Tíminn - 15.11.1972, Blaðsíða 8
TÍMINN
:■■■■.........■■■--------------------'■'r
11J1 -'
mm
/afalaust gróskumeiri en þeir
dögum Gunnars á Hlíðarenda
m
Samsstaftir — útsýn frá bænum.
Ekki verður annað sagt, en að
Fljótshiiðin sé auðug af frægum
bæjuin. Allir kannast við Hliðar-
enda Gunnars Hámundarsonar,
og Hliðarendakot Þorsteins Er-
iingssonar. En einn er sá bær
þessarar sveitar, sem liklega hef-
ur þó verið ofar i hugum allflestra
landsmanna, að minnsta kosti
hina siðari áratugi. Það eru
Sámsstaðir. Það er mikið vafa-
mál, hvort þeir eru ekki á góðri
leið með að þoka hinum bæjunum
tveim til hliðar, þótt enn skipi
Njála veglegt rúm i hugum lands-
manna og haldi vonandi áfram að
gera það á meðan töluö veröur is-
lenzka á tslandi.
Varla mun vera til svo fávis
maður á landi hér, að hann hafi
ekki heyrt talaö um Klemenz á
Sámsstöðum. Hitt kynni að vera
nokkurt vafamál. hvort öllum eru
ljós afrek hans og þýöing Sáms.
staða fyrir jarðrækt siðustu ára-
tuga.
Nú er Klemenz Kr. Kristjáns-
son ekki lengur á Sámsstöðum,
þótt fráleitt sé hann seztur i helg-
an stein. Við tilraunastöðinni á
Sámsstöðum hefur tekið annar
maður, Kristinn Jónsson að nafni,
og það er hann, sem nú verður
fyrir svörum.
Brautryðjandinn
— Hvenær var fyrst hafizt
handa um jarðræktartilraunir
hér á Sámsstöðum, Kristinn?
— Tilraunastöðin hér var sett á
stofn árið 1927. Þá var hér aö
sjálfsögöu litil aðstaöa til til-
rauna, en þau fjörutiu ár, sem
Klemenz Kr. Kristjánsson starf-
aði hér, var að mestu sú aðstaöa
sköpuð, sem nú er hér fyrir hendi.
— Já, voru það rétt fjörutiu ár,
sem Klemenz starfaöi hér?
— Svo má það nú heita. Og má
það kallast vel af sér vikið að
starfa svo lengi á einum og sama
staðnum og að sama verkefninu.
— Þú myndir kannski vilja
segja lesendum okkar frá helztu
dráttunum i starfsemi Klemenz-
ar?
— Já. 1 upphafi stefndi starf-
semin hér aö þvi aö rækta fræ af
erlendum og innlendum grasteg-
undum, en einnig hóf hann hér
kornrækt, sem staðurinn hefur
vafalaust orðið einna þekktastur
fyrir. Hann ræktaði hér korn öll
árin, sem hann dvaldist hér og
skapaði þá reynslu, sem við
byggjum á i kornrækt, bæði hér á
Sámsstöðum og öðrum tilrauna-
stöðvum. Undir hans handleiðslu
hér hefur oröið til sú reynsla, sem
viö byggjum á varðandi kornrækt
og reyndar lika hvað snertir aðra
ræktun i landinu. Þarna var
Klemenz óumdeilanlega i farar-
broddi, þótt ekki megi heldur
vanmeta þau störf, sem unnin
hafa verið á öðrum tilraunastöðv-
um á landinu.
— Er ekki Klemenz Kr.
Kristjánsson fyrsti maður, sem
leggur stund á kornrækt hér á
landi, eftir að hún hafði lagzt
niður, fyrr á öldum?
— Eftir þvi, sem ég bezt veit, er
það rétt. Hann mun áreiöanlega
mega telja næsta eftirmann Visa-
Gisla i þvi að rækta korn, og sú
þekking, sem hann byggði á,og
þrautseigja hans við fram-
kvæmdir hefur ekki aðeins skap-
að þekkingu á þessu eina sviöi,
kornræktinni, heldur einnig á
fjölmörgum öðrum sviðum rækt-
unar, svo sem meðferð á jarðvegi
og reyndar mörgu öðru, sem
þeim fræðum við kemur.
— Þú nefndir þarna þraut-
seigju. Var ekki árangur korn-
ræktarinnar næsta misjafn, lengi
vel?
