Tíminn - 05.09.1973, Blaðsíða 9

Miftvikudagur 5. september 1973

9
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Auglýsingastjóri: ISteingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusími 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 300 kr. á mánuöi innan lands,
i iausasölu 18 kr. eintakiö.
Blaöaprent h.f
-
Forustugrein úr The Times:
Réttarhöldin í Moskvu
spilla fyrir samningum
Samt er öllum fyrir beztu að halda umleitununum áfram
Pólitískt fjármála-
hneyksli á Selfossi
Fyrir skömmu kom meirihluti
hreppsnefndar á Selfossi, ihald og óháðir, með
undirritaðan kaupsamning inn á hrepps-
nefndarfund, er skuldbatt hreppsbúa til að
greiða á næstu árum 90 milljónir króna fyrir
250 ha mýrlendi, eyðibýlið Votmúla i Sand-
vikurhreppi.
íhaldsmeirihlutinn hafði pukrað i hinni
mestu leynd með þetta mál.og það var ekki á
boðaðri dagskrá fundarins, þar sem það var
tekið fyrir og afgreitt. íhaldsmeirihlutinn
þvertók fyrir að veita nokkra fresti i málinu,
þannig að hreppsnefndarmönnum og hrepps-
búum gæfist tóm til að kanna málið. Voru brot-
in skýlaus ákvæði laga um að leita beri álits
sýslunefndar.
Kaupverð jarðarinnar var 30 milljónir króna
með hæstu vöxtum, þannig að Selfossbúar
munu þurfa að punga út samtals 90 milljónum
króna fyrir að eignast þessa fúamýri i öðrum
hreppi, sem talin er algerlega óhæf sem
bæjarstæði fyrir kaupstað vegna votlendis,
enda heitir eyðibýlið Votmúli.og þarf mikla
bleytu i Flóanum til slikrar nafngiftar.
Hér er á ferðinni mál, sem snertir fleiri en
Selfossbúa eina. Kemur þar fleira til en vita-
verð og ólýðræðisleg meðferð málsins og lög-
brot og þjösnaskapur við afgreiðslu þess. Með
þessu máli er verið að keyra jarðaverð upp
fyrir öll skynsamleg mörk.og getur það dregið
alvarlegan dilk á eftir sér.
Hér er um að ræða rýra eyðijörð, 250 ha ,
með lélegum húsum og án hlunninda.
Til samanburðar má benda á, að fyrir
nokkru festi Hvammshreppur kaup á
Norður-Vik og Suður-Vik, samtals um 1000 ha,
eða öllu landi þvi, sem Vikurkauptún stendur á,
fyrir 15 milljónir króna. Hér er um kosta-
jarðir að ræða með góðum ibúðarhúsum og
vönduðum útihúsum,ásamt miklum túnum.
Enginn fær skilið, nema þeir, sem að þessu
furðulega bralli stóðu, hvernig óbrjáluðum
mönnum dettur i hug að bregða á slikan
óráðsiuleik með fjármuni Selfossbúa,til hags-
bóta kaupmanni á staðnum. Engar viðhlit-
andi skýringar hefur blaðinu tekizt að finna,
sem réttlætt gætu slika glópsku, en sögusagnir
eru margar á kreiki um legu leyniþráða frá
mektardögum Helluráðherrans og óhóflegum
lánveitingum Búnaðarb.útibúsins á Hellu til
vissra aðila. Sú saga er jafnframt sögð, að
þessi stórkostlegi kaupsamningur sé gerður að
ráði vera frá öðrum heimi. En hvað sem slik-
um sögum liður er hitt vist, að það hlýtur að
vera eitthvað sérlega skrýtið, sem skýrt getur
þessi kaup. Til að kóróna hneykslið las ihalds-
meirihlutinn á Selfsossi upp yfirlýsingu frá
seljanda Votmúla, um leið og hann samþykkti
kaupin, þess efnis, að i eitt skipti fyrir öll segði
kaupmaðurinn sig undan þeim lögum, sem
rikisvaldið ætlar að gildi jafnt gagnvart öll-
um þegnum rikisins!!
Hér eru maðkar i mysunni. Þeir hljóta að
koma betur i ljós, áður en langt um liður.
1 tlmaritinu Newsweek er
stutt grein um réttarhöldin i
Moskvu og lýst nokkrum
dömum, sem kveðnir hafa
veriö upp að undanförnu.
Sföan segir:
„Merkilegt er þó, að þeir
sovézkir andmælendur, sem
enn eru frjálsir aö kaila,
halda áfram andófinu.
