Tíminn - 26.01.1973, Qupperneq 11

10
TÍMINN
Föstudagur 26. janúar 1973
Föstudagur 26. janúar 1973
Heimsókn íslendinga til Sovétríkjanna
er ekki nema eins og dropi,
sem fellur á stein, en —
„DROPINN
HOLAR
STEININN
P
I
|
£

I
x

*
Nú fyrir skömmu var
íslenzk þingmannanefnd á
ferð í Sovétrikjunum. Þeir
sem þátttóku í ferðalaginu
voru Steinþór Gestsson,
Bragi Sigurjónsson, Garðar
Sigurðsson, Benóný
Arnórsson og Eysteinn
Jónsson, forseti Sameinaðs
Alþingis, sem var formaður
nefndarinnar.
Okkur þótti tilhlýðilegt,
að fá Eystein til að segja
okkur frá því helzta, sem
fyrir þá hefði borið í ferð-
inni, og í þvi skyni átti tíð-
indamaður blaðsins eftir-
farandi viðtal við hann.
— A hvers vegum var þessi ferö
farin og eru slikar feröir tiöar?
— Þetta var þriöja ferð is-
lenzkra þingmanna til Æösta ráös
Sovétrikjanna i boöi þess. Þing-
menn frá Æösta ráöinu hafa kom-
ið hér tvisvaij en viö höfum boðiö
þeim aökoma f þriöja sinn hingaö
I júlímánuöi næstkomandi.
— Hve langan tima tók feröa-
lagiö?
— Viö vorum 8 daga i Sovétrikj-
unum, 3 daga alls í Moskvu i
tvennu lagi, 2 daga i Riga I Lett-
landi og þrjá daga í Leningrad, en
á næturnar feröuöumst viö i
svefnvögnum i járnbrautar-
lestum til þess að spara tima.
— Hvernig voru svo viötökurn-
ar?
— Okkur var tekiö svo sem bezt
má veröa, en forystu fyrir mót-
tökunum haföi frú Nasreddinova,
sem er forseti þjóöernisdeildar
Æösta ráösins, en var áöur forseti
Æösta ráösins I Usbekishtan.
Þá var okkur mest til ieiö-
beiningar á ferðalögunum og
yfirleitt á meöan á dvölinni stóö,
Zitmanis, þingmaöur frá Riga, en
hann er m.a. starfandi i utanrik-
isnefnd Æösta ráösins. Margir
fle.iri greidíiu götu okkar.
Altalandi á islenzku.
— Þá þykir mér og rétt og
skemmtilegt aö geta þess, aö þaö
geröi þessa ferö miklu árangurs-
rikari, en heföi getaö oröiö fyrir
okkur, aö viö höföum afbragös
túlk, rússneskan mann, sem
heitir Kommisarov, og hefur lært
máliö svo vel, að hann kann eins
Eysteinn Jónsson.
vel með þaö aö fara og við. Hann
hefur veriö nokkur ár i sendiráöi
Sovétmanna hér á landi og hefur
greinilega lagt sig mjög fram um
aö læra málið.
Loks vil ég geta þess^aö sendi-
ráð okkar i Moskvu meö am-
bassadorinn Odd Guðjónsson i
broddi fylkingar veitti okkur afar
mikils verða aöstoð i sambandi
viö feröina og dvölina.
Viö kunnum öllum þeim, sem
greiddu götu okkar i ferðinni,
beztu þakkir fyrir sina fyrirhöfn
og þaö ómak, sem þeir lögöu á sig
til aö gera okkur dvölina sem
þýðingarmesta og eftirminnileg-
asta.
Kynningarfundir i óper-
unni jafnt sem i skipa-
smiðastöðinni.
— Hvaö var þaö svo helzt, sem
þiö kynntuð ykkur þarna?
— Viö heimsóttum fjöldamarg-
ar stofnanir, en Sovétmenn hafa
þann hátt á, þegar slikar nefndir
heimsækja þessar stofnanir aö
halda i upphafi heimsóknarinnar
eins konar fund, þar sem forráöa-
menn stofnunarinnar setjast
niöur og gera grein fyrir hlut-
verki hennar og hvaö hún hefur
meö höndum. Siðan bjóöa þeir
gestunum aö spyrja og leiða þau
atriöi i tal, sem þeir vilja ræöa.
Þetta er aö minu viti mjög góöur
siöur, og á skömmum tima má oft
fá fram mikinn fróöleik. Það er
— segir Eysteinn Jónsson,
um för íslenzkra þingmanna
til Sovétríkjanna
einnig eftirtektar vert, að þessa
aöferö nota þeir einnig,þó að boð-
iö sé að kvöldi t.d. I óperu eða á
ballett., þá er að visu aðeins hléið
notað i þessu skyni. Gestirnir þá
settir á eins konar fund með for-
ráöamönnum til að fá hliöstæðar
upplýsingar um þessar stofnanir
eins og aörar.