— Þvi verður ekki neitað, að
kornrækt er alltaf erfið og krefst
mikillar árvekni og nákvæmni.
Þar verður alltaf að gera alla
hluti á réttum tima. Hvorki of
seint né of snemma. En það nægir
þó ekki. Arferðiðþarf lika að vera
hagstætt.
En ef við viljum skilgreina
starfsemi Klemenzar nánar, þá
beindist hún mjög að þvi að finna
ýmis afbrigði korns, sem stand-
ast vel erfitt árferði, og má
reyndar segja, að enn sé þetta
einn veigamesti þáttur kornrækt-
artilrauna. Vissulega hefur
árangur slikra tilrauna verið ærið
misjafn, góður i sumum árum.en
lakari i öðrum. En Klemenz hefur
haldið þvi fram — og það held ég,
að sé alveg rétt — að þegar ekki
litur út fyrir, aö korn ætli að
þroskast, eigi að skera það og
nota sem grænfóður. Það er lika
nokkurn veginn gefið, að þegar
svo árar, að korn nær ekki
þroska, þá er ekki heldur von á
góðum heyfeng. Þá er hægt að
láta kornið hlaupa undir bagga,
enda er það löngu vitað og viður-
kennt, aö gott er að hafa nokkra
fjölbreytni i ræktun, ef henni má
með góðu móti við koma. Þetta er
áreiðanlega þaulhugsað, eins og
annað, sem Klemenz lætur frá sér
fara, og ég er sannfærður um, að
kornrækt hefði bjargað miklu á
undanförnum harðindaárum.
Þegar kemur fram um mitt sum-
ar, er nokkurn veginn hægt að
segja til um þaö, hvort um þrosk-
að korn verður að ræða það árið,
og þá segir Klemenz, að menn
eigi einfaldlega að verka kornið
sem vothey — eða þurrka það, ef
tiðarfarið býður upp á slikt.
Aðeins fimm ár
— En svo við vikjum nánar að
staðnum hér: Hvenær var það,
sem þú tókst við tilraunastöðinni
hér?
— Ég tók hér viö vorið 1967 og
hef þvi aðeins verið hér i fimm ár.
— Og þú unir vel hag þinum
hér?
— Það er ekki hægt annaö en að
kunna vel við sig á Sámsstöðum,
en samt er ég nú stundum að
segja við kunningja mina, að mér
finnist ég hafa fengið helzt til
mörg rosasumur. Þau eru nefni-
lega hvorki meira né minna en
þrjú, þegar hafa veriö sifelldir
rosar, en aðeins tvö, sem verið
hafa þurr.
—■ En var ekki skarpasta kulda-
skeiðið gengið yfir, þótt nóg væri
bleytan?
— Nei, einmitt ekki. Langköld-
ustu árin hér voru 1969 og 1970, og
er mér margt minnisstætt i þvi
sambandi, þótt ekki verði hægt að
tiunda það allt hér.
— Það hefur auðvitað komið
rækilega fram i gróðurtilraunun-
um?
— Já, heldur betur. Sveiflur i
grasvextinum hér á þessum árum
voru slikar, að uppskeran lækkaði
um nærri þvi helming, ef árin 1968
og 1970 eru borin saman. An þess
þó, að hér væri neitt kal.
— Fyrst grasræktartilraunir
hafa borizt i tal, er freistandi að
spyrja, hvað þið eruð að gera i
þeim efnum núna.
— Meginuppistaðan i þeim til-
raunum er.og hefur verið að gera
tilraunir með stofna af grasi og
ýmislegt þvi viðvikjandi. Enn
fremur fara hér fram miklar
áburðartilraunir.
— Þið eruð auðvitaö að ieita
harðgerðra grastegunda?
— Já. Þetta, sem ég sagði um
Miðvikudagur 15. nóvember 1972
Miðvikudagur 15. nóvember 1972
TÍMINN
grasstofnana, er einmitt i þvi
fólgið, aö við erum alltaf að leita
að — og finna — afbrigði, sem
þola okkar veðurfar betur en þær
tegundir, sem notaðar hafa verið
hér á landi á undanförnum árum
og áratugum. Og á ég þar viö
grasstofna af útlendum uppruna.
— Finnst ykkur þið hafa orðið
varir viö áberandi mun grasteg-
unda, hvað þetta snertir?
