Tíminn - 20.03.1973, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 20. marz. 1973
l'ÍMINN
9
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsbiaðs Timans).
Augiýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur I Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur í Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Aðrar skrifstofur: sími 18300. Askriftagjald 300 kr.
á mánuði innan lands, I Iausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
-
Lærum af reynslunni '58
Þegar rikisstjórnin kom til valda setti hún
sér það takmark að auka kaupmátt launa
verkafólks um 20% á tveimur árum.
Samningarnir, sem gerðir voru i desember
1971 og komust á án verkfallsbaráttu og fyrir
atbeina rikisstjórnarinnar, voru byggðir á
þessu stefnumarki. Til grundvallar lá ákveðin
þjóðhagsspá sérfræðinga um aukningu þjóðar-
tekna á árinu 1972.
Þvi miður urðu þjóðartekjur nokkru minni á
árinu 1972 en spáð hafði verið.
Til að ná settu marki og hamla eftir mætti
gegn verðbólguþróun fylgdi rikisstjórnin mjög
harðri stefnu i verðlagsmálum. Er ekki hægt
að neita þvi, að þessi harkalega stefna i verð-
lagsmálum hefur valdið ýmsum fyrirtækj-
um, sem ekki hafa fengið að hækka verð á
framleiðslu sinni, til samræmis við hækkaðan
tilkostnað við framleiðsluna, verulegum erfið-
leikum og ógerlegt að neita þeim endalaust um
nokkrar tilslakanir, ef halda á fyrirtækjunum i
fullum gangi en það er annað mikilvægt stefnu-
mark rikisstjórnarinnar, að atvinnufyrirtækin
séu rekin með fullum krafti.
Skv. útreikningum Vinnuveitendasambands
Islands hefur timakaup hækkað um 53% siðan
þessir samningar voru gerðir. Fram til 1. feb.
sl. hafði framfærsluvisitalan á sama tima að-
eins hækkað um rúm 17%, þannig að það hafði
tekizt enn betur en stefnumarkið um 20% kaup-
máttaraukningu verkafólks hafði gert ráð fyrir
og á skemmri tima en ætlað var.
Það var samdóma álit allra fulltrúa á siðasta
Alþýðusambandsþingi, að kjarasamningar
þeir, sem rikisstjórnin beitti sér fyrir i des.
1971 væru ,,óefað hinir mestu kjarabótasamn-
ingar i sögu islenzkra verkalýðssamtaka”.
Þegar náttúruhamfarirnar hófust i Vest-
mannaeyjum varð hins vegar ljóst, að kaup-
hækkanirnar ásamt visitöluuppbótunum, sem
koma skyldu til greiðslu 1. marz,yrðu ekki
raunhæfar kjarabætur, heldur aðeins verð-
bólgukauphækkanir, sem myndu brenna upp i
verðlagshækkunum. Er ætlað að verðlags-
hækkanir, sem leiða af kauphækkununum 1.
marz verði ekki undir 10%.
En þessar verðlagshækkanir munu aftur
leiða af sér kauphækkanir og verðbólguskrúf-
an er komin á fulla ferð og þar með er verið að
efna i nýja kollsteypu i efnahagsmálum, sem
mun bitna harðast á launþegum, þegar þar að
kemur. Björn Jónsson, forseti ASÍ, orðaði þetta
svo á fundi hjá Alþýðuflokknum, að visitölu-
hækkanirnar yrðu fyrirsjáanlega svo miklar,
að ekkert nema „kraftaverk” gæti komið i veg
fyrir nýja og alvarlega kollsteypu i efnahags-
málum og þess vegna yrði ekki um neinar
kauphækkanir að ræða i næstu samningum.
Þetta „kraftaverk” getur verkalýðshreyf-
ingin unnið með þvi að ganga til samninga nú
við rikisvaldið sem tryggja þann kaupmátt,
sem rikisstjórnin lofaði i málefnasamningn-
um, en koma i veg fyrir kollsteypuna og það
hrikalega tjón, sem launþegar biða af henni.
Látum ekki söguna frá 1958 endurtaka sig.
— TK.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
Taka þarf starfsundir-
búning lækna til endur-
skoðunar og endurmats
Úr þingræðu Ingvars Gíslasonar alþm. við 1. umræðu um
frumvarp til laga um heilbrigðisþjónustu
Ég held, aö þaö sé ekki of-
mælt, aö ástandiö I læknamál-
unum sé eitt hiö mesta
áhyggjuefni almennings nú og
úrbætur I þeim efnum næsta
brýnar. Það frumvarp, sem
hér liggur fyrir, fjallar um
endurskipulagningu heil-
br igöis þjónus tun na r , og
samkv. stefnumörkun 1.
greinar frumvarpsins er um
mjög róttæka stefnu aö ræöa,
sem þetta frumvarp boðar.
