Fréttablaðið - 15.11.2002, Blaðsíða 12

12 15. nóvember 2002 FÖSTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Einu sinni var ríkið karl; faðirsem kallað var til þegar tukta
þurfi til þá borgara sem fóru yfir
strikið og sá um að
berja á óvinum
ríkisins utanlands.
M e g i n v e r k e f n i
ríkisins voru lög-
gæsla og hernaður.
Þetta var á þeim
tíma sem konur
fengu ekki að
kjósa. Ríkið þurfi
ekki að laga sig að
áhugamálum kvenna.
Fljótlega eftir að konur fengu
kosningarétt var eins og ríkið
væri farið að taka inn kvenhór-
móna. Það var ekki lengur karl,
heldur bæði faðir og móðir. Ríkið
rassskellti ekki aðeins þá sem
brutu af sér heldur vildi hugga
borgarana, hvetja þá og styrkja,
hlusta á þá og hjálpa þeim – allt að
því kyssa þá góða nótt. Á síðustu
áratugum síðustu aldar var kyn-
skiptaaðgerðin fullkomnuð. Ríkið
var orðið að konu; hinni miklu
móður.
Þetta hlutverk var laust til um-
sóknar. Atkvæðaréttur kvenna
hafði að sjálfsögðu nokkur áhrif á
þessa breytingu ríkisvaldsins en
það spilaði fleira inn í. María mey,
sem gegnt hafði hlutverki hinnar
miklu móður, hafði misst áhrifa-
mátt sinn – einkum í Norður-Evr-
ópu – og kirkjan gat ekki fyllt rúm
hennar. Í Suður-Evrópu hefur
María enn nokkur áhrif enda er
ríkisvaldið þar heldur karllægara
en hér í norðrinu. Sama má segja
um biblíubeltið í Bandaríkjunum,
þar sem kirkja og trú gegna
veigamiklu hlutverki í samfélag-
inu. Þar er ríkið karlfauskur;
patríarki án miskunnar eða
mjúkra gilda. Annars staðar í
Bandaríkjunum vill fólk að ríkið
faðmi sig og huggi.
Það er svolítið undarlegt að
það er varla til sú kona sem kærir
sig um að standa undir þeim kröf-
um sem við gerum um kvenleika
ríkisvaldsins. Ríkið er kona eftir-
stríðsáranna; lokuð inni á heimil-
inu og alltaf tilbúin að hlusta og
hugga heimilisfólkið. Ríkið er
kona með svuntu og stóran barm.
Ríkið hefur því ekki aðeins tekið
við hlutverki Maríu meyjar held-
ur ættmóðurinnar einnig. Konur
af holdi og blóði hafa hafnað
þessu hlutverki. Þær kæra sig
ekki einu sinni um að vera klass-
ískar ömmur lengur. Þær vilja
verja efri árunum í mínígolf og
karókí. Ríkið sér um barnabörnin.
Kynhlutverk ríkisvaldsins er
því tímaskekkja. Það er útdauð
kona. Og það mun aldrei geta stað-
ið undir þessu margþætta hlut-
verki. Til þess er það of mikið
dellumakerí sögunnar; eins konar
ruslahaugur yfirgefinna hug-
mynda.

