Tíminn - 05.08.1971, Blaðsíða 9

#IMMTUDAGUR 5. ágúst 1971 TIMINN 9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson EUtstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb). Jón Helgason, LndriBt G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Rit
Etjómarskrifstofur 1 Edduhúsinu, simar 18300 — 18306 Skrif-
stoiur Bankastræti 7 — Afgreiðslusimi 12323. Auglýsingaslmi:
10523 AOrar skrifstofur simi 18300. Askriftargjald kr 195.00
á mánuði innanlands t lausasölu kr 12,00 elnt. — Prentsm
Edda hí
Lífsrétturinn
Utanríkisráðuneytið hefur nú í undirbúningi að hefja
öfluga herferð til kynningar á málstað íslendinga í land-
helgismálinu og stefnu ríkisstjómarinnar um útfærslu.
fiskveiðilögsögu íslands í 50 sjómílur á næsta ári.
Sjálfstæðisbarátta líðandi stundar og komandi tíma er
og verður fólgin í því að tryggja íslendingum sjálfum
óskoruð yfirráð yfir landinu sjálfu og gæðum þess. Auð-
æfi fiskimiðanna á landgranninu eru þar óaðskiljanleg-
ur hluti. Hluti þessarar sjálfstæðisbaráttu er að kynna
öðrum þjóðum sem bezt rök okkar og málstað, sem
helgast af lífsnauðsyn þjóðarinnar, því að á íslandi verð-
ur lítt byggilegt, ef fiskimið landgrunnsins verða eyði-
lögð og íslendingar njóta ekki þess arðs, sem þar hefur
verið að fá og verið hefur langsamlega stærsti skerfur
í okkar þjóðarbú.
Það er út af fyrir sig rétt, að einhliða útfærsla fisk-
veiðilögsögu skapar ekki ein sér alþjóðalög, nema síðari
viðurkenning og marghliða samningar fylgi- En slík ein-
hliða útfærsla getur, ef rétt er á haldið, skapað slíkan
þjóðarétt, og þá er rétt að menn muni, að það, sem tal-
ið var óalandi og óferjandi 1958, hefur nú hlotið al-
þjóðlega viðurkenningu. Með Genfarsamningnum frá
1958 er í fyrsta sinn lögfestur sérréttur strandríkis að
því er varðar fiskveiðar og vemdun fiskimiða við strend-
ur ríkja. Það er rétt að undirstrika, að þar er viður-
kenndur einhliða réttur. Verður að telja, að þar hafi
sérstaða og sérréttur strandríkis þegar hlotið viðurkenn-
ingu sem þjóðréttarregla. Hitt er alveg ljóst, að ef á
heildina er litið, ríkir alger réttaróvissa um stærð land-
helgi. Hagsmunimir eru ólíkir og mjög víða gera menn
ekki greinarmun á landhelgi og fiskveiðilögsögu. M.a.
þar ríkir veruleg óvissa, sem ráðstefnunni 1973 er ætl-
að að skera úr. í þeirri erfiðu baráttu, sem framundan
er, er það grundvallaratriði, að við höfum sjálfir mark-
að ákveðna stefnu, sem nú er ákveðið að kynna sem öfl-
ugast eftir öllum færum leiðum.
Þá fyrst verður tekið mark á okkur, að viðsemjendur
okkar viti hvað við viljum, en að við komum ekki til
þess eingöngu að spyrja um þeirra afstöðu. Kynningar-
starfseminni sjálfri verður að breyta frá því, sem fyrri
ríkisstjórn hélt á málum. Hún aðhafðist harla lítið að
því er virðist við að kynna sjónarmið okkar í landhelgis-
málum. Hér duga engin vettlingatök og við megum
einskis láta ófreistað til að koma sjónarmiðum okkar og
rökum fyrir lífsrétti þjóðarinnar á framfæri, jafnt hjá
þeim þjóðum, sem við teljum okkur velviljaðar, og ekki
síðwr hjá þeim, er í upphafi lýsa yfir andstöðu við
stefnu okkar. Ekki sízt þar er mikilvægt að ná til leið-
andi stjórnmálamanna í stjórn og ekki síður stjómar-
andstöðu og einnig til hvers kyns erlendra fjölmiðla.
