Tíminn - 12.08.1972, Blaðsíða 16

Þessar loftmyndir af Surtsey eru teknar meö sex ára millibili og sýna Ijóslega þær breytingar/Sem orðið hafa á eynni. A myndinni til vinstri
stigur hitamökkur upp af heitu hrauninu/ en sú mynd var tekin i júni 19(15. Hin myndin var tekin i júii i fyrra og á henni má sjá totuna eða
langann,sem myndast hefur á norð-vesturhorninu. Litill Ijós blettur þar, er Pálsbær og nokkru norðar lenda litlar flugvélar. (Ljósm. Landmæl-
ingar islands.)
Brimið hefur tekið allt að
100 metra sneiðar af Surtsey
KJ—Reykjavik
— Surtsey minnkar alltaf með
hverju árinu, vegna sjógangs og
vegna þess hve mikið af gos-
efnum fýkur i burtu, og þegar
mest hefur gengið á hafa allt að
eitt hundrað metra sneiðar
skolazt i burtu i brimfótinu á
vetrum, sagði Björn Jóhannsson
..menntskælingur", umsiónar-
maður i Surtsey, i viðtali við
'I’imann i gær, en hann og Jón
l»0—Iteykjavik.
Illa gekk i gær að uá talsima-
samhandi við Norður- og Austur-
land. Astæðan var sú, að 4« tal-
rásir liöl'ðu bilað, en alls eru tal-
rásirnar norður 72.
Þrjú brezk
eftirlitsskip
Sjávarútvegsmálaráðuneyti
Breta hefur skýrt frá þvi, að þrjú
eftirlitsskip að minnsta kosti
verðiá Islandsmiðum i vetur, þar
sem eitt hefur verið látið duga
fram að þessu.
Þessu fylgdi sá rökstuðningur,
að brezkir togarar myndu trauðla
leita hafnar á lslandi eftir 1. sept-
ember, þótt eitthvað bjátaði á.
Eldon liffræðinemi hafa dvalizt i
eynni frá þvi i júni.
— Þetta er þriðja sumarið sem
ég er i Surlsey, sagði Björn, og á
þessum árum hafa orðið gifur-
legar breytingar á eynni. Ekki
þarf nema 4-5 vindstig til að
strókurinn standi af eynni og á
haf út. og jafnframt þvi aö mikíð
berst þá i burt af gosefnum, er
mjög erfitt um vinnu á eynni.
Kcginn Valtýsson hjá Landsim-
anum sagði, að þcssi bilun hcfði
komiðá vcrsta tima, eða ki. 14.20,
og áiagiö á þessar 24 lalrásir, sem
voru i lagi, þvi vcrið gifurlegt
frain eftir dcgi.
Seint i gær varekki vitað, hvar
biiunin væri, en annaðhvort var
hún i linunni milli Akureyrar og
radióstöðvarinnar að Björgum i
Hörgárdal, eða þá i sjálfri radió-
stöðinni. Sagði Reginn, að ef bil-
unin reyndist vera i kaplinum, þá
gæti tekið nokkurn tima að koma
sambandinu i lag, en ef bilunin
reyndist hinsvegar vera i sjálfri
stöðinni á Björgum, ætti viðgerð
að vera fljótleg.
Þessi bilun á talrásunum kom
ekki eingöngu niður á samband-
inu milli Reykjavikur og Akur-
eyrar, heldur lika á öllu norður-
svæðinu, þar sem talað er i gegn
um þessar rásir á þvi svæði.
Mosi um allt hraunið
Gróður er mjög óverulegur i
Surtsey, ekki nema eitthvað 5-6
tegundir, sagði Björn, en mosi er
kominn um allt hraunið og þekur
það mjög vel viða. Sumarið 1970
var mjög óverulegur mosi i
hrauninu i Surtsey, en hann hefur
aukizt mjög siðan, og einnig er
komið mikið af fléttum. Stööugur
straumur af visindamönnum,
innlendum og erlendum, hefur
verið út i Surtsey i sumar eins og
undanfarin sumur, og safna
visindamennirnir ýmsum fróð-
leik þar.
Sveinn Jakobsson jarð-
fræðingur hefur rannsakað jarð-
hita i öskubunkum og Sviar hafa
rannsakað skordýr og land-
þörunga. Kvikasilfursinnihald i
jarðlögum og íoftí hefur verið
rannsakaö af visindamanni frá
Hawaii og einnig hafa verið i Surt
sey sænskir landmælingamenn.
