Tíminn - 12.01.1974, Blaðsíða 7

Laugardagur 12. janúar 1974
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
Sígild stefna
Ef litið er til baka til áranna 1916-’30, þegar
núverandi flokkaskipan var að mótast, verður
mönnum áreiðanlega ljóst, að það er stefna
Framsóknarflokksins, sem bezt hefur staðizt
dóm reynslunnar, og er ekki siður i fullu gildi
nú en þá. Þeir flokkar, sem nú virðast i mestri
sókn i heiminum, byggja einkum á mörgum
þeim sjónarmiðum, sem hafa verið leiðarljós
Framsóknarflokksins frá upphafi, eins og
byggðajafnvægi, dreifingu valds, samvinnu og
jöfnuði, sem tryggi andlegt og efnalegt sjálf-
stæði sem allra flestra einstaklinga.
Framsóknarflokkurinn þarfnast þvi ekki neins
nýs hugmyndakerfis. Meginstefna hans er
stöðugt i fullu gildi, þótt framkvæmdaatriðum
verði að breyta með tilliti til breyttra
aðstæðna.
Hið sama verður ekki sagt um stefnu Sjálf-
stæðisflokksins. Hún fólst upphaflega i sem
allra mestu sjálfræði hinna svonefndu sterku
einstaklinga. Rikið átti að skerða sem minnst
athafnamöguleika þeirra. Einkaframtakið átti
að leysa allan vanda, og samhjálpin og sam-
starfið á vegum opinberra aðila eða félaga að
vera sem minnst. Sjálfstæðisflokkurinn hefur
hvað eftir annað orðið að hverfa að úrræðum
félagshyggju og samneyzlu, þvi að hömlulaust
einkaframtak leysir ekki hin sameiginlegu
vandamál.
Nákvæmlega hið sama er uppi á teningnum
hjá Alþýðuflokknum. Hann trúði lengi vel á
þjóðnýtinguna sem hina mestu sáluhjálp.
Jafnaðarmenn hafa yfirleitt alls staðar hafnað
henni, þar sem þeir hafa komizt til valda. Þeg-
ar Kommúnistaflokkurinn kom til sögunnar,
gekk hann enn lengra i þjóðnýtingarmálunum
en Alþýðuflokkurinn. Hann hélt lika fram
miklu róttækari aðgerðum á mörgum sviðum.
Nú minnist arftaki hans, Alþýðubandalagið,
sjaldan orðið á þjóðnýtingarstefnuna og er i
flestum málum talsvert til hægri við Alþýðu-
flokkinn, eins og hann upphaflega var.
Stefnumörkun flokkanna um þessar mundir
ber þess lika glögg merki, að það er stefna
Framsóknarflokksins, sem hefur staðizt bezt.
Allir aðrir flokkar en Framsóknarflokkurinn
hafa færzt mjög verulega frá upphaflegri
stefnu sinni, og gengið til við móts við sjónar-
mið Framsóknarflokksins. Þess vegna heyrist
nú oft sagt, að erfitt sé að finna mun á stefnu
flokkanna.
En þetta má samt ekki villa neinn. Innst inni
fylgja flokkarnir meira og minna hinni upphaf-
legu stefnu sinni, þótt þeir segi annað I orði.
Þess vegna verður að taka slikum stefnuyfir-
lýsingum með varúð. Þeim flokki, sem bezt
hefur fylgt upprunalegri stefnu sinni, er örugg-
ast að treysta, og það þvi fremur, sem hún er i
fullu samræmi við þau sjónarmið, sem menn
eru nú sem óðast að gera sér grein fyrir, að eru
hin réttu. Þá reynslu hefur tæknibyltingin og
þéttbýlisvöxturinn fært mannkyninu.
Sá boðskapur sem Framsóknarflokkurinn
hóf að flytja fyrir meira en hálfri öld, um
byggðastefnu, samvinnu og jöfnuð, átti mikið
erindi til þjóðarinnar þá. Hann á þó enn meira
erindi til þjóðarinnar nú. Hann er i fyllsta sam-
ræmi við kröfur og þarfir samtimans og fram-
tiðarinnar.