Hún er aö veita landsmönnum
sem fullkomnasta heilbrigöis-
þjónustu, i viöri merkingu
þess orös, og i þessu frum-
varpi er aö finna útfærslu
þessarar stefnu. Frumvarpiö
gerir ráö fyrir gerbreyttu
skipulagi heilbrigðisþjónust-
unnar og gefur heilbrigöis-
þjónustunni í raun og veru
nýtt inntak.
Frv. lýsir þannig miklum
vilja til nýskipunar, og ég
held, aö allir hljóti aö vera
sammála um, aö nýskipun á
sviöi læknisþjónustu sé ákaf-
lega brýn, þvi aö ástandið i
þeim efnum er vægast sagt
hörmulegt. Viö vitum, aö stór-
ir landshlutar, jafnvel heilar
sýslur, eru nær læknislausir
mestan hluta ársins, og mörg
lögbundin læknishéruö eru
læknislaus ár eftir ár. Heim-
ilislæknaskortur er almennt
og alvarlegt vandamál i ýms-
um kaupstöðum, þannig aö
þaö er ekkert um þaö aö vill-
ast, að núverandi læknaskipun
er stórgölluö og þjónar tæpast
tilgangi sinum nú oröiö.
A.m.k. viröist svo vera, þar
sem ómögulegt er aö manna
ýmis héraöslæknisembætti i
landinu, svo aö þau standa auð
ár eftir ár. Það er þvi i sjálfu
sér engin eftirsjá eftir núver-
andi læknaskipun, og munu
allir fagna þvi, ef hægt er aö
endurskipuleggja heilbrigöis-
þjónustuna og þar meö fyrst
og fremst læknaskipunina, á
þann veg, aö hún veiti lands-
mönnum sem fullkomnasta
þjónustu, eins og markmið
þessa frumvarps er.
Ég lit svo á, aö með þessu
frumvarpi sé verið að stiga
mjög djarft spor, og þess er
vissulega þörf. Ég held, aö
ekki veröi bornar brigður á, aö
ef þetta nýja skipulag kemst
á, er um svo stórfellda fram-
för aö ræöa í íslenzkri lieil-
brigðisþjónustu, aö varla mun
eiga sér hliðstæðu á öðrum
sviðum. Þess vegna óska ég
þess, aö þetta nýja skipulag
megi komast á og veröa virkt
sem undirstaða islenzkrar
heilbrigöisþjónustu um langa
framtiö.
Forsendur skipulagsins
Hitt er annað mál, að það er
ekki nóg aö semja lög og setja
fram skynsamlegar áætlanir.
Til þess að lög verði virk og
Ingvar Gíslason
áætlanir áþreifanlegar, þarf
meira en góöar óskir alþm. og
áhuga rikisstj. og embættis-
manna. Hvaö þetta snertir
þurfa vissar forsendur aö vera
fyrir hendi. i fyrsta lagi þarf
mikiö fjármagn og i ööru lagi
þarf sérstakan undirbúning til
að hrinda hinu nýja heii-
brigöisskipulagi i fram-
kvæmd. Ég hygg, aö þetta
hvort tveggja geti orðið býsna
örðugt viðfangsefni. Samt
held ég, aö fjáröfiun og skipu-
lagning framkvæmda veröi
ekki þaö, sem erfiöast reynist.
Ég hef ekki trú á þvi, þegar til
kastanna kemur, aö standa
muni á fjármagni til aö vinna
að endurbótum á heilbrigöis-
þjónustu og læknaskipun. Ég
geri lika ráö fyrir þvi, aö þaö
þurfi ekki beinlinis aö standa á
tæknilegri og sérfræðilegri
þekkingu viö uppbyggingu
þessa nýja kerfis.
En það, sem ég óttast, og
þaö, sem er ofarlega i huga
minumíþegar ég horfi lengra
fram varöandi framkvæmd
þessa máls, er tvennt: í fyrsta
lagi, að þetta kerfi leysi ekki i
tæka tiö þann brýna vanda,
sem viö er aö glima nú, og i
ööru lagi er engin trygging
fyrir þvi i þessu frumvarpi, aö
hægt veröi aö manna heilsu-
gæzlustöðvarnar meö þvi
æskilega starfsliöi lækna og
hjúkrunarfólks, sem frv. gerir
ráð fyrir.
Tregöa læknanna
Þetta er þaö, sem ég óttast
mest, og ég get ekki legið á þvi
við þessa umræðu. Þaö vantar
i frumvarpið og þaö vantar i
aðra löggjöf tryggingu fyrir
þvi, aö læknar fáist til aö
gegna störfum hér á landi,
þrátt fyrir svo fullkomiö
skipulag, sem hér er gert ráö
fyrir.
