Tíminn - 27.09.1973, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Fimmtudagur 27. september 1973
Fimmtudagur 27. september 1973
TÍMINN
19
:
n^mmwmnw

venjulegu heimili. Auk þess fékk
hann tækifæri til aö læra það, sem
hann haföi alltaf dreymt um,
meöan hann var I úrsmiöinni, aö
fara I myndlistaskóla.
En stærsta breytingin átti sér
staö, kvöldiö sem Anita Björk
kom I hádegisverö meö tilvonandi
eiginmanni sinum, en hann var
beina- og liöalæknir viö Norr-
backastofnunina. Meö hjálp liöa-
læknisins, fékk Jóhann þrem dög-
um siöar tima hjá Rolf Luft viö
Karolinska sjúkrahúsiö. Pro-
fessor Luft var þá brautryöjandi i
rannsóknum á vaxtarhormóninu.
Rannsóknin tók heilan dag. Þaö
var alls ekki vist aö vaxtaröröug-
leikar Jóhanns væru þeirrar
tegundar, aö hægt væri aö lækna
þá. Auk þess var haldiö, aö Jó-
hann heföi komiö of seint til meö-
feröar. Hann var þegar oröinn
næstum 22 ára.
Kraftaverkið
Þrátt fyrir þetta, fór hann að fá
sprautur i marz árið 1971. Þá
mældist hann 1,24 m. Þrem mán-
uöum siöar haföi hann vaxið um
tvo sentimetra, og hann hélt
áfram aö vaxa.
1 dag er hann 16 sentimetrum
lengri. Læknarnir gefa honum
góöa von um aö hann eigi eftir að
vaxa um að minnsta kosti 10
sentimetra.
Ekki alls fyrir löngu fór hann að
heimsækja foreldra sina i Austur-
riki. Og þá fann Jóhann að hann
haföi náö þvi takmarki, sem hann
haföi keppt aö allt sitt lif — i
fyrsta skipti talaði faöir minn viö
mig eins og maöur viö mann, seg-
ir hann.
Faðir Jóhanns stóö viö hliöina á
þeim og heyrði spurninguna. —-
En hann þagöi, heldur Jóhann
áfram — hann iét, sem ekkert
væri, hann sagöi ekki aö ég væri
sonur hans, og væri fyrir löngu
orðinn 17 ára. Hann skammaöist
sin fyrir mig og mun alltaf gera
þaö.
Lþn þetta leyti haföi Jóhann
fengiö vinnu hjá úrsmiö.
A sjálfum vinnustaönum varö
hann sffellt fyrir auömýkingu.
Viöskiptavinirnir höföu ekki trú á
þvi, aö hann gæti nokkuö aöstoöaö
viö kaup á úri eöa viögerö á
klukku. Þeir voru sannfæröir um,
aö þetta væri litli sonur kaup-
mannsins.
I hvert skipti, sem Jóhann haföi
tlma, hljóp hann milli lækna f von
um aö þeir vissu um eitthver
undrameöal, sem gæti hjálpað
honum viö aö stækka.
Þegar Jóhann Neumann fædd- um á sjúkrahúsinu Jóhann hafa
ist, áriö 1949, var hann stærsta stækkað framar vonum.
barniö, sem fæddist i fæöingarbæ
hans þaö áriö. Hann var elzti son-
ur vinyrkjubónda, og allt til
tveggja ára aldurs óx hann eöli-
lega.
En þá hætti hann allt i einu aö
vaxa. Af einhverjum ástæöum
hætti heiladingull hans aö fram-
leiöa vaxarhormón. Þaö eru til
margar gerðir af smávöxnu fólki.
I sumum tilfellum er þaö
tegundareinkenni, t.d. Búskmenn
—hjá öörum eru þaö mismunandi
tegundir skjaldkirtilssjúkdóma,
eins og á sér t.d. staö meö sirkus-
dverga. Hjá þeim er likaminn i
eölilegri stærö, en útlimir eru
óeölilega stuttir miöaö viö búk-
inn.
Jóhann tilheyrir aftur á móti
heiladinguls dvergum. — Þeir eru
eins og fullorönir menn i smækk-
aöri mynd. Þeir hafa eölilega
likamsbyggingu, en dálitið
barnalegt útlit, sem orsakast af
allt of seinum kynþroska, sem er
eitt sjúkdómseinkennið.
hjá Jóhanni, er alveg einsdæmi.
— Sjáiö þiö, segir Jóhann og
slær taktinn i gólfiö meö tánum.
Þegar ég sat i þessum stól fyrir
ári, náöi ég ekki niöur á gólf meö
tánum, og fingur minar náöu ekki
utan um venjulegt vatnsglas,
þegar ég hélt á þvi.