Sjónvarps- og útvarpsmenn
hafa komið i eyna, og ma þar t.d.
nefna fimm manna hóp frá BBC,
sem var að viða að sér efni i þátt,
er á að sýna mestu viðburði
ársins 1963, og þar verður Surtsey
ofarlega á blaði, ásamt morðinu
á Kennedy Bandarikjaforseta.
Norskir og sænskir útvarps-
menn hafa farið i eyna og aflað
sér þar útvarpsefnis, tóku viðtöl á
staðnum við sænska visinda-
menn.
Hörður Kristinsson fléttu-
fræðingur hefur dvalizt þarna um
tima, og einnig kom Eyþór
Einarsson grasafræðingur. 1
fylgd með Eyþóri var Ósvaldur
Knudsen, sem búinn er að festa
Surtsey á tugþúsundir feta af
kvikmyndafilmum, svo sem al-
þjóð er kunnugt. Þá má ekki
gleyma Sigurði Þórarinssyni
jarðfræðingi, sem skroppið hefur
i Surtsey, og auk þeirra, sem aö
framan eru taldir, hafa fleiri lagt
þangað leið sina.
Þriggja sentimetra fiðrildi
Jón Eldon liffræðinemi fer einn
hring á dag um eyna, athugar
fuglalif og safnar skordýrum,
sem sett eru i sérstök tæki og fest
á þar til gerðar grindur. Á hring-
ferð sinni um eyna 27. júli sl. rak
á fjörur Jóns stórt fiðrildi, af
erlendum uppruna. Það er brúnt
og fallegt á litinn og hefur borizt
með vindum hingað á norður-
hjara veraldar.
Björn Jóhannsson sagðist
,,bara vera menntskælingur”, og
væri hann eins konar
,,a!tmugligmand” i eynni.
Sagðist hann sjá um kokka-
mennskuna i Pálsbæ, koma
mönnum til og frá eynni o.s.frv.
Brimasamt er við Surtsey og
fjaran á sifelldri hreyfingu.
Lenda menn þvi oft i volki, þegar
farinn er sjóvegurinn út i eyna, og
ekki hafa menn farið varhluta af
þvi i sumar. önnur leið er þó til að
komast i eyna, og það er flug-
leiöin. Flugfélagiö Vængir hefur
flogið þangað öðru hverju og lent
litilli flugvél á fjörukambinum.
Pálsbær — nefndur eftir
prófessor Paul Bauer, sem hefur
veriö örlátur viö Surtseyjar-
félagið — er nokkuð farinn að láta
á sjá eftir vetrarveöur suöur i
hafi og sandbylji. Er ætlunin,
núna i ágúst, að hressa dálitið upp
á húsið, sem annars er mjög
vandað og gott, og hefur hýst allt
að 23 yfir nótt.
S0LG0S
í RENUN
Við gerðum þvi skóna i blaðinu i
gær, að norðurljósa hefði verið
vænzt i fyrrinótt.
Þorsteinn Sæmundsson tjáði
okkur, að litilla sveiflna hefði orð-
ið vart i segulsviðsmælitækjum,
og virtist allt vera með venjuleg-
um hætti i háloftunum. Sólgosin
eru þvi liklega i rénun, og fer hver
að verða siðastur til þess að viröa
fyrir sér sólbletti.
Rétt er að geta þess, að Þor-
steinn varaði mjög við öllu glápi i
sólina, vegna þeirrar hættu, sem
slikt getur haft i för með sér fyrir
sjónina. Gat hann þess, að fjöldi
manns hefði stórskaðazt á augum
og stöku hefði hreinlega orðið
blindur af sliku athæfi. Að gefnu
tilefni er fólki bent á hættulausa
leið til slikra visindaiðkana i
grein annars staðar i blaðinu.
Mikill ferða-
mannastraumur
til Borgar-
fjarðar eystri
ÞÓ—Reykjavik.
Siðastliðna viku hafa allir Látar
á Borgarfirði eystri legið inni
vegna brælu á miðunuin. Það var
fyrst i gær, að bátarnir gátu farið
á sjó aftur.
Óli Jóhannsson á Borgarfirði
sagði, að aflabrögð hefðu verið
nokkuð góð um tima, og þann
tima hefði vinnan i frystihúsinu
einnig verið nokkuð góð. Frá þvi á
miðvikudag i fyrri viku hefur
vinnan alveg legið niðri i frysti-
húsinu.
