Tíminn - 07.01.1975, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 7. janúar 1975.
TÍMINN
7
r

Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur í
Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 —
augiýsingasími 19523.
Verð i iausasölu kr. 35.00.
Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuöi. Blaðaprent h.f.

Játningar Ragnars
og AAagnúsar
Sá háttur virðist nú tekinn upp aftur i Alþýðu
bandalaginu, að forustumenn þess séu látnir
afneita fyrri verkum sinum og orðum, ef þau
stangast eitthvað á við „linuna”, sem ákveðið
hefur verið að fylgja. Slikar játningar voru al-
gengar hjá Alþýðubandalagsmönnum fyrr á
timum, eins og glöggt kemur i ljós, ef flett er i
Verkalýðsblaðinu. Þær féllu svo niður um skeið
en hafa nú bersýnilega verið teknar upp að
nýju. Gamlar venjur ganga stundum aftur með
nýjum herrum.
Nýjasta dæmið um þetta er áramótagrein
Ragnars Arnalds og útlegging Þjóðviljans á
henni. Áramótagrein Ragnars snýst að miklu
leyti um það, að ómerkja fyrstu frásögn hans
af slitum viðræðnanna um myndun nýrrar
vinstri stjórnar á siðastl. sumri. Ragnar
kenndi þá Alþýðuflokknum fyrst og fremst um,
að slitnaði upp úr viðræðunum. Þjóðviljinn
birti þá fyrirsögn með stærsta letri sinu til að
staðfesta þennan framburð Ragnars. Nú þykir
það hins vegar ekki lengur henta að halda
þessu fram. Nú er búið að ákveða i æðsta ráði
flokksins að kenna Framsóknarflokknum um,
að viðræðurnar fóru út um þúfur. Þess vegna
verður Ragnar að fara að skrifa söguna upp á
ný og ógilda það, sem hann hefur áður sagt. 1
hinni nýju sögu Ragnars er Alþýðuflokkurinn
litið eða ekkert nefndur, þótt hann væri áður
talinn sökudólgurinn. Nú snýst sagnan orðið
nær eingöngu um Framsóknarflokkinn.
í tilefni af þessari nýju útgáfu Ragnars skal
það eitt látið nægja að sinni, að visa til
upprunalegrar frásagnar hans og Gylfa Þ.
Gislasonar. Þær bera það ljóst með sér, að
viðræðurnar um vinstri stjórn strönduðu á
sameiginlegum óvilja þeirra afla, sem mestu
réðu i Alþýðubandalaginu og Alþýðuflokknum.
Báðum var það sameiginlegt að vilja ekki bera
ábyrgð á stjórn á erfiðum timum.
En svo mjög sem æðsta ráð Alþýðubanda-
lagsins lætur nú Ragnar Arnalds afneita fyrri
frásögnum og orðum, þá er þó Magnús
Kjartansson enn grálegar leikinn i sambandi
við fyrirhugaða málmblendiverksmiðju i
Hvalfirði. Magnús Kjartansson á ótvirætt þann
heiður, að hafa haft forustu um þetta mál og
lagt megingrundvöll að þvi samningsuppkasti,
sem hefur verið gert við ameriska málm-
blendihringinn. I þessu uppkasti er að finna
margt, sem er til lofs Magnúsi og þeim, sem
hafa unnið að þessu máli með honum. Það var
lika vitanlegt, að fyrir réttu ári voru allir þing-
menn Alþýðubandalagsins þessu máli
fylgjandi, nema tveir. Nú hefur hins vegar
verið snúið við blaðinu og ákveðið að Alþýðu-
bandalagið verði á móti málinu. Magnúsi
Kjartanssyni hafa þvi verið settir þeir kostir að
snúast gegn þvi eða að hljóta bannfæringu
æðsta ráðsins. Magnús hefur kosið sama kost
ogRagnar Arnalds. Hann vitnar nú orðið gegn
þvi máli, sem hann er höfundur að, en það má
Magnús eiga, að hann gerir það á þann hátt, að
augljóst er, að honum er það óljúft. Sama
verður varla sagt um Ragnar. En báðir beygja
þeir sig undir flokksagann.
