Tíminn - 16.09.1972, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Laugardagur 16. september 1972
Bréf frá
lesendum
1:1111111, ðu h.M
IIVKRT STEFNIR?
-BRAUD OG LEIKIR
Uað er kunnugt úr sögunni,
að áður en veldi Rómverja
hrundi i rúst, var spilling
þess innán frá orftin slik, aft
hrun var óhjákvæmilegt.
Fólkift heimtafti brauft og
leiki, og fékk hvort tveggja,
efta a.m.k. leiki. Kjörorftift
virftist hafa verift „aft lifa
stutt og lifa vel”! eins og þaft
var kallaft.
Kn þvi er ég aft rifja þetta
upp? Raft er vegna þess, aft
ég sé ekki betur en islenzka
þjóftin, meft Reykvikinga i
fararbroddi, hegfti sér á
sama hátt og Rómverjar
forftum, og þvi stefni lýftveldi
islendinga óhjákvæmilega
aft hruni, nema kippt verfti
strax alvarlega i taumana,
þvi þaft er drjúgur sannleik-
ur i þvi, sem sagter.aft sagan
endurtaki sig.
Til sönnunar þvi vil ég
vitna i þaft, er ég las nýlega
og hal't er eítir einum af hin-
um miklu sagnfræftingum
veraldarinnar, Arnold
Toynbee. Han segir: „Af
tuttugu og einu þekktu
menningarriki hrundu nitjan
til grunna, ekki vegna utan
aftkomandi árása, heldur
innri hrörnunar.”
Kn hvafta rök eru þá fyrir
þessari illspá? Rökin látu á
gölum Reykjavikur aftfara-
nótt lH.júni s.l., þar sem talift
var aft mörg hundruft
unglingar hafi legift útúr
drukknir. Raunar benda orft
lögreglustjórans i Reykjavik
til þess, aft svipaft ástand
hafi einnig verift vifta innan
húss, en hann sagftist engin
orft eiga til aft lýsa ástand-
inu, og mun hann þó aft sjálf-
sögftu margri ljótri sjón
vanur.
Reykvikingar heimta þvi
brauft, leiki og vin, og fá þaft
allt, eins og Rómverjar forft-
um. Dagblöft sögftu t.d. frá
þvi.aft áfengi heffti verift selt i
Reykjavik, þann 16. júni
fyrir 12 milljónir króna.
Takift eftir — 12 milljónir—.
Uótt hér sé fyrst og fremst
talaft um Reykvikinga, er
þaft ekki vegna þess, aft þeir
einir séu undir sök i þessum
efnum, heldur sú sem aö
framan getur, aft i Reykjavik
var drykkjuskapurinn, og af-
leiftingar hans, mest áber-
andi og umtalaftur.
IIVKR.IIR BKRA
SdKINA
Hessari spurningu er ekki
auftsvaraft þvi aft hér eiga
margir hlut aft máli.
Margir skella mestri, efta
allri. skuldinni á unglingana
og 1'orda‘ma hegftun þeirra.
Kn málift er ekki svo einfalt.
Þeirra sök er minni en hinna
fullorftnu, og er ég þó ekki aft
firra unglingana sök.
Máltækift segir: „Grisir
gjalda, en gömul svin
valda.” Þetta máltæki á
áreiðanlega við i þessum efn
um. Kn hvafta fullorftift fólk
ber þá sökina? Þvi er fljót-
svarað, allir, sem áfengis
neyta, hvort sem eru svo-
nefndir hófdrykkjumenn,
eða þeir, er drekka frá sér
ráð og rænu, og þó ekki siður
hinir fyrrnefndu, þvi hinir
ættu fremur að vera til við-
vörunar en fyrirmyndar.
Margir, sem kalla sig
hófdrykkjumenn, halda þvi
fram — annað hvort vegna
þess að þeir trúa þvi , eða
gegn betri vitund, — að allir
geti neytt áfengis i hófi.
Þessi kenning er alröng, það
sannar hinn mikli fjöldi of
drykkjumanna, bæði hér á
landi og annars staðar, þvi
að þeir menn eru áreiðan-
lega fáir, sem af ráðnum
huga gerast ofdrykkjumenn.
Kn ef skilgreina á það,
hverjir beri mesta ábyrgð
gagnvart unglingunum i
þessu efni, ber vissulega
fyrst að nefna foreldrana.
Börn læra fyrst og fremst af
foreldrunum, hvort heldur er
gott eða illt. Það er næsta
furftulegt, hve margir
foreldrar loka augunum fyr-
ir þeirri staftreynd. Það er
þvi fordæmi þcirra, sem
mest veltur á. Sök þeirra
foreldra, sem áfengis neyta
er þvi mikil.
