Tíminn - 23.02.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Miövikudagur 23. febrúar 1972
Jón Sveinsson: Lárósmálið:
Laxveiðin fór einungis fram á félagssvæðinu
:
fíifút refMfoisr

Fyoefe>á/ii/t vq 6t*r/n .
£-m •yf/r /arfS’/u
vái/ ó Shnra /<?/7//?u-
S/ffí . /rr/f/£ ó'a ■ /set./a'ú /ra/??
/ ' ~2?W , '.. . ...
/Bharst //‘Aísort f/agm. 3t/f ‘72 .

Sterkari sönnun á ókunnugleika Helga & Co á aðstæöum viö Lárós en eftirfarandi er tæpast hægt aö fá, orö-
rétt tekið úr grein þeirra i Timanum 12. febrúar s.l. Þar segir: A myndinni sést greinilega,hve sjór hefir
gengið hátt á flóöinu.Sést fjöruborö langt inn fyrir flóögátt stöövarinnar.
Nýlega átti undirritaður þess
kost að taka þátt i fjölmennum og
velheppnuöum fræðslufundi um
fiskiræktarmál á vegum Fram-
sóknarfélags Reykjavikur. A
fundi þessum gerði ég, að beiðni
ráöamanna félagsins, grein fyrir
aödraganda, uppbyggingu og
árangri ræktunarstarfs okkar i
Lárósstöðinni. Kom þarna fram
hjá framsóknarmönnum hér i
borg lofsvert viðhorf og stuðning-
ur viö þessa nýju búgrein.
Vonandi skilar þessi fundur góð-
um árangri.
ólik afstaöa.
Það, sem hér var sagt, skýtur
nokkuð skökku viö um afstöðu
Indriða Þorsteinssonar ritstjóra
Timans til okkar, eins og hún hef-
ur komið fram nýlega hér i blað-
inu. Er óskemmtilegt að þurfa að
standa i þessu þjarki, en ég vona
að menn skilji að við getum ekki
látið vega að starfsemi okkar án
þess að bera hönd fyrir höfuð okk-
ar.
ltitfrelsi Svarthöföa
Þá skal gert að umtalsefni hin
frjálslyndu viðhorf Svarthöföa til
ritfrelsis, er koma fram i grein
hans laugardaginn 5. þ.m., en þar
segir hann: ,,Þá er ástæöulaust
aö ætlast til þess aö menn þessir
fái ekki málfrelsi hér i blaöinu
Þeir hafa þaö I sama mæli og for-
maður Látravíkur”.— Til þess að
undirstrika þessar frjálslyndu
skoðanir Svarthöföa i fram-
kvæmd, vil ég skýra frá þvi að ég
hefi tvisvar birt, aö gefnu tilefni,
svargrein hér i blaðinu, sem sam-
tals er 1«1 sentimetri að lengd
miðað viö dálk (myndir eru inni-
faldar). En á sama tima hafa
verið birtar fjórar árásargreinar
á okkur Lárósmenn hér I blaöinu
samtals 411 dálksentimetrar. A
þriðju svargrein minni, sem af-
hent var tveimur dögum áður en
grein Helga Kristjánssonar, sem
hér er gerð aö umtalsefni, birtist,
hefur Indriði Þorsteinsson rit-
stjóri setið og þverskallast við að
birta. Læt ég lesendur Timans um
að meta frjálslyndi hans og
drengskap.
Endurteknar blekkingar.
Hinn 12. febrúar s.l. gerir Helgi
Kristjánsson, Ólafsvik, einn af
Fróöármönnum, aö umtalsefni
hér i blaðinu Lárósmálið, svo-
nefnda, og notar 3/5 úr blaösiöu
með fimm dálka fyrirsögninni:
„Adráttarveiöin við Lárós’.’ Helgi
telur nauðsynlegt að rekja að-
draganda og upphaf málsins,
enda þóttSvarthöföi hafi skömmu
áður gert þvi máli skil á
„sinn hátt” hér i blaðinu. Bendir
þetta ótvirætt til þess að hjálpa
eigi Svarthöfða út úr málinu.
