Tíminn - 08.04.1972, Blaðsíða 7

Laugardagur 8. april 1972.
TÍMINN
7
ÚfgefwdL Frawtdkna rflofckurirtn
: :T'Mmkv*n»da»tWri;: Krist(9Fi Ö«n*dlktss6rt, fijtstíotan-ittórarirtii ...
: : Þárar.lnsson : :[:áij); ::ArtdtéSx:Kf.lSf{áníS»rt,: Jlórt: : tbdííSÍ;:;:;:;: ::
<*. Þorslfiinsírt" os TdfflfH- Káríwpn. Avgiýsinifaíitiárt: Sletrt-
Strímor -Qtslasort. WHsfiórnarskrtfsiotur -f Cddnbúsimi/ sfmor
léaóo — t830&. skrif?tofvr &ank<rstræfi ?. AfsretSsiusfmi
: • ■ :1133!L: : :Augtýsttigasiroí: : :Tft523,: : :ASrar:: skrif?tofvr.: : SÍrtT(.:.:.T8!íO<)>:::: :■
ÁskrtfUtgíald kt, 22$,00 $ mánvSt Innanlanits. í laúsasilu
kr. tívOO etrtfakfS. — fitaSaprent h.f. (Öffwt)
Leynisamningar
um Keflavíkurvöll
í uraræðum þeim, sem urðu um varnarmála-
tiílöguHjálfstæðismanna á Alþingi i fyrradag,
kom fátt nýtt i ljós, enda gættu talsmenn Sjálf-
stæðisflokksins og Alþýðuflokksins þess að
halda sem mest uppi pexi um allskonar auka-
atriði. Eitt skýrðist þó nokkuð nánara, en þó
hvergi nærri til fulls. Hér er átt við leynisamn-
inga þá, sem höfðu farið fram milli fyrrv.
rikisstjórnar og Bandarikjastjórnar um fram-
tiðaruppbyggingu Keflavikurflugvallar, en
þeir höfðu farið fram án þess að Alþingi eða
stjórnarandstaðan væri höfð nokkuð með i ráð-
um.
í umræðunum á Alþingi i fyrradag, upplýsti
Gylfi Þ. Gislason, að Bandarikin hefðu gengizt
undir það i sambandi við gerð varnarsamn-
ingsins, að Keflavikurflugvöllur yrði jafnan i
i. flokks ástandi. Þannig hefði flugvöllurinn
lika verið, þegar fyrrv. stjórn kom til valda.
Hún hefði hinsvegar ekki gengið betur eftir þvi
en það, að Bandarikin fullnægðu þessu samn-
ingsákvæði, að völlurinn hafi verið orðinn 3.
flokks eða 4. flokks völlur, þegar dró að lokum
siðasta kjörtimabils. Þá hóf fyrrv. rikisstjórn
viðtæka saminga við Bandarikin um framtið
vallarins. Allt fór þetta samningamakk fram
bak við tjöldin, án þess að Alþingi eða fulltrúar
frá stjórnarandstöðunni fengu nokkuð að fylgj-
ast með þvi. En af upplýsingum Gylfa og
fleiru, sem kom fram i umræðunum, er það
helzt vitað, að Bandarikin hafi lofað að annast
lengingu margnefndrar þverbrautar á vellin-
um gegn þvi að fá núverandi flugstöð á vellin-
um til fullra afnota og eignar. íslendingum hafi
hinsvegar verið ætlað að reisa á eigin kostnað
nýja flugstöð i nágrenni vallarins. Allur svipur
þessa samningamakks, eins og t.d. yfirtaka
Bandarikjanna á núv. flugstöð, virðist benda
til þess, að báðir samningsaðilar hafi reiknað
með langvarandi hersetu á vellinum.
Allt hefur þetta leynimakk þann blæ, að
nauðsynlegt er að það verði upplýst til fulls.
