Tíminn - 02.03.1974, Blaðsíða 1

Þegar byrjaO var aO selja aOgöngumiOa aO gestaleik dansflokksins frá New York City Ballett I
gær, hafOi myndazt mikil biOröO áhugasamra ballettunnenda viO ÞjóOleikhúsiO, sem auOsjáan-
lega ætluOu ekki aö veröa af þessari góöu heimsókn vestan um haf. Eins og sagt hefur veriö frá,
er Helgi Tómasson aöalkarldansari baiiettsins, og þaö er ekki á hverjum degi, sem islendingum
gefst kostur á aö sjá list hans, en hann er nú talinn einn af fremstu listdönsurum heims. Flokkur-
inn mun halda þrjár sýningar I Þjóöleikhúsinu. Timamynd-.GE.
HAUNVÍSINDASTOFNUN Há-
skólans fékk nýlega 10.000 dala
styrk frá visindasjóöi NATO.
Styrk þessum veröur variö til aö
koma upp 5 jaröskjálftamæli-
stöövum við norðurströndina,
nánar til tekið milli Skagafjarðar
og Axarfjarðar. Einni slikri stöö
mun verða komið fyrir I
Grimsey. Stöðvarnar eiga að
vera fullgerðar vorið 1975.
Strax að þvi loknu verður hafizt
handa um dreifingu samskonar
stöðva um mið-hálendið. Þær
stöðvar verða fjórar talsins. Við
þær verða tengd senditæki, sem
senda upplýsingar til visinda-
manna i Reykjavik. Dreifing
stöðvanna tekur eitt ár.
Vorið 1977 verður svo byrjað að
koma sex jarðskjálftamælistöðv-
um fyrir á Austfjörðum, Vest-
fjörðum og á Snæfellsnesi. Þær
framkvæmdir taka einnig eitt ár,
en að þeim loknum hefur jarð-
skjálftamælitækjum verið komið
fyrir um land allt, þvi þegar árið
1971 var komið upp sex stöð.vum á
Reykjanesi, en þar er
jarðskjálftatiðni hæst og við
norðurströndina.
Áætlað er að rekstrarkostnaöur
við stöðvar þessar verði 100.000
krónur áfárivið hverja stöð.
Blaðið hafði samband við
Sveinbjörn Björnsson, eðlis-
fræðing, starfsmann
Raunvisindastofnunar Há-
skólans, og sagði hann stöbvar
þessar mjög mikilvægar.
Sveinbjörn sagði, að innan
fárra ára yrði hægt að segja fyrir
um jarðskjálfta með þó nokkrum
fyrirvara þannig að unnt yrði að
gera ráðstafanir til þess að
komast hjá tjórii á mönnum og
kaf
mannvirkjum. Þó sagði Svein-
björn, ab ekki yrði hægt að tima-
setja skjálftana nákvæmar en
uppá eitt til tvö ár.
Ef hljóðhraði i bergi tekur að
lækka, stigur hann á mislöngum
tima aftur upp i eðlilegan hraða,
en þegar svo er komið, er jarð-
skjálfti i vændum. Þvi lengur sem
lægðin stendur þeim mun sterkari
verður skjálftinn. Mjög nákvæm
tæki þarf til að mæla hljóðhraða i
bergi, en jarðskjálftamælitæki
þau, sem fyrirhugað er að dreifa
um landið á næstu árum, eru ein-
mitt óvenju nákvæm. Þannig
verður i framtiðinni mögulegt að
mæla og staðsetja mun smærri
jarðskjálftakippi en hægt hefur
verið fram til þessa.
Það eru einkum þrjár
stofnanir, sem fram til þessa hafa
unnið að jarðskjálftarannsóknum
á Islandi, en þær eru, auk
Raunvisindastofnunar Há-
skólans, Veðurstofan og Orku-
stofnun rikisins. Þessar stofnanir
eru nú að samræma jarðskjálfta-
rannsóknir sinar.
Að lokum sagði Sveinbjörn, að
mjög auðvelt hefði reynzt að fá
erlenda styrki til jarðskjálfta-
rannsókna hérlendis, þar eð
mikill áhugi er viða á jarðsögu Is
lands.
