Fréttablaðið - 23.01.2005, Blaðsíða 9

Það þarf svolítið að hafa fyrir því
að vera Íslendingur. Svo sem að
ferðast; líta í kringum sig og at-
huga hvort aðrar þjóðir hafi það
ekki bara heldur skítt – að minnsta
kosti miðað við okkur, fámenna
þjóð í fallegu landi. Eða – og það er
jafnvel enn betra – að bjóða út-
lendingum heim á klakann; láta þá
hrífast almennilega ...
Efalítið er engin þjóð jafn upp-
tekin við að bera sig saman við
aðrar þjóðir og Íslendingar. Og allt
stafar það líklega af fremur þrá-
látum efasemdum um að eyjan í
norðri sé almennilega byggileg.
Við erum sumsé ekki alveg
viss um vistfræðina; hnatt-
staðan er altént svolítið
háskaleg, ef ekki hlægileg.
Nú er það auðvitað í
besta falli hranalegt að
kalla nokkra eyju Ísland. Í
samanburði við til dæmis
Jersey, Möltu, Mallorca og
Kanarí er Ísland í besta
falli fremur fráhrindandi
nafn. Jafnvel Svalbarði er
meira aðlaðandi, að ekki sé
talað um Bjarnarey, Jan
Mayen – og náttúrlega
Grænland.
En við sitjum uppi með
þetta nafn; Ísland.
Það er út af fyrir sig
áfall.
Og eilíflega – á tali við
útlendinga úti í stóru borg-
um meginlandanna – byrj-
um við samtalið á því að
það sé ekkert svo sérstak-
lega kalt á Íslandi. Og
nafnið eigi eiginlega ekki
við. Suma veturna frysti
jafnvel ekkert í Reykjavík,
en það sé einmitt höfuð-
borgin; mjög lifandi borg
og langtum skemmtilegri –
segi útlendingar – en fjöl-
mennari borgir Evrópu og
Ameríku ... eiginlega
svona 24 hour party zoo.
Sjaldnast hvarflar að okkur að
útlendingum sé ekki sama um
landið okkur.
Þá skal varða um allt það sem
íslenskt er.
Þeir skulu hafa áhuga.
Þetta er eiginlega svolítið erfitt.
Svolítil byrði. Sönnunarbyrði.
Ekki einasta skulu útlendingar
verða sannfærðir um það í eitt
skipti fyrir öll að Ísland sé á meðal
byggilegustu landa heims, heldur
skulu þeir ekki velkjast í vafa um
það eina sekúndu úr lífi sínu að
þjóðin sem byggir þetta land sé á
meðal þeirra gáfuðustu og falleg-
ustu og ríkustu í allri veröldinni –
og gott ef ekki veraldarsögunni.
Samanlagðri.
Það er af þessum sökum sem
ótrúlegur fjöldi Íslendinga hefur
komið leitarorðinu „Iceland“ fyrir
í forritunum sínum og hrífst og
kippist til eins og tveir á Richter
þegar orðið dúkkar upp á skjánum.
Þá er ekki sjaldan verið að fjalla
um dásemdir Bláa lónsins, eða
nötrandi næturlífið á Laugaveg
inum ... já, eða bara kaupæði land-
ans sem lýkur ekki í stórmörkuð-
unum heima, heldur í stórmörkuð-
unum ytra sem þessi furðulega
þjóð kaupir í heilu lagi, gömlum
konungsveldum til sárrar gremju.
Þetta er klikkuð þjóð – segja
greinarnar sem birtast í The
Sunday Times og Le Nouvel
Observateur, já eða bara Aften-
posten – eftir að gáttaðir blaða-
menn hafa flengst um grundir
túndrunnar í boði íslenska ferða-
málaráðsins og Flugleiða. Já,
klikkuð ... a wild nation ... crazy
vikings ... og okkur finnst ekki svo
ónýtt að sjá þessi orð birtast á
skjánum okkar, þökk sé Google.
Brosum vinalega, hrífumst ...
Því ... það að vera klikkaður í
svona skrýtnu landi ... er eigin-
lega sönnun þess að þetta sé allt í
lagi. Einhvers konar fjarvistar-
sönnun ... eða vottorð í leikfimi
alheimsins. Einkunnin „einstök
þjóð“ er fullnægjandi, unaðsleg,
ólýsanleg. Og þegar útlendingar
eru tilbúnir að segja að við séum
„svo öðruvísi og villt og skemmti-
leg“ eða að „ég hef aldrei kynnst
öðru eins energíi hjá nokkurri
þjóð“ þá brýst hamingja okkar
fram í barnslegu flissi sem getur í
sumum tilvikum verið hamslaust,
en alltaf þó falslaust.