Varla var þörf á að itreka i blað-
inu siöasta orðið, sem þar birtist
um viðhorf Fróðármanna og
Svarthöfða, vinar þeirra. Á það
má benda, að samtímis telur
Jakob Hafstein form. Fróöár h.f.
nauðsyn bera til að flytja skripa-
leikinn yfir i Morgunblaðið með
birtingu á þvi efni, sem i Timan-
um hafði áður komið frá Fróðár-
mönnum, ásamt formála og eftir-
mála, sem lýsir vel hugarástandi
Jakobs, en það er alveg eins og
hann sé alltaf með öndina i háls-
inum.
Svariö, sem biöur.
Ekki verður hjá þvi komizt,
fyrst svona er að hlutunum staö-
ið, að segja frá þvi, að svar mitt
viö Svarthöföagreininni laugar-
daginn 5. febrúar.sem hann birti
sem „svar” við grein minni i
blaðinu þann sama dag, og ég
nefndi Fróðárundrið i nýju ljósi,
hefur ekki enn komið I blaöinu.
En grein min var afhent ritstjórn
Timans 9. febrúar s.l.
Ekki verður frekar hjá þvi
komizt að vekja sérstaka athygli
á þvi, að sú málsmeðferð, sem
Helgi fær það hlutverk að rekja,
þ.e. hinn sérstaka þátt og með-
ferð Timans á máli þessu i upp-
hafi, eruppspuni frá rótum.Helgi
segir, að i fréttatilkynningu frá
fundinum i Keflavik hafi ekki
einu orði verið minnzt á þetta mál,
og þess vegna hafi Timinn þurft
að afla sér nánari upplýsinga um
það, sem gerðist á fundinum
varðandi þetta mál.
ósaveiði.
Skoðum þetta mál ögn nánar.
Svo vel vill til, aö i þvi tölublaði
Timans, sem kom út 1. desember
s.l., birtust atriöi úr fréttatil-
kynningu frá téðum fundi i Kefla-
vik. Þetta sannar að blaðinu haföi
borizt slik tilkynning frá lands-
sambandsfundinum. 1 þessari til-
kynningu var einnig rætt um Lár-
ósmáliö og þykir þvi rétt að láta
textann koma hér á eftir, en hann
birtist á sinum tima i Morgun-
blaðinu, sem skýrði óbrenglað frá
þessum málum, eins og vera ber.
Textinn er svona: „Gagnrýni
kom fram á veiöiaöferö viö Lárós
og töldu nokkrir fundarmanna aö
þar væri um netaveiöi I sjó aö
ræða. Þór Guöjónsson og Jón
Sveinsson svöruöu þvi tii aö um
ósaveiði væri aö ræöa, vatniö
væri hálf salt og landbúnaöar-
ráðuneytið heföi gefiö leyfi til
veiðanna”.
Það er þess vegna ósatt með
öllu, að ekki hafi verið skýrt frá
umræðum um þetta mál i frétt
landssambandsins frá fundinum,
eins og Svarthöföi hefir sagt og
siðar Helgi Kristjánsson apað
þetta eftir. Og auövitaö er annar
málatilbúnaöur þeirra isamræmi
við þetta, eins hér kemur betur i
ljós á eftir.
Hvaö gerir stjórn LS?
Vafalaust mun stjórn lands-
sambands stangarveiðifélaga af-
greiöa málið frá sér á réttum
grundvelli (lagalega og siðferöi-
lega) og ekki láta gjörningaveður
Fróðárfriherrans og hans fylgi-
fiska villa um fyrir sér. Og flest-
um fórst en ekki þessum niður-
rifsmönnum i sögu islenzkrar
fiskiræktar, að tala um hræsni og
veifa þeirri dulu framan i stjórn
landssambands islenzkra stang-
arveiðifélaga.
Frávlsun á vitur.
