Tíminn - 05.08.1971, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 5. ágúst 1971
TÍMINN
Það hlýtur að kallast um-
hugsunarverð ákvörðun, þegar
lítil börn eru send burt frá
heimilum sínum og falin um-
sjá ókunnugs fólks í lengri eða
skemmri tíma.
Fyrr á Tímum var litið á
bamið sem tilfinninganæma
lífveru, sem þyrfti nærgætni
og umönnunar fyrstu æviárin,
og eitthvert sársaukafyllsta
augnablik, sem foreldramir
lifðu þá var, ef þeir þurftu,
sökum fátæktar eða vanheilsu
að yfirgefa börn sín, ellegar
senda þau frá sér.
Að „skipta upp“ heimili var
eitt erfiðasta viðfangsefni
sveitastjórna á fyrsta tug þess-
arar aldar, og sumir, sem þar
áttu hlut að máli, neituðu að
framkvæma svo róttækar að-
gerðir.
Þess veit ég dæmi, að stór
bamafjölskylda, sem búsett
var í kaupstað, þurfti að leita
styrks hjá sinni framfærslu-
sveit. Ýmsum sýndist auðsætt
að leysa upp heitnilið og fá
bömunum, sem komin vom til
vika, samastað heima í sveit-
inni væri þess kostur.
Af þessu varð þó ekki. Odd-
viti sveitarstjórnarinnar neit-
aði að standa fyrir þessum að-
gerðum og málalokin urðu
þau, að viðkomandi hreppur
keypti hús handa fjölskyld-
unni, svo að hún gat haldið
saman og börnin í æsku notið
umhyggju sinna nánustu.
Síðan þetta var hafa mörg
vötn til sjávar runnið, og mik
ið breytzt tímans hættir.
Staða barnsins í nútíma
þjóðfélagi virðist öll önnur en
á dögum þeirrar kynslóðar,
sem nú kembir gráar hærur.
Ég ætla mig muna það rétt
að þau orð hafi til mín borizt
á öldum ljósvakans af munni
ungrar konu, sem ræddi fóst-
ureyðingar að það væri
kannski hægt að láta það eftir
karlmanni, að bera barn hans
undir beltinu í níu mánuði, ef
hann þá vildi taka við því og
annast uppeldi þess til fullorð-
ins ára.
Ójá, svo mörg voru þau orð.
Það er talað um að við lifum
á framfara og viðreisnaröld.
Og tilheyrandi þeim fram-
förum er aukin þjónusta þjóð-
félagsstofnana við fólkið.
Eitt mest aðkallandi verk-
efni þessarar þjónustu er að
komið verði upp stofnunum,
sem tekið geta á móti þeim
börnum er foreldrar eða að-
standendur einhverra orsaka
vegna þurfa endilega að losna
við. Sumir vegna vanheilsu, aðr
ir vegna þess, að óregla og alls
konar hliðar- eða víxlspor
verða þess valdandi, að börn-
unum er fyrir beztu að aðrir
en heimilin hafi þau til um-
önnunar. Og i þriðja lagi, og
það er ef til vill sú rauna-
saga, sem sífellt verður algeng
ari — börnin eru aðstandend-
um sínum fjötur um fót. Þeir
vilja losna við þau til þess að
geta betur notið heimsins lysti
semda.
Vissulega er því nauðsynlegt
og góðra gjalda vert, ef þessi
börn eiga völ á samastað, þar
sem þau vaxa til vitundar um
það, að þau eru annað og
meira en skemmtilegt leik-
fang, sem gaman er að hafa
sér til dægrastyttingar stund
og stund en láta svo í geymslu
þegar hentar.
Nú skyldi enginn taka orð
mín svo, að ég álíti að fólk
almennt hugsi þannig til
barna sinna. Margir eru vegna
brauðstritsins og ýmissa ann-
arra orsaka neyddir til að hafa
þennan hátt á. Þvílíku býður
borgarlífið heim. Og þá skipt-
ir það mestu máli hvernig sá
samastaður er, sem börnin
hafa að að hverfa.
Það kannast allir við hann
Manga Guðjóns. Hann var lengi
á ferðinni í Hafnarfirði og rak
þar útgerð bæði með báta og
bíla. Árið 1922 lét hann byggja
13 farþega hús á vörubílinn
sinn og stofnaði þá til hálf-
gerðrar samkeppni við Stein-
dór Einarsson. — Steindóri
þótti miður, en Magni hélt sínu
striki. Og ennþá ekur hann
bíl þótt skammt eigi hann að
áttræðu.