— Þaö var svo aö segja ómögu-
legt fyrir mig að póstleggja bréf,
þvi ég náöi ekki upp i póstkass-
ann. Og aö ganga upp tröppur
fyrir mlnar stuttu fætur, var eins
og aö ganga á fjöll.
Þann tima, sem Jóhann hefur
veriö I meöhöndlun á Karolinska
sjúkrahúsinu, hefur hann búiö hjá
sænskri vinkonu sinni, Evu Tisell.
Hún veitir honum alla þá um-
hyggju, sem hann hingaö til hefur
fariö á mis viö. Hún hefur veriö
honum eins konar fósturmóðir.
sprautur tvisvar i viku fram til
kynþroskaaldurs.
A kynþroskaárunum hættir
nefnilega skjaldkirtillinn aö
framleiöa vaxtarhormón, og eng-
in aögerö i heiminum getur fengiö
hann til aö starfa aftur. Að aö-
geröin skuli heppnast svona vel
Einstakt tilfelli.
Hingaö til hefur þótt nauðsyn-
legt aö sjúklingarnir komi til
meöhöndlunar á aldrinum 4-7 ára
og haldi þá áfram aö fá hormóna-
Löng raunasaga.
Eftir gagnfræöaskólann sendu
foreldrar minir mig til Vfnar-
borgar til að læra úrsmiöi. Ég
hataði skólann, heldur Jóhann
áfram — hataöi þá daga, sem ég
þurfti að sýsla meö þúsundir
skrúfa og tannhjóla, eöa þegar ég
þurfti að skriöa inn i úrverkið á
turnklukkum.
Að hlusta á Jóhann tala um dvöl
sína I Vin er eins og aö hlusta á
langa pislarsögu.
En þótt hann þrifist svona illa,
haföi hann bitiö það i sig, aö halda
þetta út i fjögur ár, meðan hann
væri að ljúka námi.
Hann skyldi sanna fööur slnum,
aö hann væri til einhvers nýtur,
jafnvel þótt hann væri smávax-
inn. Helzt af öllu heföi hann viljaö
þroska listagáfu sina og læra
málaralist, en um þaö var ekki að
ræöa. Fyrst hann væri ekki not-
hæfur að vinna við vinyrkju,
skyldi hann að minnsta kosti læra
eitthvaö heiöarlegt starf.
Enga hjálp fékk hann þó viö
nám sitt. Hann varö aö spjara sig
á eigin spýtur. Eftir langa leit
fann hann þó herbergi, sem faöir
hans hjálpaði honum af og til viö
aö borga.
Tilraunakanina
Og læknarnir höfðu vissulega
áhuga á þessu óvanalega tilfelli.
Jóhann var tilraunakanina hjá
næstum hverjum einasta sér-
fræöingi I allri Vinarborg. En
enginn gat hjálpað honum.
Aö lokum rann upp það kvöld,
sem átti eftir að marka timamót i
lifi Jóhanns. Hann var farinn upp
i herbergiö sitt, þegar konan,sem
hann leigöi hjá kallaöi á hann, en
hún sat og var að horfa á sjón-
varpið. — Flýttu þér niöur, Jó-
hann, hrópaöi hún. Nú er tækifær-
iö þitt komiö, þeir eru að auglýsa
eftir minnsta manni Austurrikis.
— Þegar ég kom i sjónvarps-
stööina, var tekið á móti mér eins
og kóngi, segir Jóhann. Þaö var
enginn I vafa um aö ég væri lang
minnstur af öllum. Upp frá þeim
degi var allt mitt lif bjartara. Ég
varö þekktur, fólk vissi hver ég
var og ég var ekki lengur tekinn
fyrir og meðhöndlaður sem smá-
strákur. Þetta var dásamleg til-
finning.
Voriö 1970 setti Dramaten leik-
húsiö I Sviþjóð á sviö leikritiö
„Kasimir og Karoline”, en
leikurinn snerist um sirkus. A
hlutverkaskránni var einnig
dvergur, og þegar leikstjórinn
var á feröalagi i Vin, spurðist
hann fyrir um, hvort ekki væri
dvergur þar, sem gæti tekiö þetta
hlutverk að sér á næsta leikári.
Ég átti bágt með aö leyna geös-
hræringu minni, þegar þeir báðu
mig aö taka þetta aö mér, segir
Jóhann. Og ég var yfir mig ham-
ingjusamur þessa fimm mánuöi,
sem æfingar stóðu yfir. Loksins
fékk ég' tækifæri til að spreyta
mig á lis.tasviöinu: I fyrsta skipti i
llfinu fannst mér ég vera eitt-
hvaö, a\lt i einu fannst mér ég
— Einmitt þaö var mitt stærsta
vandamál — segir Jóhann. Eftir
tiu ára aldur vildu vinir minir
alltaf af og til að ég sýndi þeim
kyntákn mitt. Ég átti aö sanna
þeim karlmennsku mina, jafnvel
þótt ég væri litill.