Næst á eftir foreldrunum
mætti nefna leynivinsala og
smyglara. Þeirra hlutur er
illur, ég held miklu verri
heldur en þeir gera sér sjálf-
ir grein fyrir. Og bruggara
mætti lika telja i þessum
hópi. Þá eru og þeir, er
kaupa áfengi fyrir unglinga,
þeirra hlutskipti er aumt, en
þessir menn eru liklega sjúk-
ir, efta þá aft þeir hafa tapaft
allri sjálfsvirftingu vegna
áfengisneyzlu.
Kn þaft eru fleiri en ein-
staklingar, sem hafa ósóm-
ann fyrir unglingunum. Stór-
virkast i þvi efni er sjón-
varpift, þótt dagblööin láti
ekki sitt eftir sitja. Það virð
ist beinlinis árátta hjá þeim,
er safna fréttum fyrir þessa
fjölmiftla, aft birta myndir
frá samkomum efta öftrum
veizluhöldum — þar meft
taldar veizlur opinberra að-
ila — þar sem vin er haft um
hönd, og þá er sælzt til að
taka myndirnar á fólkinu
með áfengisglas i höndum.
Nú á að heita svo, að
áfengisauglýsingar séu
bannaðar hér á landi. Ég
spyr þvi: Er það ekki brot á
áfengislöggjöfinni, að birta
áðurnefndar myndir? Eða er
nokkur sterkari auglýsing til
fyrir notkun áfengis? Það er
engin furða þótt unglingar
taki þetta sem fyrirmynd.
Ég legg þvi til að umræddár
myndir verði bannaðar, þar
sem þær verði að flokkast
undir áfengisauglýsingar.
Hvern hugsandi mann hlýtur
að furða á þeirri vitleysu, að
það sé „fint” að sýna fólk
með áfengisglas i höndum,
hrópandi orðið „skál”, sem i
þessari merkingu er eitt ó
geðslegasta orö islenskrar
tungu, þvi að þetta orð hefur
áreiðanlega narrað margan
manninn til að taka fyrstu
áfengissopana, þvi að þeir,
sem skorast undan aö taka
þátt i þessum skripalátum
eru litnir hornauga af hinum,
jafnvel gert gys að þeim.
Þaft má þvi örugglega rekja
daufta margs drykkju-
mannsins til þessa fáranlega
orfts og siftar.
IIVAÐ A AD GERA?
Fyrir 3-4 árum skrifaði ég
grein um áfengisvandamálið
og benti þar á, að breyta
þyrfti almenningsálitinu, og
þar yrðu skólarnir fyrst og
fremst aft láta til sin taka,
þvi aft þaft stappafti nærri að
þaft verkafti skoplega að
fræðsla um skaftsemi áfengis
færi fram aðeins einn dag á
skólaárinu. Þvi miður hefur
engin breyting orðið á þessu.
Siðan hina eftirminnilegu
aftfaranótt 18. júni s.l. hefi ég
fylgzt allmikift meft skrif -
'um, sem orftift hafa um
áfengismálin. f þessum
skrifum eru allir sammála
um, aft „eitthvaft” þurfi aft
gera til aft bæta ástandift.
Flestir telja, að skólarnir
verfti að vinna að þvi, og
almenningsálitift verði að
snúast gegn áfengistizkunni.
Fleira hefur verið talað
um, en engar ákveðnar aft-
gerftir nefndar, ef frá er tal-
ift, aft einhver tæpti á inn-
flutningsbanni á áfengi, sem
þó er, — þvi miftur— óraun-
hæf tillaga.
Þetta „eitthvaft”, sem
talaft er um aft þurfi að gera,
er i sjálfu sér éngin úrlausn,
jafnvel þó að um leið sé talað
um aft breyta þurfi al-
menningarálitinu, þá er ekki
nefnt meö hvafta aftferftum
þaft skuli gert.
Siftan ég skrifaði áður-
nefnda grein hefur ástand i
áfengismálunum stórversn-
að með hverju árinu sem lið-
ur.þar til algert met var sett
siðasta þjóðhátiðardag, svo
sem skýrt hefur verið frá.
Um sömu mundir skrifaði
blaðamaður Timans 3 grein-
ar i blaðiö um næturferðir
sinar með lögreglu Reykja-
vikur, og það sem fyrir augu
og eyru bar i þessum ferð-
um. Þessar frásagnir voru
svo ofboðslegar, til við bótar
þvi, sem sagt var um hátiða-
höldin 17. júni, að þær gátu
fengið hárin til að risa á höfði
manna, og ég held aö ýmsir,
er lásu þessar greinar, hafi
hrokkið við og sannfærzt um,
hversu alvarlegt vandamálið
er.