ERLENT YFIRLIT
Fulbright varar við
efnahagskreppunni
Hvetur Bandaríkjamenn til hófsemi og sparnaðar
Fulbright heldur ræöuna i Fuiton.
NÚUM áramótin lauk þing-
ferli þess bandariska öldunga-
deildarþingmannsins, sem
hefur orðið þekktastur utan
Bandarikjanna vegna afskipta
sinna af alþjóðamálum. Hér
er að sjálfsögðu átt við J.
William Fulbright, sem hefur
verið formaður utanrikis-
nefndar deildarinnar siðan
1959. Vafalaust hefur hann
verið fjölfróðastur og
skarpskyggnastur þeirra
Bandarikjamanna, sem
fjölluðu um utanrikismál á
þessum tima. Hann átti sæti i
fulltrúadeild Bandarikjaþings
1943-’44, en þá var hann kosinn
öldungadeildarmaður og var
það óslitið þangað til um ára-
mótin. Hann féll i prófkjöri á
siðastl. vori fyrir efnilegum
stjórnmálamanni og mun ald-
ur hans hafa ráðið mestu um
þau Urslit, en Fulbright verður
sjötugur 9. april næstkomandi.
Álit hans má nokkuð ráða af
þvi, að bæði Nixon og Ford
buöu honum sendiherra-
stöðuna I London, en hann
hafnaði þvi. Þótt Fulbright
hafi tilheyrt flokki demókrata,
hefurhann ekki látið það ráða
afstöðu sinni til alþjóðamála.
Hann var gagnrýninn á kalda-
striðskenningu Achesons og
Trumans og hann snerist gegn
þeim Rusk og Johnson i Viet-
nammálinu. Það er skoðun
hans, að af þeim forsetum,
sem hafa farið með völd siðan
hann tók sæti á þingi, hafi
Eisenhower verið farsælastur
og raunsæjastur á vettvangi
alþjóðamála. T.d. lét
Fulbright nýlega svo ummælt
i blaðaviðtali, að einn merk-
asti atburðurinn i stjórnmála-
sögu Bandarikjanna á þessum
tima, hafi gerzt, þegar Eisen-
hower neitaði að senda banda-
riskan her til aðstoðar Frökk-
um i Vletnam. Hvað sem um
Eisenhowermá segja sem for-
seta, fylgdi hann ótviræðri
friðarstefnu, eins og sést á
framansögðu, og einnig þvi,
að hann samdi um vopnahlé I
Kóreu, og stöðvaði árásarstrið
Breta og Frakka i Egypta-
landi. Þá telur Fulbright, að
Kissinger hafi verið hæfasti
utanrikisráðherra Banda-
rikjanna á þessum tima, enda
féllu skoðanir þeirra mjög
saman. Kissinger átti ekki
annan betri stuðningsmann I
utanrikisnefndinni en
Fulbright.
FULBRIGHT hefur sem
formaður utanrikisnefndar-
innar vafalitið haft meiri áhrif
utan þings en innan. Hann lét
aðallega heyra til sin opinber-
lega I ræðu eða riti eða á opn-
um fundum nefndarinnar.
Þannig hafði hann mikil áhrif,
þvi að hann setti skoðanir
sinar fram skýrt og skipulega.
Hins vegar lagði hann litla
stund á áróður meðal þing-
manna. Af þessum ástæðum
var sagt um hann, að hann
hefði aldrei hætt að vera
prófessor. Fulbright var
kominn af fátækum ættum, en
reyndist ungur frábær náms-
maður, og fékk þvi riflega
námsstyrki, m.a. til náms við
Oxfordháskóla. Hann varð
lagaprófessor við háskólann 1
Arkansas 31 árs gamall, og
rektor skólans þremur árum
siöar. Hann þótti góður
kennari. Hann kunni vel að
meta námsstyrkinn, sem hann
fékk til dvalar i Bretlandi.
Hann átti þvi meginþátt i því,
að komið var á fót stofnun' til
að styrkja efnilega útlendinga
til náms i Bandarikjunum.
Þessi stofnun ber nafn hans.
