Tíminn - 04.12.1971, Blaðsíða 8

V
TÍMINN
igMjj
LAUGARDADGUR 4. desember 1971
Þeir menn, sepi í Bandaríkjun-
n halda uppi baráttu gegn lax-
'iðum Dana í N-Atlanzhafi, eru
/orki milljónamæringar né kaup-
enn með sportveiðiútbúnað.
arátta þeirra er háð af hugsjón
nni, til þess að koma í veg fyrir
i maðurinn gereyði forðabúr
rðarinnar, en sú hugsjón nær nú
meiri ítökum í Bandaríkjunum
Þessir menn, eða nefnd þeirra,
m þeir kalla neyðarnefndina
CASE) segja, að þegar loks verði
egt að sanna vísindalega, að veið
Dana skaði laxastofninn, verði
! að orðHð of seint.
Þá verður komið með laxinn eins
g hvalinn, segia þeir. Ekkert
nnað en gagngert bann við lax-
eiðum í hafinu, dugir þeim, en
oss sjást engin merki, að Danir
tli að láta undan þeirri kröfu.
) -
Játtúruverndar-alda
Á fundi með fréttamönnum í
ashington nýlega höfðu þeir
iéhard Buck og Lee Wulff orð
rir CASE-mönnum. Buck, sem
formaður nefndarinnar, er fyrr-
•rnndi varaforstjóri Pepsi-Cola,
m nú er á eftirlaunum. Það var
ki mikil staða, sagði hann bros-
ndi og minntist þess er danskt
að skiifaði um hann sem „einn
bandarísku milljónamæringun-
n, sem vilja hafa laxinn sinn í
iði“. Lee Wulff er hins vegar
nfundur mikillar fræðibókar um
■x, og hefur eytt meiri hluta æfi
, nnar í að skrifa, flytja fyrir-
stra, og skýra kvikmyndir um
/eiðar, fisk og friðun.
Báðir hafa þessir menn tekið á
g ólaunað starf í þágu barátt-
nnar fyrir umhverfisvernd í New
ampshire. Buck er nefndarmað-
r gegn vatnsmengun og eftit’liti
eð sorpi, en Wulff hugsar um
týrin.
Það er ekki tilviijun, að einmitt
. á New Hampshire kemur fram
.irn fyrir laxinn. Þetta ríki, sem
■ ekki nema helmingur af stærð
anmerkur, hefur innan marka
nna mikið svæði, sem er ósnert
g í eigu hins opinbera.
Þangað fara ferðamenn tU að
koða ósnortna náttúru, skóga,
ossa og fjöll. Auk þessa er rfkið
tt mesta iðnaðarríki Bandarflcj-
nna og þar eru mikil orkuver.
'onnecticutfljót rennur 400 km
egalengd á landamærunum.
Þegar teki'ð er tillit til þessa,
r ljóst, að innan rikisins hlýtur
5 standa eflíft stríð milli iðn-
æðingarmanna og náttúruvernd-
rmanna. Stríðið hófst af alvöru,
egar öldungadeildarþingmaður að
afni Eugene McCartþy, sem eng-
m þekkti, stóð upp og skoraði
.yndon B. Johnson á hólm í for-
osningum 1068. Einmitt í New
lampshire. Eitt af aðalbaráttu-
íálum McCarthys var einjmtt nátt
ru- og umhverfisvernd. Víetnam-
tríðið var númer tvö í röðinni hjá
onum. Hann fékk til fylgis við
ig í baráttunni blandaðan, en
tóran hóp, háskólaborgara, hús-
næðra, bankastflóra, kvikmynda-
tjarna, uppreisnargjarna unglinga
'g presta.
Þannig hratt New Hampshire af
tað náttúruverndaröldu í Banda-
íkjunum og Richard Buck var
inn þeirra, sem þá sannfærðust
m, að þarna væri köllun hans.
fann hófst handa í baráttunni og
>erst nú einkum fyrir bandaríska
axinum.
Fjöldaaðgerðir
— Við erum að kynna nýja
fjöldahreyfingu í Bandaríkjunum,
sögðu þeir Buek og Wulff & blaða-
nannafundinum. — Enginn trúði,
:ð Martin Luther King myndi
„Þegar hægt verður að sanna
skaðann, verður það of seint”
— segja Bandaríkjamennirnir í laxastríöinu við Dani
Munurinn á netaveiðum á laxi og sportveiði er eins og á félagsvist og bridge.
nokkurn tíma koma neinu í fram-
kvæmd, þegar hann hóf stríðið
gegn strætisvögnunum í Mont-
gomery., Enginn trúði heldur á
Cesar Chavez, þegar hann reyndi
að stofna samtök landbúnaðar-
verkamanna í Kaliforníu. Þeim
varð báðum mikið ágengt. Það
hafa skapazt ný viðhorf í banda-
rísku samfélagi. Fólk er orðið
þreytt á Því, aið láta ráða fyrir sig.