Viö skulum athuga, aö þetta
nýja kerfi þarfnast mikils
starfsliðs. Fyrst og fremst
krefst þaö útlæröra lækna, en
einnig nauösynlegs aöstoöar-
fólks, hjúkrunarfólks margs
konar, læknaritara, meina-
tækna, sjúkraþjálfara, jafnvel
sálfræöinga og félagsráögjafa
o.s.frv. Þetta fólk er ekki til
i landinu i dag nema aö sára-
litlu leyti, jafnvel læknislært
fólk, sem er fúst aö takast á
viö vandamál af þessu tagi, er
ekki fyrir hendi. Það er þó
undirstaða þessa kerfis, sem
hér er boöað, að slikt fólk sé
fyrir hendi, fyrst og fremst
læknarnir. Eigi aö siöur dáist
ég aö þeim stórhug, sem þetta
frumvarp ber meö sér, og ég
efa ekki, aö hið fyrirhugaða
skipulag sé á allan hátt mjög
skynsamlegt og boöi það, scm
hlýtur aö koma. En ég óttast
erfiöleikana viö framkvæmd
þess. Mest óttast ég, að ekki sé
fundiö ráð við viljaskorli
læknastéttarinnar til aö sinna
almennum lækningum hér á
íslandi. Ilvaö sem livcr segir
um skipulag og hvaö sem hvcr
segir um ytri aöbúnaö, þá
blasir við tregða og viljaskort-
ur læknastéttarinnar, að ekki
sé sagt ábyrgðarleysi hennar,
gagnvart verkefnum I þjóð-
félaginu, sem hún ein getur af
hcndi leyst.
Endurmat
læknakennslu
Þess vegna geri ég það að
sérstakri ábendingu minni viö
umræður um þetta mál, að
slarfsundirbúningur lækna-
stéttarinnar verði tekinn til
endurskoðunar og endurmats.
Ég hygg, að á þvi sé engin
vanþörf. Það liefur yfirleitt
aidrei skort vilja rikisstjórnar
og Alþingis til aö bæta heil-
brigöisþjónustuna i landinu,
og þaö hefur aldrei slaöiö á
fjármagni i sambandi viö þaö
aö eyða læknaskortinum i
landinu. Ég held þvert á móti,
að þaö hafi ætiö verið eitt
mesta áhugamál þings og
stjórnar að koma i veg fyrir
læknaskort. 1 þessu máli sem
öðrum er reynsian ólygnust.
I.æknastéttin hefur i rauninni
brugðizt. Það má vera, aö eitt-
hvaö sé aö rofa til i þeim efn-
um. Ég skal fúslega viður-
kenna, aö eitt og annaö bendir
til þess, aö læknastéttin finni
meira til ábyrgðar sinnar en
áður var. Þessi hugarfars-
breyting á þó cftir að koma
skýrar fram i verki. Viö skul-
um vona, aö þetta skörulega
frumvarp hafi áhrif i þá átt.
Ég endurtek höfuðatriði
þess, sem ég vil benda á nú viö
1. umræöu málsins, og þaö er,
aö sta rfs un dirb úningur
læknastéttarinnar verði tek-
inn til endurmats og endur-
skoðunar, og aö betur veröi
hugaö aö leiöum til aö bæta úr
brýnu neyöarástandi i Inkna-
málum landsins.
Samtök áhugamanna um friðun
Norður-Atlantshafs stofnuð
NEFND um friðun Norðurhafa
fyrir ofveiði, mengun og hernaði
verður stofnuð formlega á fundi,
sem haldinn verður i Norræna
húsinu á morgun, miðvikudag.
Þegar hefur verið haldinn undir-
búningsfundur að stofnun nefnd-
arinnar, en hlutverk hennar
verður að vinna að samstarfi
smáþjóða við Norður-Atlantshaf
um friðun fiskistofna, ráðstafanir
gegn mengun og friðlýsingu
Norður-Atlantshafs.
A undirbúningsfundinum komu
fram ýmsar hugmyndir um verk-
efni og starfssvið nefndarinnar og
rætt var um nauðsyn þess, að
leita eftir samstarfi við ýmsa
áhugamannahópa um verndun
fiskistofna og útfærziu fiskveiði-
landhelgi i nálægum löndum,
einkum i Grænlandi, Færeyjum,
Skotlandi og Skandinaviu og veita
þeim hugsanlega aðstoð og
hvatningu frá Islandi.
Auk þess að vinna að friðun
Framhald á bls. 19