— Hverjir önnuðust mót-
tökurnar á þeim stöðum, sem þið
heimsóttuð?
— t Riga sá Æðsta ráðið i Lett-
landi um móttökur, en i Lenin-
grad voru þær á vegum borgar-
stjórnarinnar. í Moskvu vorum
við aö sjálfsögðu á vegum Æðsta
ráösins. utan hvaö við heimsótt-
um borgarstjórann og var þar
haldinn fundur i þeim stil, sem ég
minntist á áðan.
Enn fremur var haföu fundur
með þessu sniði á vegum Æðsta
ráösins I Moskvu. Var sá
fundur haldinn i Kreml, og voru
þar kallaðir til menn frá fasta-
nefndum Æösta ráðsins og úr
ýmsum ráöuneytum. Var þetta
miöaö við, aö þar gæti borizt i tal,
það sem þeir eða gestirnir
heföu áhuga fyrir aö ræöa.
Eins og ég minntist á, komum
viö i fjölmargar stofnanir i þess-
um borgum.sem við heimsóttum,
og væri of langt mál aö telja það
allt saman upp, en sérstök ástæöa
er til aö geta þess, aö i Riga heim-
sóttum viö ýmis fyrirt. viö sjó
inn, eöa I kring um höfnina, þar
komum viö um borö i stórt flutn-
ingaskip, sem hefur þaö hlutverk
aö flytja unnar sjávarafuröir frá
verksmiðjutogurum eöa verk-
smiöjuskipum öörum og koma
þeim á markaö.
Enn fremur heimsóttum viö
þar samvinnubú fiskimanna, sem
hefur mikla útgerö á sinum veg-
um meöal annars nokkra úthafs-
togara og svo einnig smærri
fleytur.
Meö okkur þann dag var
formaöur sjávarútvegsstjórnar
vestursvæöisins, eins og þeir
munu kalla þaö, og geröi hann
okkur glögga grein fyrir fisk-
veiöum i lettneska lýöveldinu.
Ætla ekki að veiða innan
islenzkrar fiskveiðilög-
sögu-
— t þeim umræöum.sem viö
áttum viö hann, kom skýrt fram,
aö þeir ætla sér ekki aö láta sina
togara fiska innan viö 50 sjómilna
mörkin hjá okkur, fremur en þeir
hafa gert. Viö létum þaö aö sjálf-
sögöu I ljós , aö viö metum mikils,
aö þeir hafa ekki veitt innan viö
mörkin.
Þá sáum viö og i Lettlandi yfir-
litssýningu, sem þar stóö um
þessar mundir um framleiöslu
Samtalsfundur á vegum Æösta ráösins í Lettlandi.
landsins, og þótti okkur sérlega
eftirtektarvert, hve fjölbreytt
framleiðsla lettneska lýðveldisins
er, og hversu langt þeir eru
komnir i allri tækni.
Fer að verða skammt i
góðar árferðisspár?
1 Leningrad heimsóttum við
einnig ýmsar stofnanir og hittum
aö máli forráðamenn borgarinn-
ar ásamt þingmönnum. M.a.
heimsóttum við þar stóra skipa-
smiðastöö.
Eftirtektarverðast fannst mér
að koma i rannsóknastöð þeirra,
sem er i Leningrad og hefur með
höndum stjórn á öllum rannsókn-
um á Norðurskautssvæðinu, og
reyndar heimskautasvæöunum
báðum.
Forstööumaður rannsóknanna
geröi okkur grein fyrir helztu
viöfangsefnum, og fannst okkur
mikiö til um það,sem við heyröum
og sáum. Manni finnst eftir aö
hafa kynnzt þvi, sem þarna er aö
gerast, aö kannski sé ekki eins
langt i þaö og viö höfum hingað
til haldiö aö hægt verði aö gera
ýmiss konar árferðisspár,
sem væru þá byggðar á athugun-
um eins og isamyndun og sjávar-
hita á norðurslóðum.
Það kom I ljós, að æði mikil
samvinna er um þessi mál þjóða i
milli, og væri æskilegt/ að við
Islendingar gætumfylgzt sem
bezt með I þessu öllu^ og verið sem
allra mest þátttakendur.
— 1 Leningrad gera þeir gjarn-
an gestum sinum itarlega grein
fyrir þvi,sem geröist þar á striðs-
árunum siðustu, en borgin var þá
umsetin i 900 daga, og byggðist
ósigur Þjóðverja i Sovétlýðveld-
unum að talsverðu leyti á þvi að
þeir fengu aldrei unniö Lenin-
grad. I borginni er lika margt að
sjá, sem tengt er minningunum
um þessa hetjulegu vörn.