Það situr ekki lengur heima og
bíður þess að eitthvað gerist. Við
gerum það ekki heldur.
1 stað þess að „sitja heima“
eins og þeir orða það, skipuleggja
þeir nú Case-baráttuna. Mesti ár-
angur, sem þeir hafa hingað til
náð, er að önnur þingdeildin hefur
samþykkt lög, sem gefa stjóminni
heimild til að stöðva innflutning
fiskafurða frá Danmörku, ef Dan-
ir verða taldir brjóta alþjóðar-
reglur um náttúruvernd.
Virzt getur, að Buck og Wulff
séu nokkuð einhliða í baráttu
sinni. Það eru tál Danir f Bandá-
ríkjunum, sem stunda fiskveiðar
Og þeim finnst Case-baráttan allt
of einhliða bandarísk, en Buck og
Wulff segja sjálfir, að þetta sé
alþjóðamál.
Buck segir: — Við vitum vel,
að maðurinn berst fyrir að geta
borðað sig saddan. Það sem við
viljum, eru friðunaraðgerðir og al
þjóða samningar, sem eru mann-
kyninu til góðs, bæði líkamlega og
andlega.
Wulff segin — Baráttan með lax-
inn, er meira en aðeins barátta
fyrir mat. Laxinn er andleg fæ®a
einnig. Munurinn á netaveiðum og
sportveiðum á laxi er álíka og á
félagsvist og bridge.
Friðanir
Buck og Wulff finnst það nokk-
uð villandi, þegar bent er á, að
Bandavíkjamenn sjálfir hafi tekið
þátt f að úfcrýma fiskstofnum sín-
um með þvf að menga ár og vötn
sín.
Buck segir um það: — Við vit-
um vel, hvað við höfum gert landi
okkar. En er það næg ástæða til
að þegja? Við vitum líka, að nú
er afarr5pöft$P til áð;bfet'á'''fyt'-‘
ir .brot foy|íðarinnar og við tökum
þátt í því. ‘
Wulff: — Já og meira að segja
hið dauða Erievatn getur vakna®
til lífsins aftur, ef hreyfing okkar
verður nógu sterk, þótt það kunni
að kosta mörg þúsund milljarða.
Við vitum vel, að syndir fortíðar-
innar eru að koma niður á Banda-
ríkjunum, og það er ein af ástæð-
unum til, að við viljum friðanir.
Buck: — Fljótið Penobscot í
Nýja Englándi er gott dæmi þess,
hvernig hægt er að snúa þróun-
inni við. Enginn lax var í því árið
1968. Ári siðar fundust þar 77
laxar og í fyrra 140. Connectieut-
fljót, sem var fullt af laxi fram
til 1850, var drepið með mengun.
Nú hefur verifð gert svo mikið. að
allt útllt er fyrir, að lax verði
þangað kominn aftur fyrir 1976.
Seiðum að verðmæti hundruð
þúsunda dollara hefur verið sleppt
þar og Þau geta snúið aftur eftir
5—6 ár.
Case-nefndin vill meina, að þa@
sé einmitt þessi lax, sem Danir
veiða í Davis-sundi, síðan þeir
hófu laxveiðar sínar þar fyrir 3—4
árum. Bent er á, að hreinsun fljóta
og vatna og uppeldi seiðanna, hafi
orðið mögulegt vegna þess að al-
menningur hefði beinlínis neytt
yfirvöld og stjórn til þess og skrif-
stofubáknið og rafmagnsfyrirtæki
hafi verið neydd til samstarfs.
Dýr vatnalög
Sá árangur sem náðst hefur
mestur af þeim áhuga Bandaríkja-
manna á að bæta fyrir brot sín,
er það, að öldungadeildin sam-
þykkti með 86 atkvæðum gegn 0,
víðtæk vatnalög, sem Edward
Muskie frá M:\ine lagði fram. Lög-
ín eru 180 s. Sur og í þeim er
kveðið á um, að hin einstöku rflci
ráði ekki mengunarvörnunum.
heldur stjórnin í Washington. Auk
þess beinast lögin að því, að út
rýma mengunarvaldinum sjálfum,
í stað mengunarinnar, og þar með
takmarka sorp- og iðnaðarmengun.
■Öldungardeildarþitigmennimir lof-
uðu^hver öðrum, núsjafiilega hátíð
lega þó, að árið 1985 skyldi hvert
einasta vatn og lækur í Bandaríkj-
unum vera svo hreint, að hægt
væri a'ð baða sig í því.
Stjómin er ekkert mjög hrifin
af Þessu lagafrumvarpi og vonar,
að það verði fellt í fulltrúadeild-
inni, því allt mun þetta kosta ein-
hver ósköp.