Það er nokkurn veginn
toppurinn á tilveru Íslend-
ings að fara með útlending
um landið sitt; koma við í
Námaskarði, skjótast yfir
Kjöl, kíkja á Gullfoss,
gutla í Strokki og stökkva
svo algallaður inn í nætur-
lífið í lauslátustu borg
heims og fylla á öll sín vit
og vitleysu. Skilja svo við
ringlaðan manninn í Leifs-
stöð sem hefur aldrei upp-
lifað annað eins ... allt frá
hrútspungum að hrífandi
stelpum, eyðumörkum til
þessa undarlega kjarrs
sem heimamenn kalla
skóga. Og planta þar einni
hríslu til vitnis um ævar-
andi Íslandstryggð. Taka
jafnvel ásatrú í ofboðlítilli
kirkju, kaupa selskinns-
frakka í duty free.
Svona þjóð, sem þarf sí-
felldlega að vera að sanna
sig, af því hún er ekki nógu
stór til að hugsa um annað
en sjálfa sig, já, svona þjóð
lifir fyrir það að aðrar
þjóðir klappi henni á bak-
ið. Að vísu vill hún helst
geta stjórnað klappinu
sjálf ... en þegar því slepp-
ir sér hún að minnsta kosti
til þess að klappið verði aðeins
skilið á einn hátt; að útlendingar
séu hrifnir, uppveðraðir og elskir
að landi og þjóð. Það er ekki svo
ónýtt.
Þetta þjóðareinkenni birtist
okkur árlega, mánaðarlega, oftast
vikulega, stundum daglega.
Og nú nýlega urðum við þessa
vör þegar flestum ráðherrum rík-
isstjórnarinnar var boðið til frum-
sýningar á amerískum sjónvarps-
þætti sem var að hluta til tekinn á
Íslandi. Hvergi í heiminum setjast
ráðamenn niður með popp og kók
og komast við þegar þyrlan hefur
sig yfir Háafoss. Og segjast bara
aldrei hafa séð aðra eins Íslands-
kynningu; ja hérna og jeminn góði.
Milljarðavirði.
Þetta er svo klikkað, einstakt,
æðislegt.
Og íslenskt. ■
Það er mikill misskilningur ef einhverjum dettur í hug að
ágreiningurinn um veru Íslands á lista hinna viljuga þjóða sé úr
sögunni nú þegar bandarísk stjórnvöld hafa skipt þeim lista út
fyrir annan þar sem á eru hernámsþjóðirnar í Írak. Það hefur
að vísu ekki verið opinberlega staðfest af fulltrúum Hvíta húss-
ins að listi hinna viljugu hafi verið lagður af því þegar þetta er
skrifað er sú frétt höfð eftir ónafngreindum háttsettum emb-
ættismanni í liði Bush. Það er hins vegar athyglisvert fyrir
okkur Íslendinga að fyrsta fréttin af því að listinn heyri sögunni
til kom fram á föstudaginn í kjölfar birtingar auglýsingar Þjóð-
arhreyfingarinnar í New York Times, þar sem beðist var afsök-
unar á stuðningi Íslands við innrásina í Írak.
Það varð því aldrei að sú auglýsing hefði ekkert upp á sig
eins og margir gagnrýnendur hennar héldu fram.
Í fréttum af nýja listanum, sem á eru þær 28 þjóðir sem eru
með hernámslið í Írak, kemur fram athyglisverð söguleg upp-
rifjun á hinum listanum, þessum sem stjórnarherrar okkar og
spunameistarar þeirra vilja meina að ekki hafi verið leitað sam-
þykkis fyrir að nafn Íslands yrði sett á. Eða svo rifjuð séu
aftur upp í þessum dálki skrif Péturs Gunnarssonar, skrifstofu-
stjóra þingflokks framsóknarmanna á vef Framsóknarflokks-
ins fyrir skömmu: „Það var engin pólitísk ákvörðun íslenskra
stjórnvalda sem lá að baki því að nafn Íslands var skráð á þann
lista, það var almannatengslaákvörðun, tekin í Hvíta húsinu, í
því skyni að koma pólitískum skilaboðum á framfæri á einfald-
an hátt við bandarískan almenning.“
En hvernig var þessi margnefndi listi viljugu settur saman?