Fiska ekki innan 50
milna markanna.
Eins og fram kom áður, hittum
við i förinni allmarga þingmenn,
ráöamenn borga, ráðherra og
fólk úr ráöuneytum, og reyndum
við að nota tækifærið til að minn-
ast á ýmsa málaflokka, sem við
íslendingar höfum áhuga fyrir i
samskiptum við Sovétrikin.
Fyrst má þar nefna lands-
helgismáliö, sem I okkar huga
var að sjálfsögðu efst, þá má og
nefna viðskiptamál, menningar-
mál og ýmsa þætti utanrikismála,
sem bárust i tal.
Af þessu finnst mér það helzt
að segja, að það kom greinilega
fram hjá forráöamönnum sjávar-
útvegsins, að Sovétmenn ætla
ekki að láta skip sin fiska fyrir
innan 50 milna landhelgismörkin.
Stefna þeirra er samt sem áður
sú, að fiskveiðilandhelgi skuli
vera 12 milur meö sérstökum
réttindum fyrir strandriki, sem
verði ákveðin með alþjóðasam-
komulagi.
Aukin samskipti —
minni tortryggni.
— Nú hefur oft verið deilt um
gildi slikra heimsókna sem þess-
arar, og margir sjá alls engan til-
gang i þeim fólginn. Hvert er þitt
álit á þeim málum?
— Ég tel/að heimsóknir af þessu
tagi hafi tvimælalaust æöi mikla
þýöingu, sérstaklega þegar þess
er gætt, að heimurinn stjórnast
nú að verulegu leyti af ótta.
Þegar þannig er ástatt, er það
sjálfsagt helzt lækningin að reyna
að auka samskipti þjóðanna sem
allra mest, og þá i þvi sambandi
einstaklinganna, bæði þingmanna
og annarra. En það má auövitað
segja, að heimsókn Islendinga til
Sovétrikjanna sé' þá ekk’i nema
eins og dropi, sem fellur á stein,
ef litið er á það i viðara samhengi,
en við eigum nú lika það orðatil-
tæki, að dropinn holi steininn, og
þess vegna held ég(að það sé rétt
að ýta allsstaðar sem mest undir
samskipti af þessari gerð og i
þeirri von/að meö þvi minnki tor-
tryggnin i heiminum og skapist
smáttog smátt sá jarðvegur, sem
þarf til að leysa málin skynsam-
lega og koma á friöi.
Erl.
ifT
■
islenzka þingmannanefndin viö höfnina í Riga
TÍMINN
11
Paul Storr:
SÍÐASTI GULL-
SMIÐURINN
Löng saga brezka rikisráðsins
hefur látiö eftir sig marga og
margbreytilega silfurmuni og eru
flestir hinna fegurstu og verö-
mætustu eftir Paul Storr. Hann
var til langs tima stjórnandi
smiöaverkstæöa, sem önnuðust
smiöi muna úr eðalmálmum i
hrönnum, en samt er hvert smá-
stykki, sem ber merki hans, i
hæsta gæðaflokki og gert af
mikilli fagkunnáttu.
Drjúgum skildingi rikistekna
var variö til eflingar húsagerðar-
listar og hvers konar skreytinga á
byggingum, jafnt innan dyra sem
utan. I þvi sambandi má t.d.
minnast ljósahjálma, sem Storr
gerði og voru rösklega fjögurra
feta háir. Þeir kostuðu I fram-
leiðslu á fimmta þúsund
sterlingspund hver.
Bretland fagnaði sigrum sinum
i hernaöi bæði á sjó og á landi, likt
og borg, sem fagnar sigri heima-
liðsins I úrslitum bikarkeppn-
innar, og silfrinu var óspart variö
til að heiðra þá, sem hlut áttu að
máli. Borgarastéttirnar voru
þessu glaöar sökum hækkunar á
vöxtum, silfrið varð stööugt
ódýrara, þvi að framboð þess á
markaðinum óx mjög á þessum
árum i upphafi 19. aldar.
Möguleikana til þessarar
listiðkunar sinnar fékk Storr
vegna undantalinna orsaka og frá
12 ára sambandi sinu við eitt
aðalsilfursmiðafyrirtæki þeirra
tima, sem Philip Rundell og John
Bridge ráku. Hann vann einkum i
nýklassiskum stil, en einnig i
gotneskum og i rokókó. Þá
tileinkaði hann sér og þau
egypzku listeinkenni, sem bárust
til Bretlands og nutu þar mikilla
vinsælda eftir sigur Nelsons á Nil.
