Tíminn - 04.12.1971, Blaðsíða 3

LAUGARDADGUR 4. desember ÍOTI
TÍMINN
Ævisaga Franklins Roosevelts
í þýðingu Gylfa Gröndal
Komin er út á forlagi Setbergs
íevisaga Franklins D. Rosevelts,
fyrrum Bandaríkjaforseta, sem
Gylfi Gröndal ritstjóri hefur skrif-
að. Á bókarkápu segir meðal ann-
ars:
„Franklin Delano Roosevelt var
*kosinn forseti Bandaríkjanna á
neyðartímum, þegar kreppan var
í algleymingi. Með nýrri stefnu í
innanlandsmSlum tókst honum að
forða þjóð sinni frá hruni og leiða
hana á braut velgengni og fram-
fara. í heimsstyrjöldinni síðari
gerðist hann leiðtogi þjóðanna í
baráttunni fyrir frelsi og réttlæti
í heiminum. í þessari bók er rak-
in ævi Roosevelts forseta, bernska
og uppruni, menntun, stjórnmála-
ferill og fjölskyidulíf. Þetta er
ógleymanleg saga stórbrotins per-
sónuleika.“
Ævisaga Roosevelts er sjöunda
bókin í bókaflokki um erlenda
merkismenn, sem Setberg hefur
gefið út undanfarin ár. Sigurbjörn
Einarsson skrifaði um Albert
Schweitzer, Þorsteinn Thorarensen
skrifaði um De Gaulle, og Thorolf
Smith skrifaði um Abraham Lin-
coln, John F. Kennedy og Winston
Churchill. Þetta er önnur bókin,
TK-Reykjavík, fimmtudag.
Jónas Guðmundsson, stýrimað-
ur, hefur sent frá sér bókina
HÆGUR SUNNAN SJÖ, en það
er fimmta bók höfundar. Bókin
segir frá ferðalögum höfundar í
alþjóðlegum siglingum, en hann
hefur siglt sem stýrimaður á dönsk
um kaupskipum undanfarin ár,
Eru persónulýsingar Jónasar oft
tilþrifamiklar og bókin veitir inn
sýn í hið raunverulega líf sjó-
manna í alþjóðlegum siglingum
innan um misjafna félaga um
borð.
í bókinni segir Jónas einnig frá
ýmsum Þekktum íslendingum er-
lendis. Einkum er forvitni — og
skemmtileg lýsing hans á Braga
Sigurðssyni, lögfræðingi og fyrr-
um sveitarstjóra á Ólafsvík, sem
lagt hefur stund á margvísleg
störf í fjórum löndum. M.a. sel-
skapsmaður, stallari og veiðifé-
lagi ensks yfirstéttarfólks, flösku
þvottamaður í Hamborg og kart-
öflusali á italíu. í bókinni segir
m.a. frá garðyrkjustörfum Braga
og stýrimannsins á Amager í
Kaupmannahöfn.
Bókin er myndskreytt af Gísla
Sigurðssyni og hefur tekizt vel.
FB—Reykjavík, miðvikudag.
Þriðja bindi endurminninga
Sæmundar Dúasonar er komið út
hjá Bókaforlagi Odds Björnssonar
á Akureyri. Endurminningarnar
nefnast Einu sinn var — frásagn-
ir frá liðnum dögum. Þetta eru
endurminningar íslenzks alþýðu-
manns, sem fæddur er og uppal-
inn í Fljótum í Skagafirði.
Utgefandinn segir um bókina:
— Pað er athyglisvert, að nú fækk-
ar þeim óðum, sem sjálfir lifðu
hina gömlu daga, á meðan bjarg-
ræðisvegir fólksins í landinu og
sem Gylfi Gröndal skrifar í þenn-
an bókaflokk. Hin fyrri kom út ár-
ið 1969 og fjallaði um Robert
Kennedy.
FB—Reykjavik, föstudag.
Bréf frá jörðu — óvæntur dýr
gripur úr handritum Mark Twain,
sem lengi fékkst ekki leyfi til að
birta, er ein af bókunum, sem
Prentrún gefnr út fyrir þessi jól.
