Tíminn - 07.09.1973, Blaðsíða 11

Föstudagur 7. september 1973
TÍMINN
11
Einn þeirra, sem safnað hafa
steinum og steingervingum af
mikilli kostgæfni,er Björn Hall-
dórsson frá Nesi i Loðmundar-
firði. Undirritaður skrapp heim
til hans ekki alls fyrir löngu og
fékk að lita á steinasafnið hans,
sem hann hefur komið smekklega
fyrir i sinu fallega heimili við Álf-
heima i Reykjavik. Það er bezt að
byrja á byrjuninni og spyrja:
— Hvenær vaknaði hjá þér sú
árátta að safna steinum?
— Ég var nú vist ekki gamall,
þegar ég byrjaði. Ég á stein, sem
ég fann sjálfur og eignaðist, þeg-
ar ég var aðeins fimm til sex ára
að aldri.
— Og hefur þú verið að bjástra
viö þetta allar götur siðan?
— Já, svo má það vist heita.
Annars hefur það ekki verið alveg
stööugt, eins og nærri má geta,
það hefur verið mörgu öðru að
sinna.
— Hvað ertu búinn að fara vitt
um landið til steinaöflunar?
— Ég hef ferðazt viða. Þó hef
ég ekki farið mikið um sjálft há-
lendið, en ég hef farið mikið um
byggðir, bæði að austan, norðan
sunnan og vestan.
— Hvar er bezt til fanga?
— Á Austurlandi er fjölbreytn-
in afarmikil hvað bergtegundir
snertir, og sömuleiðis eru þar
viða tré-steingervingar en aftur
á móti er þar litið um blaðför. Ég
held, að ég hafi ekki heyrt um
nema einn stað á Austurlandi —
það er uppi á Jökuldal — þar sem
fundizt hefur blað af hlyni.
— Er ekki mikið af steingerð-
um trjám á Vesturlandi?
— Það er, jú, nokkuð af þeim
þar, en þó er þar miklu meira af
steingerðum blöðum. Það eru
þau, sem langmest ber á þar.
— Hvar á Vesturlandi er mest
af þessu?
— Það er til dæmis i Selárdal i
Arnarfirði, á Brjánslæk á Barða-
strönd, i Tröllatungu og i Mókolls
dal i Steingrimsfirði. Fleiri staði
mætti nefna, þótt ég láti þetta
nægja.
— Hvar heldur þú, að þú hafir
aflað steina við erfiðastar að-
stæður?
— Það hefur liklega verið, þeg-
ar ég fór ásamt bróður minum
upp á Goðaborg, hún er fyrir ofan
Nes i Loðmundarfirði. Þar fórum
við yfir á brik, sem er á milli
Goðaborgar og Skælings. Við
skriðum yfir hyldýpisgjá á tveim
stórbjörgum sem skorðuð eru
efst i gjánni, og komumst þannig
yfir á brik, þar sem er hengiflug
báðum megin, en sjálf er brikin
tiu til fimmtán metrar, þar sem
hún er breiðust, en um tveir
metrar, þar sem mjóst er. Að of-
an er brikin slétt og moldarflag,
þar sem hún er einna breiðust. En
báðum megin við hana er al-
gerlega þverhnipt hengiflug.
Þarna uppi fundum við stein-
gerðar trjáflisar, sem virðast
vera af stóru tré, og þessi staður,
þar sem steingervingarnir fund-
ust, er eitthvað á milli átta og niu
hundruð metra yfir sjávarmál.
— Ekki hafið þið gengið þetta?
Urðuð þið ekki að skriða?
— Við fórum hægt yfir gjána.
t Steinarnir i henni eru að visu
stórir, en afsleppir, og satt að
segja ekki neitt sérlega árenni-
legir yfirferðar. Ég held, að ég
myndi aldrei aftur vilja reyna að
fara þessa leið.
— Hvað varstu gamall, þegar
þetta var?
— Ég var eitthvað rétt um
fermingaraldurinn, svona tólf til
fjórtán ára. Nei annars, ég held,
að ég hafi verið fermdur. Ég hef
liklega verið fjórtán.
— En hvað i ósköpunum kom
ykkur til þess að gera annað eins?
— Við vorum vist bara að vita
hvað við gætum komizt, nú, og
svo lika að athuga hvað væri
þarna uppi, þótt sjálfsagt hafi
okkur ekki dottið i hug að finna
þar það, sem raun varð á. Við
hlóðum svo vörðu, þarna úti á
brikinni, svo að það er hægt að
sjá, að þar hefur maður komið.
— Þú hefur vanizt brattlendi i
æsku þinni?