En hvað á,þá að gera? - Ég
legg til að smyglarar, leyni-
vinsalar og bruggarar, sem
sannir verða að sök, um að
brjóta áfengislöggjöfina,
verði hýddir opinberlega.
Þaö er skoðun min, að sú
smán yrði til þess að þessir
menn hugsuðu sig tvisvar
um áður en þeir færu út i
Sendisveinn
óskast
Röskan sendisvein vantar nú þegar eða 1.
október. Upplýsingar á skrifstofunni,
Borgartúni 7.
Fyrirspurnum ekki svarað i sima.
Áfengis- og tóbaksverzlun rikisins

Sólaóir
HJÓLBARÐAR |
i TIL SÖLU I
FLESTAR
STÆRÐIR
FÓLKSBfLA
ÁRMÚLA 7 SÍMI 30501
þessi lagabrot. Likamlega
refsingin gæti verið hóflega
sársaukafull. Sektir eða
fangelsanir taka þessir
menn ekki nærri sér, þvi að
hvorutveggja er, að sektir
hafa verift svo lágar, að þær
eru aðeins til að hlæja að
þeim, og að sitja i „steinin-
um” virðist ekki talin nein
skömm nú orðið, þó aft áftur
fyrr væru þeir ævilangt
brennimerktir, sem þaft ólán
henti — þvi aö þá þótti slikt
ólán.
Nei, það má ekki taka með
silkihönzkum á áfengislaga-
brotum. Bilstjóra, sem upp-
visir verða að þvi, að aka
undir áhrifum áfengis, ætti
vift fyrsta brot aft svipta öku-
leyfi 6-12 mánuði, sekta allt
aft 40 þúsund kr. t en vift
endurtekið brot komi 10-15
ára ökuleyfissvipting, og
sama sekt og áður er nefnd.
Væri brotið mjög alvarlegs
eðlis ætti aft svipta viftkom-
andi mann ökuleyfi ævilangt.
Drukknir ökumenn hafa
valdift svo mörgu fólki
örkumlun efta dauöa, aft slik-
um á ekki aft hlifa. — Við
öðrum áfengislaga-brotum
ættu að gilda tilsvarandi
refsingar. Linkind á ekki við
i þessum efnum.
En hvað á að gera við
unglingana, eða hvað þarf að
gera,»er að koma þeim i
skilning um hættuna, sem
stafar af áfengisnotkun.
Þarna þarf þvi fræðslu og
aftur fræðslu. Það hlutverk
verða skólarnir að inna af
hendi, þar sem vitað er, að
alltof margir foreldrar van-
rækja slika fræðslu. Þetta
ætti að vera skuldufræðsla i
skólunum og yrði varið tii
hennar 1-2 klukkustundum i
viku.
Þá ætti að nota sjónvarpið
langtum meira til fræðslu i
þessu efni. en gert er. Ég
held,að það gæti orðið væn-
legasta leiðin til að breyta
almenningsálitinu, eins og
allir eru sammála um að
gera þurfi.
En það þar f aft gera fleira.
Þaft þarf aft gera unglingana
ábyrga gerfta sinna. Þar á ég
fyrst. og fremst vift, aft þeim
verði gert ljóst, að það hafi
miðurgóðarafleiðingar fyrir
þá að koma sér hjá að hlýða.
Væri ekki reynandi að lög-
bjóða, að hver unglingur á
aldrinum 13-15 ára leysti af
hendi 2-3ja vikna vinnu-
skyldu við þjóðnýt störf t.d.
skógrækt, eða önnur ræktun-
arstörf undir strangri
stjórn góðra manna. Þetta
gæti kennt þeim sjálfsafneit-
un, en hana skortir flesta
unglinga tilfinnanlega.
Hömlulaust frelsi unglinga á
drjúgan þátt i hvernig komið
er i þjóðfélaginu. Það gæti
þvi leitt til þess, sem égnefndi
i upphafi greinarinnar.
Að siðustu vil ég endurtaka
það sem áður segir. Af 21
þekktu menningarriki,
hrundu 19 til grunna vegna
innri hrörnunar. — Reynum
að forða okkar riki frá sömu
örlögum.
Sigurjón Valdimarsson,
frá Lcifshúsum.
vada
MagnúsE
Baldvinsson
Laugavegi 12 A
Sími 22804 jA