Á bókarkápu er birt hluti úr
inngangi Henry Nash Smith bók-
menntafræðings, sem sá um út-
gáfu rita Mark Twains, og segir
þar: að Mark Twain hafi í erfða-
skrá sinni ákveðið, að aðeins
rnætti birta vr-rk hans, að honum
látnum með samþykki dóttur
hans, Klöru, og ævisöguritara
síns, Albert B. Paine Paine sá
um bókmenntahliðina, allt frá
láti Twaines 1910 t.il eigin dauða-
dags 1937, en skömmu eftir lát
hans var Bernard De Voto heit-
inn, höfundur „Ameríka Mark
Twaines" (1932) og ritstjóri The
Hægur sunnan sjö er óvenju
skemmtileg og frumleg bók og
veitir nýja og sanna mynd af lífi
sjómanna í förum til fjarlægra
heimsálfa. íslendingar hafa tiltölu
lega lítinn þátt tekið í alþjóðleg-
um siglingum og er því fróðlegt
fyrir þessa sjómennskuþjóið að
kynnast lífi og starfi sjómanna
í langferðum. Þá segir höfundur
einnig fjörlega frá löndum og
borguim, sem hann hefur
heimsótt.
Jónas Guðmundsson
dagleg störf höfðu ekki tekið
nema óverulegum breytingum frá
því, sem við höfum elztar sagnir
um.
Sæmundur bregður upp skýrum
myndum af daglegu lífi og at-
höfnum þeirrar kynslóðar, sem
hann kynntist og ólst upp með
fyrir og eftir aldamótin. Þetta
lokabindi hefur meðal annars að
geyma frásagnir af bjarndýrum,
fiskigöngum og hvölum, hrakning-
um á sjó og slysförum, mannraun-
um og óvenjulegum atburðum. í
bókarlok er mannanafnaskrá.
Ævisaga Franklins D. Koose-
velts er 345 blaðsíður að stærð,
prentuð í Setbergi og prýdd fjöl-
mörgum myndum.
Saturday Review of Literature
fenginn til þess að taka að sér
undirbúning að úrvali af öllum
þeim þúsundum óbirtra síðna, sem
Twain lét eftir sig. De Voto lagði
til ,að þrjú rit kæmust á prent:
1. úrval úr sjálfsævisögu, sem
bætti við ævisögu Paines, 2. bréfa-
safn og 3. samsafn stuttra sagna
og ritgerða. Hann hófst þegar
handa við þriðja verkið og skilaði
af sér í marz 1939 handritinu að
„Bréf frá jörðu“. Klara Clemens
las handritið og líkaði það ekki,
því að henni fannst hér verið að
afskræma hugsanir og hugleiðing-
ar föður síns. Þess vegna var
framkvæmdum hætt og ekkert
unnið að þeim í rúm tuttugu ár,
hvorki við Harward, Iluntington
bókasafnið né Kaliforníuháskól-
ann í Berkley.
Klara Clemens hefur hætt við
að banna birtingu á „Bréfi til
jarðar", og bókin birtist nú eins
og De Voto bjó hana til prentun-
ar 1939, nema hvað örlitlu hefur
verið breytt í innganginum með
tilliti til núverandi aðstæðna og
auk þess, í íslenzku útgáfunni,
nokkrum kcílum sleppt.
Einar Þorgrímsson sendir nú frá
sér aðra unglingabók sína. Heitir
bókin Leyndardómar eyðibýlisins.
Greinir bókin frá þremur íslenzk
um drengjum, sem fara í ferðalag
til gamals eyðibýlis. Meðan þeir
dveljast þar gerast ýmsir dular-
fullir atburðir. Þessi bók gefur á
engan hátt eftir fyrri bók höfund-
ar, en hún heitir Leynihellirinn,
SVARTI
SKUGGINN
Unglingasaga
eftir Guðjón Sveinsson
FB—Reykjavík, miðvikudag.
Svarti skugginn er fjórða ungl-
ingasagan, sem hinn ungi rithöf-
undur Guðjón Sveinsson sendir
frá sér. Útgefandi er Bókaforlag
Odds Björnss. á Akureyri. Þessi
bók eins og fyrri bækurnar f jallar
um ævintýri þeirra félaganna
Bolla, Skúla og Adda. Auk Dísu
systur Bolla hefur nú Kata, vin-
kona hennar slegizt með í félags-
skapinn. Nú bíða þeirrá ný spenn-
andi ævintýri í Skíðahótelinu í
Fanndal, þar sem þau verða vitni
að dularfullum atburðum og ein-
kennilegu aferli hótelstjórans, og
fleiri grunsamlegra manna. Þau
stallsystkinin láta sér ekki allt
fyrir brjósti brenna, frekar en
fyrri daginn, og áður en yfir lýkur
hafa þau enn á ný komið upp
um hættulega afbrotamenn. Áður
eru útkomnar eftir Guðjón: Njósn-
ir að næturþeli, Ógnir Einidals
og Leyndardómar Lundeyja I og
II.
Gylfi Gröndal
íslendingasögur með
núfímastafsetningu
FB—Reykjavík, miðvikudag.
