Tíminn - 06.12.1973, Blaðsíða 9

FimmtudaRur 6. desember 1973.
TÍMINN
9
r--- "'"v
— WméiM -
s _____________________4
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón llelgason, Tómas Karlsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif
stofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — aug
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuöi innan lands
i lausasölu 22 kr. eintakiö.
Blaðaprent h.f.
Tekjuöflun
ríkisins
í fyrri viku skýrði Halldór E. Sigurðsson,
fjármálaráðherra, á blaðamannafundi frá
skýrslu nefndar þeirrar, sem að undanförnu
hefur unnið að athugun á tekjuöflun rikisins.
Skýrsla þessi er mjög itarleg og yfirgripsmikil.
í henni felst ekki bein stefnumótun i þessum
málum, heldur er henni ætlað að gera alla
stefnumótun i skáttamálum og fjáröflunar-
málum rikisins auðveldari.
Skýrslan er úttekt á aðferðum rikis og sveitar-
félaga til tekjuöflunar og felur auk þess i sér
hugmyndir i sumum tilfellum tillögur og val-
kosti um framtiðarfyrirkomulag. Þannig mun
hún auðvelda stjórnmálamönnum að ákveða
framtiðarskipan þessara mála.
Um persónufrádrátt og aðra frádráttarliði
til skatts, sagði Halldór E. Sigurðsson, að hann
hefði trú á þvi, að frekari skoðun þeirra gagna,
er skýrslan fæli i sér, leiddi til niðurstöðu um
brúttótekjuskatt til rikisins með afslætti frá
skattinum eftir álagningu eftir fjölskyldustærð
og fjölskylduástæðum. Taldi ráðherrann að
með slikri breytingu mætti minnka eða eyða
þeim mismun, sem nú væri i skattlagningu
milli manna eftir þvi, hvort þeir nytu frádrátt-
ar kerfisins eða ekki. Með þessu yrði skatt-
kerfið gert einfaldara en það gerði viðureign
við skattsvik auðveldari.
í skýrslunni er gerður nokkur samanburður
á fyrirkomulagi þessara mála hér og i ná-
grannalöndunum. Af þeim samanburði kemur
fram, að hlutur beinna skatta er hér á landi
minni i tekjuöfluninni en þar. Engu að siður
taldi ráðherrann, að beinir skattar ættu að
lækka frá þvi sem er og hlutur óbeinna skatta
að aukast að sama skapi.
Tekjuöflunarkerfi rikisins er mikil nauð-
syn á að einfalda frá þvi, sem nú er og fækka
svokölluðum „mörkuðum tekjustofnum.” Slik-
ir tekjustofnar renna óskiptir að lögum til
ákveðinna þarfa. Þýrfti að aðgreina
tekjuöflina frá annari löggjöf i sérstökum laga-
bálki. Einnig er talið koma til greina að tengja
lög um tekjuöflun rikisins lögum um tekju-
stofna sveitarfélaga. Þannig gæfist betri
heildaryfirsýn þessara mála og hamlað væri
gegn hættunni á þvi, að á ný yrði horfið að
sundurlausu kerfi fjölda margra smáskatta.
í gildandi fjárlögum eru tekjustofnanir
hvorki meira né minna en 71 talsins. Af þeim
eru 38 markaðir sérstökum notum að einhverju
leyti og skiptast á 34 viðtakendur. Með slikum.
hætti er mikil hætta á, að handahófskennd og
óréttlætanleg mismunun verði milli viðfangs-
efna, sem þannig fá ákveðna tekjutofna skv.
þörf, sem ef til vill var metin fyrir árum eða
áratugum, og annarra viðfangsefna, sem njóta
stuðnings af öðru aflafé rikisins.
Þvi stærri hluti rikisteknanna, sem
markaður er með þessum hætti, þeim mun
óvirkari verða fjárlögin til að jafna sem réttast
niður þvi fjármagni, sem til ráðstöfunar er
hverju sinni.
-T.K.