Sumar þeirra hugmynda og til-
lagna um gerö þessara dýru list-
muna,sem Storr var falið að gera,
voru komnar frá listamönnum,
sem alls ekki skildu eöli góð-
málmanna, t.d. arkitektum,
málurum eöa myndhöggvurum.
Storr varð þvi að yfirfæra hug-
myndir þeirra til aö geta notazt
viö eitthvaö þaðan, ef hann á
annað borö geröi slikt. Sigur hans
liggur einkum I einföldum, stil-
hreinum.stærri munum.
Er hertoginn af Wellington varð
sendiherra i Paris 1814,
þarfnaöist hann sæmilegs borð
búnaöar til notkunar viö hátíöleg
tækifæri, og Storr smiöaöi 102 pör
til þeirra nota. 1 konunglega
safninu eru þúsundir muna eftir
hann, allt frá stórfenglegum
fötum og bökkum, bikurum og
vösum og niður i örsmáar
skeiðar. Dýrasti munurinn var aö
sjálfsögöu i eigu konungs, þaö var
vinkælir, metinn á 8.500 sterlings-
pund.
Wellington fékk frá undirfor-
ingjum sinum i hernum borð-
skreytingu úr silfri, sem var tæp-
lega metershá, og gat þar aö lita
vængjaðar valkyrjur, ásamt
ljónum og pálma skreytingum i
minningu Egyptalands.
Framhald á bls. 19
Kaffikanna, smiðuð úr silfri áriö 1829 af Paul Storr. Hún er 26 sm á
hæð og stendur á glóöarkeri. Kanna þessi var seld I London I fyrra
fyrir 860 pund, eöa tæplega 200.000 Isl. króna. Svipuö smiö eftir ein-
hvern annan heföi fariö á helmingi lægra veröi.
Tímaritið Frímerki, 3. tölublað 1972.
Útgefandi, Frímerkjamiðstöðin.
Ritið hefst á leiöara eftir rit-
stjórann Finn Kolbeinsson og
getur hann þess þar m.a.,aö
um 1 milljón umslaga hafi
verið stimpluð á skákeinvig-
inu i sumar. Er fróölegt að fá
um þetta upplýsingar, þar
sem aldrei hefir áöur átt sér
stað önnur eins stimplun i is-
lenzkri póstsögu. Má áætla,aö
rúmlega helmingur upplags
skákfrimerkjanna hafi verið
notaður til sérstimplunar, sem
aldrei varð póstflutt.og getur
það póststjórninni rúmar 15
rnilljónir i tekjur fyrir aö hafa
pósthús á staðnum, mest voru
þetta innlendir safnarar, og
sést þvi hver er þeirra skerfur
i tekjum ársins hjá póstinum.
Auk þessa eru i blaðinu:
Pósthornsfrimerkin norsku
100 ára. Hópferð frá Sviþjóö og
öðrum löndum til tslands 1973.
Belgica-72. Ný islenzk
frimerki. Aðsend grein frá
Helga Gunnlaugssyni,þar sem
hann kemur með athyglis-
verða tillögu um gerö 1100 ára
afmælismerkjanna. Dagur
frimerkisins. Afmerkingar
listi fyrir safnara. Fyrstu is-
lenzku flugin, póstflug og sér-
flug. Frimerkjamarkaöurinn
og fréttatilkynning frá Póst-
og simamálastjórn um sýn-
inguna 1973.
1 leiðara getur ritstjóri þess,
að mikil eftirspurn sé eftir
stimpluðum umslögum frá
skákkeppninni og þó sérstak-
lega fyrstu dögunum og séu
þess jafnvel dæmi.aö þau selj-
ist fyrir allt að 300 krónur. Sið-
an segir hann:
„Hvaða áhrif þetta hefir á
frimerkjasöfnun i framtiðinni,
er ekki gott að gera sér grein
fyrir nú, en þó er augljóst, aö
áhugi fyrir frimerkjasöfnun er
mjög mikill, og margir, sem
hófu feril sinn sem frimerkja-
safnarar á þessu sumri með
skákumslögunum, hafa snúiö
sér að öðrum hliöum fri-
merkjasöfnunar.”
Helgi Gunnlaugsson segir i
sinni grein:
„Hinn 11. mai 1974 verða 100
ár liðin frá fæöingu Einars
Jónssonar myndhöggvara.
Efalaust verður hans minnzt
með útgáfu frimerkis og
kemur þá vart til greina annaö
en málverk af honum eftir
Johannes Nielsen, auðvitað i
réttum litum.”
Þarna er á ferðinni athyglis-
verð tillaga, auk þess sem
Helgi nefnir nokkur listaverka
hans, er vel væru fallin á fri-
merki.
Ritið er hiö vandaöasta, sem
endra nær.
SigurðurH. Þorsteinsson.