Fréttablaðið - 28.04.2003, Qupperneq 10

Eftir að íslenskir skattgreið-endur hafa lagt til hundruð
milljóna króna – líklega hátt í
milljarðinn – til listsköpunar
Hrafns Gunnlaugssonar er kom-
ið nóg. Eins og títt er um unga
menn var Hrafn efnilegur ung-
ur maður. Hann bar með sér
væntingar um ógerða hluti. En
eftir því sem hann hefur meira
gert hafa vænt-
ingarnar dofnað.
Þótt lengi sé von á
einum held ég að
það myndi flokk-
ast undir glóru-
lausa bjartsýni að
vænta snilldar-
verks frá Hrafni
úr þessu. Með
stuðningi ríkis-
valdsins hefur
hann gert eitthvað um tíu bíó- og
sjónvarpsmyndir, nokkra sjón-
varpsþætti, sem fremur mætti
flokka sem leiðarþætti en hefð-
bundna fréttaskýringa- eða
fræðsluþætti, og auk þess verið
í aðstöðu til að móta dagskrár-
stefnu Ríkissjónvarpsins í nokk-
ur ár. Ríkisvaldið hefur með
þessu lyft Hrafni í mikla áhrifa-
stöðu í íslenskri menningu þótt
minna hafa orðið af áhrifunum
en ætla mætti. Hrafn er einfald-
lega of sérlundaður og sjálfs-
upptekinn til að geta haft mikil
áhrif á annað fólk.
Um daginn sýndi Ríkissjón-
varpið þátt Hrafns um virkjanir
og umhverfismál. Ég verð að
viðurkenna að ég náði ekki góðu
sambandi við þáttinn. Mér leið
eins og maður í slæmu jafnvægi
hefði króað mig af úti í horni og
væri að ausa yfir mig ýmsu sem
honum þætti aðfinnsluvert. Og
allt í einum graut: Vandlæting á
barrtrjám á Þingvöllum í bland
við upphafningu fegurðar
hinnar manngerðu náttúru, til-
lögur Trausta Valssonar um há-
lendisvegi í bland við ímyndað-
ar afleiðingar þess að sogsvirkj-
anir myndu springa í loft upp.
Og svo helvítis sauðkindin og öll
hennar borgaralegu réttindi. Og
kjarkaðir stjórnmálamenn sem
þjóðin kýs og sítuðandi möp-
pudýr sem tefja mál án nokkurs
umboðs. Og ýmisleg annað sem
betur mætti fara.
Nú má Hrafn hafa allar þess-
ar skoðanir fyrir mér og ég virði
löngun hans til að tjá þær. Ég
met hins vegar ekki verðmæti
þeirra jafn hátt og umhverfis-
ráðuneytið, Landsvirkjun, Rík-
issjónvarpið og sjónvarpssjóð-
urinn. Samanlagt lögðu þessir
aðilar um 23 milljónir til verks-
ins. Þar af hafa líklega farið um
3 milljónir í að búa til þáttinn en
restin er líklega verðmat á hug-
myndum hugsuðarins í Laugar-
nesi.
Sá galli er á þessari verðlagn-
inu að það er ekki frumleg hug-
mynd í þættinum. Allt í honum
hefur áður komið fram – og oft-
ast á skilmerkilegri hátt. Þær
stofnanir og fyrirtæki sem borg-
uðu Hrafni hafa líklega smitast
af sjálfhverfu hans og trúað því
með honum að hver hugdetta
sem skýst upp í kollinn á honum
sé ný uppljómun mannsandans.
Nema að forsvarsmenn fyrir-
tækjanna, stofnananna og sjóð-
anna hafi kært sig kollótta um
hvað væri í þættinum. Þeir stud-
du þáttinn af því að Hrafn bjó
hann til – og af því að Hrafn deil-
ir því með Davíð Oddssyni að
vera hirðskáld Davíðs. Svipað og
Jón Steinar Gunnlaugsson deilir
því með Davíð að vera lögfræði-
legur ráðunautur Davíðs. Um
svipað leyti og Hrafn kláraði
umhverfismálaþátt sinn fyrir 23
milljónir fékk hann annað eins
úr Kvikmyndasjóði til að klára
bíómynd byggða á sögu eftir
Davíð.
En þótt kostnaður skattgreið-
enda af listfengi þessa vinar
Davíðs sé orðinn æði mikill er
það næstum smáaurar í saman-
burði við kostnað Íslendinga af
starfsemi Kára Stefánssonar,
sem er sérlegur vísindalegur
ráðgjafi Davíðs ásamt Davíð
sjálfum – sem sá einna fyrstur
og lengst þann árangur sem
vænta mátti af líftækninni. Sem
kunnugt er hafa nokkrar fjöl-
skyldur á Íslandi misst allt sitt
vegna hruns á verðmæti hluta-
bréfa í DeCode.