Anthony AAcDermott, The Guardian:
Fjdrhagstjón Egypta varð
lítið í nýafstöðnu stríði
Aðrar Arabaþjóðir lögðu fram meginhluta herkostnaðarins
..EFNAHAGSLIF Egypta
beift ekki meiri hnekki við
stvrjöldina en til dæmis við
gerð Aswanstiflunnar eða
annarra slikra stórfram-
kvæmda". Þetta er haft eftir
egvpzkum embættismanni.
sem starfað hefir við áætiana-
gerð þar i landi.
Þessi ummæli munu i
höfuðdráttum rétt. Efnahags-
lif Egypta er næsta hæggengt i
bezta falli. Or Ijölgun veldur
verulegum erfiöleikum, dulið
atvinnuleysi er afar mikið og
alvarlegur gjaldeyrsskortur
er viðvarandi.
Þrátt fyrir þessa annmarka
er drjúgur og vaxandi hluti at-
vinnulifsins reistur á heil-
brigðum grunni, markaður er
óneitanlega vel rúmur meðal
37 milljóna manna og Egyptar
búa yfir allmikilli tækni og
hafa á að skipa verulegum
fjölda þjálfaðra og tækni-
menntaðra manna. Efnahags-
lif Egypta hefir hæfileika til að
jafna sig við erfiðar aðstæður
og efnahagslif tsraelsmanna
gæti ekki þolað sömu áföll af
langvinnri styrjöld.
EN hvað svo sem styrjöldin
kann að hafa kostað er
augljóst mál, að Egyptar
hefðu aldrei haft efni á að
standa straum af henni
óstuddir. Taliö er, að daglegur
herkostnaður meðan á
styrjöldinni stóð hafi numið 20
milljónum dollara. Gert er ráð
fyrir, að tilkostnaður rikisins
vegna styrjaldarinnar hafi
numið um 1000 milljónum
punda, en vitaskuld hafa
engar kostnaðartölur verið
viðurkenndar hvað þá birtar
af opinberri hálfu.
Egyptar fengu þrenns konar
framlög frá öðrum Araba-
rikjum. Samkvæmt sam-
þykktum leiðtogafundarins i
Khartum 1967 hafa Libya,
Saudi Arabia og Kuwait greitt
110 millj. punda á ári og innt
þær greiðslur af hendi árs-
fjórðungslega. Fyrsta
mánuðinn frá þvi að
styrjöldin hófst, eða 6. október
til 6. nóvember, fengu
Egyptar greiddar 350
milljónir doliara i beinum
lramlögum. Þar af hefir Saudi
Arabia sennilega lagt fram
þriðjung, en afgangurinn
skipzt milli Kuwait, Qalar,
Abu Dhabi og Libyu.
Sagt er, að Saudi Arabia og
Libya hafi greitt Sovót-
rikjunum að minnsta kosti
tvöfalt hærri upphæð fyrir alls
konar vopn. Af þessu ætti að
vera ljóst, að Egypzka þjóðin
hefir ekki þurft að axla neinar
beinar byrðar vegna
kostnaðar við styrjöldina.
EIGN seðlabanka Egypta i
gulli og erlendum gjaldeyri
hefir i reynd farið hækkandi
að undanlörnu. I marz i vor
var gjaldeyrisforðinn háska-
lega litill, eða aðeins 3,3 millj-
ónir egypzkra punda. Forðinn
óx skyndilega i ágúst upp i 45,5
milljónir punda og nam 33,8
milljónum punda þegar styrj-
öldin hófst. (Þess má geta, að
s a m k v æ m t o p i n b e r r i
skráningu jafnast egypzka
pundið nokkurn veginn a' við
sterlingspund að verðgildi).
Siðan styrjöldin hófst hafa
óumbeðin framlög streymt i
seðlabanka Egypta og numið
um 250 þúsund pundum á dag.
En verðlag helir vitaskuld
hækkað. Athugun, greinilega
miðuð við miðstóttarfólk,
sýnir um 30% hækkun á helztu
matvörum fyrsta
mánuðinn frá styrjaldar-
lokum.
