Tíminn - 27.09.1973, Blaðsíða 23

Fimmtudagur 27. september 1973
TÍMINN
23
Greifinn i önnum á heimili sínu i Stokkhólmi á striösárunum ásamt konu sinni. Kstclle.
óttaðist stöðugt að
skaða aðra
— Ég minnist eins atburðar
sérstaklega, þaö var siöla kvölds.
Hann var ólikur öllum frá þessum
árum. Það var hringt i okkur frá
Danmörku og tilkynnt, að skotið
hefði verið á nokkra af hvitu vög-
unum. Nokkrir fyrrverandi
fangabúðarmenn hefðu látizt af
völdum þessa og sænskur liðsfor-
ingi, er verið hafði vögnunum til
verndar hafði særzt alvarlega.
— Mér þótti þetta afar alvar-
legt. Þarna hafði þessu veslings
fólki tekizt að komast með hvitu
vögnunum á leið til frelsisins, og
svo gerðist þetta. Það alvarleg-
asta var það, að það höfðu verið
flugmenn bandamanna, sem
skutu á vagnana.
— Við verðum hringja þegar i
stað til brezka sendiráðsins, sagði
ég við Folke. Ef þú gerir það ekki,
þá geri ég það. Folke réð mér
frá þessu, sagðist álita, að ekki
væri hægt að ásaka sendiherrann
fyrir þennan hræðilega atburð, er
gerzt hafði.
— En ég varð að hringja.
Sendiherrann svaraði, — hann
var alveg örvæntingarfullur.
Hann var rétt búinn að fá sömu
fréttir og hafði þegar i stað reynt
að fá fram staðreyndir og orsakir
atburðarins.
—Að baki þessa bjó, að þegar
flugmenn bandamanna voru
sendir á loft var þeim um leið
greint frá þvi, að þýzki herinn
notaði einnig hvita litinn á sin
ökutæki. Og sömuleiðis merki
Rauða krossins. Flugmenn
bandamanna gátu þvi ekki reitt
sig á neitt i þessum efnum.
— Skipanir þeirra voru á þá
leið, að þeir skyldu skjóta á allt,
sem hreyfðist á vegunum...
— Þau tiöindi, sem ég fékk
þetta kvöld hjá brezka sendi-
herranum i Stokkhólmi, voru
meðal þeirra alverstu gegnum öll
striðsárin, að minu áliti
— Milli min og Folke rikti
mjög mikil varkárni öll striðsár-
in skýtur Bernadotte greifynja
hugsandi inn i. — Éf, mátti undir
engum kringumstæðum eiga
möguleika á, ef óhapp bæri að
höndum, að lát.°. óvinininum i té
nokkrar einuslu upplýsingar.
Þess vegna urðum við Folke sam-
mála um, að ég væri yfirleitt ekk-
ert inni i þvi, sem hann fengist
viö. Beinum spurningum gæti ég
þá svarað algjörlega neitandi, á
sannfærandi hátt... Auðvitað vissi
ég i stórum dráttum, út á hvaö
björgunaráætlanirnar gengu. En
smáatriðin þekkti ég ekki.
— Allan þennan tima óttaðist
Folke stöðugt að skaða annað
fólk. Af þeim sökum taldi hann
oftast reftara að þegja en tala. t
þvi sambandi langar mig að
greina frá dæmigerðum atburði.
— undir striðslok var hert mjög
að dönskum Gyðingum. Þá tók
Gústaf konungur frumkvæðið að
þvi að fá dönsku Gyðingana flutta
yfir til Sviþjóöar. Fyrst i stað
gekk þetta allt að óskum. En þá
gerðist nokkuð, sem hefði getaö
orðiö örlagarikt. Sænskir blaöa-
menn tóku viðtöl við flóttamenn-
ina um vandamenn þeirra i
Danmörk og birtu siðan nöfn
þeirra i blöðunum.
— Ég sá Folke sjaldan eins
æstan, eins og hann varð við þetta
tækifæri. — Skilurðu ekki, hvað
þeir hafa gert, hrópaði hann.
