Tíminn - 04.11.1973, Blaðsíða 39

Sunnudagur 4. nóvember 1973.
TÍMINN
39
Til hvers
hjúkrunarstéttarinnar. Ef við,
hér á Islandi ekki sinnum þessu,
þá drögumst við óðfluga aftur úr
nágrönnum okkaijog vonin um al-
mennilega framhaldsmenntun á
sérsviðum hjúkrunar fjarlægist i
stað þess að færast nær.
Vissulega ber að fagna þvi, að
Háskóla tslands hefur þegar
verið falið það hlutverk að skila
sem fyrst hæfum nemendum með
B.S. gráðu i hjúkrun, ýmistþeim,
sem hefja hjúkrunargrunnnám
innan sjálfs Háskólans, eða
öðrum, sem hlotið hafa 3ja ára
grunnnám við aðra hjúkrunar-
kvennaskóla, sem viðurkenningu
hafa hlotið. Handhafar B.S.
hjúkrunargráðunnar geta siðan
farið rakleiðis til hjúkrunar-
framhaldsnáms við hvaða há-
skóla i heiminum, sem býður upp
á slikt nám i framtiðinni, svipað
og tiðkast i fjölda annarra há-
skólagreina. Þannig þarf náms-
dvöl einstaklinga með B.S.
hjúkrunargráðu frá Háskóla
ísiands ekki að verða hætis hót
lengri utan heimalandsins en
gerist meðal hjúkrunarkvenna
annars staðar á Noröurlöndunum
i dag, nema slður sé, þótt á topp-
inn sé leitað. Er slíkt ekki tals-
verð framför, frá þvi sem veriö
hefur?
Ekki er gott að spá með vissu
um, hversu langt muni liða, þar
til unnt verður að afla sér
meistaragráðu i hjúkrunarsér-
greinum einhvers staðar á
Norðurlöndum, en um þessar
mundir er verið að endurskipu-
leggja starfsemi Norræna heilsu-
verndarháskólans i Gautaborg,
til að auka menntunargæði hans.
Þarna má e.t.v. vænta góðs á sér-
sviði heilsuverndar. 1 Sviþjóð ( i
Stokkhólmi og i Umeá) er nú á
þessu ári að hefjast háskóla-
námsbraut i stjórnsýslufræðum
(eru það tvö námstimabil, hvort
þeirra hálft ár i senn) fyrir ein-
stakiinga innan heiibrigðisþjón-
ustunnar, svo sem lækna, hjúkr-
unarkonur og framkvæmda-
stjóra, en ókunnugt er undir-
ritaðri, að svo stöddu, hverra inn-
tökuskilyrða er krafizt.
Aðstaða fyrrverandi og nú-
verandi hjúkrunarnema við
Hjúkrunarskóla Islands, svo og
ljósmæðra þeirra, sem nú stunda
nám við Nýja hjúkrunarskólann,
er sú, að ef þessir einstaklingar
hafa ekki aflað sér jafngildi
stúdentsmenntunar, áður en
hjúkrunarnámið hófst, þá fá þeir,
að sjálfsögðu ekki inngöngu i Há-
skóla Islands, nema að viðbættu
námi i „öldungadeild” Hamra-
hliðarskólans (eða öðru ámóta).
Ósk ýmissæþar á meðal alþingis-
manna, um að stytta svo lang-
dregna menntabraut er mjög
skiljanleg og virðingarverðy en
þarfnast mikillar aðgatar.
Tengslanefnd mun hafa það starf
með höndum að stuðla að sann-
gjörnu mati ýmiss konar mennt
unar utan menntaskólakerfisins,
m HÚSGÚGN GG
w INNRÉTTINGAR
Hátúni 4A sími 21900
Pöntunamóttaka
og sýnishorn hjá okkur
(þar á meðal hjúkrunargrunn-
náms frá 3ja ára hjúkrunar-
skóla), sem að hluta gæti veitt
rétt til háskólanáms, E.t.v. þarf
að endurskoða núgildandi mat
nefndarinnar á hjúkrunarprófinu,
sem mun verða um 30 einingar.