— Já, ekki er þvi að neita. Það
má til dæmis nefna grasstofn,
sem komið hefur inn i ræktunina
hjá okkur nú á seinustu árum.
Þetta er Engmo vallarfoxgras frá
Norður-Noregi, og hefur það stað-
ið sig mjög vel. Svo erum við lika
með einn Islenzkan vallarfox-
grasstofn, svokallaöa Korpu, sem
virðist hafa álika þol og þetta
vallarfoxgras frá Norður-Noregi,
ef ekki enn betra. Það er ekki
neinn vafi á þvi, að þetta tvennt
hefur komið að mjög góðu gagni
hjá bændum á undanförnum ár-
um, þótt sums staðar á landinu
hafi veðurfarinu að sönnu tekizt
að ráða niðurlögum þessara
harðgerðu stofna. En það er nú
svo, að I versta árferði, sem hér
kemur, virðistenginn gróður geta
þrifizt almennilega, hvorki inn-
lendur né útlendur.
Tilraunastöðvum
dreift
— Hafa ekki orðið einhverjar
breytingar á starfseminni hér,
siðan þú komst hingað?
— Það er nú líklega of sterkt að
orði kveðið að segja, að það hafi
orðið verulegar breytingar. Hins
vegar hefur verið reynt að koma
þeirri skipulagsbreytingu á, að
dreifa tilraunastöðvunum út i
héruðin, enda hefur oft verið um
það talað, að ekki sé æskilegt, að
þær séu einkum á þeim stöðvum,
sem búa við hagstæðara veðurfar
en algengast er i sveitum lands-
ins. Þessa stefnu höfum við hér á
Sámsstöðum framkvæmt þannig,
að nú eru 23 tilraunastöðvar
dreifðar um svæðið frá Lóma-
gnúpi til Hellisheiðar, en 27 eru
hér heima. Þannig er nær
helmingur þessara fimmtiu til-
raunastöðva dreifður um sveitir
Suðurlands, en rúmur helmingur
er hér heima á staðnum.
— Eru verkefni þessara tii-
raunastöðva ekki lik?
— Jú. Þetta eru að mestu leyti
áburðartilraunir og beinast að
miklu leyti að þvi aö kanna kalk-
þörf jarðvegsins, en þau mál hafa
einmitt verið mjög til umræðu á
siðari árum og hafa verið uppi
raddir um að bera þyrfti kalk á
jörð. En það er sannast að segja,
að i okkar tilraunum hefur litill
árangur orðið af þvi að bera á
kalk. Það hefur komið i ljósjað
það er miklu fremur fosfór en
kalk, sem vantar.
Kal og klaki
Hafið þið getað rakið kalið
fræga til áburðarnotkunar?
— Ekki tel ég það — að minnsta
kosti ekki hér á Suðurlandi, og
ekki nema þá að litlu leyti. Þar
kemur miklu fremur til greina
meðferð á landinu, og svo má nú
auðvitað ekki gleyma aðal-
orsökinni, sjálfum kuldanum —
og reyndar umhleypingunum
lika.
— Sjálfsagt er nú jarðklakinn
ekki minnsta orsökin?
— Það er ekki nokkur vafi á þvi,
að sú skýring er rétt. Þvi þykkari
sem jarðklaki er, þeim mun
meira ber á kali.
— En getur ekki kaliö lika staf-
að af þvi, að gróðurinn er of veik-
byggður — þolir ekki kuldann?
— Sjálfsagt er það stundum
meðverkandi, en þrátt fyrir það
hafa sézt miklar gróðurskemmd-
ir i túnum, sem eingöngu voru
gerð af innlendum gróöri, vönum
islenzkri veðráttu. Og min per-
sónulega skoðun er sú,að þegar öll
skilyrði leggjast á eitt að mynda
kal, þá standast það ekki neinar
jurtir. En nú erum við aftur
komnir aö þvi, sem ég nefndi hér
áðan, þegar ég minntist á fjölhæf-
ari ræktun. Þegar illt er i ári, er
áreiðanlega mikið hægt að bjarga
sér með þvi að rækta i og með ein-
æran gróður, til dæmis hafra,
bygg, rygresi og jafnvel fleira.
En með þessari ræktun einærra
tegunda eru menn búnir að synda
fyrir afleiðingar vetrarklakans,
kalið. Ég held, að hér fari sem
oftar, að erfiðleikarnir kenni
mönnum hin réttu viöbrögö, og aö
þetta sé framtiðarlausn, sem
bændur almennt færi sér i nyt á
komandi árum.