Magnús er nú starfsmaður
hjá fyrirtækinu Nathan & Ól-
sen.
Það er bjartur sólríkur sunnu-
dagur.
Við rennum okkur austur
um Hellisheiðina á fjórhjólaða
færleiknum hans Magnúsar.
Ferðinni er heitið austur að
Hrauni í Grimsnesi, þar sem
starfrækt er barnaheimili á
vegum sjómannadagsráðs. Þar
dvelja nú tvö lítil börn, piltur
og stúlka, sem tengd eru föð-
ur og tveimur öfum, farþegum
Magnúsar.
Það má kannski finna að því
og kalla vantraust að þjóta
þetta aðeins til að sjá börnin
og ef til vill gera þau óróleg.
Já, en Tómasareðlið er nú
ákaflega ofarlega í sumu fólki.
Þegar þar við bætist sá gaml-
ingjaháttur að börn skipti
meiru máli en flest annað fólk,
þá er á ýmsu von.
Þar austur frá er allt á ferð
og flugi, sólbrún glaðleg börn
virðast una sér vel. Okkur er
heilsað með ljómandi brosi.
Greinilega er ekki búið að þjóð
nýta börnin svo, að þau hafi
tapað tilfinningu fyrir sínum
nánustu.
Forstöðukona heimilisins er
Hrefna Jónsdóttir. Hún er hús
móðir úr Reykjavík og á sjálf
5 börn — tvö eru þarna með
henni.
Ég hef ekki unnið við barna-
heimili fyrr én ékki lært til
þeirra starfa sérstaklega, en ég
ér skáti 'öþ' h'ef *'mikið verið
með ungu fólki.
Mér fellur vel hérna, en
finnst þó starfsemin talsvert
erfið vegna þess hve börnin
eru á misjöfnu aldurs- og þroska
skeiði. Það yngsta er fjögurra
ára en það elzta tólf ára og
allt þar á milli. Það er erfitt
að finna þessum hóp sameig-
inlegt starfssvið, til dæmis þá
daga, sem veður leyfir ekki
útivist.
Hér höfum við dálítinn
bókakost, en lesefni það sem
passar fyrir elztu börnin, fer
fyrir ofan garð og neðan hjá
þeim yngstu. Það er þess
vegna tæpast hægt að lesa fyrir
þau sameiginlega eða segja
þeim sömu sögur.
Eitt hefur vakið athygli
mína og þó nokkra undrun.
Mörg bömin eru ákaflega treg
til að fara út til leiks, jafnvel
GlöS andlit
'Hrefna Jónsdóttir forstöðukona
Kristín Guðmundsdóttir ráðskona
þó gott sé veður. Það mætti
álíta að þau væru mun vanari
inniveru en útileikjum.
Hér dvelja 58 börn, og við
sem vinnum erum tíu. Lærð
fóstra er engin, en allar stúlk-
urnar bamgóðar og vanar að
umgangast börn. Ég álít því að
starfsliðið sé óaðfinnanlegt.
Frá hendi sjómannadagsráðs
er eins vel séð fyrir öllu og
mögulegt er. Pétur Sigurðsson
lætur sér mjög annt um að all-
ir hlutir séu í lagi.
Þó börnin séu ekki eldri en
þetta verður maður var við að
þau hafa mjög ólík viðhorf til
lífsins. Sum eru dekurbörn,
sem vilja fyrst og fremst láta
taka tillit til sín sem einstakl-
inga. önnur eru kalkvistir, lík-
lega útlagar í þeirri veröld,
sem hefði mátt að veita þeim
bezta skjól meðan þau stigu
fyrstu sporin. Sem betur fer
eru svo mörg, sem bera vitni
góðri umönnun og uppeldis-
háttum.
Undantekningalítið eru þau
ánægð en hlakka þó flest til
að fara heim.
Við reynum að hjálpa þeim
og leiðbeina eftir því sem unnt
er, en jafnframt benda þeim
til sjálfsbjargar t.d. láta þau
yngstu klæða sig sjálf.
Ég tel barnaheimilið vel stað
sett. Hér sést vítt til og ég
hef ekki orðið vör við neinar
hættur, hvorki af lækjum, vötn
um eða klettum.
Mér fannst ekki fallegt hér
fyrst þegar ég kom hingað. En
nú uni ég umhverfinu vel. Nátt
úran hefur laðað mig að sér.
Eins er það með börnin. Eftir
að þau eru komin út hafa þau
ánægju af samskiptunum við
landið hér í kring. Þau fara
út í móana og leika sér þar
Fratnihald á bls. 7.