafnvel vesturveld-
unum á Miðjarðarhafinu, sem
hafði þó um langt skeið verið
þeirra hcfuðvígi.
ÞAÐ tók minna en fjórðung
aldar að staðfesta ofurveldisað-
stöðu Sovétmanna á hafinu. Sé
þetta haft í huga, hrýtur að
vekja sérstaka athygli, þegar
Kínverjar gefa ótvírætf í skyn,
að þeir ætli að etja kappi á
þessu sviði við fyrrverandi
bandaríki sitt í heimshluta
kommúnis'a og núverand: keppi
naut. I Dagblaði alþýðunnar í
Peking gat að líta:
„Hvort við eigum að keppa
að því af fren.sta megni eðn
ekki að efla skipasmíðar og
koma upp oflugum herskipa-
flota og voldugum kaupskipa-
flota, er næsra mikilvæg spurn-
ing. Svarið við henni veltur á
því, hvort við viljum efia og
treysta varnir þjóðar okkar.
styrkja einveldi alþýðunnar.
frelsa Taiwan (Formósu) og
sameina föðurland okkar að
nýju, auka vöruflutningana og
framleiðslu sjávargagna, efla
sósíalismann og ljá heimsby.t-
ingunni lið“.
SVAHlí) við þessum spurning.
tlm getur auðvitað ekki orðið
nema eitt, enda stóð þarna enn/
fremur:
„Eins og nú standa sakir hafa
heimsvildasinnar í Banriaríkj-
rnum og endurskoðunarsinnar
i Sovéíríkjunnm leynilega sam-
vinnu sin ó milli, en keppa þó
?nnbyrðis um flotaforusmna
Þeir fylgja „fallbyssubáta-
stefnu", sem ógnar öryggi
Kína“. Ennfremur er lýst þörf
inni á að „leggja járnbraut" á
hafinu og gera strandlengju
Kína að miklum og voldugum
stálvegg."
VANDINN, sem við Kínverj-
um blasir, er ef til vill enn
erfiðari viðfangs en erfiðleik-
arnir, sem Sovétmenn áttu við
að glima á sinni tíð. Hvorugur
á neinn flota að gagni, þegar
endurbyggingin hefst, en Sovét
menn höfðu á umta.’sverðri
flotahefð að byggja, áttu skipa-
smíðastöðvar, öflugan þungaiðn
að og höfðu eignazt mikilvirk-
ar vélaverksmiðjur og við-
gerðastöðvar frá Þýzkalandi.
Þrátt fyrir þetta var ákvörðun
Rússa um að gerast flotaveldi
yfirleitt talin fráleit í upphafi.
En Rússar pöntuðu skip er-
lendis frá.
Kaupskipafloti Kínverja nú er
naumast annað en skútur aftan
úr forneskju, og herskipaf.'oti
þeirra má sín ákaflega Mtils.
Kjarni hans eru innan við fjöru-
tíu diesel-knúnir kafbátar, fá-
einir tundurspillar og freigátur
Sovétmenn afhentu Kínverjum
meginhluta þessa flota meðan
þeir voru í bandalagi. Skipa
smíðastöðvarnar í Dairen, Cant-
on og Hutang (Shanghai) eru
naumast umtals verðar.
ÞRATT fyrir þetta er ekki
réttmætt að telja áform Kín-
verja fjarstæðu, einkum þegar
haft er í huga, hve óhemju
miklu Rússar komu í verk á
þessu sviði. Pekingmenn hafa
hvað eftir annaS ifsannað kenn
ingar hinna efasö.nu á mörgum
sviðum tækni og iðnvæðingar.
— ií/ > ■ / ■, ,
MAOISTAR fudyrða:
„Við verðum að koma upp
herskipaflota, sem er fær um
að verja landhelgi okkar og
veita landi okkar fullnægjandi
vernd gegn innrás heimsvalda-
sinna“.
Auk þessa eiga Kínverjar sí-
auknum skyldum að gegna í
fjarlægð, til dæfnis á Ceylon
og 1 Tanzaníu, og valdhafarnir
í Peking verða því að hafa á
a@ skipa bæði kaupskipa- og
herskipaflota til þess að geta
staðið við skuldbindingar sín-
ar.
Við blasir sú leið að hefjast
handa með erlendri aðstoð
(eins og Rússar»gerðu) og þá
fyrst og fremst frá Japönum,
en skipasmíðastöðvar þeirra
eru meðal hinna beztu í heimi.
En skynsemin hefur orðið að
lúta í lægra haldi fyrir stjórn-
málakenningum. Þessari leið
hefur verið hafnað að sinni á
þeim forsendum, að hún sé í
samræmi við sjónarmið Liu
Shao-chi fyrrverandi forsætis-
ráðherra, en honum hefur nú
verið útskúfað. Liu á a@ hafa
sagt: „Skipabyggingar eru ekki
eins hagfelldar og skipakaup".
ÞETTA er í beinni andstöðu
við kenninguna um að hjá.’pa
sér sjálfur sem Kínverjar hafa
fylgt að Mndar/örnu oe fylgja
enn. Þeir kjósj því að takast
á við hið ghiurlega verkefni
sjálfir, ef þeir ætla á annað
borð að koma eér upp riútíma
skipum : staði'.n fyrir t.ið forn-
eskiu'ega skútusafn sitt, fall-
byssubáta og úrelta kafbáta.
Kiaverjar eru nú þegar mikl’J
öflugri en pokkrum gat dottið
í hug fyrir ivamur árarugum,
og þeir eru ktnnir að því að
5já óf ú.'ega langt fra.í í tím-
ann- Hitt er annað mái, 1»
hvort „hugsun :V1aos“ hrekkur |
til að smíða skip i stórum stil. 8