Tíminn - 07.11.1972, Blaðsíða 9

Tíminn - 07.11.1972, Blaðsíða 9
Þriðjudagur 7. nóvember 1972 tltgefandi: Framsóknarflokkurinn Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:i:; arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson;i:i Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Tfmáns)iiii Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslasón, Ritstjórnarskrif-j: stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306^ Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-ijji ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjaláiji 225 krónur á mánuði innan iands, i lausasöiu 15 krónur einíií takið. Blaðaprent h.f. Iðnmenntunin Iðnmenntunin mun ráða miklu eða mestu um það i framtiðinni, hvort þjóðin heldur hlut sinum til jafns við aðrar. Þvi er það öfugþróun, sem getur átt eftir að hafa alvarlegar afleiðingar, að menntaskólarnir eru yfirfullir, en hins vegar fækkar þeim, sem leggja stund á iðnnám. Rétt er að geta þess, að fækkun iðnnema stafar engan veginn af þvi einu, að færri vilji leggja stund á iðnnám en menntaskólanám. Iðnfræðslu- kerfið veldur þvi.að færri leggja stund á iðnnám en vilja. Það útilokar marga unglinga, sem vilja komast i iðnnám. Af framangreindum ástæðum verður það að teljast þakkarvert, að Iðnnemasamband Islands hefur látið framkvæma á vegum sinum mjög itarlega athugun á núgildandi iðnfræðslulögum og i framhaldi af þvi gert tillögur um breytingar á þeim. Þessar tillögur eru mjög itarlegar og margar hinar athyglisverðustu. Spurningin er hins vegar, hvort þær ganga nógu langt til að breyta kerfinu, enda segir i greinargerð fyrir þeim, að ,,þó þessar tillögur til breytinga á iðn- fræðslulögunum miði ekki að gjörbyltingu á þeim, heldur fyrst og fremst að sniða agnúa af þeirn, skal það skýrt tekið fram, að höfundar þessara tillagna telja það brýna nauðsyn,að algjör umbylting eigi sér stað i iðnskólakerfinu i átt til fullkominnar verknámskennslu, og ættu þvi þessar tillögur, ef að lögum yrðu, einungis að standa um skamma hrið”. Núverandi rikisstjórn ber að taka þessum til- lögum vel og stefna jafnframt að þeirri gjör- breytingu á iðnfræðslukerfinu, að iðnnám verði öllum opið i fullkomnum verknámsskólum. Ef til vill er það nú mest aðkallandi i öllu skólakerfinu. Sök Breta Morgunblaðið boðar i Reykjavikurbréfi sinu á sunnudaginn var, að nú séu að verða þáttaskil i stjórnarandstöðu Sjálfstæðisflokksins. Hér eftir megi vænta harðari andstöðu flokksins undir for- ustu þeirra Jóhanns Hafsteins og Geirs Hall- grimssonar. Það á vist að vera sönnun um þetta, að Mbl. ræðst i sömu grein harkalega á stefnu rikis- stjórnarinnar i landhelgismálinu og kennir henni um, að ekki sé búið að ná samkomulagi við Breta. Hvað er Mbl. eiginlega að fara? Hingað til hefur það verið sameiginlegt álit þeirra, sem um þessi mál hafa fjallað af hálfu stjórnmálaflokkanna, að tilboð þau, sem Bretar hafa gert okkur, gengju svo skammt, að ómögulegt væri fyrir íslendinga að sætta sig við þau. Það væri þvi sök Breta, en ekki íslendinga, að samkomulag hefði ekki náðst. Þetta hefur verið afstaða fulltrúa Sjálfstæðis- flokksins ekki siður en annarra flokka. Af þessum nýju skrifum Mbl. virðist hins vegar mega ráða, að blaðið telji það sök rikisstjórnar- innar, en ekki Breta, að samningar hafa ekki náðst. Sé þetta raunveruleg skoðun Mbl., væri fróðlegt að fá það skýrt nánara. Eða er þetta að- eins geðvonzkukast, sem á að vera merki um hina hörðu stjórnarandstöðu Geirs og Jóhanns? Þ.