Framar öllum vonum.
t dag á Jóhann auövelt meö aö
tala um vandamál sitt, hann get-
ur jafnvel hlegiö af þvi! Þvi aö
siöustu tvö árin hefur hann vaxið
um meira en 16 sentimetra, og
læknarnir gefa honum von um að
vaxa meira, aö minnsta kosti
næstu tvö árin.
Astæöan fyrir þessu krafta-
verki er sænskt efni, sem búiö er
til úr heiladingli dauöra manna.
Prófessor Paul Ross frá Upp-
sölum var fyrstur manna til aö
vinna hreint vaxtarhormón. Siö-
ustu ár hefur þetta efni verið
framleitt og er meöal annars not-
aö á Karolinska sjúkrahúsinu i
Stokkhólmi, viö meöhöndlun á
smávöxnu fólki, ef heiladingull-
inn hamlar vexti.
.Þangaö fer nú Jóhann þrisvar I
viku til meöhöndlunar.
— Helzt vildi ég fara á sjúkra-
húsiö á hverjum degi, segir hann.
Mér finnst ég stækka allt of hægt.
Ég hef þegar misst svo mikinn
tlma, og eftir nokkur ár mun ég
ekki geta stækkaö meira. Hugsiö
ykkur, ef ég heföi fariö aö fá
sprauturnar fyrr, þá væri ég I dag
eins og venjulegur 22 ára dreng-
ur....
Þrátt fyrir þetta finnst læknun-

Fyrir Iveim árum náöi Jóhann ekki upp i póslkassa
núna, segir hann ánægöur.
Þegar Johann Neumann
var 22 ára gamall var
hann 1 metri og 24 sm á
hæð. Lifið var honum
martröð. Foreldrar
hans voru á móti honum
og vinir hans gerðu hon-
um lifið leitt, af þvi hann
var svo litill. Aðrir sem
kynntust honum nánar
meðhöndluðu hann sem
barn. t dag er Jóhann 1
metri og 40 sm á hæð, og
læknar hafa góða von
um að hann eigi eftir að
stækka meira. Er það að
þakka nýjum meðulum,
sem fram hafa komið i
Sviþjóð.
Hver dagur
var martröð
Jóhann var stööugt svangur. A
veturna skalf hann af kulda i sin-
um stuttu buxum og tréskóm. Að
hann fengi peninga fyrir hlýjum
fötum frá foreldrum sinum kom
varla fyrir, þeir vildu helzt
gleyma aö hann væri til.
Til að fylla mælinn, varö' hann
stöðugt fyrir barsmiö frá jafn-
öldrum sinum. Þeir griþu um fac.t-
ur hans og sneru honum i hringi.
þar til hann
vitund. Þeir
uppi á skáþ c
til aö iiopþa
var, aö hánh
á sér, og gek
Þeirneyddu i .o'kyeikja
I frakka, sem hékk -inni i
skáp, siöari læsúi. þöir huröinpi'
En þaö va.rö íiomna til ián
súrefnisskortursiðkkti’eid
Annars heföi h íiúastfffl;
að vera tekinn f.yrir Ikveikji'
- Þegar maöúr er iitili eins og
ég, geta áörir gert hvaö.sem þeir
vilja viö rriann, segir Jóhann.
Hver dagur var martröö, en Jó-
hann stóðst samt sitt próf. Nú
haföi hann sannað fyrir foreldr-
um sinum aö honum væri ekki
alls varnaö, en það dugði ekki til.
Dag einn fór Jóhann með föður
sinum á veitingahús til að selja
vinuppskeruna. I miðju samtal-
inu beygði veitingamaðurinn sig
yfir Jóhann og sagði: — Hvað ert
þú að gera hérna, litli vinur?
Veiztu ekki, að maður þarf að
vera 17 ára til að fá inngöngu hér?
verloren — ég er búinn aö vera,
skrifaöi hann. '
Enginn atvinriúveitandi vildi
ráöa svona litinn mann eins og
Jóhann var. Jafnvel sirkusmenn
vildu ekkert með hann hafa —
„Hann litur út eins og barn en
ekki venjulegur dvergur”, var
svarið þegar hann leitaði fyrir
sér.
Sama haust kom hann aftur til
Sviþjóðar. Eva Tisell bauð honum
að vera hjá sér eins lengi og hann
vildi. 1 fyrsta skipti bjó hann á
Jóliann Neumann er austurriskur, en hefur flutzt til Sviþjóöar og ætlai
að setjast þar að.
Jóhann fór i fyrsta skipti til Sviþjóðar til að leika i „Kasimir og Karoline". Lék hann þá meö Sigge Fiirst
ásamt fleiri.
Eva Tisell er Jóhanni sem fósturmóöir. Hún veitir honum aiia þá umhyggju, sem hann hefur fariö á mis
við allt sitt lif.