Tíminn - 05.07.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
M if>\ ikudagur 5. júli 1972
eiga að geta aölagazt þjóðfélags-
háttum i nýju Súdan á þess að til
árekstra komi.
Kyrrverandi höfuðsmaður i
samtökum uppreisnarmanna
sagði: „Auðvitað hjálpum við til
við að gera við vegar-
skemmdirnar. Það er brýn nauð-
syn og i þágu lands okkar”. Leið-
togi Anya Nya Joseph Lagu, sem
nú er yfirmaður hersins i suður
Súdan ásamt hershöfðingjanum
Joseph Fatlalla Hamid, leggur
áherzlu á að hjálpin verði að
berast fljótt, og hann bætir við:
,,Nú þegar búiö er að leysa
stjórnmáladeilurnar, er ekki
minnsta ástæöa til þess að menn
haldi áfram að bera vopn”.
Beöiö um alþjóðlega aöstoð
Vegna þeirra vandamála sem
hér hafa veriö rakin, hefur nú
stjórnin i Súdan beöið þjóöir
heims ásjár. Þegar i febrúar var
byrjaö að skipuleggja grund-
vallaratriði hjálparstarfsins á
fundi, sem haldinn var i
Khartoum, höfuðborg Súdans.
þaö voru fulltrúar Súdanstjórnar
og fulltrúar Sameinuðu þjóðanna
sem og ýmissa annarra alþjóð-
legra hjálparstofnana. Yfir-
maður Flóttamannahjálpar Sam-
einuöu þjóöanna Sadruddin Aga
Khan var einn þeirra, sem þátt
tóku i þessum fundi. Nánasti sam-
starfsmaöur hans Thomas
Jamieson fór nokkru siðar til
Súdan til að geraisamráði við
yfirvöld þar nákvæma áætlun um
tilhögun hjálparstarfsins.
Jamieson stjórnaöi hjálparstarf-
inu i Indlandi fyrir bengölsku
flóttamennina. Hann ferðaöist
mikiö um Súdan og hjálpar-
starfið, sem nú á senn að hefja,
verður i meginatriöum byggt á
skýrslu hans.
Loftbrú verður nauðsynleg
Brýn nauðsyn verður að koma
upp loftbrú til suður Súdan til að
flytja þangað matvæli. Stjórnvöld
i Súdan hafa þessvegna beöiö
Fljóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna aö beita sér fyrir þvi að
slik loftbrú verði mynduð, þvi hún
muni hafa úrslitaþýðingu fyrir
hjálparstarfiö fyrstu og örlaga-
rikustu mánuðina. Þar að auki
hefur fyrsti varaforseti Súdans
Mohamed Baghir sagt aö notuð
verði flutningaleiðin frá Mom-
basa um þjóövegi Kenya og
Uganda. Stjórnin i Súdan miöar
Myndirnar hér á siöunni sýna flóttafólkiö, sem flytur með sér það helzta, sem það þarf á að halda, en
verður þó oftast að skilja við sig flestar eigur sinar, þvi aðeins fátt er hægt að taka með, þegar haldiö er-
til ókunnra staöa.
starf sitt fyrst og fremst við að
hjálpa fólkinu/sem flutzt hefur út
i óræktarlöndin. Komið verður á
fót sérstökum móttökustöðvum,
þar sem þessu fólki verður veitt
læknishjálp og önnur nauðsynleg
aðstoö.
Æskilegast væri, ef þegar i stað
væri hægt að byrja að reisa þorp,
þar sem fólkiö gæti fariö að
standa á eigin fótum eftir um það
bil eitt ár. Þessi þorp yrðu
sjálfum sér nóg um matvæli og
kaupa mætti ýmsar nauðsynjar
fyrir það verð, sem fengist fyrir
umframframleiðslu. Þessi þorp
þyrftu þvi ekki á neinni aðstoö að
halda. Þorp af þessu tagi gætu
orðið svipuð og þorpið i Rajaf i
Súdan sem Flóttamannahjálp
Sameinuðu þjóðanna byggöi fyrir
flóttafólk frá Kongó. Talsverður
fjöldi súdanskra flóttamanna
hefur nú einnig sezt að i þessu
þorpi.
Ný þjóð
Aöstoð við Súdan er aðstoð við
alla Afriku. Það mun koma i ljós,
erfram liöa stundir,aö samkomu-
lagiö, sem gjört var i Addis
Abeba mun hafa feikna mikla
þýöingu um gjörvalla álfuna.
