Tíminn - 04.01.1975, Page 9

Laugardagur 4. janúar 1975
TÍMINN
9
k FLOKKSÞINGINU
sumri, én umferðin hjá okkur var
oft svo mikil, að við sjálft lá að
gera þyrfti gangbraut yfir veginn
fyrir gripi þeirra bænda, sem áttu
land beggja megin, þvi að sjaldan
myndaðist það hlé i bilaumferð-
ina, að þeir kæmust yfir.
— Þótt mikil þörf sé á, að þjóð-
vegurinn sjálfur sé i sem beztu
ástandi, má ekki gleyma hliðar-
vegunum. Hvað þá snertir hefur
ástandið verið heldur slæmt og
litlar úrbætur verið gerðar. Sjálf-
sagt segir fólk um land allt sömu
söguna i þessum efnum, og það er
ef til vill ekki óeðlilegt i þjóðfé-
lagi, sem er i jafnörri uppbygg-
ingu og hið islenzka. En þörfin á
bættri aðstöðu er eigi að siður
afar mikil. Þá þarf líka að hraða
byggingu nýrrar brúar á ölfusár-
ósa, en sú brú er hreinlega lifs-
spursmál fyrir þorpin austan
ölfusár og kæmi auk þess til með
að bæta mjög aðstöðu sveitanna.
— Ekki alls yfir löngu var
keyptur nýr skuttugari til Þor-
lákshafnar og hafnaraðstaðan
þar hefur verið bætt mikið. Þar
standa nú yfir miklar hafnar-
framkvæmdir. Annars er það sér-
staða á Suðurlandi, að þar er eng-
in höfn á mjög löngu bili þ.e. allt
frá Stokkseyri til Hafnar á
Hornafirði, og við leggjum
áherzlu á, að nefndin, sem kom á
rannsaka þau mál, komist sem
fyrst á laggirnar.
— Félag ungra framsóknar-
manna í minni heimabyggð verð-
ur 25 ára i ár og ætlum við að
minnast þess með veizluhöldum.
Starfsemi félagsins hefur ætið
verið i miklum blóma, og félags-
starf okkar verið sérstaklega lif-
legt, og vona ég að svo megi
verða áfram.
Baldvin Baldursson, Norðurlandl
eystra: „Samvinnuhreyfingin
hefur átt stóran þátt i allri upp-
byggingu....”
Baldvin Baldursson bóndi á
Rangá i Suður-Þingeyjarsýslu
var einn fulltrúa Noröurlands-
kjördæmis eystra á flokksþingi
framsóknarmanna.
Baldvin sagði, að breyting hefði
oröið á högum fólks i sinum
heimahögum og gætti þess þar
mjög, að meira og betur hefði
verið hlynnt að dreifbýlinu á
undanförnum árum en oftast
áöur.
— Húsavik er t.d. i mjög örum
vexti. Þar eru og hafa verið mikl-
ar framkvæmdir og hefur oft
fremur skort fólk en fé til þess að
koma öllu þvi I framkvæmd, sem
ráögert hefur verið. Þetta má
beinlinis rekja til byggðastefnu
siöustu rikisstjórnar. í raun hefur
ekki rikt atvinnuleysi hjá okkur
áður, en velmegunin hefur verið
sérstaklega mikil nú siöustu árin.
A Húsavik er mikil og vaxandi
smábátaútgerð en bátaútgerðin
hefur löngum verið meðal stærstu
þáttanna i atvinnulifi þar. Þar er
lika fiskiðjusamlag, sem unnið er
að stækkun á. Fyrir forgöngu
Kaupfélags Þingeyinga hefur
verið reist þar nýtizku sláturhús,
sem er meðal hinna beztu á land-
inu og fleira mætti nefna. En þaö
er athyglisvert i þessu sambandi,
hversu mikinn þátt samvinnufé-
lögin og samvinnuhreyfingin hafa
átt I allri uppbyggingu á þessum
stöðum.
— Hvað samgöngumál i minni
heimabyggð snertir þá hefur
margt verið að gert á undanförn-
um árum. En betru má ef duga
skal, þvi að uppbygging vega
hefur mjög mikið aö segja á þess-
um slóðum, sérstaklega fyrir þá,
sem búa i snóþyngstu héruðun-
um.
— Nokkuð vel hefur verið hug-
að að skólamálum undanfarið.
Tveir nýir skólar hafa risið á
skömmum tima þ.e. Stórutjarn-
arskóli og Hafralækjarskóli og
þar er einnig nýbyggt iþróttahús.
Við erum heldur ekki beinlínis
óánægðir með heilbrigðisþjón-
ustuna, þvi að á Húsavlk er nýtt
sjúkrahús og ágætis aðstaöa. En
eitt af þvi, sem veldur okkur hvað
mestri óánægju er símaþjónust-
an. Hún er allsendis ófullnægj-
andi og oft er alls ekki hægt að ná
sambandi gegnum sima.