Fljótlega eftir
að konur
fengu kosn-
ingarétt var
eins og ríkið
væri farið að
taka inn kven-
hórmóna.
Ríkið er kona með svuntu og stóran barm
skrifar um kynskiptiaðgerð ríkisvaldsins.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Taktu lottó í áskrift á lotto.is eða næsta sölustað
• Þínar tölur eru alltaf í pottinum
• Frír útdráttur fjórum sinnum á ári
– gildir um Lottó, Víkingalottó og Jóker
• Þú styrkir gott málefni
VERÐBRÉFAVIÐSKIPTI Kvörtunum
vegna verðbréfaviðskipta hefur
fjölgað síðastliðin tvö ár. Þetta
kemur fram í svari Valgerðar
Sverrisdóttur viðskiptaráðherra
við fyrirspurn Jóhönnu Sigurðar-
dóttur á Alþingi. Í fyrra bárust
Fjármálaeftirlitinu kvartanir
vegna þrettán mála, en árið áður
voru þau sex.
Úrskurðarnefnd um viðskipti
við fjármálafyrirtæki bárust 17
mál í fyrra en árið áður voru þau
fimm. Það sem af er þessu ári
hafa úrskurðarnefndinni borist
sextán mál, en sex mál hafa kom-
ið til kasta Fjármálaeftirlitsins.
Jóhanna Sigurðardóttir spurði
einnig um hversu oft kvartanir
hefðu borist um rangar upplýs-
ingar frá verðbréfafyrirtæki
vegna sölu hlutabréfa. Einnig
hversu oft slíkar kvartanir hefðu
komið vegna sama fjármálafyrir-
tækis. Í svari ráðherra kom fram
að á þessu ári hefðu sex slík mál
komið til kasta Fjármálaeftirlits-
ins.
Málin vörðuðu fjögur fyrir-
tæki, þar af þrjú þeirra sama fyr-
irtækið. Þá var einnig spurt um
hvort slík mál hefðu orðið til þess
að fyrirtæki hefðu fallið frá kröfu
um greiðslu fyrir hlutabréf eða
fyrirtæki hefði orðið skaðabóta-
skylt. Hvorki Fjármálaeftirliti né
úrskurðarnefnd er kunnugt um
slík mál.

Kvörtunum vegna fjármálafyrirtækja:
Hefur fjölgað
síðustu tvö ár
KVARTANIR VEGNA VIÐSKIPTA
Í máli Valgerðar Sverrisdóttur viðskiptaráðherra kom fram að kvörtunum vegna fjármála-
fyrirtækja hefur fjölgað. Ekki er vitað til þess að viðskipti hafi gengið til baka né að fjár-
málafyrirtæki yrðu skaðabótaskyld.
FJÖLDI KVARTANA VEGNA
FJÁRMÁLAFYRIRTÆKJA:
1999 3 mál
2000 11 mál
2001 30 mál
2002 22 mál
Því er haldið fram að heil-brigðisútgjöld á Íslandi séu
einna hæst miðað við OECD lönd.
Tilgáta mín að þetta sé rangt
byggist á þeirri einföldu stað-
reynd að:
1) Hlutfallslega starfa færri
við heilbrigðisþjónustu á Íslandi
en í nágrannaríkjunum og fleiri
OECD-ríkjum (Nordic stat. Nord
countries 1999). Með hliðsjón af
að um 70% af útgjöldum til heil-
brigðismála eru launagjöld og
laun yfirleitt lægri hér á landi en
í nágrannaríkjum, er líklegt að
tilgátan sé rétt. Það þarf ekki
hagfræðing til að skilja þetta.
2) Í öðru lagi má lesa út úr nor-
rænum tölfræðihandbókum 1999
að Ísland sker sig úr OECD-lönd-
um og hinum Norðurlöndunum,
að Finnlandi og Grænlandi und-
anskildum, á þann hátt að veru-
legur hluti öldrunar, endurhæf-
ingar og langveikra sjúkrarúma
er skráður undir heilbrigðismál
en félagsmál í OECD-löndunum.
Franskir hagfræðingar á veg-
um OECD reiknuðu þetta út fyrir
átta árum. Þeir töldu að þessi
þjónusta næði til að minnsta kosti
1% af vergri landsframleiðslu,
sama hafi átt við þó að reiknað
væri í kaupmáttargildum (P.P.P.).
Þeir töldu þetta svara til 1%
lækkunar miðað við verga lands-
framleiðslu. Þar með erum við í 6.
til 9. sæti varðandi opinber út-
gjöld til heilbrigðismála miðað
við OECD-listann og verjum 6,8%
af vergri landsframleiðslu en
ekki 7,55% til heilbrigðismála.
Þetta skiptir ekki miklu máli en
rétt skal vera rétt. Án efa hafa
fulltrúar fjármálaráðuneytis
reiknað rétt en ekki skyggnst bak
við tölurnar eins og þeir frönsku
gerðu.
Að lokum skal þess getið að
þeir frönsku töldu að kostnaður
hins opinbera vegna óvenju hás
hlutfalls 15 ára og yngri jafnaði
út kostnað til tiltölulega fárra
aldraðra. Niðurstaðan er að vísu
sú að opinber útgjöld til heil-
brigðismála sem hlutfall af
vergri landsframleiðslu hafa vax-
ið, sérstaklega frá 1967, en staðið
í stað að mestu frá 1991 (prófess-
or Ágúst Einarsson).