Því til viðbótar er yfirvofandi
að ríkissjóður muni gangast í
ábyrgð fyrir 20 millarða króna
lán til DeCode. Það eru miklir
peningar – meira en tuttugufald-
ur kostnaðurinn við að búa til
Hrafn Gunnlaugsson. Og afleið-
ingarnar geta vel orðið jafn
óviðkunnanlegar og sú hug-
mynd: 20 Hrafnar.
Hollusta og tryggð eru mann-
kostir og það er mikilvægt að
rækta vini sína. En menn verða
að gera það á eigin kostnað.
Davíð Oddsson væri miklu betri
stjórnmálamaður og betri kost-
ur ef vinir hans fylgdu ekki með
í pakkanum. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um kostnað almennings af
listsköpun og vísindastörfum vina for-
sætisráðherra.
10 28. apríl 2003 MÁNUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Leiðin liggur eftir eyðihjarni.Þarna er ekki strá, ekki fugl,
ekki pöddugrey, bara snjór – bara
eilífur snjór svo langt sem augað
eygir, út og austur. Að vísu nálg-
umst við íshrygg sem okkar bíður
væntanlega að klöngrast yfir en öllu
tibreytingarríkara verður þetta
ekki. Við hljótum að vera á ein-
hverri leið því að annars væri ekki
Jóhann Sigurðarson svona ljómandi
ánægður að segja okkur frá því hve
vellukkuð leiðin hafi verið til þessa;
við verðum að treysta því að þeir
sem hafa leitt okkur hingað viti
hvað þeir eru að gera. Áfram Ís-
land.
Ég hef alltaf verið óttalegur vit-
leysingur að lesa auglýsingar og
mér hlýtur að yfirsjást eitthvað í
sjónvarpsauglýsingu sjálfstæðis-
manna að undanförnu – en hún virk-
ar sem sé á mig eins og heimskauta-
leiðangur. Eins og við höfum slegist
í för með feðgunum fræknu Ólafi og
Haraldi Erni sem alltaf eru að legga
eitthvað óumræðilega mikið á sig.
Er það svona sem sjálfstæðismenn
sjá fyrir sér hlutskipti íslensku
þjóðarinnar? Að þramma í göfgun-
arskyni eftir líflausu hjarni ár eftir
ár? Að það sé umfram allt þolraun
að búa á Íslandi?
„Við erum fæddir úti á eyði-
skaga“ orti Jóhann Sigurjónsson og
það kann að vera satt og rétt – svona
þannig lagað – en er kosningabar-
átta staður og stund til að tíunda
það?
Eða geymir auglýsingin framtíð-
arsýn sjálfstæðismanna um það
sem kann að bíða okkar ef áfram
verður haldið á braut mengandi
stóriðju?
Eða átti þetta bara að vera eitt-
hvað svona íslenskt?
Strákarnir og
stelpurnar okkar
Áfram Ísland. Þetta kjörorð
Sjálfstæðismanna minnir ekki ein-
vörðungu á slagorðið Forza Italia
hjá Berlusconi, heldur er hér um að
ræða sjálft hvatningarhróp ís-
lenskra áhorfenda þegar íslenska
landsliðið etur kappi við erlend lið.
Með öðrum orðum: næst þegar við
hrópum Áfram Ísland! þá erum við
að lýsa yfir stuðningi við Sjálfstæð-
isflokkinn. Kannski erum við orðin
svona vön Sjálfstæðisflokknum og
því hvernig hann lætur ævinlega
eins og íslensk útgáfa af indverska
Kongressflokknum eða Afríska
Þjóðarráðinu – eða Baath-flokknum
– en með leyfi: er þetta ekki svolítill
yfirgangur? Af hverju er Ellert B.
Schram ekki búinn að krefjast lög-
banns?
Þetta er liður í því að afpólitísera
Sjálfstæðisflokkinn, gera hann að
hinum eðlilega og náttúrulega
flokki – hinum ópólitíska flokki, hin-
um íslenska flokki og að vald hans
sé jafn sjálfsagður hluti af um-
hverfi okkar og fjöllin, grasið, hest-
arnir og jepparnir og hjarnið. Þetta
er liður í því að gerast boðflennur í
tilfinningalífi okkar, taka sér stöðu
þar meðal þeirra kennda sem snúa
að ættjörðinni.