Þvi hefur efling Framsóknarflokksins aldrei
verið mikilvægari. þ þ
Forustugrein úr The Times:
Ellin drequr ekki úr
byltingaráhuganum
Attræðisaldurinn bugar ekki Mao formann
Mao formaöur
LANGLIFI, sem Kinverjar
telja hina dýrmætustu gjöf
forsjónarinnar, hefur verið al-
gengt hjá miklum stjórnmála-
mönnum upp á siðkastið.
Churchill, Adenauer og De
Gaulle komust allir töluvert
yfir áttrætt.
Mao Tse-tung varð áttræður
um daginn, rétt i þann mund,
sem liðin voru tuttugu og
fimm ár frá þvi að hann kom
til Peking til þess að gera hana
að aðsetri nýrrar rikisstjórnar
i Kina.
Þess sjást engin merki, að
hinn langi valdaferill Maos sé
senn á enda. Hann hefur tekið
á móti a.m.k. eins mörgum
tignum gestum á árinu 1973 og
nokkru einu ári öðru, en öllum
ber þeim saman um, að hann
haldi óskertu andlegu atgervi,
og verulega líkamlega hrörn-
un sé heldur ekki að sjá á hon-
um.
BÆTA mætti nafni Francos
hershöfðingja á skrá hinna
langlifu rikisleiðtoga, enda á
hann sammerkt Mao i þvi, að
vald hans verður ekki fyrir
neinni truflun af starfsháttum
venjulegs lýðræðis. öllum
þessum langlifu stjórnendum
er það sameiginlegt, að þeir
hafa tröllatrú á sinni eigin
þjóðernisstefnu, og i þá trölla-
trú hafa þeir haldið dauða-
haldi, bæði á erfiðleikatimum
og I endurreisn.
Þetta hefur greinilega kom-
ið fram hjá Mao Tse-tung, allt
frá þvi i æsku. Skoðanir Maos
sem einstaklings hafa einkum
komið fram á leynilegum
fundum æðstu manna flokks-
ins og siazt þaðan út.Þvi
meira, sem vitnast um
skoðanir hans sjálfs, þvi
öruggara virðist að fullyrða,
að hann sé i innsta eðli sinu
fyrst og fremst þjóðernissinni,
sem tignar fortið Kinverja og
trúir á glæsta framtið þeim til
handa.
1 hans augum eru verðleikar
Kinverja eðlisgrónir. Þeir eru
gæddir nægilegum kostum og
snilli, og hinn kinverski heim-
ur er nægilega stór til þess, að
þeir þurfa ekki að leita út fyrir
landamæri Kina nema þá af
eðlilegri forvitni byltingar-
sinna.
AÐ þessu leyti er Mao Tse-
tung frábrugðinn hinum fjór-
um öldnu leiðtogum i Evrópu.
Þeir eru allir ihaldsmenn,
hver með sinum hætti, og hafa
fyrst og fremst haft hug á að
varðveita samfélag sitt og
reysta reglu þess, en ekki að
gera á þvi róttækar breyting-
ar. 1 þessu efni er Mao einn á
báti. Hann er einnig sérstæður
að þvi leyti, að hann er jafn
ákafur byltingarsinni um átt-
rætt og hann var þegar hann
stóð á tvitugu.
Mao var og er reiðubúinn og
óðfús að hafa endaskipti á
þjóðlifinu i menningarbylt-
ingu til þess að koma i veg fyr-
ir, að byltingarverðmætin má-
ist eða spillist vegna valdsins.
Hann er reiðubúinn að hætta
umbótum og framförum
byltingarinnar i sifelldri um-
stokkun, og er eiðsvarinn
fyigismaður endaveltu og
sviptinga allt til endadægurs.
ENN er alltof skammt um
liðið til þess að unnt sé að
meta til hlitar, hvaða endur-
sköpun og umbótum Mao hef-
ur í raun og veru fengið áork-
að. Hann getur vissulega
miklazt af þvi að hafa veitt
hinni gifurlega f jölmennu þjóð
sinni öryggi gegn skorti og
styrjöldum. Hún hafði orðið
fyrir þungum búsifjum af
hvoru tveggja i sifellu, að
minnsta kosti allt frá þvi að
hann mundi eftir sér og fram
að þvi, að hann kom til valda
árið 1949.
