Tíminn - 07.09.1973, Blaðsíða 15

Föstudagur 7. september 1973
TÍMINN
15
Hans Fallada:
Hvaðnú,ungi maður?
Þýðing Magnúsar Ásgeirssonar
á, viljum við ekki traðka á,” segir
Pússer og leggur D.engsa upp að
brjósti sér, svo að hann geti
fengið kvöldmat. ,,Ég þekki þetta
allt saman frá pabba. Þeir, sem
hafa völdin og peninga, hafa
bara gaman af þvi, þegar
smælingjarnir þjóta upp, og gera
ekkert annað en gabb að þeim.”
„Ég gæti þó — ” segir Pinne-
berg þrákelknislega.
„ — ekki neitt! Svona hættu
þessu nú á endanum!” Það er
reiðisvipuo 6 Pússei) Pg Pinne-
berg horfir alveg forviða á hana
og finnst hann alls ekki þekkja
hana lengur. Hann gengur út að
glugganum, staðnæmist þar og
segir i hálfum hljóðum. „Næst
held ég að ég verði að greiða at-
kvæði með kommúnistunum,
þrátt fyrir allt.
En Pússer svarar ekki, og
barnið drekkur og smjattar af
ánægju.
April kemur og með honuin
kviöinn, en Heilbutt hjálpar Hvað
verður af Heilbutt? — Heilbutt er
rekinn.
Það er kominn april — april,
eins og hann er vanur að vera, og
á að vera, fullur af duttlungum,
sólskini, skýjum, haglskúrum,
grænu grasi og gullmurum,
brestandi brumhnöppum og löng-
um vaxtarsprettum á trjám og
runnum. Jafnvel Spannfuss
þrútnar og tútnar, og afgreiðslu-
mennirnir i karlmannadeildinni
kunna á hverjum degi nýjar
sögur um afleiðingar af kappi
hans og starfsáhuga. Flestar
sögurnar herma, að það sé ætlun
hans, að einn afgreiðslumaður
komi eftirleiðis i stað tveggja, eða
þá í mesta lagi að lærlingur verði
tekinn i stað þess, sem burt er
rekinn.
Heilbutt spyr Pinneberg þess
oft um þessar mundir,
hvernig honum gangi —og hvað
mikið sóisölubókinnihans.Og ef
Pinneberg stynur þvi upp með
vndræðasvip, að það séu sextiu
eða hundrað og tiu mörk, er það
þegjandi samkomulag, að
Pinneberg beri af tilviljun að,
þegar Heilbutt er nýbúinn að
selja frakka eða alfatnað, og
Siðan færir Pinneberg upphæðina
inn i sina sölubók. En þeir verða
að gæta hinnar mestu varkárni,
þvi að Jánecke er með nefið ofan i
öllu, en þó er Kessler enn hættu-
leg ri njósnari. Þeir verða að not-
færa sér þá stuttu stund, sem
Kessler er nð gleypa i sig matinn,
og ef hann kemur þeim samt sem
áöur að óvörum, segja þeir full-
um fetum, að Pinneberg hafi
lánazt að kræk ja sér i eina búðar-
gægjuna, og Heilbutt býður herra
Kessler með mestu rósemi að
rétta að honum nokkra vel úti
látna löðrunga.
Hvar eru fuglar þeir er á sumri
sungu? Hvar eru þeir dýrðar-
dagar, þegar Pinneberg fannst
hann vera duglegur seljari? Allt
er nú orðið svo breytt og allt öðru
visi. Viðskiptamennirnir hafa
aldrei verið jafn erfiðir viðfangs
og nú. Þarna kemur feitur og
bústinn borgari ásamt konu sinni
og ætlar að lita á frakka.
„Tuttugu og fimm mörk er það
hæsta, sem ég borga, ungi maður.
Skiljið þér það? Einn af spila-
félögum minum hefur nýlega
keypt sér frakka úr ósviknu ensku
efni með iofnu fóðri fyrir tuttugu
mörk!”
Pinneberg brosir dauflega.
„Ætli þessi herra hafi ekki gert
fullmikið úr þessum kjarakaup-
um. Ósvikinn enskur úlsterfrakki
fyrir tuttugu mörk, nei-----”
„Heyrið mig, ungi maður, þér
skuluö nú ekki ætla yður að fara
aö telja mér trú um, aö vinur
minn ljúgi mig fullan. Það er
óhætt að treysta þvi, sem hann
segir, skal ég láta yður vita. Og
ég skal lika láta yður vita, að ég
er ekki upp á það kominn að láta
yður bjóða mér þetta og annað
eins!”