Mohaned E1 Baghir hefur sagt:
,,Með þessu samkomulagi höfum
við skapað nýja þjóö. Okkur
finnst að þjóðir heims hljóti að
hafa öölast aukna viröingu fyrir
Súdan, þar sem þjóðinni hefur
tekizt eftir sautján ára bardaga
að leysa málin meö samkomu-
lagi. Nú er hægt að tengja alla
Afriku saman frá norðri til
suðurs. Súdan brúar það, sem
áður var bil. Þetta er mikil
breyting til betri vegar.”
Og nú er tækifærið fyrir allar
þjóöir heims að leggja sitt af
mörkum til lausnar umfangs-
miklu mannlegu vandamáli.
Þetta mun hver einasti maöur,
sem kemur til Súdan skilja auð-
veldlega. Ef nú er tekiö hraust-
lega á, mun sundruð þjóö sam-
einast að nýju. En timinn er
orðinn naumur. Abel Alier vara-
forseti sagði fyrir nokkru:,,Viö
höfum það á tilfinningunni, að við
séum aö missa þetta allt saman
út úr höndunum á okkur, — nema
þvi aðeins aö hjálparstarfið
hefjist nú á allra næstu vikum.
Hjálpin verður að koma strax. A
morgun, held ég, aö það geti veriö
orðið of séint”.
Frá Flóttamannahjálp
Sameinuðu þjóðanna.
Friður er nú loks kominn á i
Súdan. þar sem barizt hefur verið
undanfarin 17 ár. i Juba, höfuð-
borg suður Súdan, liggja sættir i
loftinu. Kn friðarsamningurinn,
sein undirritaður var i Addis
Abeba i mar/. af Nimciry forseta
Súdans og Joseph Lagu lciðloga
Anya-Nya uppreisnarmannanna,
verður þvi aðeins að veruleika, að
landinu verði veitt nijög veruleg
aðstoð. i þessu gleymda striði,
sem hófst fyrir 17 árum, slóðu
deilurnar milli norður og suður-
liluta landsins, milli araba og
hlökkumanna. Að heiðni stjórnar-
innar i Súdan eru Sameinuðu
þjóðirnar nú að undirhúa alþjóð-
lcga söfnun lil hjálpar bágstödd
um i suður Súdan.
Fyrir hönd Kurt Waldheims
aðalframkvæmdastjora Sam-
einuðu þjóðanna mun Sadruddin
Aga Khan yfirmaður Flótta-
mannahjálpar Sameinuðu þjóð-
anna hafa yfirumsjón með
hjálparslarfinu. Hjálparstarfið
mun i fyrstu beinast að þvi að
gera þúsundum súdánskra flótta-
manna kleyft að snúa til heimila
sinna á ný. Það er til marks um,
hve gifurlegan vanda hér er við
að etja, að talið er að byrjunar-
Iramkvæmdir við hjálparstarfið/
muni kosla 1700 milljónir
islenzkra króna.
Milljón flóttamenn
Þegar i upphafi vaknar sú
spurning hvernig fá megi það fé,
þvi veriildin hefur látið sig þessa
styrjiild litlu skipta og sem næst
lokað augunum lyrir þvi, sem
hefur verið að gerast i Súdan.
Slyrjiildin i Súdan hefur sjaldan
vcrið i fyrirsiignum heimsblað-
anna. Meiri athygli hafa vakið
átiikin i Kóngó, Nigeriu og Biafra
og nú siðast i Afrikurikinu
Burundi. Meðan bardagar stóðu
yfir i Súdan féllu þúsundir
manna, og að mati opinberra
aðila flýðu milljón manns heimili
sin og cigur. Um það bil þrir
l'jórðu hlular flóttafólksins settusl
að á cinangruðum og óra'kluðum
sva'ðum i Súdan, en hinir flýðu til
nægliggjandi landa. Að sjálfsögðu
vill þetta fólk snúa til sins heima
á ný, og slraumurinn er raunar
þegar byrjaður.
llndirritun samkomulagsins i
Addis Abeba, mun hafa komið
flestum ibúum suður Súdans
anægjulega á óvarl. En eins og
varaforseti landsins, og formaður
svæðisráðsins i súöur Súdan, Abel
Alier sagði nýlega i viötali, þá
náöist samkomulagið einnig fyrr
en nokkurn hafði órað fyrir. ,,Við
erum þvi alls óviöbúnir aö taka á
móti fólkinu, sem nú snýr til
baka. Súdan er fátækt land. Við
höfum ekki getað gert raðstafanir
til að mæta afleiðingum sam-
komulagsins. Fram til þessa
höfum við verið mjög háöir að-
stoð frá ýmsum alþjóðasam-
lökum og einnig frá öðrum
líindum...”
