Tíminn - 04.02.1975, Page 3

Þriöjudagur 4. febrúar 1975.
TÍMINN
3
Þingmenn hafa orðið:
Kaup og kjör þing-
manna á dagskrá
FB—Reykjavik. Kaup og kjör
þingmanna bar á góma i frétta-
skýringaþættinum Kastijósi i
sjónvarpinu á föstudaginn, og
siðan var máiið tekið upp i
fréttum sjónvarpsins á sunnu-
daginn. Hafa þær tölur, sem þar
voru nefndar, vakið töluverða at-
hygli. Timinn sneri sér til Frið-
jóns Sigurðssonar, skrifstofu-
stjóra Alþingis, og fékk hjá hon-
um að vita um kjör þingmanna,
auk þess sem talað var við nokkra
þingmenn um málið.
Friðjón Sigurðsson sagði, að
laun þingmanna færu eftir B-6-
flokki i samningum opinberra
starfsmanna, og væru þau 117
þúsund 421 króna á mánuði. Hús-
næöiskostnaður utanbæjarþing-
manna er greiddur með há-
marksupphæð 23 þúsund krónum
á mánuði, eða eftir reikningi, en
þó aldrei hærra en 23 þús. krónur.
Alþingismenn fá 200 þúsund
krónur á ári til ferðakostnaöar i
kjördæmi. Nær þessi upphæð til
aílra, nema ráðherra og vara-
þingmanna. Við þetta bætist svo
ferðakostnaður til þings og heim,
i og úr þinghléum og frium. Loks
eru svo greiddar nauðsynlegar
aukaferðir á öðrum tima heim i
kjördæmi, allt að 24 á ári. Er þaö
nú talið frá miðju ári 1974 til jafn-
lengdar i ár.
Þingmenn fá greidd afnota-
gjöld af sima, öll umframsamtöl,
landsimasamtöl og simskeyti.
Dvalarkostnaður utanbæjar-
þingmanna er 1140 krónur á dag.
Þá upphæð fá einnig þeir þing-
menn, sem búa i Kópavogi, Hafn-
arfiröi og i Mosfellssveit, en þó að
þvi tilskildu, aö þeir séu ekki I
föstu starfid Reykjavik. Þá fellur
greiðslan niður.
Samkvæmt þingfararkaupslög-
um verða þeir þingmenn, sem eru
I öðru föstu starfi, fyrir launa-
skerðingu. Ef þeir geta aðeins
gegnt þessu starfi á milli þinga,
fá þeir 3/10 af launum sinum, en
geti þeir gegnt starfinu að ein-
hverju leyti með þingstörfunuin,
fá þeir 3/5. Þetta er breyting, sem
gerð var árið 1971, en annars eru
þingfararkaupslögin frá 1964, að
sögn Friðjóns Sigurðssonar.
Eggert G. Þorsteinsson er i
þingfararkaupsnefnd fyrir Al-
þýðuflokkinn: Þær aukagreiösl-
ur, sem þingmenn fá, hafa alltaf
verið fyrir utanbæjarmennina, og
þeir telja sig ekki of vel haldna.
Bakhugmyndina að þessu öllu
held ég að fyrrverandi forseti
sameinaðs þings hafi átt, og hún
er sú að geta krafizt þess af þing-
mönnum, að þeir stundi helzt sem
minnst önnur störf, — helgi sig
þingmennskunni, á meðan þeir
eru I þessu.
Hvort kaupið er of hátt eða of
lágt held ég að við séum verstu
dómararnir um. Um ferða-
kostnaðinn i kjördæmi hef ég það
að segja, að jafnvel þingmenn
Reykjavikur eru skyldaðir til
þess af flokkum sinum að fara út
um land, svo að ekki er hægt að
skorða þá við kjördæmið eitt, —
þeir eru sendir út um allt. Flokk-
urinn ákveður að Jón Jónsson
skuli fara i Norðurlandskjördæmi
eystra, þótt hann sé þingmaður i
Reykjavik.
Ég álit, að það sé rétt stefna, að
þingmenn eigi að helga sig þing-
mannsstarfinu á meðan þeir eru I
þvi, og séu ekki úti um hvippinn
og hvappinn og i mörgum auka-
störfum, sem tefja þá óhjá-
kvæmilega frá þingstörfunum.
Spurningin er svo um krónurnar,
en um það má deila endalaust.