íslendingasögur með nútíma staf
setningu VI. bindi er komið út
hjá Skuggsjá. í þessari bók eru
Víga-Glúms saga, Þorvalds þátt-
ur tasalda, Svarfdæla saga, Valla-
Ljóts saga, Ljósvetningasaga með
þáttum, Reykdælasaga og Víga-
skútu, Hreiðars þáttur, Króka-
Refs saga, ölkofra þáttur.
Þeir Grímur M. Helgason og
Vésteinn Ólason hafi búið sögurn-
ar til prentunar, og rita einnig
formála að bókinni. Þar geta þeir
stuttlega hvar sögurnar hafa varð-
veitzt og ræða lítillega efni þeirra.
og kom út fyrir síðustu jól. —
Leyndardómar eyðibýlisins er
hörkuspennandi frá upphafi til
énda og hentar mjög vel ungum
piltum, að sögn útgefandans. Bók
in er 132 bls. og í henni eru all-
margar teikningar.
Einar Þorgrímsson
HÆGUR SUNNAN SJð
Ný bók eftir Jónas stýrimann
Síöasta bindi endurminn-
inga Sæmundar Dúasonar
MARK TWAIN:
BRÉF FRÁ JÖRÐU
Spennandi drengjasaga:
Leyndardómar eyðibýlisins
Upplýsingaskylda
i stjórnvalda
Þórarinn Þórarinsson hefur
.} nú endurflutt ásamt Ingvari
:i Gíslasyni tillögu sína til þings-
3j ályktunar um upplýsingaskyldu
Istjórnvalda, sem hann flutti á
síðasta Alþingi. Tillagan kveð-
ur á um að ríkisstjórnin láti
undirbúa og leggja fyrir ttæsta
þing frumyarp til laga um
skyldu stjórnvalda og ríkisstofn
ana til að skýra opinberlega frá
störfum sínum og ákvörðun-
j um og að veita þeim, sem þess
- óska, aðgang að reikningum
og skjölum, sem almenning
varða.
f greinargerð benda flutn-
ingsmenn m.a. á, að eigi al-
menningur að geta dæmt um
ra gerðir stjórnvalda og ríkisstofn
ana þurfi hann að eiga þess
p host geta fengið sem áreið-
anlegastar upplýsingar um
starfssemi þeirra og ákvarðan-
ir. Mjög skortir nú á, að svo
sé. AHt of mikil leynd hvílir
yfir starfssemi þessara aðila, og
reikningum þeirra og gkjölum
er oftast haldið lokuðum
þannig, að almenningur fær
ekki aðgang að þeim. Þessi
Ieynd dregur mjög úr því að-
haldi, sem þegnarnir gætu ella
veitt, og gerir erfitt fyrir þá
að dæma um athafnir stjórn-
valda og ríkisstofnana.
í mörgum löndum hefur ver
Iið stefnt að því síðustu áratug-
ina að auðvelda borgurum að
geta fylgzt sem bezt með starfs-
semi stjórnvalda og ríkisstofn-
ana, m.a. með því að gera þeim
skylt að birta greinargerðir
: eða skýrslur um athafnir sínar
| og akvarðanir og veita svo
þeim, sem þess óska, nánari
j upplýsingar og aðgang að
ýj reikningum og skjölum. AIl-
í víða hafa verið sett sérstök lög
um þetta efni. Slíka Iöggjöf
vantar að mestu leyti hér, og
því er lagt til að ríkisstjórnin
láti undirbúa hana fyrir næsta
Alþingi.
í
Hvað á ríkisstjórnin
að gera, ef verkföll
skella á?
Bjarni Guðnason, alþm.,
skrifar þetta m.a. í ritstjórnar-
grein síðasta tölubl. Nýs lands:
„Ekki fer á milli mála, að
margir í hópi vinnuveitenda
vilja stjórnina feiga og létu
sér því í léttu rúmi leggja, þótt
hún ylti úr sessi. Öðrum aug-
um hlýtur verkalýðshreyfingin
að líta á málið, svo og sam-
vinnuhreyfingin og launþegar
almennt. Þeim hlýtur að vera
nokkuð í mun, að hafa vin-
veitta og skilningsríka stjórn
við völd. Sú skoðun virðist
mjög ríkjandi hjá forystumönn
um verkalýðsins, að ríkisstjóm
in megi ekki undir neinum
kringumstæðum blanda sér inn
í kaupgjaldsdeilur aðila vinnu-
markaðsins. Málin verði að
liafa sinn gang, þjóðin eigi að
sætta sig við, að vinnufriður
er úti í landinu, verkföll og
verkbönn ríki og efnahag þjóð-
arinnar stefnt i voða. Ekki
megi skapa það fordæmi, að
ríkisvaldið skipti sér af kaun-
gjaldsdeilum.
Framhald á bls. 14