Andrei Sakharov, sem setti
saman sovézku vétnis-
sprengjuna og skrifaði rit-
gerðina ,, Um framfarir,
friösamlega tilveru hlið viö
hlið og andlegt frelsi”, bauð
valdhöfunum einu sinni enn
birginn um daginn meö þvi
að kalla nokkra vestræna
blaöamenn heim til sin. Þar
flutti hann þeim áhrifamik-
inn boöskap.
„Bætt sambúö án lýö-
ræðis”, sagði hann, „leysir
engan vanda i þessum heimi
og þýddi uppgjöf fyrir annaö
hvort raunverulegu eöa ýktu
afli”. Hann hélt einnig fram,
að ótakmarkaöur réttur
allra sovézkra þegna til þess
aö flytja úr landi ætti aö vera
lágmarksskilyröi verzlunar-
viðskipta milli Austur- og
Vesturveldanna. Hann var-
aði og viö þvi, að Sovétrikin
gætu aukið hernaðarinátt
sinn, ef Vesturveldin hjálp-
uöu þeim til aö leysa efna-
hagsvandann. „Arangurinn
yröi sá, aö heimurinn stæöi
aflvana andspænis þessari
óviðráðanlegu skrifstofu-
valdsvél”, sagði hann að lok-
um.
RÉTTARHOLDIN i Moskvu
i vikunni sem leið hafa skaðað
Sovétmenn allverulega og tor-
veldað viðleitni þeirra til
bættrar sambúðar við vestræn
riki. Tilkynnt hefir verið opin-
berlega, að sakborningarnir
hafi játað sekt sina, en enginn
mun taka þá játningu alvar-
lega, úr þvi að valdhafarnir
þorðu ekki einu sinni að leyfa
erlendum fréttariturum að-
gang að réttarsalnum.
Ekki er heldur á þetta litið
sem réttarrannsókn i réttri
merkingu þess orðs. Þetta var
fyrst og fremst stjórnmála-
sýning, sem ætlað var að
draga kjark úr og ógna öðrum,
sem gagnrýnt hafa eða gagn-
rýna vilja stjórnmálakerfi
Sovétrikjanna. Réttarhöldin
kunna að koma að liði i þessu
efni um skeið, en hið einstæða
hugrekki óánægöra manna i
Sovétrikjunum hlýtur þó að
láta að sér kveða á nýjan leik.
Og þetta er dýru verði keypt.
LEIÐTOGAR Sovétrlkjanna
geta ekki haldiö innanrlkis-
málunum og utanrikismálun-
um fullkomlega aðgreindum.
Þeir eiga ekki auðvelt með að
herða aga og auka á þrúgun
heima fyrir, samtimis og þeir
sækjast eftir slökun og bættri
sambúö við aðrar þjóðir. Ekki
er heldur alveg ljóst, hvort
þeir telja sig geta þetta.
Réttarhöldin kunna að hafa
farið fram vegna þess, að
Brejzhnev hafi brostið vald til
aö koma I veg fyrir þau. En
hann getur einnig hafa talið
full tök á valdinu meira viröi
en álitið út á viö, eins og talið
var, þegar ráöizt var inn i
Tékkóslóvakíu árið 1968.
Ekki skiptir meginmáli,
hvort heldur var. Bresti eitt-
hvað á vald Brejzhnevs, verða
valdamenn á Vesturlöndum
að viðhafa fulla gát. Hafi hann
hins vegar gengizt fyrir rétt-
arhöldunum þrátt fyrir óskor-
Andrei Sakharov
aö vald,á varfærnin ekki siður
tétt á sér.
ÞEGAR Sovétmenn hófu
umleitanir sinar, sniðu vest-
rænir menn viðbrögð sín að
nokkru út frá þeirri forsendu,
að Sovétkerfið væri smátt og
smátt að verða öruggara,
heflaðra og traustsverðara, og
Sovétmenn væru því reiðu-
búnir að opna dyrnar i vestur
hægt og hægt.
Af þessum sökum var talið
mögulegt að reyna að ná
samningum, sem byggðir
væru á gagnkvæmu trausti,
enda þótt það hefði I för með
sér þá áhættu, að Vesturveldin
yrðu opnari en áður fyrir
áhrifum frá Sovétrikjunum.
Einnig var álit manna, að
vanda Austur-Evrópu yrði
unnt að leysa með auknu frelsi
og vestrænir menn gætu ýtt
undir þá þróun með samning-
unum.
Þessar vonir hafa nú dofn-
aö. Réttarhöldin i Moskvu i
vikunni, sem leið, ásamt
grimmilegum og óréttmætum
árásum á menn eins og dr.