Það hefur stundum verið
sagt um Fulbright, að hann
væri I senn alþjóðasinni og
einangrunarsinni. Þetta má til
sanns vegar færa. Hann vildi
taka virkan þátt i alþjóðlegu
samstarfi og var alla tið
eindreginn stuðningsmaður
Sameinuðu þjóðanna. En hann
varaði við of miklum afskipt-
um stórvelda af alþjóðamál-
um. Hann sagði, að of miklu
valdi fylgdi sú hætta að of-
metnast og ætla sér enn stærri
hlut en eðlilegt væri. Þetta
hefði um skeið einkennt utan-
rikisstefnu Bandarikjanna
alltof mikið. Stórveldi þyrfti
ekki siður en aðrir að sniða sér
stakk eftir vexti. Vietnam-
styrjöldin sannaði Banda-
rikjunum þessa kenningu i
verki.
Siöustu misserin hefur
Fulbright sérstaklega varað
við þvi, að Bandarikin drægj
ust inn I styrjöld i Austur-
löndum nær. Hann hefur hvatt
til þess, að Bandarikin beittu
áhrifum sinum á þann veg, að
tsrael léti herteknu land-
svæðin af hendi og viður-
kenndi eðlilegan sjálfs-
ákvörðunarrétt Palestinu-
manna, en siðan tækju stór-
veldin ábyrgð á landamærum
tsraels, og sjálfstæði þess væri
jafnt viðurkennd af Aröbum
og öðrum. Gamli borgar-
hlutinn i Jerúsalem yrði settur
undir alþjóðlega stjórn. Fyrir
þetta hefur Fulbright hlotið
mikla gagnrýni tsraels-
manna. Siöustu mánuðina hef-
ur Fulbright svo varað við þvi
að Bandarikin drægjust inn i
styrjöld vegna oliumálanna.
Hann hefur sagt, aö
áhrifamikil öfl i Bandarikjun-.
um vildu nota oliuverðlagið til
að gera innrás við Persaflóa
og hernema oliulindirnar þar.
Af sliku gæti hlotizt, að
Bandarikin drægjust inn i enn
lengri og hættulegri styrjöld
en Vietnamstyrjöldina.
ANNARS hefur Fulbright að
undanförnu lýst mestum
áhyggjum vegna efnahags-
málanna. t tilefni af aldaraf-
mæli Churchills, var hann ný-
lega fenginn til að halda ræðu i
háskólanum i Fulton, en þar
flutti Churchill 5. marz 1946
hina frægu ræðu sina, þegar
hann ræddi um járntjaldið,
sem búið væri að draga milli
austurs og vesturs i Evrópu.
Þetta varð siðasta meirihátt-
ar ræðan, sem Fulbright flutti
sem öldungadeildarmaður.
Ræða hans var viðvörunar-
ræða ekki siður en hin fræga
ræða Churchills. En það, sem -
Fulbright varaöi við, var fyrst
og fremst ástand efnahags-
mála i heiminum og ekki
sizt i lýðræðisrikjunum. Þetta
ástand gæti hæglega grafið
undan lýöræðinu og skapað
stjórnarfarslegt öngþveiti.
Hann sagði það rangt, að
kenna oliuframleiðslurikjun-
um einum um, heldur ættu
Bandarikjamenn sinn þátt I
þessu með þvi að hafa lifað um
efni fram og kæmi þeim það
nú Ikoll. Leiðin til úrbóta væri
að taka upp hófsamari
lifnaðarhætti. Þá hvatti hann
enn einu sinni til þess, að
saminn yrði friður i Austur-
löndum nær á þeim grund-
velli, sem áöur er greindur.
Annars gætu Bandarikin fljót- ,
lega dregizt inn I styrjöld þar. <
Við blaðamenn, sem nýlega
hafa rætt við Fulbright, hefur
hann látið i ljós þá skoðun að
Bandarikjamenn horfðust nú i
augu við meiri hættu og vanda
en nokkru sinni áður slðan
hann tók sæti á þingi i miöri
siöari heimsstyrjöldinni. Hins
vegar sagðist hann ekki efast
um getu Bandarikjamanna til
að sigrast á erfiðleikunum og
hættunni, ef farið væri að með
festu og gát.
-Þ.Þ.
Þ.Þ.