Hið sama gildir um skipan margra mála á
vellinum. Þegar Kristinn Guðmundsson varð
utanrikismálaráðherra 1953, voru mál Kefla-
vikurflugvallar i fyllsta ólestri.Hermennhöfðu
ótakmörkuð leyfi til ferðalaga utan vallarins,
nær öll verktaka var. i höndum erlendra aðila
og miklir árekstrar milli þeirra og verka-
manna. Dr. Kristinn kom þessum málum i nýtt
og betra horf. Ferðaleyfi hermanna voru stór-
lega takmörkuð og öll verktaka falin islenzkum
aðilum. Þessi skipan verktakamála hefur nú
staðið i nær tvo áratugi. Þótt hún reyndist vel i
fyrstu, er alltaf hætta á að klikuskapur og spill-
ing geti skapazt við litið breytt kerfi, til lengd-
ar. Hér þarf þvi að koma til sögu athugun og
endurskoðun.
Fyrrv. stjórn reyndi að hafa sem mesta
leynd yfir öllum þessum málum. Núv. stjórn
mun hinsvegar leggja áherzlu á, að þau séu
sem mest fyrir opnum tjöldum. Þ.Þ.
John Lambert:
Vestur-Berlín býr við
vaxandi erfiðleika
ÁRLA morguns miðviku-
daginn 29. marz var lokið upp
hliðunum á Berlinarmúrnum i
fyrsta sinni i sex ár. Frá þeirri
stundu og fram yfir páska
þyrptust þúsundir ibúa Vest-
ur-Berlinar að hliðunum á leið
til frænda og vina i Austur-
Berlin. Gestirnir báru með sér
margs konar neyzluvörur,
sem ibúar Austur-Berlinar
eiga ekki kost á að kaupa.
Hafi að likum látið hafa um
2000 ibúar Vestur-Berlinar
„tekið pokann sinn” og flutt til
Vestur-Þýzkalands nú i vik-
unni eftir páskana. Gera verð-
ur einnig ráð fyrir, að nokkru
færra fólk hafi flutt búferlum
frá Vestur-Þýzkalandi til
Vestur-Berlinar á sama tima,
auk nokkur hundruð Tyrkja og
Júgóslava — allmargir þeirra
með ólöglegum hætti. Út-
koman er þó að jafnaði á þá
leið, að fleiri fara en koma.
Þetta er snar þáttur i hörm-
ungarsögu Vestur-Berlinar.
Henni er farið likt og góðum
hlaupara, sem leggur sig allan
fram og áhorfendur hvetja
óspart, en á sér ekki viðreisn-
ar von. — Vestur-Berlin hefir
ekki i fullu tré við efnahags-
framvinduna i Vestur-Þýzka-
landi.
„OPNUNIN austur” ætti að
létta verulega undir með Vest-
ur-Berlin, en varla að marki i
fyrstu lotu. Hún verður að visu
ekki jafn einangrað útsker
Efnahagsbandalagsins og
áður. Takist Willy Brandt
þrátt fyrir allt að fá griðasátt-
málana staðfesta, fær Vestur-
Berlin aðild að þeim verzlun-
arsamningum, sem von er um
að Vestur-Þjóðverjar nái við
austurveldin, en riðið verður á
vaðið með samningi við Sovét-
rikin.
Þessir samningar breyta þó
sennilega litlu um það i bráð,
að tveir þriðju af framleiðslu
Vestur-Berlinar eru fluttir til
Vestur-Þýzkalands og um 1/6
til annarra landa. Útflutn-
ingurinn til austurveldanna
nemur ekki nema einum af
hundraði og breytist varla
með skjótum hætti.