Alls staðar verðum við að leggja áherzlu á algjörlega
sérstaka aðstöðu okkar, fámennrar þjóðar, sem á allt
sitt undir verndun og viðhaldi fiskistofnanna við strend-
ur landsins og um leið eigum við að kynna sögu okkar
og menningu- Þetta verður vissulega ekki auðvelt verk,
en það verður ekki unnið nema með virkri forystu og
skipulögðum vinnubrögðum- Það er líka kominn tími til
að utanríkisþjónustan takist á við úrlausnarefni, sem em
í raunverulegum tengslum við líf fólksins í landinu. Úti
um allan heim og meðal forystumanna allra landa era
menn, sem era reiðubúnir til að hlusta á röksemdir okk-
ar, en þeir vilja fá að vita hvað við viljum og hvers
vegna. - 'Tí
Forustugrein úr The Washington Post:
Sovétríkin, Bandaríkin og Kína
verða öll að leggjast á eitt
Stjórnir þessara þriggja ríkja geta í sameiningu knúið Pakistani til
að breyta um stefnu og koma innanlandsmálunum í eðlilegt horf að
nýju. Aðrir geta það ekki
Ungur flóttamaður, sem kóleran hefur yflrbugað á förnum vegl.
MANNKYNIÐ horfir á meiri
eyðileggingu og hörmungar í
Pakistan en dæmi eru um
nokkurs staðar annars staðar
síðan á mektardögum Hitlers,
— og „horfir á“ er nákvæm-
legt rétt til orða tekið. Hundr-
uð þúsunda manna hafa látið
lífið og milljónir manna flú-
ið land, en íbúar umheimsins
hafa lítið aðhafzt annað en að
horfa á í lamandi hryllingi,
andvarpa af meðaumkun með
fórnardýrunum og bjóða hin-
um ölmusu, sem sloppið hafa
lifandi. Þeir hafa ekki einu
sinni aðhafzt neitt til þess að
reyna að koma í veg fyrir
háskavaldinn í sambúð þjóð-
anna, eða flótta skelfdra Pak-
istana til Indlands. Hörmungar
borgarastyrjaldarinnar í Nig-
eríu eru þó svo skammt að
baki, að eðlilegt hefði verið að
gera sér vonir um, að þjóðim-
ar hefðu verið við því búnar
að koma í veg fyrir endurtekn-
ingu, — andlega viðbúnar að
minnsta kosti. En því er ekki
að heilsa.
Stórveldin, sem eiga hags-
muna að gæta á Indlandsskaga.
hafa ekki fengist til að gera
hlé á eiginhagsmunastreitunni
til þess að draga úr hinni mann
legu neyð. Sennilega eiga Rúss
ar þar minni sök en aðrir.
Pakistan skiptir þá ekki svo
ýkja miklu máli, en þeir hafa
notað neyð íbúa þess til þess
að styrkja aðstöðu sína meðal
Indverja. Kínverjar hafa hins
vegar tekið þann kost að bíða
hentugs tækifæris. Þeir hafa
afneitað almennri byltingu
Bengala gegn órétti og kúgun,
en hvatt ríkisstjórn Pakistan
til að kveða hana niður og jafn
vel heitið henni stuðningi ef til
afskipta kæmi erlendis frá, og
er þá átt við Indverja.
STEFNA bandarfsku ríkis-
stjórnarinnar er þó ef til vill
enn hryggilegri — fyrir Banda-
ríkjamenn. Stjórnin hefir hald-
ið áfram að senda vopn til
Pakistan og farið fram á, að
þingið samþykkti aukna efna-
hagsaðstoð, sem það hefir til
þessa synjað um. Þetta hefir
hún gert af „hernaðarástæð-
um“, sem eru raunar í því einu
fólgnar, að hernaðarbandalag
við Pakistan er gömul og úrelt
venja, og undir því yfirskyni,
að geta í góðri vinsemd beint
ríkisstjórn Pakistana á heppi-
legri og hófsamari braut.
Þess hefir þó ekki sézt
minnsti vottur, að Pak-
istanar hafi látið sig
nokkru skipta þær hvatningar,
sem einstakir Bandaríkjamenn
kunna að hafa komið á fram-
færi í einkasamtölum. Síður en
svo. Flóttinn heldur áfram og
um tuttugu þúsund manns flýr
dag hvern, en Bandaríkjamönn
um er nlmennt gefið að sök, að
þeir auki á upplausnina með
því að styðja við bakið á
Pakistönum.