— Ekki er hægt að segja, að
ástandiö i orkumálum sé veru-
lega slæmt, en þörf er á að full-
nægja m jög ört vaxandi orkuþörf.
Hin mikla uppbygging, sem orðið
hefur, aðallega á Akureyri og
Húsavik hefur i för með sér meiri
aukningu á orkuþörf en áætlað
var. I þvi sambandi einblinum við
á Kröfluvirkjun, en hún mun
koma okkur til góða, þegar hún
kemst I notkun. Þá ber að geta
þeirra borana, sem geröar hafa
verið á Hveravöllum I Reykja-
hverfi. Þær gáfu betri raun en
nokkur hafði þorað að vona og
erum við mjög vakandi fyrir öll-
um möguleikum til nýtingar
þeirrar orku. Jafnvel hefur komið
til tals, að Akureyringar fengju
sina hitaveitu frá Hveravöllum,
en sá möguleiki er enn aðeins á
viðræðustigi.
— Horfurnar I landbúnaðinum
nú eru nokkuð tvisýnar. Hin
giifurlega áburðarhækkun getur
komið sér afar illa fyrir bændur
og okkur er nær útilokað að festa
kaup á áburði á þessu verði,
nema þess gæti verulega á verði
framleiðslunnar. Ég er sjálfur úr
þvi héraði, þar sem landbúnaður
er meststundaður. Ég hef á þessu
flokksþingi orðið var við vilja til
að efla hag landbúnaðarins og vil
lýsa yfir ánægju minni og gleði
meö þá afstöðu.
Jóna Hjaltadóttir fra Ytri-
Njarðvik var einn af fuiltrúum
Reykjaneskjördæmis á flokkas-
þinginu. Hún kvaðst ánægö með
störf þingsins og vera þess full-
Jóna Hjaltadóttir úr Reykjanes-
kjördæmi: „Hin öra fólksfjölgun
hefur haft I för með sér viss
vandamál....”
viss að slik þing heföu miklu hlut-
verki að gegna. Þar kæmu saman
fulltrúar frá hinum ýmsu lands-
hlutum og kynntust sjónarmiðum
hvers annars. Oft vildi brenna
við, að fólk sæi ekki langt út fyrir
hagsmuni eigin heimabyggðar,
en þing, þar sem fólk kemur sam-
an og skiptist á skoðunum, eru vel
til þess fallin að ráða bót á þvi og
vikka sjóndeildarkringinn.
— úr minni heimabyggð held
ég að allt sé tiltölulega gott að
frétta. Að visu hafa ekki orðiö þar
jafnmiklar breytingar i fram-
faraátt eins og viða úti á lands-
byggöinni, en þess ber að gæta i
þvi sambandi, að athafnalif hefur
ætið verið mikið á Suðurnesjum
og yfirleittalltaf nóg að gera fyrir
fólkið, sem þar býr.
— Af framkvæmdum að und-
anförnu ber sennilega hæst hafn-
arbæturnar i Grindavik. Þar
hefur á skömmum tima tekizt að
vinna mjög gott verk og er höfnin
þar nú orðin meðal þeirra beztu.
Suöurnesin hafa heldur ekki verið
afskipt I útgerð og hefur þeirra
hlutur orðið góður t.d. viðvikjandi
skuttogurum.
—• Þá er vert að geta hitaveitu-
framkvæmdanna i kjördæminu.
Boranir eftir heitu vatni hafa ver-
ið gerðar á Svartsengi og hafnar
eru hitaveituframkvæmdir á
Suðurnesjum. í Kópavogi, Hafn-
arfirði og Garðahreppi er lika
unnið að lagningu hitaveitu, svo
að búast má við að hitaveita verði
komin um mikinn hluta kjördæm-
isins innan tiðar. A Kjalarnesinu
og I Kjósinni munu Ibúarnir hafa
mikinn áhuga á rafhitun, en eng-
ar framkvæmdir eru þó hafnar á
þvi sviði.
— Mjög mikiðhefur verið gert i
vegamálum kjördæmisins siðustu
árin og er nú viða búið að leggja
varanlegt slitlag á vegi. Á Vatns-
leysuströndinni er ástandið i
þessum málum þó ekki nógu gott
og sama má segja um Kjósa-
hrepp. Er vonandi, að það standi
til bóta sem fyrst.
— Hin öra fólksfjölgun, sem
orðið hefur á þessum hluta lands-
ins hefur að sjálfsögöu haft I för
með sér viss vandamál. Þótt mik-
ið sé gert t.d. i skólamálum og
byggðir séu nýir skólar og
iþróttahús þá eru þeir fljótir að
fyllast og ætið skortir eitthvað á.
