Tíminn - 23.02.1972, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 23. febriiar 1972
9

(Jr afmælissýningu Leikfélags IReykjavfkur á Skugga Sveini.
ALDREI ÖNNUR EINS GRÓSKA
f ÍSLENZKRI LEIKRITUN
I siðasta mánuöi var mikið um
dýrðir og annasamur timi hjá
Leikfélagi Reykjavikur. Þann 11.
janúar var 75 ára afmæli félags-
ins, og var þess minnzt á ýmsan
hátt og verður raunar gert út
leikáriö. Okkur þótti rétt að taka
Svein Einarsson tali, þegar farið
var að hægjast um að afstöðnu
almæli:
— Hverning finnst ykkur afmælið
hafa tekizt, Sveinn?
— Okkur finnst sá dagamunur,
sem gerður var i tilefni afmælis-
ins, hafa tekizt býsna vel, sagði
Sveinn Einarsson. — Við vorum
ákveðin i að hafa þetta afmælis-
ár, og það stendur enn. Talið var
rétt að leika islenzk verk allt hvað
af tæki og hafa eitt gamalt meðal
þeirra, sem væri þess virði að
leggja sig fram við, og varð
Skugga-Sveinn fyrir valinu.
Fjögur ný islenzk leikrit verða
sýnd i vetur. Æfingar á þvi fyrsta
þeirra, Atómstöðinni eftir sam-
nefndri skáldsögu H.K. Laxness,
eru langt komnar og byrjað er að
æfa Dóminó eftir Jökul Jakob-
sson. Þá hefjast senn æfingar á
Dansleik Odds Björnssonar og
siðar á Konu i hjólastól eftir Ninu
Björk Árnadóttur. Annað eins
framboð hefur aldrei verið á inn-
lendum leikritum og nú. Ég hef
nýlega fengið finn ný leikrit til
yfirlestrar, auk leikritanna 16,
sem bárust i leikritakeppnina,
sem við efndum til vegna af-
mælisins. Þá er Thor Vilhjálms-
son með leikrit i smiðum handa
okkur og Jónas Arnason er með
hugmynd að nýju leikriti, er ekki
að vita hvenær honum gefst timi
til að skrifa það.
Það er mjög i samræmi við
stefnu leikhússins á undanförnum
árum að ýta undir innlenda leik-
ritagerð. Það þarf ekki að vera
dyggð i sjálfu sér að sýna innlend
leikrit eins og sumir virðast
halda, en ef slik verk takast vel
virðast okkur þau eiga meira
erindi við almenning heldur en
erlend leikrit, enda sprottin úr
okkar umhverfi, túlkandi okkar
vandamál, okkar veruleika.
Nýjum innlendum verkum fylgir
einnig ákveðin frumvinna, sem
okkur þykir skemmtileg.
Höfundarnir hafa oft unnið með
okkur að sýningum og hefur það
verið örvandi fyrir báða aöila, að
ég hygg sé óhætt að segja.
— Hvenær verða verðlaunaleikrit
þeirra Birgis Sigurðssonar og
Jökuls Jakobssonar sýnd?
— Það kom til tals að þau yrðu
sýnd á Listahátið i sumar. En það
verður sennilega ekki fyrr en
næsta vetur, þvi að við komum
þeim ekki áð vegna þrengsla i
húsinu. Þau leikrit, sem við
sýnum nú, ganga mjög vel, og
ekki er gerlegt að vera með of
mörg verk i takinu i einu.
Kristnihaldið hefur verið sýnt i
bráðum tvö ár og alltaf fyrir fullu
húsi. Og ekkert leikhús hefur efni
á að taka út leikrit vegna
þrengsla, allra sizt fátækt leikhús
eins og okkar. Þessi frestur gefur
okkur einnig betri tima til að
vinnaþessileikrit.
— Þið fenguð erlenda gagn-
rýnendur i heimsókn á afmælinu?
— Já, þeir virtust bara hrifnir af
þeim leikritum, sem þeir sáu.
Þetta voru menn frá þrem út-
varpsstöðvum á Norðurlöndum
og frá Huvudstadsbladet i
Helsinki. Arangur af komu þeirra
er m.a. sá, að norrænir leikhús-
forleggjarar hafa verið að
spyrjast fyrir um Kristnihaldiö
og Atómstöðina.
Þá var höfundur Hitabylgju,
Ted Willis, i heimsókn hjá okkur
fyrir skömmu og var mjög
lukkulegur meö sýningu Leik-
félagsins á verki sinu og hrósaði
henni i hvivetna. Okkur hættir til
þess að halda, að allt sé lakara
hjá okkur en það, sem gert er
annars staðar. Það er kannski
ekki i öllum tilvikum rétt. Og svo
mikið er vist að Ted Willis hefur
ekki ástæðu til að nota svo stór
orð sem hann gerði, ef hugur
hefði ekki fylgt máli.
— En svo við vikjum að öllum
þessum leikritum,* eru þetta góð
verk?— Þau eru mjög
mismunandi. Mörg eru ekki góð,
en i öðrum er bitastætt þótt þau
séu gölluð.