— Já. Það er mikið um kletta i
minum heimahögum. Þareru um
allt rákir og brikur, sem fé fer
um, og auðvitað vandist maður
smalamennsku frá blautu barns-
beini, og þurfti þvi alltaf að vera
að sækja fé i kletta og syllur i
fjöllum. Það var óneitanlega góð
æfing.
— En svo að við snúum okkur
aftur að steinunum : Hvenær á ár-
inu safnar þú aðallega?
— Satt að segja. þá hefur þessi
árátta bitnað að langmestu leyti á
sumarleyfinu minu. Ég fer þá
söfnunarferðir, langar eða stuttar
eftir atvikum, og jafnvel þótt
maður sé að grúska i einhyerju
öðru, þá hefur maður þetta alltaf
jafnframt i huga og lætur ekki
ónotuð þau tækifæri, sem bjóðast.
— Vel á minnzt: Hefur þú safn-
að fleiri hlutum en grjóti úr nátt-
úrunnar riki?
— Já, dálitið hef ég gert að þvi.
Ég heflitiðeitt safnað skeljum.
Einu sinni safnaði ég lika jurtum,
limdi þær upp og gekk frá þeim
eins og vera bar, nafngreindi þær
og raðaði þeim upp eftir ættum.
— Attu þetta safn ennþá?
— Nei, það er langt siðan ég
hætti þessu, og svo gaf ég safnið
frænda minum.
— Hefur þú nokkra hugmynd
um, á hverjum steina þinna þu
hefur mestar mætur, og vildir sizt
að glataðist?
— Þessu er mjög vandsvarað.
Ég held mikið upp á fyrsta stein-
inn, sem ég eignaðist, þennan
sem ég minntist á hér að framan.
Hann er að visu litill, en mjög sér-
kennilegur, og auk þess fyrsti
steinninn, sem ég fann, svo mér
sé kunnugt.
— Er hægt að gera sér ein-
hverja grein fyrir aldri þessara
steingervinga, sem þú átt hér?
— Það kann að vera hægt, en
ég vil ekki nefna neinar ákveðnar
tölur um það, enda er skammt
siðan farið var að aldursgreina
berg með tækjum.
— Aldurinn skiptir alla vega
milljónum ára?
— Já, já, það eru margar millj-
ónir. Þeir eru svo sem ekki neinir
unglingar, steingervingarnir
minir. óneitanlega finnur maður
Steinar i hillum.
Séð inn i einn af steinskápum Björns Halldórssonar.
i efri hillunni eru blaöför frá Brjánslæk. Þaö hefur veriö eidgos, þegar blööin féllu, þvi aö á milli þeirra
er eldfjallaaska. Blaöförin I neöri hillunni eru aftur á móti frá Selárdal I Arnarfiröi. Þau hafa stein-
runniö f vatni, og halda þvi eöliiegri lögun sinni.
Steingerðir trjábútar. Efri bútinn fann Björn uppi á fjallsbrfkinni, sem
um getur í greininni. Neöri búturinn, sem er meö greinilegum kvisti,
fannst á saina staö og stórt steintré, sem nú er varöveitt austur á
Hallormsstaö. Það er hvorki nicira né minna en tveir metrar og 25
sentimetrar i uinmál. Þaö inun vera hátt á annan metra á hæö.
stundum til þess, hve mannsævin
er lftill dropi i hinu mikla hal'i
timans.
— Við drápum litið eitt á aðra
söfnun þina áðan. Hefur þú aldrei
safnað eggjum fugla?
— Jú dálitið hef ég fengizt við
það, og ég á egg nokkuð margra
fugiategunda, en það er þö ekki
hægt að kalla stórt safn, enda
voru það ekki mörg ár, sem ég
lagði stund á þá tegund söínunar.
— Nú hefur þú, Björn. lagt
stund á margvislega söfnún. Þú
ert meðal annars mikill bóka-
safnari. Hvaða tegund söfnunar
heldur þú að sé þér hugstæðust?
— Ég veit ekki. Það er ákaf-
lega gantan að safna steinum og
náttúrugripum, og það veitir lika
mikla ánægju að grúska i göml-
um skræðum. Hvað af þessu veit-
ir mönnum mesta gleði, fer auð-
vitað mest eftir upplagi og eðli
hvers og eins, en ég held, að aðal
atriðið sé að vera lifandi og leit-
andi. Mönnum leiðist ekki lil'ið á
meðan þeir eiga nóg af hollum og
þroskandi áhugamálum.
—vs.
Þessi laiil' viröast vera úr grósku-
inikliini skógi, þótt uú séu þau
búin aö vera sleinii um nokkrar
áramilljónir. Þaö hcfur veriö
hlyrra liérna á Islaudi, þegar þau
voru i blóina, en nú cr.