Þ. TÍMINN Grein úr Newsweek: Tekst samvinna milli Kínverja og Japana? Það myndi valda hvítum þjóðum miklum áhyggjum IBÚAR Kina eru 800 milljónir, og landið á gnægð auðlinda. Ef það tengdi mögu- leika sina iðnaðarmætti Jap- ana yrði til risaveldi, sem væri nægilega máttugt til þess að stjórna heiminum i bókstaf- legum skilningi. Tilhugsunin er truflandi. Þessi draumur — eða mar- tröð eftir þvi, hver i hlut á — um austurlenzkt risaveldi hef- ir áratugum saman ásótt stjórnmálamenn, iðjuhölda og hernaðarsérfræðinga bæði i austri og vestri. Hann gekk undir nafninu „gula hættan” i Bandarikjunum og Evrópu, en Japanir nefndu hann „hið mikla svið sameiginlegrar velmegunar i Austur-Asiu”. Rússum hefir ávallt staðið stuggur af þessum möguleika, en þeireru nágrannar beggja. Hugmyndin komst að nýju á kreik i haust, þegar þeir skál- uðu, brostu hvor til annars og skiptust á gjöfum, forsætis- ráðherrar Japans og Kina. HUGMYNDIN um samruna Kina og Japans er skynsam- leg, að minnsta kosti fræðilega séð. Japanir eru meðal tækni- þróuðustu þjóða heims. Land- ið er hins vegar þétt setið, skortur er á vinnuaflijOg hrá- . efni verður að flytja frá út- löndum. Kinverjar eru i mörgu sjálfum sér nógir, en þeir eru afar skammt á veg komnir i iðnþróun. Þeir gætu hins vegar iagt fram hráefni, vinnuafl og markað fyrir sam- einað iðnframleiðsluátak. Auk þess eiga þjóðirnar sameigin- lega mjög mikilvægan menn- ingar- og bókmenntaarf. Þegar forsætisráðherra Japana kom til Kina i haust með föruneyti sinu, þurftu gestirnir ekki á túlk að halda til þess að lesa fyrir sig áróð- urspjöldin, sem hvarvetna blasa við. Þeir gátu allir tekið sér dagblað i hönd i Peking og fengið allsæmilega hugmynd um, hverju þar væri verið að koma á framfæri. Tanaka for- sætisráðherra Japana þurfti ekki að æfa sig i notkun mat- prjóna áður en hann fór til Kina eins og Nixon forseti varð að gera. Þegar Chou En- lai laut áfram og rétti Tanaka gómsætan bita með matprjón- um sinum,þurfti enginn hjálp- armaður að rjúka til og út- skýra fyrir japanska forsætis- ráðherranum, hve þetta lýsti djúpri og innilegri gestrisni. JAPANIR hneyksluðust heldur ekki á þvi fyrirbæri i kinversku þjóðlifi, sem vest- rænir menn nefna „hópkerf- un”. Japanir þekkja af eigin raun það félagslega viðhorf, að óskir einstaklingsins séu minna metnar en hagur hóps- ins eða samfélagsins. Erfiðis- vinnumönnum i japönskum verksmiðjum, sem koma saman á hverjum morgni til þess að syngja söng fyrirtækis sins, væri hin kinverska flokksfræðsla engin hneyksl- unarhella. En er þá unnt að reisa heimsveldi hvað þá risaveldi á matprjónum og söng? Hver veit? Raunar eru efnahagsmögu- leikarnir hvergi nærri eins miklir og sumir áhugasamir Japanir hafa lengi trúað. Að visu hafa Kinverjar fyrir skömmu keypt verksmiðjur, gufualfsstöðvar, flutningaskip og ýmsar fjárfestingarvörur frá Japan. Japanskur við- skiptajöfurhefur þó bent á, að Kinverjar „kæra sig ekki um að flytja inn mikið af vélbún- - CIiqu Kn-lai og Tanaka skála aði eða samgöngutækjum. Þeir vilja heldur kaupa eitt eða tvö sýnishorn af hverju einu og smiða svo sjálfir eftir þeim” KtNVERJAR eru þegar farnir að smiða myndavélar og litil útvarpsviðtæki,og Jap- anir þykjast sjá fram á, að þeir verði einn góðan veður- dag að fara að keppa við Kin- verja á almennum markaði i Suð-austur Asiu. Tanaka for- sætisráðherra sagði fyrir skömmu. „Rangt er að lita á Kina sem markað i þeim ein- falda skilningi, að ef sérhver Kinverji keypti eina skó væru þar með seldar 800 milljónir para”. Um auðlindirnar er það að segja, að enn mun langur