E.t.v. mætti í eitt skipti eöa svo
stofna til sérstakrar „hjúkrunar-
kvenna-öldungadeildar" til
undirbúnings fyrir háskólanám,
sem stytt gæti námstima þeirra
einstaklinga, sem slikan náms-
áhuga hafa, þvi vissulega
þarfnast þjóðin þeirra alveg sér-
staklega, sem stendur.
Til frambúðar þarf önnur úr-
ræði. Er ekki möguleg sú leið að
skipuleggja kjörsvið innan
menntaskólakerfisins; sérstak-
lega ætlað nemendum i hjúkr-
unarskólanámi, þar sem inntöku-
skilyrði væru gagnfræðapróf eða
landspróf. Slikir nemendur gætu
þannig i senn lokið menntaskóla-
prófi og hjúkrunarprófi, hlið-
stæðu prófi frá Hjúkrunarskóla
Islands, eins og það er i dag.
Siöan gætu þeir lokiö B.S. gráðu i
hjúkrun við Háskóla fslands á
t.d. tveimur árum
Um launa- og kjaramál
hjúkrunarkvenna.
Auk óska um takmörkun vinnu-
álags fara hjúkrunarkonur fram
á að hljóta laun til samræmis við
aðrar starfandi stéttir. Margar
og flóknar deilur fylgja kjara-
baráttu landsmanna. M.a. hafa
margar hjúkrunarkonur nú
áhyggjur af þeim möguleika, að
þegar hópur innan stéttarinnar
öðlast B.S. gráðu i hjúkrun frá
Háskóla íslands, þá kunni slikir
einstaklingar að kjósa aðild að
Bandalagi Háskólamanna til að
heyja kjarabaráttu sina innan
þess, fremur en að ljá Hjúkrunar-
félagi Islands, innan B.S.R.B.,
fylgi sitt. Slikur klofningur yrði
varla til nokkurs góðs fyrir
þjóðarheildina.
Þar, sem gerðar eru ótima-
bærar menntunarkröfur, stað-
festar i lögum og reglugerðum,
er reynslan , að ýmsar stöður
verða settar miður menntuðum
einstaklingum, sem taka þó sömu
laun og hinir, sem kröfunum full-
nægja. Þar með fýkur nauðsynleg
hvatning til menntunarauka út i
veður og vind. Fráleitt er að
launa ekki störf samkvæmt
menntun, sé menntunin talin ótvi-
rætt koma til góða i starfinu. Ef
ekki er launað samkvæmt slikri
menntun, hafa menntunarákvæði
litið sem ekkert gildi nema þvi
aðeins, að um offramleiðslu
vinnuafls sé að ræða og ávinn-
ingur aukinnar menntunar felist
i forgangsrétti til eftirsóttari
vinnu.
O P. pillan
að fjöldi þeirra virðist nokkuð
fara minnkandi. t allt eru 5 eða 6
kattaveiðarar i allri Kaupmanna-
höfn.
Fólkið sjálft eykur vandamálið
stöðugt. Ár hvert eru hundruð
katta sett á guð og gaddinn.
Þeir eru ekki vanir hinni hörðu
lifsbaráttu. Nokkrir deyja úr
hungri, en aðrir spjara sig og
verða villtir.
Gleyma aö mjálma.
Þegar tamdir kettir verða villt-
ir, verður merkileg liffræðileg
þróun. Kötturinn er undir venju-
legum k r i n g u m s t æ ð u m
einkvænisdýr, en við breyttar
aðstæður leita þeir saman i hópa,
sem er oft stjórnað af gömlum
fressköttum þar rikir réttur hins
sterka. Þes's vegna eiga ketttl-
ingar oftsvo erfitt með að bjarga
sér.