Bústni borgarinn espast meir
og meir. Pinneberg flýtir sér að
biðja auðmjúklegast fyrir-
gefningar Kessler er á gægjum
og herra JSnecke stendur á hleri
bak við frakkahengi, en enginn
kemur til hjálpar. Viðskiptin fara
auðvitað alveg út um þúfur.
„Hvers vegna ertið þér
viðskiptafólkið svona?” spyr
herra Janecke i mildum
ásökunarrómi. „Þér voruð allt
öðru visi hérna áður, herra
Pinneberg.”
„Já, Pinneberg, veit það vel, að
þetta var allt öðru visi hérna
áöur. En siðan þetta bölvaða lág-
markskerfi kom til sögunnar,
hefir hann og aðrir misst kjarkinn
og trúna á sjálfan sig. Fyrst i
mánuðinum slarkast allt öf.enda
hefir fólk þá oftast einhver
peningaráð, en bráðum kemur
dagur—eða kannski tveir dagar,
— sem enginri (raupandi lætur sjá
sig, og þegar hann gengur siðan
heim frá Mandel um kvöldið, er
hann að hugsa um það, að á
morgun verði hann og skuli selja
fyrir þrjú hundruð mörk, til þess
að komast á réttan kjöl aftur. A
morgun verð ég að selja fyrir þrjú
hundruð mörk, er siðasta hugsun
hans, þegar hann hefir
boðið'f’ússergóða nótt með kossi
og liggur vakandi i myrkrinu.
Það er ekki svo auðvelt að sofna
með slika hugsun i höfðinu, og
það er heldur ekki siðasta
hugsunin af sliku tagi, sem
ásækir hann um nóttin.
t dag verð ég að selja fyrir þrjú
hundruð mörk, kveður við i hug-
skoti hans, undir eins og hann
vaknar, meðan hann drekkur
morgunkaffið, meðan hann er á
leiðinni i búðina, meðan hann
gengur inn i karlmannafata-
deildina: Þrjú hundruö mörk,
þrjú hundruð mörk.
Nú kemur viðskiptamaður. Æ
hann vill bara fá frakka yfir
áttatiu mörk i mesta lagi. Pinne-
berg dregur fram hvern frakkann
eftir annan, mátar þá og lætur i
ljosi hrifningu sina yfir hverjum
frakka, sem hann hengir á
manninn, og þvi hrifnari sem
hann gerist, þvi þurrari verður
viöskiptavinurinn á manninn.
Vesalings Pinneberg reynir allar H
veiðibrellur. Nú reynir hann fyrir ::
sér með hinu auðmýktarlegasta :|
smjaðri: „Herrann hefir alveg j|
óvenjulega fágaðan smekk. ::
Herranum fer allt vel.” Hann jj
finnur hvernig andúð viðskipta- jj
mannsins eykst stöðugt, en getur jj
þó ekki annað Viðskiptamaður- j:
inn fer lika. Hann ætlar að hugsa jj
sig betur um. Pinneberg stendur jj
einn eftir alveg utan við sig og jj
eyðilagður. Hann veit, að hann j:
hefir fariij) Vitlaust að þessu öllu jj
saman, en hann gat ekki hagað :j
sér öðruvisi. Það var hræðslan, jj
sem knúði hann áfram. Kviðinn jj
vegna þeirra beggja, sem biða j:
heima, þar sem allt er af svo jj
skornum skammti og allt verður ;;
að skera við neglur sér. Hvernig ■■
skyldi það þá verða þegar — ? jj
■■
En siðan kemur hjálpin i gervi •■
Heilbutts, hins bezta drengs af
öllum góðum drengjum. Hann *i
kemuij þtilkvaddur og segir: ■■
„Hversu mikið, Pinneberg?” ■■
ítann er aldrei með neinar ••
áminningar um það að fara »i
öðruvisi að eða herða sig, hann ••
er aldrei með neitt raus i fræðslu- -j
tón eins og Janacke og Spannfuss ••
þvi hann veit vel að Pinneberg •■
kanna að selja, og hann veit af jj
hverju hann getur það ekki núna. jj
Pinneberg er ekki úr stáli né jj
steini. Pinneberg er deigur, og jj
þegar þeir þrýst^ |á hann og jj
þjappa að honum, missir hann jj
sina eðlilegu mynd, lyppast niöur jj
og verður að klessu.