Annars er ótrúlegt hvað hlut-
fallsiega hafa komið fram mörg
islenzk verk á síðari árum. Ný
innlend leikrit eru sjaldgæf,
meira að segja i hinum stóru
löndum. Hér hafa á undanförnum
árum komið fram tiltölulega
margir innlendir höfundar, sem
maður fær trú á, annað hvort
vegna viðfangsefna þeirra eða
meðferðar á efninu.
— Er nokkurt snilldarverk i hópi
þessara nýju leikrita?
— Ég hef aldrei kynnzt þvi að slik
verk stökkvi alsköpuð út úr höfði
Seifs eins og Aþena. Og ég held
lika að sliks séu dæmi með stærri
þjóðum en okkur.
— Við afhendingu verðlaunanna i
leikritakeppni Leikfélagsins gat
Sveinn Skorri Höskuldsson þess,
að hippar væru ekki óalgengar
persónur i leikritunum, sem
keppninni bárust.
—Já ungir hippar koma gjarnan
fyrir i leikritunum og fjallað er
um þá af talsverðri samúð, að
ekki sé sagt rómantik. En eins og
nafni minn komst einnig að orði,
þá eiga flest leikritin það sam-
eiginlegt að þau fjalla um leitina
að ómenguðu mannlifi.
— En nýju verkin fjögur, sem þið
ætlið að sýna i tilefni af af-
mælinu?
— Þau eru hvert öðru óllkara, og
sýnir það, aö islenzkir leikrita-
höfundar koma viða við.
Atómstöðinni þarf ekki að lýsa.
Hún er barn sins tima, skáld-
sagan var skrifuð 1947-48, og var
sprottin upp úr ólgu þess tima og
fjallar um afstöðu manna til her-
stöðvarmálsins. Nú er það ofar-
lega á baugi að nýju, svo maður
skyldi halda að efni Atómstöðvar-
innar væri innlegg i pólitiskar
umræður dagsins i dag, svo ekki
sé minnzt á aðra kosti verksins,
sem gjörsamlega eru hafnir yfir
stað og tima.
Dóminó eftir Jökul Jakobsson
er viðkvæmt verk, finlegt, sam-
tölin eru viravirki, en um íeið er
leikritið alveg bráöskemmtilegt.
Leikrit Odds Björnssonar
Dansleikur er „makabert”. Það
gerist á endurreisnartimabilinu á
Italiu, þegar siðferði einstaklinga
og heildar var hömlulaust. Aðal-
persónurnar eru hin kunna
Borgiafjölskylda. Leikritið er
dæmisaga um mannkyn á barmi
sjálfstortimingar. Að einhverju
leyti má eflaust heimfæra það
upp á nútimann.
Hugmynd Ninu Bjarkar
Arnadóttur að Konu i hjólastól er
skinandi. Þaö er bezt að fjölyrða
ekki um leikritið, þvi höfundur er
enn að vinna að þvi, en það er anzi
spennandi, svo mikið er vist.
— Nokkrar fleiri fréttir af af-
mælinu?
— Afmælisbókin Leikhúsið viö
Tjörnina og einnig hljómplatan,
sem gefin var út af sama tilefni
með leikurum félagsins og
köflum úr leikritum, sem við
höfum sýnt. Okkar ágóðahluta af
sölu bókarinnar verður varið til
stofnunar sérstaks afmælissjóðs,
en þegar hann veröur oröinn nógu
stór, er ætlunin að styrkja unga
leikara I verðlaunaskyni fyrir
frammistöðu á sviði Leikfélags
Reykjavikur.
Þá er leikhúsmálið ofarlega á
baugi og til athugunar hjá
borgaryfirvöldum. Greinilega
eru fleiri og fleiri að sannfærast
um, að rétt sé að leikhúsið verði
reist i gamla miðbænum. Og
skoðun almennings virðist vera
svipuð og skoðun flestra Leik-
félagsmanna, að i nágrenni
Tjarnarinnar sé bezti staðurinn.
— Þú ert i þann veginn að hætta
störfum sem leikhússtjóri hjá
Leikfélaginu; hvað tekur við hjá
þer?
— Já, ég hætti 1. september.
Fyrir tveim árum ætlaði ég að
hætta, en fékk þá leyfi um hríð en
réð mig um leið áfram i tvö ár.
Upphaflega gerði ég ráð fyrir að
vera hjá félaginu i þrjú ár, en þau
eru orðin niu. Ég held að þaö sé til
góðs bæði fyrir leikhúsið og mig
að breyta til.
Þegar ég hóf hér störf var ég
nýkominn úr háskóla. Ég hafði á
nýlokið viö licentiats ritgerð, sem
ég hef hug á að vinna meira að og
jafnvel gefa út. Hún fjallar um
leiklist á Islandi um aldamótin.
Þegar ég fékk leyfi frá^störfum
fyrir tveim árum dvaldist ég part
úr vetri i Oxford svona til að
endurnýja kynni min af
fræðistörfum. Eg kannaði þá
uppruna Herranætur og á siðan
Framhald á bls. 10
»..... ' ............................................... *
★ Leikritahöfundar okkar koma víða við
★ Skemmtileg frumvinna við innlendu verkin
★ Hafa hug á að leika verk Laxness ytra
★ Til góðs fyrir leikhúsið og mig að breyta til
r
★ A efni í litla bók um uppruna Herranætur
★ Ríkisleiklistarskóla þarf að stofna strax
-