Tíminn - 30.11.1972, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 30. nóvember 1972
TÍMINN
7
hljóti að eiga við um aðra þorsk-
stofna i N.-Atlantshafi.
Eðlileg notkun orðsins
„fullnýttur” i þessu sambandi
merkir, að tekið sé úr stofninum
hámark þess, sem stofninn gefur
af sér, án þess að stofninum sé
stefnt i hættu. 1 umræðum um
hagnýtingu þorskstofnsins virðist
eðlilegt að ganga út frá, að um
veruleja minnkun sóknar er
lendra veiðiskipa verði að ræða
vegna útfærslu landhelginnar i 50
sjómilur.
Tillögur starfsmanna Hafrann
sóknastofnunarinnar um að allar
veiðar aðrar en með linu og
handfærum, verði háðar leyfum,
falla útvegsmönnum ekki i geð,
þvi nægileg er nú skriffinnskan
fyrir, þótt þessu verði ekki bætt
við. Starfsmennirnir telja, að
með leyfafyrirkomulagi sé hægt
að auka aðhald að veiðunum, með
þvi að svipta fiskiskip leyfi, ef það
brýtur settar reglur. Misskilning-
ur þeirra byggist á þvi, að það eru
þeir sem stjórna skipinu, sem
reglurnar brjóta, en ekki skipið
sjálft. Hvað á að gera við skip,
sem svipt hefur verið leyfi? I
islenzkri löggjöf er gert ráð fyrir,
að skipstjórnarmenn sæti ábyrgð
fyrir brot á settum reglum og um
slik mál sé fjallað af dómstólum.
Með tillögu sinni leggja starfs-
menn Hafrannsóknastofnunar-
innar til að dómsvaldið sé flutt
inn i viðkomandi ráðuneyti.
Fleira er athugunarvert i um-
ræddum tillögum, og vil ég þar
sérstaklega nefna tillögu um, að
bátum, sem veiðar stunda með
netum, skuli skylt að koma ávallt
með veiðarfæri að landi. Tillaga
þessi, ef til framkvæmda kæmi,
myndi draga svo stórlega úr afla-
möguleikum þessara skipa, að
enginn möguleiki væri til útgerð-
ar þeirra, en þau hafa aflað um
60% af vetrarvertiðaraflanum.
Þetta myndi einnig auka stórlega
vinnuálag á sjómenn og valda þvi
að mjög fáir sjómenn fengjust til
að vinna við þessi störf. Siðast en
ekki sizt myndi það fyrirkomulag
stórauka slysahættu, ef skip ættu
að flytja öll veiðarfæri að landi i
hverri veiðiferð. Tillögur eins og
þær, sem hér hefur verið lýst, eru
svo fjarri öllum raunveruleika,
að menn undrast það sambands-
leysi, sem virðist vera milli
starfsmanna Hafrannsókna-
stofnunarinnar og þeirra aðila,
sem að sjávarútvegi starfa.
Á undanförnum árum hafa út-
vegsmenn og samtök þeirra
margoft gert tillögur um aukið
eftirlit, til að koma i veg fyrir
seiða- og ungfiskadráp i einstöku
veiðarfæri, eins og t.d. humar- og
rækjuvörpur, en litlar undirtektir
fengið. Einnig hafa þeir lagt til
að friðuð verði ákveðin
hrygningarsvæði fyrir öllum
veiðarfærum á hrygningartiman-
um. Þær tillögur hafa engar
undirtektir fengið hjá starfs-
mönnum Hafrannsókna-
stofnunarinnar og þeim jafnvel
verið sýnd andstaða, eins og frið-
un innanverðs Breiðafjarðar fyr
ir þoskanetum.
Veruleg endurnýjun fer nú
fram á fiskskipastólnum og ber
þar hæst endurnýjum togaraflot-
ans, eins óg ég hefi áður vikið að.
Fyrsti skuttogarinn, sem smiðað-
ur er fyrir okkur Islendinga, kom
til landsins i siðasta mánuði og er
farinn til veiða. t smiðum eru 6
togarar, sem eru um 1.000 rúm-
lestir að stærð, 6 togarar um 800
rúm. Alls eru þetta 37 skip, sem
ætla má að verði um 22 þúsund
rúml. A árinu hafa verið keypt til
landsins 7 notuð fiskiskip og er
eitt af þeim 800 lesta skuttogari
og tveir aðrir 400 og 460 rúmlest-
ir. Alls hafa 59 ný þiljuð fiskiskip
verið skráð á árinu, og skiptast
þau þannig eftir stærð:
Undirlðrúm. 32skip
16-50 rúml 14skip
51-100 rúml. 2skip
100-160 rúml. Uskip
Innanlands eru 48 þiljuð fiski-
skip i smiðum og skiptast þau
þannig eftir stærð:
Undirl5rúml. 15skip
16-50 rúml. 20skip
51-100 rúml. 5skip
100-160 rúml. 8skip
Auk þess eru tveir 400-500 rúml.
togarar i smiðum innanlands, en
þeir voru taldir með þeim 24
minni togurum, sem ég gat um
fyrr.
Alls hafa 10 þiljuð fiskiskip ver-
ið strikuð út af skipaskrá, það
Frá aðalfundi LÍO. Kristján Ragnarsson, framkvæmdastjóri samtakanna, i ræðustóli. Timamynd
Gunnar.
sem af er árinu og voru þau 642
rúml. að stærð.