Sakharov, benda eindregið til
þess, að kerfið sé enn alltof
ótraust til þess að þola þó ekki
sé nema smávægilega sundur-
þykkju og ofurlitla eftirgjöf á
einangruninni. Forráðamenn
kerfisins virðast einnig blindir
á þjóðhollan tilgang margra
þeirra, sem að gagnrýninni
standa, en þeir eru einmitt að
reyna að forða kerfinu frá
stöðnun og krefjast einskis
annars en þess, sem stjórnar-
skrá Sovétrikjanna heimilar.
ÞETTA hlýtur að efla and-
stöðu þeirra Vesturlanda-
manna, sem ávallt hafa verið
andstæöir bættri sambúö. Það
hlýtur einnig að vekja alvar-
legar efasemdir hjá þeim,
sem ákafast hafa keppt að
auknum samskiptum við
Sovétmenn.
Vestrænir fulltrúar viö
samningaviöræðurnar, sem
hefjast i Genf I þessum mán-
uði, verða nú aö viðhafa enn
meiri varfærni en áður. Þeir
verða að hverfa frá hugmynd-
um sínum um möguleika
Sovétmanna, bæði i stjórn-
málum og efnahagsmálum,
enda veröa þeir möguleikar
varla aöskildir. Hinir vest-
rænu samningamenn verða
einnig tortryggnari en áöur á
tilgang Sovétmanna og hljóta
að beita enn meiri varfærni
við allan undirbúning að sam-
skiptum og samvinnu. Al-
menningur í heimalöndum
þeirra verður einnig mun tor-
tryggnari en áður.
SOVÉTMENN munu bregð-
ast illa við þessari breytingu á
afstöðu og telja hana bæði
verulega óréttláta og áreitna.
Þeir halda fram, að réttar-
höldin séu innanlandsmál og
snerti ekkert annað. Vestræn-
ir menn hafi þvi enga ástæðu
og engan rétt til þess að láta
sig varða um þau á nokkurn
hátt.
Sé yfirleitt við nokkra að
sakast i þessu efni, séu það
vestrænir menn, þar sem þeir
hafi fallizt á bætta sambúð
meö þeim skilyrðum, að flutn-
ingur skoðana og hugmynda
yrði frjálsari en áður og knúið
Sovétmenn á þann hátt til auk-
inna ráðstafana til þess að
tryggja öryggið inn á við. Þess
sé ennfremur að gæta, að
Vesturveldin haldi ótrufluðum
og eðlilegum samskiptum við
riki eins og Grikkland, Tyrk-
land og Portúgal, þar sem
ægilegir atburðir gerist.
ALLT eru þetta mest
megnis yfirvarpsröksemdir.
Vestrænir menn hafa fyllsta
rétt til að álykta um Sovét-
menn út frá þvi, sem þeir gefa
sjálfir til kynna, og láta i ljós
andúð slna bæði i orðum og at-
höfnum, þegar grundvallarat-
riði i mannrétttndum eru fót-
um troðin. Þeir þurfa ekki að
beiðast neinnar afsökunar á
viðleitni sinni til aukins frjáls-
ræðis ihugmyndaflutningi.þar
sem Sovétmenn hafa fullt
frelsi til þess að boða sinar
hugmyndir og skoðanir á
Vesturlöndum. Vestrænir
menn hafa fullan rétt til þess
að semja um jafnan rétt.
Hvað snertir einræðisstjórn-
ir i vestrænum rikjum er þess
að geta, að þær njóta sjaldan
vinsamlegrar sambúðar við
lýðræöisrikin. Ekki er á neinn
hátt viðeigandi að bera þau
saman við öflugt stórveldi,
sem leitar eftir viðurkenningu
og staðfestingu á áhrifasvæöi
sinu og auk þess margs konar
samkomulagi, sem alla
heimsbyggðina varöar næsta
miklu.
ÞRATT fyrir allt þetta verð-
ur að halda áfram leitinni að
jákvæðum samningum til
gagnkvæmrar blessunar.
Engum væri greiöi gerður
með þvi að hrekja Sovétmenn
á ný,grama i geði.inn fyrir ein-
angrunarmúrinn. Báðum
hlutum Evrópu getur enn orð-
ið verulegur ávinningur að
þeim samningaumleitunum,
sem yfir standa.
Þeir vestrænir menn, sem
eru andsnúnir þessum samn-
ingaumleitunum á þeim for-
sendum, að þær geti orðið til
þess aö veikja vestrænt sam-
starf, vantreysta um of hæfni
Vesturveldanna til þess aö
vernda hagsmuni sína og of-
treysta mætti Sovétmanna til
þess að skaða þessa hags-
muni.
Mestu varöar að viðhafa
kalda tortryggni við samn-
ingaumleitanirnar og gera
Sovétmönnum fyllilega ljóst,
aö innanlandsmálum og utan-
rikismálum verður ekki haldið
I aðgreindum hólfum,ef vel á
að fara.
TK.