IBÚAR Vestur-Berlinar
reyna að tryggja sér nokkurt
hlutverk við alþjóðlega þjón-
ustu og væntanlega valda
aukin samskipti austurs og
vesturs bættri nýtingu ráð-
stefnuhallarinnar nýju, sem
rúmar 5000 manns. Þá er og
nokkur von um aukin viðskipti
við Austur-Þjóðverja um-
hverfis borgina. T.d. má
vænta þess, að borgarbúar
geti keypt mjólk af austur-
þýzkum bændum, sem beita
kúm sinum utan við borgar-
mörkin, og geti hætt að flytja
hana i tönkum að vestan.
Dr. Karl Konig efnahags-
fulltrúi Vestur-Berlinar hefir
þó bentá, að litilli raunsæi lýsi
að útmála hugsanleg áhrif
breyttrar stjórnmálafram-
vindu á efnahagslif borgar-
innar. Breytingin megi sin
afar litils gegn tveimur verstu
annmörkunum: Vestur-
Berlinarbúar eru of fáir og
Vestur-Berlin er of lltil.
AÐKOMUMAÐURINN veit-
ir þvi athygli fyrst af öllu, hve
margir ibúar Vestur-Berlinar
eru aldraðir. íbúarnir eru alls
rúmar tvær milljónir að tölu,
en aldursskiptingin er annar-
leg að þvi leyti, að fjórði hver
borgarbúi er 65 ára eða eldri,
en aðeins 13% af ibúum
Vestur-Þýzkalands i heild
hafa náð þeim aldri. tbúum
mun halda áfram að fækka um
1,2 af hundraði fram til 1980,
auk tölu brottfluttra umfram
aðflutta. Bjáti eitthvað á
hverfa allmargir aldraðir frá
starfi og Vestur-Berlin á þess
ekki kost að bæta sér það upp
með nýju vinnuafli frá land-
búnaðarhéruðunum i ná-
grenninu.
Hvers konar ráðum er beitt
til þess að reyna að laða fólk
til borgarinnar: Greidd er 8%
uppbót á öll laun, skattur af
launum eru 30% lægri en i
Vestur-Þýzkalandi og 22 mörk
eru greidd á mánuði með
hverju barni. Þetta hrekkur
þó skammt til að laða að
vinnuafl frá Vestur-Þýzka-
landi.
SIEMENS hafði áður höfuð-
stöðvar sinar i borginni, hefir
36 þúsund manns i vinnu og er
enn stærsti atvinnurekandinn,
en verður að sætta sig við er-
lent vinnuafl. Fyrirtækið sæk-
ir einkum vinnuafl til Tyrk-
lands og erlendir starfsmenn
eru um 7000 að tölu. 75 þúsund
erlendir menn starfa i Vestur-
Berlin, þar af um 44% Tyrkir,
en auk þess er talið, að i borg-
inni starfi um 15 þús. útlend-
ingar, sem þangað eru komnir
ólöglega.
Siemens veitist erfitt að
halda hinum þýzku starfs-
mönnum sinum. Þegar fyrir-
tækið auglýsir eftir iðnnemum
verður það að taka annan
hvern mann, sem sækir um,
og 20—30% nemanna hverfa
frá námi. Fyrirtæki i Vestur-
Þýzkalandi þurfa yfirleitt ekki
að taka til iðnnáms nema
fimmta hvern umsækjanda.
FYRIRTÆKI I Vestur-
Berlin eiga ekki annars kost
en að einbeita sér að sem
mestri sjálfvirkni með út-
flutning fyrir augum. Þetta er
þróunin, enda eykst fram-
leiðsla á mann i Vestur-Berlin
meira en annars staðar i Vest-
ur-Þýzkalandi. Mest aukning
er i framleiðslu raftækja, unn-
inna matvæla, tréiðnaði og
framleiðslu ákveðinna teg-
unda vefnaðarvöru.