HVAÐA úrræði eru tiltæk?
Um tvo kosti virðist vera að
ræða. Annar þeirra er styrj-
öld milli Indverja og Pakist-
ans. Hún er meira að segja
sennileg þegar þess er gætt
hve innlendir menn leggja
hart að ríkisstjórnum beggja
þjóðanna. Stefna ríkisstjórnar
Pakistans hrekur þegnana á
flótta yfir Jandamærin, en Ind-
verjar ýta undir uppreisn Ben-
gala. Þetta gæti hvenær sem er
valdið víðtækari átökum. Slík
styrjöld yki að sjálfsögðu mjög
á hörmungar íbúanna á Ind-
landsskaga og um leið á stjórn-
málaspennuna í þríhyrningn-
um Moskva—Peking—Was-
hington.
En hvað sem því líður yrði
styrjöld til þess, að gefa
U Thant og alþjóðasamtökun-
um, sem hann veitir forstöðu,
tækifæri til að snúast gegn kúg
un Pakistans og vandanum,
sem hún veldur. Við allra aug
um blasir mannfall úr hungri
og kóleru, sennilega umfangs-
mesti landflótti á síðari tímum
og yfirvofandi hætta á styrjöld.
Samt sem áður hefur ekkert af
þessu nægt til þess, að U
Thant og Sameinuðu þjóðirnar
hæfust handa. Ef hins vegar
að fáeinir einstaklingar einnar
þjóðar féllu fyrir kúlum her-
manna annarrar þjóðar kæmi
öryggisráðið sennilega saman
og hina þunggenga vél alþjóð-
legrar málamiðlunar og vanda-
þófs kynni að fara í gang.
HINN kosturinn getur því
aðeins komið til greina að okk-
ar áliti, að stjórnir Bandaríkj-
anna, Sovétríkjanna og Alþýðu
lýðveldisins Kína skori sameig
inlega á ríkisstjórn Pakistan
eða samtímis hver í sínu lagi.
Þær yrðu að biðja Pakistani að
gera nauðsynlegar ráðstafanir
til að koma á eðlilegu ástandi
að nýju og bjóða fram aðstoð
sína við það. Þetta er ærið tor-
velt og raunar að því er virð-
ist ómögulegt eins og horfir.
Erfitt er að gera sér í hugar-
lund álengdar, hvernig banda-
rísk — sovézk — kínverskum
þrýstingi verði við komið, og
eflaust ekki síður erfitt fyrir
þá, sem nær standa. En samt
sem áður liggur í augum uppi,
að ríkisstjórnir þessara þriggja
ríkja, — og þær einar, — búa
yfir nægilegum áhrifamætti til
þess að knýja Pakistani til
stefnubreytingar. Vandinn er í
því fólginn, hvernig eigi að
koma samvinnu þeirra í kring.
Vitaskuld geta embættis-
menn og stjórnmálamenn sýnt
fram á tylft ómótmælanlegra
raka fyrir því, að uppástunga
um slíka samvinnu sé óraun-
hæf og hún sé óframlcvæman-
leg. Hún yrði að byggjast á því,
að þrír afar aðgætnir og var-
færnir keppinautar leggðust á
eitt með þeim hætti, sem aldrei
hefur áður gerzt, og það ein-
mitt á landsvæði, sem þeir
keppa ákaft um til áhrifa.
Rökin, sem að því hníga að
tilraunina beri að gera, eru þó
afar einföld: Hún gæti forðað
tíu, tuttugu eða jafnvel átta-
tíu milljónum manna frá óbæri
legum þjáningum í viðbót við
það, sem þegar er orðið, — og
mörgum þeirra efalaust frá líf-
láti. Hugmyndin kann að virð-
ast fáránleg og fjarstæðu-
kennd. en einskis má látA
ófreistað til þess að reyna að
draga úr áhrifum harmleiksins,
í Pakistan. Ætli Bandaríkja-
stjórn ekki að leggja eitthvað
jákvætt að mörkum ætti hún
að minnsta kosti að láta af
allri aðstoð við Pakistani,
hversu lítil sem hún kann að
vera.