Almennur fundur á Egilsstöðum:
Óttast að mikið land fari á
vegna Lagarfljótsvirkjunar

Áætlunarstaöir:
Akranes - Blönduós
Flateyri - Gjcgur
Hólmavík - Hvammstangi
Rif - Siglufjörður
Stykkishólmur
Sjúkra- og leiguflug um
allt land
Símar:
2-60-60 &
2-60-66
49. tölublað — Laugardagur 2. marz 1974 —58. árgangur.
IKOPAVOGS
APÓTEK
Opið öll kvöld til kl. 7
Laugardaga til kl. 2
Sunnudaga kl. 1 til 3
Sími 40-102
BRÁTT HÆGT AÐ SEGJA FYRIR UM JARD-
SKJÁLFTA MEÐ 1-2 ÁRA FYRIRVARA
— skjálftamælum komið
fyrir um allt land
AAíkil hálka
— mörg óhöpp
-hs-Rvik. Mjög mikil hálka var á
götum borgarinnar I gær, með
þeim afleiðingum, að mikið var
um óhöpp í umferðinni.
Hvorki meira né minna en 34
árekstrar urðu frá þvi i gær-
morgun, fram til kl. 20 i gær-
kvöldi, þar af 19 frá hádegi. Ekki
er vitað um meiðsl á fólki.
JK—Egilsstöðum. A fimmtu-
dagskvöld s.l. var haldinn mjög
fjölmennur fundur i Vaiaskjáif
um virkjunarmál. Það var Sam-
band sveitarfélaga I Austurlands-
kjördæmi og Náttúruverndarráð,
sem boðuðu til fundarins til kynn-
ingar á áformum um lokumann-
virki við Lagarfossvirkjun og um
vatnsborðshækkanir af þeirra
völdum.
Á fundinn komu fulltrúar
Náttúruverndarráðs, iðnabar-
ráðuneytisins, Rafveitna rlkisins
og orkumálastjóri, Jakob Björns-
son. Framsögu á fundinum hafði
Hjörleifur Guttormsson frá
Náttúruverndarráði, Bjarni
Bragi Jónsson frá Rafmagnsveit-
um rikisins og Sigurður Þorkels-
son frá Verkfræðistofu Sigurðar
Thoroddsen.
Það kom m.a. fram hjá tals-
manni Rafmagnsveitna rikisins,
að lokumannvirkin væru nauð-
synleg til að veita virkjuninni
nægilegt rekstraröryggi i fyrsta
áfanga. Einnig hefðu breytt við-
horf og stóraukin ásókn i rafhitun
orðið þess valdandi, að menn
stæðu nú þegar frammi fyrir
þeirri ákvörðun, hvort setja ætti
lokurnar eða ekki.
Það kom m.a. fram, að fyrir ár-
ið 1974, hafa verið veitt 55
hitunarleyfi á svæði. Lagarfoss-
virkjunnar upp á 918 kw. S. 1. vet-
ur nánar tiltekið i frostakaflanum
i desember, var það litið rennsli i
fljótinu, að rafmagnsframleiðsla
varð mjög litil, og fór vatns-
rennslið niður i 4,5 rúmmetra á
sekúndu en 50 rúmmetra þarf til
að skila fullum afköstum.
Lokumannvirkjunum er ætlað
að halda vantshæð i fljótinu á vet-
urna, og á þá vatnshæðin að vera
21.2 metrar yfir sjávarmáli.
Mesta flóðhæð sem mælzt hefur
var i nóvember 1948, en það var
22.43 metrar. Um miðjan mai er
siðan ætlunin að draga lokurnar
úr. Við vatnshæðina 21.2 metra
fer samkvæmt mælingum nokk-
urt landsvæði i kaf i Vallanesi og i
Fljótsdal og stærri svæði verða
minna en einn metra frá vatns-
yfirborði. Vatnshæðin i fyrsta
áfanga er 19 metrar.