Næst væri rétt að vikja að þeirri
fullyrðingu Helga og Co að „rök”
þeirra Fróðármanna hafi ekki
verið hrakin á fundinum i Kefla-
vik. Eins og fyrr var frá sagt, var
málið rætt og þar veittar hlutlæg-
ar upplýsingar, er leiddu til þess
að tillögu þeirra þremenninganna
um vitur á laxveiði i sjó við Lárós
var visað frá fundi með 26 at-
kvæðum gegn 5 og málið lagt i
hendur stjórnar landssambands-
ins. Hvað er ljósara en þetta um
úrslit á fundinum?
Fölsunun blasir viö.
Þá er ástæöa til þess að vekja á
þvi athygli, að Helgi Kristjánsson
er nú kominn úr sjónum við
ströndina inni i ytra lónið, og má
segja að það sé vottur um aukna
skimu i öllum ókunnugleikanum á
aöstæðum. Og riða þvi til falls rök
hinna lögspöku Fróöármanna,
sbr. 74. greinina úr laxveiðilögun-
um, sem þeir beittu á fundinum i
Keflavik. En sú grein fjallar um
veiðiskap i sjó, eins og glöggir
lesendur blaðsins ættu að muna,
og kom þvi ekki til greina, þegar
þessi mál voru til meðferöar i
landbúnaðarráðuneytinu.
Grunnhyggin túlkun.
Helgi Kristjánsson gerist svo
grunnhygginn aö túlka loftmynd
frá Lárósi, sem birt var með
grein minni 5. febrúar s.l. þannig,
að íshroði sem sé«t á Lárvatni
(innra lóninu) eigi aö sanna að
þar séu efri mörk sjávarfalls. En
afleiöingar þess að is, sem hafði
veriö á vatninu, hafði að undan-
förnu verið að leysa upp og is-
hrönglið borizt með straumi og
sunnanátt að flóðgáttinni og
stiflugarðinum. Hljóta þvi ein-
hverjir gjörningar að hafa glapið
honum sýn. Með þessu leggur
Helgi og Co. fram sönnun um
tröllslegan ókunnugleika sinn á
aðstæðum við stiflugaröinn og
Lárós sjálfan. En á þessu svæði
er frá einum og hálfum til ellefu
metra dýpi i vatninu aö staðaldri.
Furöulegt fjöruborö það. Til stað-
festingar er eftirfarandi vottorð
frá Veöurstofu tslands:
Hr. Jón Sveinsson, rafvirki,
Iteykjavik.
Samkvæmt beiöni yðar fer hér
á eftir meðalhiti I Stykkishóimi
dagana 24.-31. janúar 1972:
meðalhiti
24.janúar: -4.4 st.
25.janúar: -4.1 st.
26.janúar: -3.7 st.
27.janúar: -1.9 st.
2g.janúar: 3.9 st.
29.janúar: 5.2 st.
30.janúar 5.6 St.
Sl.janúar: 2.9 St.
Virðingarfyllst,
Markús A. Einarsson
í framhaldi af þessu birtist hér
með mynd af þverskurði af stiflu-
garðinum og flóðhæð. A þvi sést
ljóst, hve hátt sjór hefði farið, ef
fullyrðing Helga og Co. ætti að
eiga við rök að styðjast. Til
glöggvunar fyrir aðfluttan Ólafs-
viking, eins og Helgi er, þá getur
hann e.t.v. áttað sig á þeim töl-
um, sem myndin sýnir, og þannig
séð að hafnargaröurinn i Ólafs-
vik, sem er 5.7 m yfir minnstu
fjöru, hefði fariö undir sjó, ef
Helgi hefði fengiö aö ráða flóð-
hæðinni, eins og hann lét sig ekki
muna um að gera i Lárósi.
Net, net. net.