fyrrverandi land-
læknir skrifar um
mismunandi útreikn-
inga á útgjöldum til
heilbrigðismála.
ÓLAFUR
ÓLAFSSON
Um daginn
og veginn
Þeim skýst
þó skýrir séu
LANDSPÍTALI - HÁSKÓLASJÚKRAHÚS
„Með hliðsjón af að um 70% af útgjöldum til heilbrigðismála eru launagjöld og laun yfir-
leitt lægri hér á landi en í nágrannaríkjum, er líklegt að tilgátan sé rétt. Það þarf ekki hag-
fræðing til að skilja þetta.“
Vegna bréfs Páls Valssonar, út-gáfustjóra Máls og menningar,
til Fréttablaðsins, sem birtist í gær,
vil ég leiðrétta rangfærslur og út-
skýra mína hlið málsins. Útgáfu-
stjórinn segir mig hafa „heldur bet-
ur [haft] endaskipti á sannleikanum
þegar hann segir að nýir eigendur
hafi stöðvað væntanlega útgáfu bók-
ar hans.“ Mér er ljúft og skylt að
upplýsa hann og lesendur um að ég
sagði ekkert í þá veru og því verður
hann að vinna sína heimavinnu bet-
ur og lesa upphaflegu fréttina. Hér
hefur hann ekki aðeins haft enda-
skipti á sannleikanum heldur búið til
sinn eigin. Slíkt er hvorki gott mál
og þaðan af síður menning.
Nýlega hafði blaðamaður Frétta-
blaðsins samband við mig og spurði
hvers vegna ég gæfi sjálfur út bók
mína, Íslensk fjallasala og fleiri sög-
ur. Ég svaraði því að ég hefði verið í
samstarfi við Mál og menningu og
síðar Eddu í tvö til þrjú ár og hefði
mátt vænta útgáfu af hálfu forlags-
ins en það hætt við í sumar en haft
að öðru leyti góð ummæli um hand-
ritið. Þá hefði ég ekki átt annars úr-
kosti en gefa bókina út sjálfur þar
sem mér var í mun að hún kæmi út í
haust. Aðspurður um hvort eitthvað
óeðlilegt hefði ráðið för ráðamanna
hjá Eddu kvaðst ég ekki hafa hug-
mynd um það og sló á samsæris-
kenningar þar að lútandi og taldi
slíkt reyndar afar ólíklegt.
Dylgjur um að annarlegar hendur
í hvaða lit sem er hafi stöðvað útgáf-
una eru ekki frá mér komnar og ég
hef enga trú á slíkum samsæris-
kenningum. Hins vegar hef ég beina
reynslu og bréflega staðfesta af af-
skiptum svonefndrar „blárrar hand-
ar“ áður. Það þekkir alþjóð og er
óþarfi að fara nánar útí . En sagan
fræga er í bókinni, auk margra ann-
arra. Kaupið bókina og lesið sjálf en
látið ekki aðra túlka það sem þeir
hafa ekki lesið sjálfir eða lesið illa.

Rangt mál
og vond
menning
Örn Bárður skrifar
Evrópusambandið:
60 milljónum úthlut-
að í Borgarfjörð
RANNSÓKNIR Viðskiptaháskólinn í
Bifröst hefur skrifað undir samning
við Evrópusambandið um 60 millj-
óna króna styrk til að rannsaka
hvernig þróa megi velferðarsamfé-
lagið yfir í þekkingarsamfélag.
Meginmarkmið rannsóknarinnar er
að meta þær leiðir sem ráðherraráð
og framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins annars vegar og sjö Evr-
ópulönd hins vegar, hyggjast fara til
að þróa Evrópu í átt að þekkingar-
samfélagi. Stjórnandi íslenska hluta
rannsóknarinnar verðu Lilja Móses-
dóttir, fræðimaður við Viðskiptahá-
skólann á Bifröst.