Miklar umræður urðu á fundin-
um, og urðu menn ekki á eitt sátt-
ir um fyrirhugaðar framkvæmd-
ir. Komu fram raddir um það
meðal landeigenda að aldrei hefði
verið samþykkt nein vatnsborðs-
hækkun i fljótinu nema i fyrsta
áfanga, enda hafi henni verið
mótmælt bréflega á sinum tima.
M.a. samþykkti Búnaðarsam-
band Austurlands ályktun á aðal-
fundi sinum 1971, sem varaði við
virkjunarframkvæmdum, sem
færðu land i kaf.
Þá kom einnig fram á fundin-
um, að vatnshæðarmælingar
væru ekki eins langt á veg komn-
ar og æskilegt hefði verið, og
drógu menn mjög i efa, að þau
kortog gögn, sem lögð voru fram,
og hafa verið til sýnis gefi rétta
mynd af raunveruleikanum, og
meira land muni fara i kaf heldur
en þar er sýnt.
Þá er einnig rætt um það, bæði
-hs-Rvik. Samningar BSRB við
fjármálaráðuneytið liafa nú verið
endurskoðaðir til samræmingar
við samninga ASÍ og VSÍ. Enn-
fremur hefur ráðuneytið boðið
BHM upp á viðræður um að kom-
ið verði til móts við þá, á svipaðan
máta.
Meginatriðið i leiðréttingu
af landeigendum og náttúru-
verdnarmönnum að það land sem
lægi undir vatni, þó ekki væri
nema á veturna, spilltist brátt og
yrði ónýtt, m.a. myndi liggja á
þvi jökulleir.
Rættvarum, vort aðrir mögu-
leikar kæmu til greina, en
sérfræðingar þeir, sem á fundin-
um voru, töldu þær annað hvort
ekki raunhæfar eða of dýrar, og
kæmu þar að auki ekki i veg fyrir,
að lokumannvirkin yrðu að risa
samt sem áður. Þar á meðal voru
þær leiöir, að dýpka fljótsfarveg-
inn fyrir neðan brú til að auka
rennslið, og einnig var rætt um
vatnsmiðlanir i Skriðdal og á
Eyjabökkum. Nokkuð var rætt
um þann möguleika að byggja
lokumannvirki með fyrirvara,
þannig að frá þvi yrði gengið með
samningum, að þau yrðu ekki
notuð til fulls, ef i ljós kæmi, að
óhæfilega mikið land færi i kaf af
þeirra völdum. Þessi skoðun kom
Framhald á 16. siðu
samningsins við BSRB er það, að
mánaðarlaun hækka almennt um
1117 krónur. Lægstu laun eftir
samningi BSRB verða aftur á
móti þau sömu og lægstu laun
samkvæmt samningi VSl og ASl.
Gengið hefur verið frá öllum
sérsamningum við aöildarhópa
BSRB.
Hitaveita úr
Nómaskarði til
Akureyrar?
ER HUGSANLEGT, að Akur-
eyringar fái hitaveitu austan
úr Námaskarði? Þeirri hug-
mynd hefur verið varpað
fram, og er þá vitnað til þess,
að ekki sé tnjög miklu lengri
leið austan úr Námaskarði til
Akureyrar, heldur en frá
Deildartunguhver i Borgar-
firði út á Akranes, en Akur-
eyri aftur á móti miklu fjöl-
mennari bær með meiri hita-
þörf.
Sérstök nefnd á vegum
Akureyrarbæjar kannar nú,
hvernig hagfelldast sé að hita
upp hús þar, og er þetta einn
valkosturinn. Nærtækast væri
að visu að hugsa sér rafhitun,
auk þess sem varla er enn
fullkannað nema svo mikið af
heitu vatni geti fundizt i ná-
grenni Akureyrar, að það
megi nýta til hitaveitu.
Komi til Námaskarðshita-
veitu myndu byggðarlög, sem
eru i nágrenni við leiðsluna, að
sjálfsögðu einnig fá heitt vatn,
þar á meðal trúlega allmörg
sveitabýli.
BSRB fær uppbót
— BHM boðið hið sama