Því að slagorðið hefur líka þjóð-
ernislegan tón – nema hvað – sem er
reyndar býsna djarft á tímum þegar
þjóðernishyggjan er orðin umdeild-
ari en áður. Með þessu – sem og
stuðningi sínum við níundu kross-
ferðina hjá klerkastjórninni í Wash-
ington – skipa sjálfstæðismenn sér í
raðir með hinum öfgafyllri öflum
evrópskra stjórnmála sem ekki
hafa eingöngu gert út á andstöðu
við Evrópusambandið, „mesta
skrifræðisbákn allra tíma“ eins og
forsætisráðherrann okkar orðaði
það, heldur hafa þessir flokkar líka
með opinskáum hætti reynt að
höfða til ótta fólks sem haldið er
kynþáttahatri og aðhyllist hug-
myndir um „hreinleika“ þjóða og
„óspillta“ eiginleika þeirra – að um
sé að ræða stöðugt stríð milli „okk-
ar“ og „útlendinganna“.
Áfram gakk hebb tú...
Rík samstaða hefur ríkt meðal
stjórnmálaflokkanna hér á landi um
að andmæla kynþáttahatri þegar
það hefur skotið upp kollinum,
einna helst hjá tveimur bræðrum
undan Eyjafjöllum sem kalla sig
hreyfingu og tískuljósmyndara sem
taldi hneykslunargildi þjóðern-
isöfganna vænlegt til athygli. Ras-
ismi og einangrunarhyggja eru
mjög á skjön við þá frjálslyndisarf-
leifð sem bæði hægri og vinstri
menn eiga sameiginlega, enda hafa
ungir frjálshyggjumenn andmælt
kröftuglega slíkum hugmyndum.
Hægri stefna hefur hins vegar
verið að breytast að undanförnu
undir forystu Bush-stjórnarinnar í
Bandaríkjunum. Sú stjórn kýs
fremur þjóðernishyggju en mark-
aðshyggju, fremur trúræði en
frjálslyndi, fremur hreinleika en
fjölhyggju, fremur stríð en við-
skipti, fremur hugsjónir en halla-
laus fjárlög. Froðufellandi öfga-
menn sem áður sprikluðu á jaðri
þjóðfélagsumræðunnar eru nú
skyndilega orðnir talsmenn ríkj-
andi viðhorfa og orð eins og „um-
burðarlyndi“ og „gagnkvæmur
skilningur“ hljóma nánast eins og
klúryrði. Pólitískt andrúmsloft hef-
ur þannig gjörbreyst til hins verra
og svo er jafnvel komið að þjóðern-
isöfgahjal kann að hljóma ekki al-
veg jafn fáránlega í eyrum sjálf-
stæðismanna og það gerði fyrir
nokkrum misserum, því að ýmis-
legt bendir til að flokkurinn sé nú
fremur íhaldssamur en frjálslynd-
ur; umfram allt þjóðernishyggju-
flokkur, sem til þessa hefur verið
talin vinstri stefna hér á landi.
Kannski að maður eigi eftir að sjá
sjálfstæðismenn söngla Sóleyjar-
kvæði á samkomum gegn Evrópu-
sambandinu...
Áfram Ísland. Er þetta kannski
undirtextinn í sjónvarpsauglýsing-
unni? Að hjarnið sýni ekki leiðina
sem við höfum lagt að baki og eig-
um í vændum – heldur okkur sjálf?
Að hér sé komin táknmynd ís-
lensku þjóðarinnar: hrein og óspillt
og umfram allt: alveg óendanlega
hvít... ■
Veruleika-
firrtir
ímyndar-
smiðir
Þorbjörn Þórðarson
framhaldsskólanemi skrifar:
Greinilegt er að sjálfsstyrking-arherferð er hafin innan Sam-
fylkingarinnar. Hún byggist á því
að draga fjöður yfir minnkandi
fylgi samkvæmt skoðanakönnun-
um. Herferðin birtist í ýmsum
myndum, þar á meðal er grein
Birgis Guðmundssonar í Frétta-
blaðinu föstudaginn 25. apríl. Við
lestur hennar kemur helst í hugann
mynd af upplýsingaráðherra Sadd-
ams Husseins þegar hann sagði í
beinni útsendingu að Bandaríkja-
menn væru að gefast upp við múra
Bagdads en á hinum helmingi sjón-
varpsskjásins mátti sjá bandaríska
bryndreka á hraðferð inn í borgina.
Sérstakar vefsíður hafa verið
opnaðar til að halda á lofti minning-
unni um áróðursmálaráðherrann
frá Bagdad. Kannski verða slíkar
síður einnig opnaðar til að menn
gleymi ekki lýsingu Birgis Guð-
mundssonar á sigurgöngu Ingi-
bjargar Sólrúnar sama daginn og
könnun IBM sýnir að fylgi Sam-
fylkingarinnar er komið í 28% og
hefur fallið um 10% á skömmum
tíma. Birgir segir að Samfylkingin
hafi náð „þeirri eftirsóknarverðu
stöðu að vera sá sem stýrir því hvað
er talað um“. Spurning er hvort
þetta sé jafn eftirsóknarvert og
Birgir lýsir þegar litið er til fylgis-
þróunarinnar hjá Samfylkingunni.
