Tíminn - 20.07.1972, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Fimmtudagur. 20. júli 1972
„Eg hygg,að kjör verkamannanna hérna séu alls ekki svo vond”. Af
raddhreimnum gat ég imyndað mér, hvernig Emma frænka rétti úr
sér. „Ég hygg, að þér finnið ekki viða verksmiðjur, þar sem jafnvel er
búið að verkafólkinu og hérna”.
i sömu andrá komu einhverjir inn i stofuna, og ég heyrði ekki meira
af orðaskiptum þeirra. En ég hef ávallt verið þessum kennara þakklát,
þótt nafn hans sé liðið mér úr minni. í sptembermánuði næsta haust
fékk ég inngöngu i almenna menntaskólann i Blairsborg, þrátt fyrir
mikla andúð skyldfólks mins. Einkum var þó Enika Blair gröm vegna
þessa tiltækis, þegar hún kom á aðalfund verksmiðjustjórnarinnar um
haustið.
„Þú hlýtur að sjá það sjáll, Emilia, að stúlku af þinum stigum getur
ekki verið þekkl fyrir að ganga i almenningsskóla. Fólk má halda, að
þú sértannaðhvort blásnauð eða eitthvað undarleg. Þú ættir tafarlaust
að fara í einhvern viðurkenndan heimavistarskóla l'yrir stúlkur, þar
sem þú umgengist fólk, sem þér hæfði, og yrðir fyrir réttum áhrifum”.
„Ég vil vera i menntaskólanum”, svaraöi ég þráalega. „Ég hef
hugsað mér að laka stúdentspróf 1925”.
„Það ár ættirðu einmitt að koma úr heimavistarskólanum”, hélt
Enika áfram. „Þú ert sextán ára núna, og gætir kallazt lagleg, ef
Emma hefði nokkra hugsun á að klæða þig eins og vera ber. Ég var nú
einmitt að hugsa um að halda dansleik fyrir þig i Boston á jólunum, ef
Emma og Wallace vilja taka þátl i kostnaðinum”.
„Ég ætla að taka þátt i jólaleiknum”, svaraði ég. „Við ætlum að æfa
sjónleik, og ég fer kannski með aðalhlutverkið, ef ég næ kosningu til
þess, þótt það sé annars i skólanum stúlka, sem heilir Angela Kossf og
leikur prýðisvel og ætlar sér að verða leikkona með tíð og tima”.
„Ég þykist vita, að einhverjir piltar taki þátt i þeirri leiksýningu”.
Hún leit rannsakandi augnaráði á mig yíir borðið.
„Já-já. Þaðerstrax búiö aðkjósa Jóa litla Kellý til þess að flytja for-
spjallið”.
„Einmitt þaö", sagði Enika og hleypti brúnum. Svo sneri hún sér að
Emmu l'rænku: „Elliot haföi skritnar hugmyndir i koliinum. Að
minnsta kosti sótti hann verkastúlku i iðjuverin og kvæntist henni. Þú
virðist gera þér far um að koma dóttur hans þangað aítur, Emilia! Ætli
þú farir ekki og horfir á þessa leiksýningu og sjáir hvernig einhverjum
Pólverjanum eöa Litháanum tekst að játa henni bróðurdóttur þinni ást
sina?”
„Það getur hún ekki”, svaraði ég. „Þetta er ekki svoleiðis leikur.
Þelta er gamall enskur. . . .”
„Kallaðu þaðhvaðsem þérsýnist. Staðreyndirnar segja tilsin. Hvað
segir þú um þetta, Wallace?”
Wallace tók minn málstaö, þegar álits hans var sérstaklega leitað.
„Ekki gerði mér það neitt til, þótt ég kynntist börnum verkamann-
anna, þegar ég var drengur. Nú veitist mér meira að segja léttara að
umgangast mennina af þvi að ég var i skóla með þeim. Margir kalla
mig enn skirnarnafni minu”.
„Drengjum gelur leyfzt slikt”, sagði Enika, „en það rýrir álit
stúlkna. Þær geta heldur aldrei haft gagn af þvi. Þetta er lika eitt af
þvi, sem spillir hugarfari alþýðunnar, og ég hélt, að það væri orðið nóg
af heimtuírekjunni. Til þessa og þessu líks eiga rósturnar i verksmiðj-
unum i Fenwick og Low rót sina að rekja".