Jú, í fréttum af endalokum hans er minnt á að hann samanstóð
af 45 þjóðum sem lýst höfðu yfir stuðningi við innrás Banda-
ríkjanna og Bretlands. Þar af voru 15 þjóðir sem vildu ekki að
nafn þeirra kæmi fram. Sem sagt, Ísland var eitt af 30 löndum
heimsins sem lýstu því yfir opinberlega að landið styddi innrás
í Írak og ef við eigum að taka Pétur Gunnarsson trúanlegan var
það gert að íslenskum stjórnvöldum forspurðum. Ef við gefum
okkur að svo hafi verið, hlýtur að vakna spurning um hvort rík-
isstjórn Íslands hafi ekki gert athugasemdir við þá málsmeð-
ferð bandarískra stjórnvalda? Eða eigum við að trúa því að
litið sé á okkur Íslendinga sem slíka taglhnýtinga að ekki taki
því að spyrja okkur álits? Og að þeir sem hér fara með völd láti
slíkt yfir sig ganga þegjandi og hljóðalaust?
Þótt listi hinna viljugu tilheyri ef til vill fortíðinni skulda
Davíð Oddsson og Halldór Ásgrímsson þjóðinni svör við þess-
um spurningum, að minnsta kosti þeim yfirgnæfandi meiri-
hluta landsmanna sem er og hefur alla tíð verið mótfallinn
stuðningi Íslands við innrásina í Írak. ■
23. janúar 2005 SUNNUDAGUR
NOKKUR ORÐ
JÓN KALDAL
Listi hinna viljugu er úr sögunni en ágreiningurinn ekki.
Málinu
ekki lokið
FRÁ DEGI TIL DAGS
Eða eigum við að trúa því að litið sé á okkur
Íslendinga sem slíka taglhnýtinga að ekki taki því að
spyrja okkur álits? Og að þeir sem hér fara með völd láti slíkt
yfir sig ganga þegjandi og hljóðalaust?
,,
ER ALLT Í DRASLI HEIMA?
Hefurðu ekki tíma til að taka til?
Eða nennirðu því kannski ekki?
Er allt á öðrum endanum hjá þér eða
einhverjum sem þú þekkir?
Er fólk hætt að koma í heimsókn?
Ekki örvænta, það er hjálp innan seilingar. Sagafilm er
að leita að heimilum í nýja þáttaröð fyrir Skjá 1, þar
sem við sópum út og breytum heimili í höll.
Vertu með og hafðu samband við okkur hjá
alltidrasli@sagafilm.is eða í síma 515 4600.
Því verra sem ástandið er því betra!
Tilboð sem ekki er hægt að hafna!
Einn í vörninni
Alþingi er að koma saman og þing-
menn, margir hverjir, hafa verið í hálf-
gerðu þagnarbindindi. Fastlega er búist
við að þeir verði eins og kýr að vori,
skvetti úr klaufunum. Halldór Ásgríms-
son þarf örugglega að treysta á að
halda ró sinni, einkum og sér í lagi þar
sem hann hefur ekki Davíð Oddsson
sér til hjálpar, þar sem hann er í fríi.
Þannig að Davíð er ekki
til staðar og bjargar því ekki málunum
með ógleymanlegum setningum eins
og afturhaldskommatittaflokkur eða
öðrum ámóta. Halldór gegnir hvoru-
tveggja starfi forsætisráðherra og utan-
ríkisráðherra og verður trúlega einn í
miðju varnarinnar.
Óheppilegt
Þegar hafði lygnt lítið eitt um Íraksmál-
ið og stjórnarflokkana urðu Guðna
Ágústssyni á mikil mistök. Hann virtist
vera að fríspila sig frá málinu en var
rekinn út á völlinn aftur og stendur þar
enn, illa klæddur eða ber. Hans eigin
flokksmenn keppast um að benda á
nekt hans, þar fer Valgerður Sverris-
dóttir fremst.
Í skjóli Framsóknar
Meðan framsóknarmenn segja eitt í
dag og annað næsta dag, svo sem
Guðni og Hjálmar Árnason, lifa átök
samfylkingarfólks í skjóli af stórum
átakaskugga Framsóknar. Það verður
ekki lengi og víst er að átökin þar eiga
eftir að herðast, opinberast og verða
sárari. Enn hefur ekki verið bent á að
málefni innan þess flokks kalli á upp-
gjör milli formanns og
varaformanns.
Þess vegna bíðum
við og sjáum hvort
flokksfólk kjósi um
fleira en stíl.
Meðan herðist
hnúturinn.
sme@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykja-
vík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar
PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf sími 585 8330 Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Annarra þjóða klapp á bakið
TÍÐARANDINN
SIGMUNDUR ERNIR RÚNARSSON
Efalítið er engin
þjóð jafn upptekin
við að bera sig saman við
aðrar þjóðir og Íslendingar.
Og allt stafar það líklega af
fremur þrálátum efasemd-
um um að eyjan í norðri sé
almennilega byggileg. Við
erum sumsé ekki alveg viss
um vistfræðina; hnattstaðan
er altént svolítið háskaleg,
ef ekki hlægileg.
,,