Heyfengur —
heysala
— Nú ræktið þiö feiknamikið
hey hér á Sámsstöðum. Hafið þiö
nægan búpening til þess aö éta
þetta allt?
— Eins og er, má segja, að hér
sé ekki neinn búpeningur. En við
höfum nokkuð lengi stundað hey-
sölu, og siðan ég kom hingaö,hef-
ur verið full þörf fyrir allt okkar
hey. Við höfum selt hey til Norð-
urlands, Vesturlands og reyndar
víðar, meira að segja lika hér á
Suðurlandi. Nú hin siðari ár,
hefur sem betur fer ekki þurft svo
mjög hey úti um sveitir, og höfum
við þá aðallega selt heyið hesta-
mönnum i Reykjavik. Eins og
gefur að skilja, þá er okkur mikil
nauðsyn á að hafa markað fyrir
heyið, þvi að allar tilraunir eru
dýrar,og við erum eins og flestar
aðrar opinberar stofnanir að þvi
leyti, að við þykjumst ekki vera of
vel stæðir fjárhagslega.
— Hlýtur ekki sala á heyi alltaf
að vera mjög sveiflukennd?
— Ég held, að vel væri hægt að
koma á nokkuð stöðugri heysölu
til staða, sem hafa góð beitarskil-
yrði, en lélega aðstöðu til hey-
skapar. Þetta þurfa bændasam-
tökin að kanna og skipuleggja það
siðan, þegar niðurstöður liggja
fyrir.
— Veiztu,hvað heyskapurinn er
mikill hjá ykkur hér i meðalári?
— Nú er aldrei framar bundinn
baggi, eins og þú veizt, en ég veit
þó, að við höfum heyjað hér rétt
um tvö þúsund hesta, þegar
spretta hefur verið eðlileg.
— Og þá er kornið auðvitað ekki
talið með?
— Nei, nei. Þetta er eingöngu
hey. En á siðustu árum höfum við
verið með korn i um það bil fimm
hekturum, til þroskunar, — fyrir
utan tilraunareiti, þar sem verið
er að leita heppilegri afbrigða en
notuð hafa verið til þessa.
— En hvernig er með markað
fyrir kornið?
— Hann er alltaf nægur. Við
seljum fóðurblöndunarstöðvum
og reyndar lika einstökum bænd-
um, en til þess hefur nú ekki kom-
iö svo mjög.
Veðurathuganir
— Þegar ég ók hér heim að
bænum áðan, sá ég veðurathug-
unartæki. Leggur þú stund á þau
fræði jafnframt tilraunastarf-
seminni?
illlillllP
— Já. Við stundum talsvert
miklar veðurathuganir hér, þótt
okkar sé ekki getið I hinum dag-
legu veðurfregnum. Þetta eru all-
yfirgripsmiklar búveðurmæling-
ar, sem stefna að sjálfsögðu að
þvi að upplýsa, hver áhrif hinir
ýmsu þættir veöursins hafa á
gróður.
A siðasta vori hófust hér geisl-
unarmælingar. Það er að segja:
Við mælum þá hitaorku sólar,
sem á jörðina fellur. Við mælum
lika hitann á venjulegan hátt,
bæöi niður viö jörð, i þrjátiu
seritimetra hæð og i tveggja
metra hæð. Með þessu höfum við
komizt að þvi, að harla oft er frost
á jörð, þótt þess gæti ekki,er ofar
dregur. Þetta þekkja nú allir,
sem séö hafa hélu á jörð.
— Eru næturfrost tið hérna?
— Frost i fimm sentimetra hæð
frá jörð kemur I flestum mánuð-
um ársins, einhvern tíma i mán-
uðinum.
— Þegar skyndilega verður
léttskýjað loft eða heiörikt á
sumrin, kemur það oft fyrir, aö
frostið kemst i fimm stig við jörð,
þótt hitinn sé þrjár gráöur i
tveggja metrá hæð.
— Það var ekki neitt smáræði —
átta stiga munur.
— Rétt er það. En hér er þess að
gæta, að við höfum ekki aðstöðu
til þess að mæla, hve lengi þetta
hitastig varir á hvorum stað.