Af þessari upptalningu er ljóst,
að endurnýjun fiskiskipaflotans
er nú meiri en nokkru sinni fyrr,
nema ef til vill á nýsköpunarár-
unum fyrir 1950. Ég tel vafasama
þá miklu fjölgun litilla báta, sem
nú á sér stað, eins og sést á þvi,
smiðum eru 81 bátur, sem er
minni en 50 rúml. Flestum þess-
ara báta er ekki haldið til veiða
nema takmarkaðan hluta úr ári
og það fjármagn, sem i þá er lagt,
skilar ekki þjóðarbúinu nema
hluta af þvi, sem hin stærri skip
gera. Þessir bátar veita heldur
ekki sjómönnum það öryggi, sem
ætlazt verður til, og þeir draga að
sér mannafla, sem afkastar að
meðaltali mun minna, en sjó-
menn á hinum stærri skipum.
Mjög alvarlega horfir um af-
komu Vátryggingasjóðs 'fiski-
skipa, en hann greiðir að veru-
legu leyti vátryggingariðgjöld
fiskiskipanna. Fjár til hans er afl-
að með útflutningsgjaldi og fær
sjóðurinn 82% af þvi fé, sem út-
flutningsgjöldin gefa. Frá þvi
sjóðurinn var stofnaður á árinu
1960 hefur hann ávallt verið
nokkrum mánuðum á eftir með
greiðslu iðgjaldanna vegna fjár-
skorts. Afkomu sjóðsins er nú
þannig háttað, að um 54 milljón
króna halli varð á sjóðnum á
árinu 1971 og horfur eru á, að halli
þessa árs verði 96 milljónir
króna, eða samtals á tveimur
árum 150 milljónir króna.
Tekjur sjóðsins á þessu ári eru
áætlaðar um 334 milljónir, en út-
gjöld um 430 milljónir. Hefur
þessi fjárskortur leitt til þess, að
bilið milli gjaldfallinna iðgjalda
og greiðslu sjóðsins lengist og er
nú um 10 mánuðum á eftir, þrátt
fyriraðfullnotuð erum 60milljón
króna yfirdráttarheimild. Má af
þessu ljóst vera, að auka verður
verulega tekjur sjóðsins þvi ekki
leyfir rekstrargrundvöllur fiski-
skipaflotans, að á hann verði lögð
ný útgjöld. 1 stað þess að auka
tekjur sjóðsins hafa tekjur hans
veriðskertar tvivegis á þessu ári.
A ég þar við ákvörðun um, að út-
flutningsgjöld af niðurlögðum
sjávarafurðum og söltuðum
grásleppuhrognum skuli renna til
Sölustofnunar lagmetisiðnaðar-
ins og ákvörðun um að innheimta
ekki útflutningsgjöld af karía-
flökum á timabilinu frá 1. júni til
30. september á þessu ári. Skerð-
ing þessi nemur um 15 milljónum
króna. Ég tel, að þessi fundur
verði að krefjast þess, að fá
ákveðið svar við þvi á hvern hátt
þessi vandi verður leystur fyrir
næsta ár svo og hvernig halla
þessa og siðasta árs verði mætt.
Hinn 1. október i haust tóku
gildi lög, sem samþykkt höfðu
verið á Alþingi i vor, og hlutlæga
ábyrgð útgerðamanna á mönn-
um, sem starfa i þeirra þágu.
Með þessari breytingu verður
nánast um takmarkalausa skaða-
bótaábyrgð með ótakmarkaðri
greiðsluskyldu fyrir útgerðar-
menn að ræða vegna lifs- eða
likamstjóns skipverja eða ann-
arra, er starfa i þeirra þágu.
Það er óþekkt að leggja slika
ábyrgð á vinnuveitendur og for-
dæmi fyrir þessari lagasetningu
mun hvergi vera finnanlegt hjá
öðrum þjóðum, enda nefndi
prófessor við Háskóla Islands
grein, sem hann ritaði um þetta
mál „Bylting i bótarétti”. Það er
torskilið venjulegu fólki, hvernig
það megi vera, að Alþingi
samþykki með samhljóða at-
kvæðum lög um þetta efni, án
nokkurrar undangenginnar at-
hugunar um áhrif og framkvæmd
þeirra, þegar fyrir liggja ákveðin
mótmæli þeirra, sem við þau eiga
að búa.
Með þvi að leggja hlutlæga
ábyrgð á útgerðarmenn á lifs- og
likamstjón skipverja, er sjómönn
um stórlega mismunað eftir þvi
hvort þeir eru eigendur að skipi
eða ekki. Faristskip i óveðri, sem
skipstjóri á skipinu er eigandi að,
ber ekkja hans, ef hann er kvænt-
ur maður, skaðabótaábyrgð, þar
sem hún er sameigandi bátsins og
þar með útgerðaraðili. Yrði hún
væntanlega að greiða milljónir
króna i skaðabætur vegna dauða
manns sins, þar sem hún er út-
gerðarmaður bátsins og ber
ábyrgð á dauða hans.
Þessi ólög verður að afnema,
þvi engar tryggingar er hægt að
viðhafa til að tryggja fyrir sliku
ranglæti. Stjórn Llú féllst á að
draga til baka viðvörun, sem i
sjálfu sér er i fullu gildi, meðan
þessi ólög gilda um að menn haldi
skipum til veiða, meðan kannað
er hvort hægt sé að hækka bætur
til sjómanna i slysatilfellum.
Meðan sú athugun fer fram,
hafa útvegsmenn keypt slysa-
tryggingu, sem minnkar ábyrgð
þeirra, ef slys ber að höndum.
Þessi bráðabirgðatrygging
kostar að meðaltali á mánuði um
6.7 milljónir króna fyrir fiski-
skipaflotanna eða um 80 milljónir
á ársgrundvelli. Rikisstjornin
lofaði þvi að tillögur til lausnar
þessu vandamáli kæmu fram i
haust og þær lögfestar fyrir
áramót, en ekki er enn fram
komið hverjar þær tillögur eru,
Framhald á bls. 19