CASE-nefndin segir, að þetta
muni heldur ekkert hjálpa, ef
Danir haldi áfram að drepa laxinn
í Davissundi og ef ekki náist al-
þjóðasamkomulag um hlutina.
Wulff: — Ef við getum ekki náð
alþjóðasamkomulagi um fisk, sem
á tvímælalaust uppruna 6inn í
fljótum ákveðins lands, hvemig
er þá hægt að búast við samkomu-
iagi um þann fisk, sem lifir og
deyr í úthöfunum?
f
'■ I
Ekki ógnandi
Buck segin Ævi Atlantshafslax-
ins er 6—7 ár og þess vegna höf-
um við ekki enn séð fyrir endann
á afleiðingum laxveiða Dana við
Grænland. En við óttumst það sem
kemur í ljós 1975. þegar afleið-
ingamar liggja fyrir af árinu 1969,
þegar Danir veiddu mest af lax-
inum.
Við erum ekki að ógna neinum.
Við óskum þess aðeins, að á okk-
ur sé hlustað, og vonum, að eitt-
hvað fari að hreyfast á næstu mán-
uðum.
Auðvitað er nauðsynlegt, að
skilia náttúmverndarhreyfinguna
í Bandarflcjunum til að sjá tilgang
inn með baráttunni um laxinn. Til
eru orðin lög þess efnis, að stjóm
inni sé heimilt að stöðva innfluto-
ing fiskafurða frá Danmörku, ef
þurfa þykir. Fmmvarpið fór í
gegn um fulltrúadeildina við-
stöðulaust.
Áður en fiskveiðiþjóðir við
N-Atlanshaf héldu með sér fund
í Halifax í vor, mættu Þessi lög
mikilii mótspymu í bandaríska
utanríkisráðuneytinu. Ráðuneytið
hafði áður fengið fmmvarpinu
breytt, en í því stóð upphaflega,
að banna mætti allan innflutning
frá Danmörku.
En á Halifax-fundinum féllu
atkvæði þannig, að Danir fengu,
með 12 atkvæðum gegn 3, að
halda áfram laxveiðunum í tvö
ár ótakmarkað og þá gafst utan-
ríkisráðuneytið upp. Þau 3 lönd,
sem vildu láta stöðva veiðamar
strax og greiddu atkvæði á móti
vom Bandarflcin, ísland og Sovét-
ríkin. (Þýtt SB).
Ari Onassis og Jackie Kennedy:
20 MILLJÓN DOLLARA
HVEITIBRAUÐSDAGAR
FB—Reykjavík, föstudag.
Tuttugu milljón dollara hveiti-
brauðsdagar — fyrsta hjúskapar-
ár Jackie og Onassis heitiir bók,
sem Prentrún hefur sent á mark-
aðinn. Bókin er eftir Pulitzer-verð
launahafann Fred Sparks. í bók-
arkápu segir m.a.:
—Ef þið, eruð svo fávís að
halda, að enginn — alls enginn
geti eytt tuttugu milljón dölum á
einu ári, kunnið þið ekkert með
fé að fara.
Jackie og Ara tókst það, og
þessi bók segir ykkur frá því,
hvar og hvernig þeim tókst að
eyða þessari miklu peningaupp-
hæð. Höfundurinn fer með ykkur
frá Skorpios til Parísar til London
til New York í forgyllt ferðalag
með auðugustu og rómantískustu
hjónum tuttugustu aldarinnar.
Sparks gefur nákvæma skýrslu
um það í hvað peningunum var
eytt — viðhald lystisnekkjunnar
Christinu og 67 manna áhafnar
hennar, bygging nýs húss á
Skorpios, endurbætur á húsinu í
Glyfada, (sem Maria Callas hafði
málað og veggfóðrað), fæði og
uppihald 135 annarra þjóna, sem
sjá svo um, að átta hús séu „ætíð
tilbúin til íbúðar með engum fyr-
irvara". Og það er minnzt á föt
Jackie, pelsa hennar og skartgripi,
svo ekki sé talað um skemmtanir
heima og í næturklúbbum og á
veitingastöðum.
Daily Mail í London kallaði
Fred Sparks „bezta blaðamann
Bandaríkjanna." Newsweek lýsir
honum sem „síðasta fréttamanni
á faraldsfæti“. Afrek Sparks eru
þegar orðin þjóðsaga frá New
York til Tókíó, frá New Dehli til
Baghdad. Ilann fékk Pulitzer-
verðlaunin fyrir alþjóðlega blaða-
mennsku 1951. Hann kynntist
Onassis í Aþenu vegna vinátty
sinnar við Friðriku drottningu, og
eftir að þau Jackie og Ari giftu
sig hefur hann fylgzt með þeim
af jafn miklum ákafa og banda-
ríska leyniþjónustan fylgist með
Kremlin. Þessi bók er árangur erf
iðis hans.