Mælirinn sýnir aðeins lægsta og
hæsta hita og stanzar þar. En það
er liklegt, að einungis sé um
skamma stund að ræða, þegar
hitastigið er svona lágt — eða
þannig hlýtur það stundum að
vera, annars yrðu áhrifin miklu
geigvænlegri.
— Hefur ekki fimm stiga frost
úrslitaáhrif á gróður eins og til
dæmis korn?
— Það fer allt eftir þvi i hvaða
hæð frostið er, og hvað kornið er
þá orðið hátt.
— Þegar korn hefur náö sinni
eðlilegu hæð, gerir frost, sem er i
fimm sentimetra hæð yfir jörð,
þvi ekki neitt. Sé aftur á móti
frostið i þrjátiu sentimetra hæð,
getur það gert korninu mikið illt,
og gerir það reyndar stundum.
En það er alveg sérstök ástæða til
þessaðtaka þaö fram, að viö, hér
á Sámsstöðum, mælum frostiö
aðeins á einum stað, en það er
ákaflega misjafnt eftir legu
lands, hve mikið það verður. Og
frost við jörð er mjög háð vindi.
Annars vil ég taka það skýrt
fram, að ég er ekki með þessu að
seilast inn á svið veðurfræðinga.
— Þú sagðir þarna áðan, að nú
væri nánast ekki neinn búpening-
ur hér á Sámsstöðum. Svo mun þó
ekki alltaf hafa verið?
— Nei, ekki nú alveg. Klemenz
rak hér eitthvert stærsta bú, sem
þá var á Islandi. A þaö einkum
við um árabilið frá þvi um 1930 til
1950. Hér var þá með stærstu kúa-
búum á landinu, en auk þess hafði
hann alltaf margt hesta. Mér er
sagt.að vinnuhestar hér á bænum
— þeir sem voru i stööugri notkun
— hafi jafnan veriö um og yfir
tuttugu. Þar að auki var Klemenz
með sauðfé og stundaði þaö vist
af engu minni natni en aöra þætti
búskaparins.
Framtiðarhorfur
— Við höfum nú, Kristinn, rætt
hér talsvert um fortiðina og nú-
timann reyndar lika. En ef til vill
væri ekki úr vegi aö reyna að
skyggnast ofurlitið inn i framtið-
ina?
— Já, þú segir þaö. Auðvitaö
veit maöur aidrei, hvað framtiðin
ber i skauti sinu, en þegar alls er
gætt, viröist ekki ástæða til ann-
ars en aö lita björtum augum
fram á veginn. Þó er ástæöulaust
að draga fjöður yfir það, aö fjár-
hagur hér er ekki nógu traustur,
og er það að visu ekki nýtt um
'opinberar stofnanir á tslandi.
Eins og er höfum við ekki efni á
þvi að efla starfsemina eins og
þyrfti, og má þó telja bráð-
nauðsynlegt, að hér séu að
minnsta kosti tveir menn starf-
andi að tilraunum. Með þvi myndi
nýtast miklu betur en nú er, sú
fjárfesting,sem þegar hefur veriö
lagt i hér á Sámsstöðum. Auk
þess byöi þetta upp á það, að viö
gætum tekið til meðferðar fleiri
verkefni en við gerum núna. t þvi
sambandi er mér efst i huga, að i
Gunnarsholti og á Stórólfsvelli
starfa núna tvær verksmiðjur,
sem framleiða köggla úr grasi og
öðrum jarðargróða. Það er tals-
verður þrýstingur frá stjórnend-
um þessara verksmiðja um að við
tökum upp sérstakar tilraunir,
sem komið gætu að notum i sam-
bandi við þessa framleiðslu.
Þetta tel ég vera svo sanngjarnar
kröfur, að sjálfsagt er aö reyna að
verða við þeim, aö svo miklu
leyti, sem nokkur tök eru á.
Þarna kemur til dæmis til greina,
aö við ræktum gróður, sem lengt
gæti vinnslutima þessara verk-
smiðja. Fleira er að sjálfsögðu
hægt að telja, þótt vafasamt sé
hvort maöur á að vera að þvi i
blaðaviðtali.
Enn fremur verður að geta
þess, að mjög væri æskilegt, ef
hægt væri aö framkvæma hér i
miklu rikara mæli en verið hefur
það gamla ætlunarverk, sem
segja má, að fylgt hafi staönum
frá upphafi. Þar á ég viö frærækt-
ina. Það kemur mjög til greina,
að bændur taki upp frærækt, til
dæmis á Skógasandi, sem llklega
er eitthvert ákjósanlegasta svæði
á öllu Islandi til fræræktar. En þá
væri lika mjög æskilegt, að við
gætum aöstoðað við þurrkun,
hreinsun og flokkun fræsins.