Nýr iðnskóli er kominn á laggirn-
ar i Keflavik og reistur hefur ver-
ið nýr skóli i Flensborg. Þá eru
komnar menntadeildir við skól-
ana bæði i Hafnafirði og Kópavogi
og það sem ég fagna sérstaklega
er aukin fullorðinsfræðsla, sem
boðið er upp á hjá námsflokkum
m.a. i Hafnarfirði.
— Sú þróun, sem sennilega
hefur verið hvað hægust, er I
heilsugæzlumálum. Svo virðist
sem heilsugæzlustöðvar úti á
landsbyggðinni gangi fyrir og
hægt hefur gengið með byggingu
sjúkrahúsa og heilsugæzlustöðva
I okkar kjördæmi.
— Annars held ég, aö mjög erf-
itt sé að vinna aö ýmsum hags-
munum okkar kjördæmis. Gall-
inn er sá, aö hagsmunir þéttbýlis-
ins annars vegar og dreifbýlisins
hins vegar vilja svo oft stangast á
og getur reynzt erfitt að fara bil
beggja.
— Ég er þó að mörgu leyti
mjög ánægð með að búa á Suður-
nesjum. Skólabörn hafa þar næga
atvinnu i skólaleyfum sinum og
það er fjárhagslegra hagkvæm-
ara en að búa i Reykjavik. Við er-
um lika nógu nærri höfuðborginni
til að sækja þangað ýmislegt, sem
ekki finnst annars staðar og erum
þvi nokkuð vel i sveit sett.
— Hvað horfur nú snertir er ég
fremur bjartsýn. Hjá okkur er
næg atvinna og mér virðist allt
fremur stefna i framfaraátt, svo
að ég álít að við þurfum engu að
kviða.
Ólafur Þórðarson, Vestfjarða-
kjördæmi: „Margir kostir við að
búa úti á landi....”
ólafur Þórðarson skólastjóri á
Suðureyri viö Súgandafjörð var
meðal fulltrúanna úr Vestfjarða-
kjördæmi.
Olafur sagði, að allt til þessa
hefði fólki á Vestfjörðum fremur
fækkað og auk þess væri ætið um
nokkra tilfærslu milli hinna ein-
stöku þorpa að ræða. Atvinnuá-
standið hefði lengst af verið þann-
ig, að timabilsbundin hlé, þar
sem enga vinnu var að fá, mynd-
uðust, en þetta heföi breytzt mjög
með tilkomu skuttogaranna.
— Við vonum lika að hagur
Vestfjarða batni með útfærslu
landhelginnar, þvi að fyrir utan
Vestfirði eru Halamiðin, sem
Bretar hafa ávallt veitt hvað
mest á.
Annars eru ýmsar blikur á lofti
vegna hinna miklu viðskipta-
kjarabreytinga, sem oröiö hafa,
og afleiöingar þeirra fyrir staði
eins og Vestfirðina er erfitt aö sjá
fyrir. Ýmislegt kemur þó harðar
niður á okkur en öðrum t.d. eru
nær allar Ibúðir hitaðar með oliu.
En það eru margir félagsfræði-
legir þættir, sem áhrif hafa á þró-
un byggðarinnar. Lágmarkskröf-
ur verður að gera i ýmsum efnum
svo sem á sviði heilbrigðis-, lög-
gæzlu-, samgöngu- og skólamála,
ef lifvænlegt á að vera i ákveðnu
byggðarlagi. Þá hafa húsnæðis-
málin afgerandi áhrif, þvi að þar
sem Ibúöarhúsnæði er byggt þar
býr fólk. Breiðholtsframkvæmd-
irnar hafa t.d. haft i för með sér
aukna mismunun á þessu sviði og
tel ég að þau lánakjör og sú fyrir-
greiösla, sem þar var veitt, eigi
rétt á sér viöar um land. En viö
væntum þess, aö leiguhúsnæðis-
byggingarnar, sem hafnar eru, á
vegum Húsnæöismálastjórnar
séu spor i rétta átt.
— Alltaf þegar eg ræði hags-
munamál Vestfirðinga, legg ég á
það höfuöáherzlu, að áður en inn-
lend stjórn hóf framkvæmdir til
uppbyggingar atvinnuveganna,
var nokkuð jöfn dreifing fólks um
allt land. Það var skilyröi þess að
nýta mætti kosti landsins alls á
þeirra tima mælikvarða og ég er
sannfærður um að svo er engu að
slður nú. Það hvarflar jafnvel
stundum aö manni, hvort við eig-
um rétt til landsins alls, þegar svo
margir úti i heimi eiga um sárt að
binda og offjölgun hrjáir mann-
kynið, ef við viljum ekki byggja
það allt upp.