Hann hringdi samstundis i
nokkra blaðamenn, sem hann
þekkti og baö þá vinsamlegast aö
láta af þvi að opinbera nöfn á
benna hátt i framtiðinni, — benti
þeim á hverjar afleiðingar það
gæti haft fyrir viðkomandi fólk.
— Folke heppnaðistað telja um
fyrir sænsku blaðamönnunum.
Upp frá þvi voru blöðin einkar
hliðholl Folke i starfsemi hans.
Nú vissu þau, að ef hann vildi ekki
veita svör við þessu eða hinu,
voru nægar áslæður fyrir
þvi —i allflestum tilfellum vernd-
un annarra mannslifa.
Friðarboði fellur i
Palestinu
Ungur átti Folke Bernadotte
við mikil veikindi að striða i
maga, miklar blæöingar. Fyrir
orð læknis fór hann inn á það
að taka C-vitaminpillur, sem
gerðu honum mjög gott, ekki sizt
undir álagi striðsáranna, enda
tók hann þær þá i mjög miklu
magni. Magasárin löguðust
aö nokkru leyti, en hann átti við
heilsuleysi að striða uppfrá þvi.
Ekki leiddi heilsuleýsið hann þó
til bana. Hann hafði ekki lokið
sinu lifshlutverki eftir striðið,
heldur hélt ótrauður áfram af
jafnvel enn meira krafti.
Hann var skipaður sáttasemj-
ari af öryggisráði S.Þ. i deilu
Araba og Israelsmanna i
Palestinu i mai 1948.
Folke Bernadotte greifi af
Wisborg var fæddur árið 1895.
Faðir hans var Oscar Augustus
prins og föðurbróðir Gustav V.
Sviakonungs.
Að lokum kemur hér smáfrá-
sögn, er Folke trúi konu sinni fyr-
ir nokkrum árum eftir strið.
— Folke fann ætið til djúprar
gleði yfir þvi aö geta hjálpað öðr-
um mönnum, — og örvæntingar,
er þeir gátu ekki eða vildu ekki
taka á móti hjálp hans.
— Folke hafði hitt Þjóðverja
nokkurn, sem setið hafði i
fangabúðum nazista á striðsárun-
um. Maðurinn bar sterk merki
vistarinnar, eins og allir fyrrver-
andi fangar. Folke spurði hann,
hvorthann myndi gera það sama
afturog hann geröi þá. Maðurinn
svaraði: — Aldrei. Þaö samfélag,
sem ég er nú kominn aftur til, er
ekki það, sem ég barðist fyrir.
Folke fannst þetta hörmulegt.
Þessi maður hafði barizt hart fyr-
ir málefni, sem hann trúði á,
þjáðst i fangabúöum, haldið það
út og var nú snúinn til baka úl i
hið nýja samfélag. Og þá var öll
þessi barátta til einskis, aö hans
dómi.
Alls bjargaði Bernadotte greifi
15.000 manns úr klóm nazista.
(Stp, lausl. þýtt og injög stytt).
Þökk sé
Útsölustaöir:
Rafha, óöinstorgi,
Smyrill, Ármúla 3
simi 8-44-50,
Stapafell, Keflavik
og hjá okkur
Greda
(áöur Parnall Þurrk-
aranum)
Auðveldur i notkun.
Þér snúiö stillihnappi
og þurrkarinn skilar
þvottinum þurrum og
sléttum.
Framleiddur i 2 stærö-
um:
TD 275/2,75 kg. af
þurrum þvotti, h. 67,5
— b. 49 og d. 48 c.m.
TD 400/4 kg af þurrum
þvotti, h.85 — br. 59 og
d. 58 c.m.
Löng og farsæl reynsla
Parnall þurrkaranna
sannar gæöin.
Veröin mjög hagkvæm
Raftækjaverslun íslands h.f.
Ægisgötu 7 - Símar 17975 - 17976
:
Tíminner
peningar
| Auglýsitf
I
iTÍmanum
Bankastræti 9 - Sími 11811
Nú eigo allir erindi í Casonova
I Höfum opnað
1 efri hœðina
★
j Mikið úrval
j af herrafötum
( og stökum
( jökkum
★
j Höfum tekið upp
S mikið úrvol af
i dömu- og
( herraskóm
!
!
I VERIÐ VELKOMIN