timi liðajáður en Kinverjar geta til dæmis fullnægt eigin oliuþörf hvað þá meira. Japanir verða þvi enn um nokkra áratugi að treysta á oliu frá Mið-Austur- löndum og þá um leið að flytja út vörur fyrir dollara til þess að geta greitt hana. Þó svo óliklega færi, að draumar hinna bjartsýnustu Japana rættust og viðskiptin við Kina fjórfölduðust fyrir 1980, næmu þau samt sem áður ekki nema þremur af hundraði af heildarviðskiptum Japana við aðrar þjóðir, en rúmur fjórðungur þeirra við- skipta fer fram við Bandarik- in. Japanski hagfræðingurinn Saburo Okita segir: „Efnahagslega séð munu Jap- anir eiga tiu sinnum meira undir viðskiptum sinum við Bandarikin en viðskiptum við Kinverja”. Á HITT er að lita, að Kin- verjar eiga erfitt með að gleyma, eins og Chou En-lai tók skýrt fram i haust, enda þótt þeir kunni að fyrirgefa Japönum afbrot þeirra. Við- varandi andúð Kinverja á Japönum og tortryggni i þeirra garð stafar ekki ein- vörðungu af minningunni um grimmdarverk þeirra, heldur og svikum þeirra við málstað Asiu frá sjónarhóli Kinverja séð. Þegar þjóðirnar stóðu báðar andspænis vestrænni nýlendu- stefnu fyrir rúmri öld, treystu Kinverjar á eigin yfirburði, visuðu „villimönnunum” á bug og fóru sina leið, en Jap- anir tileinkuðu sér vestræna tækni i snatri og héldu velli. Kinverskir býltingamenn dáð- ust um skeið að iðnvæðingu Japana og litu á þá sem fyrir- mynd annarra Asiumanna. En -svo aðhylltust Japanir sjálfir heimsvaldastefnu og hófust handa um að undiroka aðrar Asiuþjóðir. „Aðdáun Kinverj- anna á aðhæfingu Japan að nútimanum snérist þá upp i hatur á þeim, þessum heims- valdasinnuðu villimönnum, sem héldu Kina vanmáttugu til þess að geta mergsogið það”, segir Chalmers John- son, bandariskur sérfræðingur i málefnum Asiu. HVAÐ svo sem sögunni kann að liða/er yfir margar og erfiðar torfærur að fara áður en um raunverulega sam- vinnu getur orðið að ræða. Japanir munu enn vilja halda Taiwan sem aðskildu við- skiptasvæði, enda þótt þeir hafi slitið stjórnmálasam- bandi við rikisstjórnina þar. Þar er eitt ágreiningsefnið við Kinverja, auk hinna oliuauð- ugu Senkapu-eyja á Kinahafi, Kóreumálsins og stjórnmáia- framtiðar Suð-austur Asiu, þar sem Japanir eiga þegar afar mikilla viðskiptahags- muna að gæta. Maynard Parker, yfirmaður skrifstofu Newsweek i Hong Kong, hefur vikið að þessu með svofelldum orðum: „Kinverjar fylgja — eða segjast fylgja — byltingum i hinum ýmsu rikjum Asiu, en Japanir vilja umfram allt varðveita óbreytt ástand, af þvi að þá vantar bæði hráefni og markaði fyrir iðnvarning sinn. Gætu Kinverjar haldið að sér höndum ef horfur væru á, að Suð-austur Asia yrði eins konar hálfnýlenda Japana og ætti allt sitt undir þeim? Kysu ekki Kinverjar fremur að keppa þar um markaði og áhrif við Japani en að eiga við þá nána samvinnu?” MEST veltur þó á spurning- unni um, hvor ætti að hafa á hendi forustuna i samvinnu Kinverja og Japana. Báðar þjóðir hafa lengst af talið Kina eldra og æðra veldi. Báðar þjóðirnar hafa viðurkennt yfirburði Japana undangengin áttatiu ár, að minnsta kosti i tækni og efnahagsmálum. Nú eru þessar risaþjóðir i fyrsta sinni i sögunni að hefja sam- skipti á jafnræðisgrundvelli, og hvorug vill láta sinn hlut i þvi efni. 1 sögu þjóðanna finnast eng- in dæmi um samvinnu þeirra sem jafningja. 1 þessu sam- bandi segir Maynard Parker: ,,Af gamalgróinni skynsemi álita Asiumenn yfirleitt, að hveitibrauðsdagar Kinverja og Japana verði endasleppir, Framhald á bls. 19

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.