Hið einhæfa atvinnulif, sem er
viðast hvar á Vestfjörðum hefur
marga galla. Fjöldi fólks vildi
búa á ýmsum stöðum á Vestfjörð-
um, ef um fjölbreyttara atvinnu-
lif væri að ræða. Viða i sjávar-
þorpunum er vinnuálagið einnig
alltof mikið og á það e.t.v. sinn
þátt i þvi, að þeir sem geta aflað
sér nægra tekna méð dagtekjum
einum, leita fremur til staða, þar
sem frekari tækifæri gefast til
notkunar fritimans.
Landbúnaður á Vestfjöröum
hefur átt i mikilli vök að verjast
og á enn. En þess misskilnings
hefur lika gætt, að menn álita tölu
eyðibýla segja alla sögu um þró-
un búskapar á Vestfjöröum. Oft
vill gleymast að margar jarðirn-
ar lágu að sjó og ábúendur þeirra
lifðu ekki siður af sjávargagni en
búskap. Það var þvi ekki óeðli
legt, þegar útgerðin fór að þjapp
ast saman og þorpin mynduðust,
að jarðir færu annað hvort I eyði
eða sameinuðust öðrum jörðum.
En hættan er sú, að þeir sem bú-
skap stunda treysti sér ekki leng-
ur til að stunda hann, vegna þess
hversu mikil grisjunin er orðin.
Ég vil láta það koma skýrt
fram, að aðstaða til framleiðslu
mjólkurafurða er ekki jafn hent
ug á Vestfj. og t.d. á Suður-
landi eða i Eyjafirði. Þess vegna
ætti með réttu að greiða mjólk
bænda á Vestfjörðum hærra
verði, innan þess ramma þó, að
ekki leiddi til meiri framleiðslu
mjólkur en neytt er á svæðinu.
Þjóðhagslega sér ábyggilega ekki
ódýrara að flytja mjólkina um
langan veg vestur, og væri pen-
ingunum betur varið til aö styrkja
mjólkurframleiöslu fyrir vestan,
svo að hún annaöi eftirspurn. Ég
vil leggja mikla áherzlu á þetta,
þvi að á norðursvæðinu eru
mjólkurmálin að komast á tölu-
vert alvarlegt stig og gæti jafnvel
farið svo, að fleiri bændur felldu
kýr sinar og sneru sér að sauð-
fjárrækt eða öðrum búgreinum,
veröi ekkert að gert.
Annars er ég ákaflega bjart
sýnn á framtið. matvælafram-
leiðslu. í heimi offjölgunar hlýtur
slik framleiðsla að eiga mjög
mikla framtið fyrir sér En e.t.v.
höfum við íslendingar einskorðað
okkur um of við að leita markaða
meðal rikustu þjóða heims. Ef
svo fer eins og stutt virðist að
biða, að fiskmjöl verði framleitt
til manneldis, hef ég þá trú, að
selja megi það til fátækra þjóöa
sem matvæli, i stað þess að selja
það til riku landanna sem skepnu-
fóöur, og auk þess er slikt sið-
ferðilega virðingarverðara
markmið. Til þess að við tryggj-
um okkar framtið á sviði mat-
vælaframleiðslu þurfum viö ann-
ars vegar að varast mengun og þá
eitrun, sem henni fylgir og hins
vegar að ná yfirráðym yfir það
stóru hafsvæði kringum landið,
aö við ráðum yfir lifi okkar aðal-
nytjafiska.
Svo að ég viki að framkvæmd-
um I kjördæminu nú síðustu árin,
þá hafa þær verið töluveröar.
Fjöldi ibúðarhúsa hefur verið
reistur viða um kjördæmið,
benda má á mikla uppbyggingu
hraðfrystiiðnaðarins og ekki má
gleyma skuttogurunum, sem
bætzt hafa i flota Vestfirðinga.
Ég sé ekki ástæðu til aö ætla
annað en uppbygging dreifbýlis-
ins haldi áfram, sagði ólafur að
lokum. Kostir þess að búa úti á
landsbyggðinni eru margir þótt
þeirra sé sjaldnast getið. 1 þorp-
unum eru hinar stuttu vegalengd-
ir t.d. mikið hagsmunamál. Þar
fer litill timi i að komast i og úr
vinnu og innan þeirra má komast
flestra sinna ferða fótgangandi.
Ég tel lika, að visst samfélagslegt
öryggi sé fólgið i þeirri staðreynd
að allir þekkja alla, þótt sumum
kunni að virðast það galli. Það
má heldur ekki gleymast, að
hraði nútimans hefur ekki heltek-
ið mannlifið i þorpunum á sama
hátt og i borgunum og ég tel það
ótviræðan kost.