Mao Tse-tung hefur lagt á
það höfuðáherzlu, að hann
væri að byggja upp nýtt Kina,
og slikum manni er ef til vill
einna mikilvægast að huga að
þvi, hvernig hann liti á hlut-
verk sitt sem einræðisherra.
Er hin forna hefð honum jafn
mikilvæg og öðrum Kinverj-
um, og hve miklu ráða lang-
timasjónarmið um lifs- og
stjórnarháttu hans?
AUÐVITAÐ litur Mao for-
maður ekki á sig sem nýjan
keisara, og það kemur beinlin-
is fram i starfsheitinu, sem
hann hefir valið sér. Samt er
iikingin við fortiðina afar aug-
ljós og áberandi. Samkvæmt
kenningum Konfúsiusar var
keisarinn i senn hugsjón og
siðferðileg fyrirmynd þjóðar-
innar. Hann átti að varðveita
veldi sitt með gáfum og snilli
hins heimspekilega sinnaða
stjórnmálamanns, með út-
reikningum herfræðingsins,
hugsjónum skáldsins og
ástundun annarra hæfileika,
sem voru sérlega mikils metn-
ir i fari hins menntaða manns,
— og þar bar listmálun og
skrautritun hátt.
Mao formaður er gæddur
flestum þessum hæfileikum i
rikum mæli i augum þjóðar
sinnar. Benda mætti á marga
aðra háttu, sem gefa til kynna
óslitið framhald fyrri hefða
meðal þjóðar, sem öldum
saman hefur litið á það liðna
sem hið öruggasta leiðarljós.
Gegn þessu verður að visu
að tefia mjög ákafri trú á
fagnaðarboðskap Marxism-
ans. Þar kann þó fyrst og
fremst að vera um að ræða
óhjákvæmilega nauðsyn þess,
sem innleiðir erlendar kenn-
ingar og lagar þær að þörfum
Kinverja. Þungvægari er
ákvörðunin um að breyta kin-
versku samfélagi, og alveg
sérstakiega að eyða þeim
kenningum, sem almennt eru
tengdar nafni Koniusiusar.
UNDANGENGIÐ ár hefur
verið háð áköf barátta i þessu
efni um gervallt Kina, og eng-
inn getur efazt um, að Mao
formaður er potturinn og
pannan i henni. Fornaldar-
frægð Kina og framtiðardýrð
þess renna saman i eitt i hug-
skoti hans. Mótsagna gætir
vitanlega bæði i manngerð
hans og heimspeki, og hann
hefur sjálfur lagt stund á að
kanna þær.
Naumast er annars að
vænta en skrykkjóttrar og
mótsagnakenndrar stefnu nýs
Kinaveldis fyrsta aldarfjórð-
ung þess. Á þessum tima hafa
engu að siður gerzt alveg
furðulegar breytingar, og
ómögulegt sýnist að lita til
tlmabilsins án þess að minn-
ast þess um leið, að það er
tlmabil Maos formanns.
MAO hefir verið trúr
byltingarhugsjón sinni og
haldið fast við varðveizlu
valds sins sem leiðtoga flokks-
ins, en ellin hefur samt ekki
dregið hið minnsta úr sumum
hugstæðustu sérkennum hans.
Hann er fljótur að viður-
kenna skyssur, sem hann ger-
ir, að minnsta kosti við sam-
starfsmenn sina, hvað sem
segja má um að viðurkenna
þær fyrir fjöldanum, sem
hann stjórnar. Hann er einnig
fús að viðurkenna fávisi sina,
einkum i hagfræði, og jafnvel
ekki seinni til að snúa stefnu
sinni beinlinis við en aðrir
stjórnmálaleiðtogar, ef það
hentar honum.
Mao var að ræða við fornvin
sinn Edgar Snow eitt sinn fyrir
fimm árum. Þá likti hann sér
við einmana munk með rifna
regnhlif. Þessi samliking sóp-
ar á svipstundu burtu bæði hé-
gómagirnd og stórmennsku
gamals stjórnmálamanns.
Mao fer óneitanlega einförum
á hinni óumbreytanlegu
byltingarbraut sinni.