Fréttablaðið - 22.03.2004, Blaðsíða 14

Skoðanakönnun Fréttablaðsinsbendir til að staða Ólafs Ragnars
Grímssonar sé sterk. 85 prósent
þeirra sem tóku afstöðu sögðust
vilja að hann sæti annað kjörtíma-
bil. Um tvö prósent vildu kjósa ann-
að hvort Ástþór Magnússon eða
Snorra Ásmundsson. Það sem vekur
athygli er að 13 prósent sögðust
vilja einhvern annan frambjóðanda.
Það er ólíklegt að svo hátt hlutfall
kjósenda hefði kallað eftir nýjum
frambjóðanda ef spurt hefði verið
þegar Vigdís Finnbogadóttir eða
einhver fyrri forseta var á leið í
kosningar. Ólafur Ragnar er um-
deildari en í það minnsta tveir síð-
ustu fyrirrennarar hans. En það er
ekki aðeins að hann sé umdeildur
heldur hefur umræðan um forset-
ann og störf hans breyst og sú gagn-
rýni sem hann situr undir er mun
beinskeittari en aðrir forsetar hafa
mátt þola. Það má því bæði segja að
þessi 13 prósent séu hátt hlutfall
miðað við þá samstöðu sem verið
hefur um sitjandi forseta en jafn-
framt að það sé ekki ýkja hátt mið-
að við þá bylgju gagnrýni sem
gengið hefur yfir Ólaf Ragnar und-
anfarnar vikur. Þegar þetta tvennt
er lagt saman verður að túlka þess-
ar niðurstöður svo að Ólafur Ragn-
ar njóti í dag mikils trausts meðal
þjóðarinnar.
Í því fellst ekki að þeir sem vilja
bjóða sig fram gegn honum eigi að
láta það ógert. Þótt við höfum að-
eins eitt dæmi um framboð gegn
sitjandi forseta – og það afspyrnu
veikt framboð – þá er ekki þar með
sagt að í því felist einhver dóna-
skapur að bjóða sig fram gegn Ólafi
Ragnari. Það er alls ekki góður sið-
ur að leyfa forsetum að sitja eins
lengi og þeir vilja án þess að til
komi almennar kosningar og
ástæðulaust að festa hann frekar í
sessi. Það er bæði hollt forsetaemb-
ættinu og þjóðinni að kjósa forseta
reglulega. Ef sitjandi forseti nær
kjöri endurnýjar hann umboð sitt.
Ef þjóðin finnur skárri kost þá kýs
hún hann. Það felst í lýðræðislegum
kosningum að ágætt fólk sem hefur
skilað góðu verki nær ekki alltaf
endurkjöri. Við megum ekki líta svo
á að ef við kjósum einhvern til for-
seta einu sinni séum við þar með að
hefja hann upp og gera ósnertanleg-
an.
Umræða undanfarinna vikna
sýnir að það er deilt um forseta-
embættið og miðað við hversu
margir taka þátt í umræðunni þá
virðist það skipta marga miklu. Það
er því ekki aðeins eðlilegt að við
fáum raunhæfa valkosti í komandi
forsetakosningum heldur yrði það
hressandi fyrir þessa umræðu.
Þessi 13 prósent í könnun Frétta-
blaðsins vilja annan en þá sem í
boði eru í forsetaembættið og ef
einhver slíkur birtist má gera ráð
fyrir að sá gæti höggvið eitthvað í
fylgi Ólafs Ragnars. Sá hefði síðan
tveggja og hálfs mánaðar kosninga-
baráttu til að vinna upp forskot for-
setans. Eftir því sem liði á þá bar-
áttu myndi almenningur sætta sig
við kosningarnar og vægi sitjandi
forseta minnka. ■
Yfirvöld í Bretlandi gætuekki brugðist við hryðju-
verkaárásum eins og þeim í
Madríd, segir yfirmaður neyð-
aráætlana þar í landi. Þetta
kemur fram í grein í breska
dagblaðinu Independent í gær.
Miklar umræður hafa verið í
Bretlandi um hugsanleg hryðju-
verk í kjölfar árásanna í
Madríd. Þær hafa aukist til
muna eftir að arabísk frétta-
stofa fékk tölvupóst, sem sagður
er vera frá hryðjuverkasamtök-
unum al-Kaída, þar sem varað
er við hryðjuverkum í Bretlandi
og öðrum löndum.
„Við erum áhyggjufull yfir
því að geta ekki komið til móts
við kröfur almennings,“ sagði
Patrick Cunningham, yfirmaður
neyðaráætlana í Bretlandi, og
bætti við að hjálparstarfsmenn
þar hafi ekki reynslu til að
skipuleggja brottflutning og
finna vistaverur fyrir þá sem
myndu lenda í árásunum. Hann
tók samt skýrt fram að hann
væri ekki að gagnrýna störf lög-
reglunnar, slökkviliðsins eða
sjúkraflutningamanna enda hafi
auknu fé verið varið til að undir-
búa þau fyrir hugsanlegar árás-
ir.