Af grein hans mætti draga þá álykt-
un að hann væri með Einari Karli
Haraldssyni, fyrrverandi ritstjóra
Fréttablaðsins, í hópi ímyndar-
smiða Samfylkingarinnar og væri
að verja eigin verk með blekking-
una að vopni.
Megi Samfylkingin halda áfram
að láta þessa sól í sólkerfi kosninga-
baráttu Birgis Guðmundssonar
ganga til viðar fram að 10. maí! ■
Um daginnog veginn
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
■
skrifar um íslensk
stjórnmál.
Áfram Ísland
■ Bréf til blaðsins
Það er komið nóg
Þröstur Eysteinsson
fagmálastjóri Skógræktar ríkisins
Auðlind til framtíðar
„Það er ekki meiningin að umbreyta allri íslenskri
náttúru með erlendum trjátegundum. Það er rétt hjá
Hrafni Gunnlaugssyni að endurheimt landgæða í stórum
stíl mun ekki eiga sér stað með barrtrjám. Endurheimt
rofins lands verður reyndar seint framkvæmd með því að
gróðursetja tré – hvort sem þau eru innlend eða erlend.
Til þess þarf breytta landnýtingu, að takmarka beit við
ákveðin svæði þannig að birki og víðir nái að sá sér á öðr-
um svæðum. Skógrækt með innfluttum tegundum hefur
ákveðinn tilgang. Hann getur verið timburframleiðsla, að
skapa útivistarsvæði og skjól. Með tilliti til byggðarsjón-
armiða eiga barrtré rétt á sér til þess að byggja upp viða-
framleiðsluauðlind til framtíðar.“
Hrafn Gunnlaugsson
kvikmyndaleikstjóri
Íslensk viðarframleiðsla
er blekking
„Það tré, sem getur sáð sér sjálft á Íslandi og vaxið án
gjörgæslu þess er plantaði því, er íslenskt tré. Þau tré eru
lítt til viðarframleiðslu fallin; reynirinn, blæöspin, kjarrið,
brekkuvíðirinn, einirinn og grávíðirinn, en því yndislegri
og fallegri í náttúrunni. Að planta trjám á Íslandi til viðar-
framleiðslu er falleg blekking og kannski nauðsynlegir
draumórar til að skapa atvinnutækifæri sem ekki falla um
sjálf sig fyrr en eftir fjölda ára þegar skógurinn er endan-
lega vaxinn. Við eigum að gefa gaum að þeim trjám er
vilja vaxa ótilneydd í landinu. Það hefur því miður
gleymst í skýjaborgasmíðinni í kringum viðarframleiðsl-
una. Menn munu trúlega aldrei framleiða við á Íslandi.
Ræktun erlendra trjátegunda á Íslandi
Skiptar skoðanir
■ Af Netinu
Samfylkingin fellur
„Með Evrópumálin að mælistiku
varðandi traust og trúverðug-
leika fellur Samfylkingin á próf-
inu. Forystumönnum hennar er
síst treystandi til að leiða við-
ræður Íslands við Evrópusam-
bandið eða gæta annarra hags-
muna þjóðarinnar út á við.“
BJÖRN BJARNASON Á HEIMASÍÐU SINNI BJORN.IS.
Skoðanakúgun
„Auðvitað á fólk erfitt með að
trúa því að hér fari fram einhver
skoðanakúgun og ógnarstjórn
enda ef til vill erfitt að nota þau
orð þegar litið er á samanburð
við ýmis miður kræsileg ríki.“
HREINN HREINSSON Á VEFNUM KREML.IS
Í SJÓNVARPSMYND HRAFNS GUNNLAUGSSONAR ÍSLAND Í ÖÐRU LJÓSI SAGÐI HANN AÐ ÍSLENDINGAR ÆTTU AÐ EINBEITA SÉR AÐ RÆKTUN ÍSLENSKRA TRJÁTEGUNDA EN HÆTTA
RÆKTUN TEGUNDA SEM EKKI HAFA BURÐI TIL AÐ SÁ SÉR SJÁLFAR VIÐ ÍSLENSKAR AÐSTÆÐUR.
■
Hollusta og
tryggð eru
mannkostir og
það er mikil-
vægt að rækta
vini sína. En
menn verða að
gera það á eig-
in kostnað.