Villikettir gleyma lika alveg að
mjálma. Þeir gefa aðeins frá sér
hvæs og breimhljóð. Þess vegna
þarf enginn að óttast að katta-
veiðarinn taki heimilisköttinn
þeirra f misgripum á dimmri
nóttu. t staðinn fyrir að brjótast
um i gildrunni eins og hinir villtu
frændur þeirra, situr heimilis-
kötturinn og mjálmar, þangað til
honum er sleppt út. Oft verður
kattaveiðarinn að reka hann burt
með harðri hendi, þvi að sildin i
gildrunni lyktar svo vel.
(Þýttog endursagt.)
KNÖRR VERÐI HÖF-
UÐPRÝÐI ÍSLENZKS
SJÓMYNJASAFNS
A FIMMTUDAG mælti Gils Guð-
mundsson fyrir þingsályktunar-
tillögu, sem bann flytur ásamt
Geir Gunnarssynfum stofnun sjó-
minjasafns íslands. Gils gerði
itarlega grein fyrir málinu og
rifjaði upp, að 75 ár eru siðan
hugmyndin um stofnun Islen/.ks
sjóminjasafns kom fram. Gils
sagði, að i tillögunni væri lögð
áherzla á tvö atriði:
Hið fyrra, og það sem megin-
máli skiptir, er að taka ákvörðun
um það að alþingi feli ríkisstjórn-
inni, i samráði við þjóðminja-
vörð, að hefja nú þegar undir-
búning að stofnun sjóminjasafns.
Síðara atriðið, sem við flutn-
ingsmenn teljum einnig skipta
verulegu máli, er að fela stjórn-
völdum að leita samvinnu við
Hafnarfjarðarkaupstað um hent-
ugt land fyrir slikt safn, svo og
um byggingu þess og rekstur.
Yrði þá, ef samningar tækjust,
gerður sérstakur samningur milli
rikisins annars vegar, um öll
þessi atriði og skiptingu
kostnaðar i þvi sambandi, þar
sem meginþunginn hlyti eðli
málsins samkvæmt að hvila á
rikisvaldinu, þvi hér yrði um safn
allrar þjóðarinnar að ræða”.
En af hverju benda þeir flutn-
ingsmenná Hafnarfjröð? Um það
sagði Gils:
,,1 fyrsta lagi virðist okkur
Hafnarfjörður eiga yfir einkar
hentugu landssvæði að ráða undir
slikt safn, og kæmi jafnvel fleiri
en einn staður til greina, þótt
einna álitlegast sé um að litast i
þessu skyni við sjóinn vestarlega
I bæjarlandinu, skammt frá þar
sem dvalarheimili aldraðra sjó-
manna mun risa af grunni...
1 öðru lagi teljum við Hafnar-
o Skósmiður
hér með hóflegum kostnaði.
Það er auðvitað margt, sem
stuðlar að þvi, að skósmiðum
hefur stórfækkað. Skóverk-
smiðjurnar urðu rothögg fyrir
handsmiðaða skó, og nú er
aðeins einn maður eftir hér-
lendis, Alfreð Rasmussen i
Stórholti, sem fæst að nokkru
leyti við að smiða skó á fólk
með fætur, sem ekki þarfnast-
sérstaks skófatnaðar. Nú —
svo er orðið svo sterkt efni i
slitsóla, að þeir endast miklu
lengur en áður, göturnar i
kaupstöðunum eru orðnar
betri en áður og fólk gengur
orðið nauðalitið, nema þá
unglingar og skólafólk, er ekki
hefur efni á að eiga bil, en það
vill þá aftur skipta oft um skó
til þess að tolla i tizkunni.
Samt væri ekki rétt að
segja, að skósmiðastéttin sé
að deyja út. Þetta er dálitil
viðkoma — ég man eftir sex
lærlingum að minnsta kosti.
Nú fyrir skömmu var náms-
skránni breytt og hún færð til
samræmis við breytta tima,
svo að ei þarf lengur að setja
upp gömul tæki, rétt áöur en
neminn á að taka próf, eins og
átti sér stað áður. Fyrsti nem-
inn lauk einmitt prófi sam-
kvæmt þessu nýja kerfi i gær.