Iain Hoult, sem situr í nefnd
neyðaráætlana í Bretlandi, tek-
ur í sama streng og Cunningham
og segir að landið sé afar illa
búið undir árársir. „Þetta er al-
gjörlega óásættanleg staða. Við
verðum að bregðast við,“ sagði
Hoult.
Lögreglustjórinn Sir John
Stevens segir að sprengingarn-
ar í Madríd hafi ýtt við yfirvöld-
um í Evrópu sem nú þurfi að
bregðast við og skipuleggja sig í
sameiningu um hvernig bregð-
ast eigi við hryðjuverkaógninni.
Hann segir að Europol geri sitt í
að berjast gegn hryðjuverka-
mönnum en það sé ekki nóg –
Evrópa þurfi að koma upp sam-
eiginlegri nefnd til að berjast
gegn hryðjuverkaógninni. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um stöðu forsetans.
14 22. mars 2004 MÁNUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Steinunn Stefánsdóttir
og Jón Kaldal
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Spánverjar og Íslendingar hafaátt ýmisleg samskipti gegnum
tíðina. Hingað sóttu þeir sjóinn
um aldir eins og brún augu og
dökkt hár ýmissa landsmanna
vitna fagurlega um og spænsk
menning hefur auðgað íslenska
menningu margvíslega á seinustu
áratugum; Spáni getum við þakk-
að hina öflugu Baltasar-fjöl-
skyldu; á Spáni komst Guðbergur
til manns og í honum togast í sí-
fellu á Grindavík og Spánn í frjó-
um leik. Til Spánar hefur fjöldi Ís-
lendinga sótt menntun sína á um-
liðnum áratugum og síðan komið
heim og veitt okkur nýja sýn.
Margir leita til Spánar til að busla
í sjó á strönd – enda vandfundin
betri skemmtun en það – en það er
ekki síst yfirbragð þjóðlífsins
sem heillað hefur marga Íslend-
inga, hið fagra tungumál, lífs-
hættirnir, orkan, litirnir, húsin,
siðfágunin...
Spánverjar bregðast Davíð
Oddssyni
Davíð Oddsson kann að vera
hagvanari í Úkraínu. Það var að
minnsta kosti ekki svo að sjá í sjón-
varpsfréttum á
þriðjudagskvöld að
hann fyndi mikið til
með Spánverjum
eftir ódæðisverkin í
Madríd þar sem 200
manns létust þegar
hann tjáði sig um úr-
slit þingkosninganna
þar. Það var þungt í
honum. Spánverjar
höfðu brugðist
trausti hans.
Hann hefði betur
þagað. Það verður
því miður að segjast
eins og er að með
orðum sínum og
framgöngu af þessu
tilefni tókst honum
að misbjóða fjölda
fólks verulega – og
erum við þó ýmsu
vön úr þessari átt,
einkum og sérílagi í fréttum ríkis-
sjónvarpsins sem hann notar stund-
um eins og fúllyndur heimilisfaðir
notar kvöldmatarborðið til að þusa
og fjargviðrast.
Sá tónn sem forsætisráðherra
viðhafði að þessu sinni var engan
veginn við hæfi hjá manni í hans
stöðu og ýmis ummæli með full-
komnum ólíkindum. Við Íslendingar
erum svo sem vön því að hann mæli
til okkar með dreissugum hætti,
höfum einhvern veginn lært að lifa
með því eins og hverri annarri rign-
ingu, en þegar yfirlætislegar ávítur
hans beinast að vinaþjóð sem á um
sárt að binda vegna rangra ákvarð-
ana ráðamanna sem meirihluti þjóð-
arinnar var alla tíð andvígur – þá
fer skörin að færast upp í bekkinn.
Almennt er ekki talið við hæfi að
ráðherra í einu landi tjái sig mjög
afgerandi um úrslit lýðræðislegra
kosninga í öðru landi – en að forsæt-
isráðherra Íslands skuli beinlínis
ávíta Spánverja fyrir það að hafna
þeirri óheillastefnu að fylgja
Bandaríkjamönnum í blindni er
handan velsæmismarka. Davíð lét
sér sæma að hreyta út úr sér um
Spánverja í kjölfar vals þeirra:
„Hvers konar þjóðir eru þetta þá að
verða...“ og hélt áfram í nokkurri
geðshræringu yfir ósvinnunni: „...
ef terroristar geta komið í veg fyrir
það að harðstjórum sem myrt hafa
hundruð þúsunda manna sé komið
frá, að terroristar geti ráðið því.
Hrætt svo líftóruna úr fólki að
menn þori ekki að taka afstöðu. Ég
vona að það komi aldrei fyrir
Íslendinga“.
Hvað er hægt að segja um svona
tal? Hvernig dirfist hann að segja
að Spánverjar „þori ekki að taka af-
stöðu“? Forsætisráðherra Íslands
sendir Spánverjum tóninn í kjölfar
þess að 200 manns hafa látist vegna
ævintýramennsku fyrrum ráða-
manna í alþjóðamálum – og af
smekkvísi sinni kýs hann að nota
orðalagið að hræða „líftóruna úr“.