„Satl að segja likar mér ekki svona tal”, skaut Wallace frændi inn i.
„Og þessi verkföll við Fossá virðast mér hafa dunið yfir vonum
seinna”.
„Þér mun ekki veita af að halda uppi fullum aga, ef hún ætlar ekki að
kalla það sama yl'ir ykkur hér”.
„Sei-sei nei. Við erum ekki i neinni hættu”, greip Emma frænka fram
i. „Viðerum ekki eins og þessir verksmiðjueigendur, sem rofið hafa öll
tengsl við verkafólkið. Það er allt annar andi, sem rikir hér".
Ég var þvi fegin, að umræðurnar höfðu snúizt á þessa leið og öll
gagnrýni á hendur mér gleymzt.
„Það er ánægjulegt, að hér skuli rikja góður andi”, hélt Enika á-
fram, „en mestu máli skiptir þó ábatinn. Ef verksmiðjurnar eru ötul-
lega reknar og skila miklum arði, þarf engu að kviða, þótt árekstrar
verði við verkamennina. — Hefði styrjöldin treinzt nokkrum mánuðum
lengur eins og við gerðum ráð fyrir, hefðum við ekki”, sagði hún og
andvarpaði, „setið uppi með allar þessar vörbirgðir, sem við verðum
nú i vandræðum með að losna við”.
„Já”, sagði Wallace og kveikti i vindli sinum. „Við hefðum ekki átt
að bæta við okkur öllum þessum nýju vélum né kaupa svona mikið af
rándýrri baðmull. Það var ekki nein fyrirhyggja, en með þessa samn
inga við herinn á borðinu virtist allt öruggt”.
„Ég þoli ekki að heyra ykkúr tala svona um styrjöldina”, sagði
Emma frænka skjálfrödduð, „i sambandi við gróðabrall og fjártjón.
Mér finnst þið vera að svivirða minningu Elliots. Kemst ekki allt i
gamla horfið aftur óðar en varir?”
Ég fór frá þeim, þarsem þau voru að ræða vandamál verksmiðjanna
við arininn, þvi að Manga kom og sagði, að Jói litli Kellý hefði spurt eft-
ir mér. Við fórum upp i vinnustofu föður mins, sem nú var orðin les-
stofa min Málverkatrönurnar höfðu verið látnar út i horn og ramma-
laus málverkin höfðu verið lögð upp við einn vegginn. Þau voru áþekk-
ust börnum, sem grúfðu sig upp að veggnum i fýlu. Við lögðum bækur
okkar og blöð á gamla vinnuborðið undir lampanum, og Jói hálpaði
mér við að komast fram úr rúmmálsfræðinni, en ég las yfir ágrip hans
af sáttaræðu Játmundar Burkes. Siðan höfðum við yfir nokkrar setn-
ingar úr leikritinu. Jói kunni mæta vel hlutverk sitt, en þó varð honum
hvað eftir annað mismæli. Mér duldist ekki, að hann var mjög annars
hugar.
„Jói”, sagði ég loks, „hvers vegna ertu svona brúnaþungur? Og þú
hefur ekki orðið mér samferða i skólann i heila viku. Hvað er að?”
Hann forðaðist að lita framan i mig.
„Það er ekkert að mér”, svaraði hann og reri sér á stólnum og tók að
tina saman bækur sinar. „Ég hef bara svo mikiðað gera”.
En þetta var ekki satt. Viö vissum það bæði. Ég hallaði mér fram á
borðið og neyddi hann til þess að lita framan i mig.
„Þætti þér verra, ef ég léki aðalhlutverkið i leiknum i staðinn fyrir
Angelettu?” spurði ég.
Hann sótroðnaði.
„Ég held, að Letta yrði betri”, svaraði hann dræmt. „Ég vildi heldur
sjá hana leika það, þótt hún geti ekki verið eins vel búin og þú. Auk þess
vilt þú aðeins gera þér þetta til gamans, en fyrir hana er þetta raun-
verulegur undirbúningur undir framhaldsnám”.
Það varð löng og óþægileg þögn. Aðeins greinar stóra hlynviðarins
við húsvegginn börðust við dökkan gluggapóstinn.
„Það er ekkert við þessu að gera”, hélt hann svo áfram. „Mér er
hlýtt til þin, en ég vildi aöeins. ...”