Þarna er einkum miðað við
verðhækkanir á sykri, te og
mataroliu bæði á opnum
markaði og svörtum markaði.
Þessar matvælategundir voru
allar fáanlegar á viðurkenndu
verði gegn skömmtunar-
seðlum, en mjög takmarkaö
magn.
BLAÐIÐ Al-Ahram hefir
látið þess getið, að rikisstjórn
landsins hafi i ár varið 80
milljónum punda til þess að
iialda niöri verði. Verð á bjór,
vindlingum, oliu og öllum far-
gjöldum nema á 3. farrými
hefir hækkað að mun. Sór-
stakur skattur 2,5% (til hins
heilaga striðs) hefir verið
lagður á afar margt, allt frá
lausafé og upp i rekstrar-
hagnað, og nálega 12% tekju-
skattur. árstekjur milli 1000 og
4000 pund.
Þessar ráðstalanir hljóta
óhjákvæmilega að hægja á
efnahagslramvindunni. Þegar
sagt er frá efnahagslifi
Egypta eru hinar birtu tölur
tiðast áætlaðar og á það ekki
sizt við um herinn. Hernaðar-
útgjöld 1973 eru sögð nema 700
milljónum pund a en nema
sennilega i raun um 1000 millj-
ónum punda, en sú upphæð er
einmitt ætluð til hernaöarút-
gjalda áriö 1974. Fjárlaga-
upphæð 1973 nam i upphafi alls
2459 milljónum punda, en i
febrúar voru samin sérstök
striðsfjárlög, en ekki birt
opinberlega. Tölurnar hér á
undan ættu eigi að siður að
gefa allgóða hugmynd um
hlutfall herkostnaðar af rikis-
útgjöldum. Framiög til at-
vinnueflingar eiga að verða
svipuð 1974 og þau voru i ár,
eöa um 350 milljónir punda.
STRIÐIÐ olli engu tjóni á
atvinnutækjum Egypta, þar
sem allt slikt var flutt frá
svæðinu viö Suezskurð og
komið fyrir lengra inn i landi
nokkru eftir striðið 1967.
Skortur á ýmsu byggingarefni
jókst þó nokkuð, einkum stáli,
sementi og timbri, en vinnu-
aflsskortur varð enginn.
Landbúnaðuiver einn helzti at-
vinnuvegurinn og framleiðsla
hans minnkaði ekki.
Megintjónið kom fram i
helmingsminnkun flutninga
með skipum um höfnina i
Alexandriu. Þessi flutninga-
tregða hægði verulega á bila-
iönaðinum, en hann er mjög
háður innfluttum varahlutum.
Sennilega veröur aö fresta
einhverjum umsömdum af-
greiðslum af þessum sökum.
Bómullarútflutningur er hins
vegar svo seint á ferðinni, að
hann verður óhindraður.
Seinkun hveitiinnflutnings
veldur sennilega tilfannan-
legustum erfiðleikum, en
Egyptar munu þurfa að kaupa
um 3 milljónir smálesta af
hveiti á þessu ári (og verð
þess hefir hækkað stórlega).
ENNFREMUR er sennilegt
að umfangsmiklum fram-
kvæmdum seinki eitthvað,
eins og lagningu oliuleiðsl-
unnar frá Suez til Miðjarðar-
hafs, og eins kann aö verða
nokkur töf á ræktunarundir-
búningi og i vefnaðarvöru-
framleiðslu. Tekjur af ferða-
mönnum eru taldar lækka um
8% á næsta ári, en þess var
vænzt, að þær næmu 48 millj-
ónum punda i ár. Erlendir
sendimenn i Kairó segja
egypzka kaupmenn og iðju-
hiilda vongóða og jafnvel
bjartsýna.
Eftir styrjöldina 1967 var
hagvöxtur Egypta enginn
fyrst i stað. Stjórnarvöld
landsins gera sér hins vegar
von um, að hagvöxturinn muni
nema rúmum fjórum af
Framhald á hls. 19
Friðsælt er enn við Feluccas vlö NII.