Auðvitað væri skarð fyrir
skildi, ef engir skósmiðir
væru, og það segir sina sögu,
að það streyma hingað skór tii
viðgerðar austan af iandi, frá
FCskifirði, Reyðarfirði og F"á-
skrúðsfirði til dæmis, siðan
flugferðir urðu tiðar milli
Egilsstaða og Reykjavikur.
Og sem betur fer held ég, að
einhver von sé til, að ungir
skósmiðir vilji setjast að úti á
landi, sagði Gisli að lokum.
Eiinn sveinn heid ég sé að
hugsa um að setjast að á
Selfossi. Einn læriingur hefur
þann stað einnig i huga, og
annar er ættlaður frá Egils-
stöðum, og mér fyndist ekki
ósennilegt, að hann setti sig
þar niður að loknu námi.
fjörð vel að þvi kominn sem
gamlan siglinga- og útgerðarstað,
að Sjóminjasafn tslands risi þar
af grunni ...
Þriðja og mikilvægasta ástæð-
an til þess að við flutningsmenn
bendum á Hafnarfjörð sem æski-
legan stað fyrir Sjóminjasafn Is-
lands, er sú að þar i bæ er
vaknaður verulegur áhugi á þvi
að slikt safn megi risa þar, enda
þótt það yrði sameign þjóðar-
innar allrar”.
Þá kvaðst Gils hafa rætt mál
þetta við þjóðminjavörð, sem
teldi ekkert þvi til fyrirstöðu að
safnið risi i Hafnarfirði.
Jón Skaftason tók fram, að
honum væri vel kunnugt um hóp
manna i Hafnarfirði, er unnið
hefði mikið og óeigingjarnt starf
til þess að hrinda i framkvæmd
hugmyndinni um stofnun sjó-
minjasafns i Hafnarfirði. Væru
þar að verki menn úr öllum
flokkum. Hann hefði þvi talið,
eðlilegast og árangursrikast fyrir
framgang málsins, að allir þing-
menn Reykjaneskjördæmis flyttu
málið — ekki sizt fyrir þá sök, að
nokkur rikisútgjöld fylgdu sam-
þykkt þess á Alþingi.
Astæðuna fyrir þvi, að hann
kveddi sér hljóðs um málið kvað
hann þá, að hann vildi leggja
megináherzlu á smiði knarrar,
sem yrði höfuðprýði sjóminja-
safnsins og alveg ómissandi i
safni er rfsa ætti undir nafni. t þvi
sambandi sagði Jón m.a.:
Ekki er úr vegi að rifja upp
ýmislegar staðreyndir varðandi
smiði knarrar, en hugmyndir um
þá smið hafa verið uppi hjá
áhugamönnum i Hafnarfirði um
nokkurn tima og óneitanlega
verið tengdar hugmyndum um
sjóminjasafn.
Þorbergur Olafsson, Iram-
kvæmdastjóri skipasmiða-
stöðvarinnar Bátalóns i Ilalnar-
firði, fór á árinu 1972 til Hróars-
keldu i Danmörku til að afla
upplýsinga um smiði knarra eins
og þeirra, sem siglt var á til
tslands á landnámsöld. Leifar af
slikum knerri fundust i Hróars-
keldu og er verið að ná þeim
leifum upp um þessar mundir, ef
þvi er ekki lokið. Þær sýna glögg-
lega, hvernig gerð þessara skipa
var, en aldursgreining hefur gert
auðvelt að ákvarða að skip þetta
hefur verið smiðað á timum land-
námsferða til lslands. Knörrinn
er um margt mjög frábrugðinn
vikingaskipum þeim, sem varð-
veitt eru i Noregi, enda var
honum ætluð úthafssigling, en
vikingaskipum meira beint i
hernað, og voru þau þvi bæði
hraðskreiðari og lengri.
Þorbergur Olafsson fékk góðar
móttökur i Hróarskeldu, og var
honum heitið þar allri fyrir-
greiðslu varðandi uppdrætti af
knerrinum og jafnvel lofað
nokkrum forgangi vegna væntan-
legs 1100 ára afmælis tslands-
byggðar. Aðrar þjóðir höfðu sýnt
bessu máli áhuea. M.a. höfðu
Kanadamenn spurst fyrir um
knörrinn með það fyrir augum að
smiða slikt skip. Þá mun Jón Kr.