Að likja veiði á ósasvæði og
uppeldissvæði Láróss viö úthafs-
veiðar á laxi, eins og mér virðist
þeir Fróðármenn vera að reyna
að koma inn hjá fólki, gefur eink-
ar góða mynd af þeim furðulegu
hugsmiöum, sem þessir aðilar
virðast búa yfir á sviði skáld-
skapar og hinsvegar fordóma
gangvart netaveiöi almennt. Er
engu likara en aö þessir menn
eigi enga ósk heitari en að vaöa i
villu og svima og skirrast ekki við
að búa til falsrök, þegar allt ann-
að efni þrýtur i málflutningi
þeirra. Ekki er úr vegi aö benda
þessum fordómafullu spekingum
á þaö, að frá um 20 jörðum austan
fjalls og i Borgarfirði hefur verið
stunduð lögleg veiði á ósasvæðum
fiskihverfa, likt og við höfum
gert. Sá er þó munur á þeirri veiði
og okkar, aö fyrrnefnd veiði er
stunduð i fiskihverfum þar sem
hundruð annarra veiðieigenda
eiga hlut að máli, en við erum
einir um aflann á okkar svæði,
sem allt er á hendi fiskiræktar-
félagsins og við höfum ræktað
upp frá grunni á þessu áður lax-
lausa svæði. Hvorki fyrr né siðar
hef ég heyrt þvi haldið fram, að
fyrrnefndar jarðir i Arnessýslu
og Borgarfirði stundi veiði i sjó,og
myndi þeim veiðieigendum, sem
þarna eiga hlut að máli,þykja það
furðulegt eins og okkur, að þeir
væru kæröir og úthrópaðir sem
veiðiþjófar á fiski úr ám i öðrum
fiskihverfum.
Hver nýtur hvers?
Auk þess má rifja upp þá rækt-
un, sem fram hefur farið i Lárós-
stöðinni,og um leið gera saman-
burð á ræktun i ám á norðan-
verðu Snæfellsnesi, sem hófst
mun seinna en hjá okkur. Allar
eru þessar ár fremur stuttar og
vatnslitlar og renna bratt. Eftir
þvi, sem bezt er vitað, mun ekki
fjarri lagi að telja að ræktunar-
hlutfallið hvað útsetningu seiða
snertir sé 0,7 á móti 100 (Lárós).
Hversvegna birta þeir félagar
ekki neinar tölur um sina útsetn-
ingu á laxaseiðum? Ekki skaðar
að geta þess, að lax hafði aldrei
orðiö vart i Lárósi fyrr en ræktun
hófst þar. Um þetta vitna landa-
merkjabréf jarða á þessu svæði.
Og hið sama er að segja um næsta
nágrenni Láróss, en þar hefur lax
hvergi verið talinn sem hlunnindi
með jörðunum. Hinsvegar hefur,
eftir að ræktun hófst i Lárósi,orð-
ið vart við lax á öllu þessu svæði,
og segir það sina sögu. Rétt er
að geta þess, að i Dalaánum hefur
aldrei verið eins mikil veiði og
verið hefir tvö siðastliðin sumur.
Hvað vinnst viö
ádráttarveiöarnar?
Ókunnugleiki þeirra félaga á
staðháttum við Lárós og virðing-
arleysi fyrir staðreyndum hefur
berlega veriö afhjúpað hér aðfram
an. Rett er að minna á þaö að
júni var sá þurrasti sem komið
hefir hér i heila öld og aö s.l. sum-
ar var eitt mesta þurrkasumar
s.l. 24 ár, og uppgönguskilyrði þvi
óvenjulega erfið fyrir laxinn til að
komast inn I grindabúr innrá
lónsins, sem eru staðsettar I út-
rennslinu. Þar við bætist sá
möguleiki að talsvert af þessum
endurheimta laxi hafi alizt upp i
ytra lóninu (komið úr innra lón-
inu, þegar hann var um 7 senti-
metra seiði og farið til sjávar
þaðan, þegar sjógöngustærö var
náð). Þegar nú þessi fiskur kem-
ur til baka úr hafi sem kynþroska
Framhald á bls. 14.
Á þessum þversk. er til samanburöar Hafnarg. I ólafsvlk. Þar sést hvað gjörzt hefði, ef sllkt sjávarflóð,
sem Helgi talar um, hefði átt sér stað. Inn um flóðg. og yfirfalliö I Lárósi er áætlaö að 3200 tonn af sjó flæði inn
i innra lóniö á stórstraumsflæöi. Mælanleg hækkun I lóninu eftir sllkt aöfall sjávar er um 1 1/2 til 2 cm, en
innra lónið er u.þ.b. 165 hektarar að flatarmáli.