Þó ætti hann að vita að 90 prósent
Spánverja voru samkvæmt skoð-
anakönnunum andvígir stuðningi
Aznar-stjórnarinnar við innrásina í
Írak á sínum tíma.
Davíð Oddsson virðist ekki átta
sig á því að það er líka afstaða að
vera á móti stríði.
Og loks er smáþjóðaderringur-
inn í orðum hans héðan úr skjólinu –
um að hann voni að það komi aldrei
fyrir Íslendinga að hræðast – nánast
óbærilegur.
Davíð Oddsson kann að vera
einn af sjö í heiminum sem enn trúa
réttlætingum Bandaríkjamanna
fyrir innrásinni í Írak, þótt sannan-
ir hrannist nú upp fyrir því að Hans
Blix hafði rétt fyrir sér um vopna-
eign Íraka og engin tengsl milli
ráðamanna í Írak og al-Kaída. En
þótt Davíð þurfi á þessari trú að
halda þá hefur hann ekkert leyfi til
að tala eins og hann gerði um ná-
komna Evrópuþjóð, og væri sæmst
að hann bæði afsökunar á ummæl-
um sínum.
Vitrun Sólveigar
Í Sjálfstæðisflokknum er alltaf
athyglisverð sýn á heimsmálin:
Sólveig Pétursdóttir, talsmaður
flokksins í utanríkismálum, kom
fram í fjölmiðlum og hafði séð já-
kvæðan flöt á hryðjuverkunum í
Madríd: þetta þýddi að herinn fer
kannski ekki. Davíð var fljótur að
taka undir þessa vitrun. Rök-
semdafærslan virðist vera þessi.
Við erum í hópi meðreiðarþjóða
Bush-stjórnarinnar eins og Spán-
verjar voru og því erum við í
meiri hættu en ella að hér verði
framið hryðjuverk. Fundinn er
óvinur sem herinn getur verndað
okkur fyrir.
Þetta er kaldrifjað tal. Eigin-
lega rennur manni kalt vatn milli
skinns og hörunds við að fá innsýn
í svona þankagang. Ég veit að það
kann að þykja lítilmannlegt, en
svona tal er til þess fallið „að
hræða úr manni líftóruna“. ■
Einfalt uppgjör við fortíðina
„Ólafur Ragnar Grímsson sat fyr-
ir svörum í Kastljósi fimmtudags-
kvöldið 18. mars, þar sem hann
var meðal annars spurður um
þau ummæli sín á blaðamanna-
fundi mánudaginn 15. mars,
þegar hann kynnti framboð sitt,
að hann teldi sig eiga að verða
virkari þátttakandi í umræðum
líðandi stundar og svara, ef á sig
væri hallað, en sér þætti, sem
ýmsir teldu sig hafa „skotleyfi“ á
forsetaembættið.
Mér virtist Ólafur Ragnar frekar
draga í land í Kastljósinu, þegar
hann sagði, að í orðum sínum á
blaðamannafundinum fælust
kannski ekki breytingar í sjálfu
sér. Ólafur Ragnar svaraði að
nokkurri þykkju, þegar hann var
spurður að því í þessari lotu sam-
talsins, hvort hann ætlaði að taka
aftur upp hætti sína sem formað-
ur Alþýðubandalagsins í opinber-
um umræðum. Sagði hann ekkert
réttlæta, að hann væri spurður á
þennan veg.
Þegar Ólafur Ragnar bauð sig
fram til forseta 1996, var það að
sjálfsögðu meginstef hans, að
hann mundi skipta um ham, frá
því að vera flokkspólitískur leið-
togi á vinstri kantinum og verða
málsvari allrar þjóðarinnar, þess
vegna kom það greinilega illa við
hann í Kastljósinu, að menn teldu
sig enn sjá merki gamla flokks-
formannsins í persónu hans.“
BJÖRN BJARNASON Á VEF SÍNUM BJORN.IS
■ Af Netinu
Sterk staða forsetans
Úti í heimi
Miklar umræður hafa verið í
Bretlandi um hugsanlegar
hryðjuverkaárásir.
Yfirvöld illa undirbúin
fyrir hryðjuverkaárásir
LONDON
Miklar umræður hafa verið í Bretlandi síðustu daga um að yfirvöld gætu ekki brugðist við
hryðjuverkaárásum.
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
■
skrifar um sam-
skipti Íslendinga
við önnur lönd.
Um daginnog veginn
■
Almennt er ekki
talið við hæfi
að ráðherra í
einu landi tjái
sig mjög afger-
andi um úrslit
lýðræðislegra
kosninga í öðru
landi – en að
forsætisráð-
herra Íslands
skuli beinlínis
ávíta Spánverja
fyrir það að
hafna þeirri
óheillastefnu
að fylgja
Bandaríkja-
mönnum í
blindni er
handan vel-
sæmismarka.
Að hræða úr manni
líftóruna