Gunnarsson, framkvæmdastjóri i
Hafnarfirði, hafa athugað um
efnivið i knörr á ferð um Noreg
nýverið, en sérstök tré þarf i
knörrinn eins og i kjöl og annað
þar sem heil tré eru tilsniðin.
Knörr sá, sem verið er að grafa
upp i Hróarskeldu, mun hafa
verið smiðaður i Noregi, og eðli-
legt er að knörr, sero smiðaður
yrði á tslandi, fengi efnivið sinn
þaðan. Erfitt er að segja til um
kostnaðarverð við smiði skipsins,
en talað hefur verið um að það
muni kosta um 7 milljónir króna.
Ekki hefur fengizt nægilegur byr
fyrir smiði knarrsins, þótt ekki sé
ennþá fullreynt, hver mundu
verða viðbrögð ýmissa stofnana
sjávarútvegs og siglinga, ef leitað
yrði til þeirra um fyrirgreiðslu.
Slikt er ókannað mál að mestu, en
hefði Alþingi einhverja forystu
um þetta mál mundi fljótlega á
það reyna, hvort fyrrgreindar
stofnanir mundi ekki vilja taka
þátt i kostnaði.
Það, sem gerir brýnt nú að
teknar séu ákvarðanir um smíði
knarrar er sú staðreynd, að
Sjóminjasafn tslands og knörrinn
hafa undanfarið átt samleið i
hugum þeirra, sem mestan áhuga
hafa sýnt þessum málum. Liggur
raunar i augum uppi, að eltir-
liking af knerri mundi verða for-
vitnilegasti gripurinn, sem
Sjóminjasaln tslands gæti boðið
upp á. Það er enginn vafi á þvi, að
samkvæmt þeim upplýsingum,
sem fengizl hafa við uppgröftinn i
Hróarskeldu, er hægt að gera
mjög nákvæmlega eftirlikingu af
knerri. Vegna 11 alda afmælisins
mundum við njóta sérstakrar
fyrirgreiðslu frá Danmörku og
Noregi hvað upplýsingar og efnis-
útvegun snertir. Það er þvi sjáll'-
sagl að nota það tækifæri, sem nú
gefst, til að hefja undirbúning að
stofnun Sjóminjasafns lslands, og
jafnframt helja smiði knarrar,
sem auk þcss að verða höluðprýði
Sjóminjasafnsins, yrði verðugur
minnisvarði um mikla siglinga-
iþrótt tslendinga i upphafi land-
náms, sem ekki einasta sigldu
hingað, heldur fóru á þessum
skipum og námu Grænlund og
furidu ny lönd i vesturvegi.1 Það
væri þvi mjög misráðið, ef fisk-
veiði og siglingaþjóðin léti 11 alda
afmælið lfða svo, að ekki yrði sjó-
sóknar, siglinga- og landalunda
minnzt á viðeigandi hátt. Þess
vegna á að reisa Sjóminjasafn
tslands, þar sem hinn larsæli far-
koslur, er flutti hingað fólk og
fénað, situr i öndvegi.” TK
h....
SKIPAÚTGCRÐ RÍKISINS
• • •-**■•*
AA/s Baldur
fer frá Reykja-
vík þriðjudaginn 6. þ.m. til
Snæfellsness- og Breiða-
fjarðarhafna.
Vörumóttaka:
Vörumóttaka: mánudag og
þriðjudag.
AA/s Esja
fer frá Reykjavik
föstudaginn 9. þ.m. austur
um land i hringferð.
Vörumóttaka:
Vörumóttaka: mánudag,
þriðjudag, miðvikudag og til
hádegis á fimmtudag til
Austfjarðahafna, Þórshafn-
ar, Rufarhafnar, Húsavikur
og Akureyrar.
! Tíminn er •
• peningar |
j Auglýsid' :
| iTimanuin I