Heyskapur hefur gengið mjög
vel, og eru bændur langt komnir
með að heyja og sumir svo til alv-
eg. I gær var t.d. miklu heyi ekið i
hlöður. Atvinnuástandið hefur
verið sæmilegt, bæði við vinnu i
frystihúsinu og eins við vegagerð.
Unnið er að gerð nýs vegar tnnan
við þorpið og inn i sveitina.
Ferðamannastraumur til Borg-
arfjarðar hefur verið nokkuð
mikill i sumar, sérstaklega var
hann þó mikill i júlimánuði.
Jakob Smári
látinn
Jakob Jóhannesson Smári
andaðist i fyrrinótt, 82 ára að
aldri. Hann var sonur séra
Jóhannesar L. L. Jóhannssonar
og Steinunnar Jakobsdóttur á
Kvennabrekku i Dölum, lauk
magisterprófi i norrænum fræð-
um, var um eitt skeið ritstjóri og
fékkst lengi við kennslu. Lang-
kunnastur var hann af ljóðum
sinum, og komu út eftir hann
margar ljóðabækur. Við marg-
visleg önnur ritstörf fékkst hann,
þýddi margar af sögum Gunnars
Gunnarssonar, leikrit ýmis og
söngljóð og óperettur.
Hann var kvæntur Helgu Þor-
kelsdóttur frá Álfsnesi á Kjalar-
nesi.
ÍSLENZK SKIP FORÐAST NÚ BREZKAR HAFNIR
Ljósafoss hefur verið í Hull síðan 23. júlí
KJ—Reykjavik
Verkfall hafnarverkamanna i
Bretlandi segir viðar til sin en i
landinu sjálfu, og ekki fara
tslendingar varhluta af þvi.
l.jósafoss E im skipa f é la gsins
licfur nú legið bundinn við
bryggju i Hull siðan 23. júli, cða
licila 20 daga, og gera hefur þurft
breytingar á áætlunum annarra
skipa Eimskips, og sömuleiðis
Sambandsskipanna.
Hjörtur Hjartar, framkvæmda-
stjóri skipadeildar Sambandsins,
sagði i viðtali við Timann i gær,
að engin Sambandsskip hefðu
teppzt vegna verkfallsins i Bret-
landi, en hinsvegar hefði þurft að
gera breytingar á áætlunum
skipanna, og þau látin sigla fram-
hjá brezkum höfnum.
Arnarfell átti t.d. að koma til
Hull á mánudaginn, en horfið var
frá þvi að láta skipið sigla
þangað.
Hjörtur sagði, að verkfallið
heföi i för með sér ýmsar
truflanir á siglingum, auk þess
sem afurðir, sem ættu að fara á
Bretlandsmarkað, hlæðust hér
upp, og nefndi hann i þvi sam-
bandi, fiskimjöl, lýsi, osta og
mjólkurduft.
Þá liggur útflutningur frá Bret-
landi svo til alveg niðri, og kemur
það niður á tslendingum ekki
siður en öðrum þjóðum, sem
mikil viðskipti eiga við Bretland.
Gullfoss fær
undanþágu
Erlingur Brynjólfsson fulltrúi
hjá Eimskip sagði Timanum i
gær, að Ljósafoss hefði legið i
höfninni i Hull siðan 23. júli, full-
lestaöur fiskafurðum. Þá kom
Askja Eimskipafélagsins til
hafnarinnar Weston Point á
vesturströnd Englands (skammt
frá Liverpool) 8. águst, og hefur
verið þar siðan. Skipið er hlaðið
áli og mjöli. Erlingur sagði, að
mörgum Eimskipafélagsskipum
hefði verið snúiö frá brezkum
höfnum. og þó sérstaklega frá
Felixstow, en þangað koma
Eimskipafélagsskipin oft
Gullfoss hefur getað haldið sinu
striki þrátt fyrir verkfallið, en
sem kunnugt er kemur skipið
ávallt við i Leith á ferðum sinum
til og frá tslandi. Undanþága
hefur fengizt til að skipa
bifreiðum ferðamanna á land i
Leithen undanþágu þarf ekki til
að binda og losa skipin. Gullfoss
flytur að jafnaði 14-20 bila á dekki
i hverri ferö.
Að lokum sagði Erlingur, að
búizt væri við,að deiluaðilar héldu
fund i næstu viku, en þótt sá
fundur bæri árangur, yrði i fyrsta
lagi hægt að byrja að losa Ljósa-
foss mánudaginn 21. ágúst.
Verður skipiö þá búið að vera i
Hull i tæpan manuð.
48 talrásir af 72 bilaðar
milli Rvíkur og Akureyrar