Vanþróað land
Suður Súdan er eitt van-
þróaðasta land i heimi, ef þannig
má taka til orða. Þar stóö allt i
stað meðan landið var brezk ný-
lenda, vegna þess hve mikil
óvissa rikti um samband suður-
hluta landsins við nýfrjálsu
austur Afrikurikin. Allt frá þvi
Súdan hlaut sjállstæði 1. janúar
1950 hefur verið barizl i landinu.
Kn nú á uppbyggingin að heljast
Það er ósk allra, að Addis Abeba
samkomulagið leiði til varan-
legrar og jákva;ðrar lausnar á
vandamálum landsins. Nú verður
að byrja frá grunni, þvi i suður
Súdan er bókstaflega ekki neitt af
neinu.
Eitt þaö fyrsta sem viö veröum
að glima, er að útvega þvi fólki,
sem nú snýr heim þak yfir
höluðið. Það minnkar ekki
vandann, að regnliminn er nf i
þann veginn að ganga i garð, og
þá er hvergi að finna stingandi
strá til að nota við kol'agerð.
En einnig sé litið til lengri
tima. þá eru erfiðleikarnir.sem
blasa við gifurlegir. Þegar i stað
þarl' að byggja 2(>(l nýja skóla
handa 95 þúsund börnum i
þrcmur héruðum syðst i landinu.
I heilbrigðismálum er ástandið
ekki nokkru lagi likt. Þau fáu
sjúkrahús og heilsugæzlustöðvar.
sem enn standa uppi, eru frá þvi
fyrir að landið hlaut sjálfstæði og
margar af þessum byggingum
eru slórskemmdar, ef ekki
ónýtanlegar. Jafnvel þótt þeim
v;eri iillum komið i viðunandi
horf, væri langt i frá, að það dygði
til. þvi mannfjölgun er þarna
mjög iir. Aslandið er þannig núna
að margir þurfa að fara hált i tvö
hundruð kilómetra leið til að
komasl til læknis. Auðvelt er að
inivnda sér afleiðingar þessa.
[K'gar þess er og ga'lt. að sjúk-
dómar eins og svefnsýki, berkla-
veiki og holdsveiki magnast nú
mjög.
Gifurlegur matvælaskortur
Menn hafa nú miklar áhyggjur
af fyrirsjáanlegum matvæla-
skorti. Abel Alier varaforseti
helur látið svo ummælt, að aðeins
sé unnt að útvega þvi fólki mat,
sem býr aiveg i grennd við helztu
þéttbýliskjarnana. 1 suðurhluta
landsins eru fáeinir staðir þar
sem unnt er aö lenda flugvélum,
annars eru nær engar aðrar sam-
gönguleiðir.
Það er varla hægt að tala um
neinskonar vegakerfi i suöur
Súdan. Það sem kallað eru vegir
eru niðurgrafin hjólför. Þannig
tekur það um fjórar klukku-
stundir i jeppa að fara frá Juba til
Yei suður við landamærin að
Uganda, en þessi leið er um 150
kilómetrar. Þessi spotti er saml
einn hiiíuðþjóðvegur landsins.
Viða á þessum vegi eru jarð-
sprengjugigar, og það verður
örugglega langt þangað til búið
verður að koma veginum i við-
unandi horf. og svo lengi verður
ekki hægt að biða með að hefja
hjálparslarl'ið. Við þetta bætist
svo. að samgiingur á Nilarfljóti á
þessum slóðum eru sem næst úti-
lokaðar. þvi vatnagróður i
lljótinu myndar nú stórar, nánast
myrlendar eyjar. sem gera það
að verkum að fljótið getur vart
talizt skipgengt.
Atvinnuleysi fyrirsjáanlegt
Suðurhluli landsins hefur nú
hlotið nokkurn sjálfsstjórnarrétt
og landið er nú samcinaö. Fólk
biður þcss óþolinmótt, að
ástandið lari að batna, en merki
þess eru þvi miður l'á og ekki
greinileg. Heimili margra
þeirra, sem nú eru að snúa heim
hala verið gjiireyðilögð. 1 höfuð-
horgum þriggja syðstu
héraðanna, Juba, Wau og
Malakal cr allt að fyllast af flótta-
fólki. I Juba er ibúatalan nú
komin yfir eitt hundrað þúsund.
Flestir félagarnir i samtökum
uppreisnarmanna Anya Nya
hverfa nú að nýju til borgaralegs
lils. Þeir eru taldir vera um 25
þúsund lalsins. Sex þúsund þcirra
verða teknir i súdanska herinn,
um tvii þúsund fá vinnu hjá þvi
opinhera, en hinum verður að
hjálpa og hjálpa fljótt, ef þeir