—■ Hvað vinnur margt fólk hér á
Sámsstööum núna?
— Hér háttar nú þannig til, að
starfsemin fer aö langmestu leyti
fram á sumrin. Þá vinna átta
manneskjur hér úti við, þegar
flest er, en að vetrinum eru hér
ekki nema einn til tveir menn.
Tilraunastjórinn
— Myndir þú ekki vilja, svona
undir lokin, segja okkur eitthvað
um sjálfan þig?
— Þaö veröur nú hvorki margt
né mikið. Ég fæddist að Þver-
spyrnu i Hrunamannahreppi I
Arnessýslu.og þar ólst ég upp til
fullorðins ára. Ég fór i búnaöar-
skólann á Hvanneyri og útskrif-
aðist þaðan sem búfræðikandidat
árið 1951 og var svo eftir það við
nám og vinnu i Noregi i eitt ár og
annaö i Sviþjóð. Siðan gerðist ég
héraðsráöunautur hjá Búnaðar-
sambandi Suðurlands á Selfossi
og starfaði þar i tæp fjórtán ár,
áður en ég kom hingað.
— Þú hefur þá öldungis ekki
verið ókunnugur á Suðurlandi,
þegar þú komst hingað?
— Nei, það er alveg rétt. Og ef
ég á að telja mér eitthvaö til
gildis, þá eru það árin, sem ég
starfaði sem ráðunautur. Fyrst
og fremst opnaði það augu min
fyrir mörgum þeim verkefnum,
sem bændur eiga yið að glima en
auk þess er það alveg ómetanlegt,
að hafa náö að kynnast svo mörg-
um bændum. Það er varla hægt
að hugsa sér neitt, sem greiðir
eins götu manns I þessu starfi,
sem ég gegni nú, eins og að hafa
bundið persónuleg kynni við
marga menn. Þaö kom ekki
hvað sizt i ljós þegar maður hefur
verið að setja niður tilrauna-
stöðvar I ýmsum áttum.
— En nú er ekki nóg að safna
vitneskju, ef enginn veit um hana,
nema sá,sem hana fann. Hvernig
komið þið ykkar reynslu út til
bændanna?
— Eftir að ég kom hingað, hef
ég leitazt við að hafa samband við
Búnaöarsamband Suðurlands. Ég
hef komiö á fundi Búnaöarsam-
bandsins og sagt frá starfseminni
hér, en auk þess hef ég boðaö
ráðunautana, þá, sem fást viö
jarðrækt, á fundi hingað og kynnt
þeim það, sem við erum að gera,
og jafnframt leitað eftir þvi, hvaö
þeir vilji,að við gerum fyrir þá.
Auk þess gefum við árlega út
yfirlit um þær tilraunir, sem hér
eru gerðar, og þeirri skýrslu er
lika dreift. Enn má svo nefna þaö,
að við hittumst alltaf á hverju ári,
allir tilraunastjórarnir á landinu
og starfsmenn rannsóknarstofn-
unarinnar i Keldnaholti, þar sem
við miðlum hver öðrum af þekk-
ingu og reynslu.
„Fögur er Hliðin”
— Ég mætti þá kannski að lok-
um spyrja þig þeirrar persónu-
legu spurningar, sem áður var að
vikið, hvort þú kunnir ekki vel við
þig hér, á þessu fræga höfuðbóli?
— Vist kann ég vel við mig hér,
enda bæði umhverfið og staðurinn
sjálfur hið ákjósanlegasta. En
það er nú reyndar viðast hvar
. fagurt á okkar ágæta landi.
— 0 —
Að svo mæltu kveðjum við
Sámsstaði. Það heföi sjálfsagt
verið kallað forlög á dögum
þeirra Gunnars á Hliðarenda og
Njáls á Bergþórshvoli, að sú
sveit, þar sem getiö er um korn-
yrkju á hvað eftirminnilegastan
hátt i islenzkum bókmenntum, —
að einmitt hún skyldi verða til
þess að hefja kornrækt aftur til
vegs og virðingar i hugum lands-
manna — öldum siðar.
— VS
Kristinn Jónsson, tilraunastjóri á Sámsstöðum.