■■
■■
Nei hann missir ekki móöinn, jj
hannnærvaldi yfirsjálfumsér aft- jj
ur og lifir glaða daga, þegar hann jj
er alveg eins og hann á sér og jj
engin verzlun fer út um þúfur hjá jj
honum. Hann heldur að hann sé j:
búinn að vinna bug á kviðanum. ::
8
1494
Lárétt
1) Veikar,- 5) Fljótiö,- 7)
Strax.- 9) Þökk,- 11) Togaði.-
13) Rugga,- 14) Onáleggs.- 16)
Eins,- 17) Nesi.- 19) Manns-
nafn,-
Lóðrétt
1) Borg.- 2) Leit,- 3) Egg.- 4)
Æðir.- 6) Mælikvaröar.- 8)
Klukku,- 10) Alda,- 12) Eykta-
mark.- 15) Stórastofu.- 18)
Þingdeild,-
Ráðning á gátu no. 1493
Lárétt
1) Kaplar.- 5) Óið.- 7) Ná,- 9)
Trúð - 11) Trú,- 13) Als,- 14)
Auða..- 16) DE,- 17) Iðnin,-
19) Grannt.-
Lóðrétt
1) Kantar,- 2) Pó,- 3) Lit,- 4)
Aðra.- 6) Aðsent.- 8) Aru,- 10)
Úldin.- 12) Úöir,-15) Aöa.- 18)
NN,-
::
::
iliiii

1
Föstudagur
7. september
7.00 Morgunútvarp. Veður
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10
Fréttir kl. 7.30, 8.15, (for
ustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.45
Morgunleikfinii kl. 7.50
Morgunstund barnanna kl
8.45: Sigriður Eyþórsdóttii
heldur áfram að lesa söguna
„Kári litli i skólanum” eftii
Steían Júliusson- (5)
Tilkynningar kl. 9.30. Létt
lögá milli liða. Morgunpopip
kl. 10.25: Arlo Guthrie syng
ur. Fréttir kl. 11.00. Tónlisl
eflir Francis Poulenc
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar. Tónleikar.
13.30 Með sinu lagi. Svavar
Gests kynnir lög af hljóm-
plötum.
14.30 Síðdegissagan:
„Suinarfriið” eftir Cæsar
MarValdimar Lárusson les
(5).
15.00 Miðdegistónleikar:
Kammersveitin i Zfírich
leikur Divertimento fyrir
strengjasveit eftir Béla
Bartók: Edmond de Stoutz
stj. Útvarpshljómsveitin i
Moskvu leikur Sinfóniu nr. 9
eftir Sjostakovitsj.
Alexander Gauk stjórnar.
15.45 Lesin Dagskrá næstu
viku.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
16.15 Veðurfregnir.
16.20 Popphornið.
17.05 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.20 Fréttaspegill.
19.40 Spurt og svarað. Guðrún
Guðlaugsdóttir leitar svara
við spurningum hlustenda.
20.00 Sinfónískir tónleikar. a.
Scherzo Capriccioso eftir
Dvorák. Konunglega ffl-
harmoniusveitin i Lundún-
um leikur, Rudoll Kempe
stj. b. Sinfónia nr. 1 i c-moll
op. 68 eftir Brahms. Filhar-
móniusveitin i Berlin leikur,
Herbert von Karjan stjórn-
ar. Guðmundur Gilsson
kynnir.
21.00 Þjóð ríki og foringi.
Vilmundur Gylfason ræðir
við llelga S. Jónsson um
llokk þjóðernissinna á
fjórða áratugnum.
21.30 Útvarpssagan:
„Verndarcnglarnir" eflir
Jóhannes úr Kötluni Guðrún
Guðlaugsdóttir les sögulok
(21).
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Eyjapist-
ill.
tíerra, hinir nýliöarnir fá
lúninga. Hvers --------
legna ekki ég? V Þú ; hefur ekk:
" verið samhvkkt
22.35 Draumvísur. Sveinn
Magnússon og Sveinn Arna-
son sjá um þáttinn.
23.35 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárlok.
iii
FÖSTUDAGUR
7. septemberi 1973
20.00 Fréttir
20.25 Veður og auglýsingar
20.30 Fóstbræður. Brezkur
sakamála- og gaman-
myndaflokkur með Tony
Curtis og Roger Moore.
Mannræningjarnir. Þýð-
andi Óskar Inginiarsson.
21.20 Hestamót sumarsins.
Svipmyndir frá nokkrum
sunnlenzkum hestamótum,
þar á meðal frá móti á
Mánagrund við Keflavik og
siðsumarskappreiðum
Fáks. Umsjón Ómar Ragn-
arsson.
22.00 Að utan. Þáttur með er-
lendum fréttamyndum.
Umsjón Sonja Diego.
22.40 Dagskrárlok