1159
Lárétt
1) Tiifrar- 6) Vein.- 7)
Keykja - 9) Yrki - 11) Leit,-
12) Drykkur- 13) Gangur,-
15) Ambátt - 16) Hraði,- 18)
Afganginn-
Lóðrétt
1) Kaldur vindur - 2) Fugl -
3) Lézt - 4) Blóm,- 5) Land.-
8) Dreifi - 10) Snæða,- 14)
Framkoma.- 15) 1002.- 17.)
Köð,-
Káðning á gátu No. 1158
Lárétt
1) Framför,- 6) Tál,- 7) Alt,-
9) Osk - 11) Kú,- 12) KK,- 13)
Krá,- 15) Lái,- 16) Kói,- 18)
Kaustin.-
Lóðrétt
I) Frakkar - 2) Att,- 3) Má.
4) Fló,- 5) Rakkinn,- 8) Lúr.
10) Ská,- 14) Áru,- 15) Lit.
17) Ós,-
D
R
E
K
I
Illll loill
FIMMTUDAGUR
20. júli
7.00 Morgunútvarp
12.00. uagskrain. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar.
13.00 A frivaktinni. Eydis
Eyþórsdóttir kynnir óskalög
sjómanna.
14.30 S i ð d e g i s s a g a n :
„Ky rarvatns-Anna ” eftir
Sigurð Helgason. Ingólfur
Kristjánsson les (20)
15.00 Fréttir. Tilkynningar.
15.15 Miödegistónleikar Gömul
tónlist.
16.15 Veöurfregnir. Létt lög.
17.00 Fréttir. Tónleikar,
17.30 Nýþýtt efni: „Heimför til
stjarnanna” eftir Erich von
Daniken. Loftur Guðmunds-
son rithöfundur les bókar-
kafla i eigin þýðingu (2).
18.00 Kréttir á ensku.
18.10 Heimsmcistaraeinvigið i
skák.
18.25 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.30 Smásaga vikunnar:
„Skáldiö" cftir Hermann
llcssc. Sigrún Guðjónsdóttir
les þýðingu Málfriðar
Einarsdóttur.
19.45 Frá listahátiö I Reykjavik:
Sinfóniuhljómsveit islands
leikur i Laugardalshöll 9. júni
s.l. Hljómsveitarstjóri:
Karstein 'Andersen frá
Björgvin. Sinfónia nr. 2 i D-
dúr eftir Johannes Brahms.
20.30 l.eikrit: „Kasmussen og
timans rás” eftir Peter
Albrcchtsen. Þýðandi:
Ásthildur Egilson. Leikstjóri:
Briet Héðinsdóttir. Persónur
og leikendur: Jóhannes
Friðrik Rasmussen — Ævar
R. Kvaran, Oda, kona hans —
Herdis Þorvaldsdóttir,
Morten, sonur þeirra —
Guömundur Magnússon,
Móðir Rasmussens — Anna
Guðmundsdóttir, Helle , ung
stúlka — Þórunn Sigurðar-
dóttir, Skreytingamaður —
Sigurður Skúlason, Kátur
sjóliði — Kjartan
Ragnarsson, Fundarstjóri —
Guðjón Ingi Sigurðsson,
Þyrstur sjóliði — Hákon
Waage
21.45 islenzk tónlist
(frumflutningur) Fjögur lög
fyrir kvennakór, sópran, horn
og pianó eftir Herbert H.
Agústsson. Kvennakór Suður-
nesja, Guðrún Tómasdóttir
söngkona,Viðar Alfreðsson
hornleikari og Guðrún A.
Kristinsdóttir pianóleikari
flytja undir stjórn höfundar.
22.00 Fréttir
22.15 Veðurfregnir.
Kvöldsagan: „Sumarást”
eftir Francoise Sagan Guðni
Guðmundsson isli Þórunn
Sigurðardóttir les. Sögulok
(12).
22.40 Dægurlög á Noröur-
löndum. Jón Þór Hannesson
kynnir.
23.25 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárl ok.
CATERPILLAR
Hentug í
lóðir og
bílastæði
ÓDÝRI
MARKAÐURINN
Leður- og skinnliki i 30 litum
og 4 geröum frá kr. 150/- pr.
mtr.
LITLISKÓGUR
Snorrabraut 22 simi 25644.