Verksmiðjan Schering er
einmitt af þeirri gerð, sem
hentar bezt i Berlin. Þar er
„pillan” framleidd og einnig
frjósemihormónar, svo og lyf
til að eyða illgresi og efna-
blöndur til iðnaðar. Þetta er
eina fyrirtækið i Vestur-
Berlin, sem viðskipti hefir um
allan heim. Þegar það hóf
starf að nýju eftir striðið voru
starfmennirnir ekki nema 83,
og búið var að gera upptæk öll
framleiðsluleyfi þess erlendis.
Höfuðáherzlan var þvi lögð á
rannsóknir og sérhæfingu i
framleiðslu.
ÞETTA hefir gefið Schering
mjög góða raun. Nú eru
starfsmenn fyrirtækisins alls
um 17 þúsund, þar af 5000 i
Vestur-Berlin. Útibúin eru um
50 viðs vegar um heim og ár-
leg velta er yfir 1000 milljónir
marka. Fyrirtækið er að bæta
við sig nýjum rannsóknarstof-
um og byggja nýjar höfuð-
stöðvar i Berlin. Forráða-
menn þess viðurkenna þó, að
það hafi aðsetur i Berlin ein-
ungis vegna þeirra miklu
ivilnana við fjárfestingu, sem
þar er kostur.
Fjárfestingarivilnanirnar
eru margs konar. Má til dæm-
is nefna lækkun virðisauka-
skatts og mjög miklar af-
skriftir. Borgaryfirvöld halda
fram, að aðflutt fyrirtæki geti
komið fótunum undir sig, án
þess að þurfa að leggja fram
eigið fjármagn. En þetta
hrekkur skammt. Bankamenn
segja, að fyrirtæki i Berlin séu
eindregið hvött til fjárfest-
ingar, en fá biti á agnið. 150
fyrirtæki hafa flutt til borgar-
innar undangengin þrjú ár,
nokkur flutt i burtu og mörg
smá fyrirtæki hætt störfum.
ENGAR ivilnanir geta bætt
úr skorti á landi til iðn-
rekstrar, en hann er mjög til-
finnanlegur. Vestur-Berlin
getur ekki breiðzt út á sama
hátt og aðrar vaxandi borgir.
Jarðvegurinn er einnig of
sendinn til þess að unnt sé að
hækka húsin að ráði. Borgin
hefir verið eins konar eyja i
fjórðung aldar og forráða-
menn hennar verja öll úti-
vistarsvæði með ákefð og
hörku. íbúðarhverfum er ekki
unntað breyta i iðnaðarhverfi.
Næstu tiu ár verða ekki til
ráðstöfunar nema 1500 ekrur.
Það er allt og sumt. Borgin
hefir tekið til sinna þarfa 150
ekrur ræktarlands, sem henni
heyrði til, og lánaðist að koma
i veg fyrir brask með þetta
land. Það er leigt til langs
tima og borgin leyfir þvi að-
eins fjárfestingu, að fram-
leiðni sé mikil og starfsemin
sé bæði spör á vinnuafl og
rúm.
RAFMAGNSSKORTUR
verður senn tilfinnan.liegur.
Borgin getur ekki tengzt
hvaða veitukerfi sem er. Talið
er, að rafmagnsþörfin tvöfald-
ist fyrir 1980. Kjarnorkustöð
gæti fullnægt þörfinni, en
henni verður hvergi komið
fyrir án þess að hættusvæðið
umhverfis hana nái til Austur-
Þýzkalands. Hugsaztgetur, að
borgin fái hliðargrein frá
„Vináttuleiðslunni” og geti
keypt jarðgas frá Sovétrikjun-
um.
Vestur-Þýzkaland snýr ekki
baki við Berlinarbúum. Rlkis-
aðstoð er veitt I að minnsta
kosti þrjátiu myndum, auk
uppbóta á laun og ivilnana til
fjárfestingar. Þrátt fyrir þetta
hefir Vestur-Berlln þurft að
taka að láni 3000 milljónir
marka undangenginn áratug.
Fjarri fer þó, að nokkur voði
vofi yfir. Ekkert gæti oröið
Framhald á bls. 10