Helgi Seijan er I þingfarar-
kaupsnefnd fyrir Alþýðubanda-
lagið. Hann sagði: — Ég fullyrði
að þingmannakaupið sjálft er
mjög riflegt. Sé svo talað um þær
aukagreiðslur, sem ég hef t.d.
verið með, og miöað við minar
eigin aðstæður, þá hef ég alltaf
leigt dýrar heldur en húsaleigu-
greiðslan segirtil um, þangað til i
vetur, og orðið að borga meö mér
þannig. Svo er ég með heimili
fyrir austan, svo að þar er um
tvöfalt heimilishald að ræða. Ég
held ég megi fullyrða, að við, sem
erum með heimili úti á landi, og
höldum þvi allt árið þar, hljótum
alltaf að borga meira eða minna
með okkur, og það er ekkert við
það að athuga. Við borgum það af
góðu kaupi.
Ferðakostnaður i kjördæmi
hefur komið til umræðu i þingfar-
arkaupsnefnd, og hefur verið um
þaö rætt, hvort breyta ætti hon-
um I fyrra horf. Það er alltaf erf-
iöara að afnema það, sem komið
er á. Þingfararkaupsnefnd hækk-
aði allar greiöslur i haust afar
varlega. T.d. má nefna dagpen-
ingana, — ég held við höfum
hækkað þá rétt um 20%.
Ferðastyrkurinn ézt upp hjá
okkur, sem þurfum að fara frá
Hornafirði og norður á Vopna-
fjörð, og dugar ekki til. Ég held
hann sé varla of mikill. Oft þarf
maður að fá sér bila i þessar ferð-
ir, og ég er hræddur um, að kostn-
aðurinn gæti orðið anzi miklu
hærri, ef leggja ætti fram alla
reikninga.
Ég dreg enga dul á það, að
kaupið sjálft mætti gjarna vera
lægra. Það er alltaf spurning um
það, hvort við vinnum fyrir okkar
kaupi, og hvort við gerum það
betur en ýmsir aðrir þegnar I
þjóðfélaginu, sem hafa miklu
minna. Hitt er annað mál, að
ýmis hlunnindi þingmanna eru
ekki, ef grannt er skoðað, meiri
en hlunnindi ýmissa annarra. Ég
vil ekki ásaka kollega mina hér á
þessu svæöi, sem hafa fengið
þetta, en ég reikna með, að þetta
verði þeim drýgri peningar
heldur en okkur utan af lands-
byggðinni. Tvöfalt heimilishald
ríður þar baggamuninn.
Sigurlaug Bjarnadóttir er fyrir
Sjálfstæðisflokkinn I þingfarar-
Framhald á bls. 18
LOÐNAN GENGUR HÆGT
OG HELDUR FITU LENGUR
FB-Reykjavik. Arni Friðriksson
er nú kominn úr fjögurra vikna
loðnuleiðangri. Jakob Jakobsson
leiðangursstjóri sagði i viðtali við
Timann, að loðnan hefði gengið
mun hægar suður með Austfjörð-
unum heidur en i fyrra, og heföi
þaö valdiö þvi, að mikiu erfiðara
hefur verið um vik við veiðarnar.
— Þetta hefur þó þann kost I för
með sér, sagði Jakob, að loönan
heldur fitunni á meöan hún er i
kalda sjónum, og leggur ekkert
af. Hún verður þar af leiðandi
miklu verðmætari vara lengur
fram eftir mánuðinum, heldur en
ráð var fyrir gert. Hefur það
mjög mikið að segja I sambandi
við veiðarnar.
— Ég held við höfum fundiö
svipað magn af loðnu og við
bjuggumst við. Við bjuggumst viö
sterkum göngum, og ég held að
við höfum orðið varir við sterkar
göngur, sagði Jakob.
Arni Friðriksson fer i annan
loðnuleiðangur á miðvikudaginn,
og verður Hjálmar Vilhjálmsson
fiskifræðingur leiðangursstjóri i
þeim leiðangri.
Þessi mynd sýnir, hvernig fyrsta loðnugangan seig Hér sést veiöisvæðið i lok janúar 1975 og ganga 2 út
suður með Austfjörðum á timabilinu 7. til 25. janú- af NA-landi, einnig á sama tima.
ar 1975.
Var Jónas ekki
nógu harður?
Samkvæmt frásögn
Morgunblaðsins héit Jónas
Haralz bankastjóri nýlega
erindi á fundi Sjálfstæðis-
manna á Akureyri. Ræddi
hann um efnahagsmál og
hvatti til þess, að þau væru
tekin föstum tökum. Mbl. birti
svo viðtal við Jóhannes Nordal
á sunnudaginn var og ketnur
þar m.a. fram, að hann telur
efnahagserfiðleika okkar m.a.
stafa af þvf, að viðskipta-
bankarnir hafi ekki tekið út-
lánastarfsemina nógu föstum
tökum. Ma. spyr blaöamaöur
Jóhannes þessarar
spurningar:
Nú hefur það komið fram,
að helztu viðskiptabankarnir
eða a.m.k. þeir, sem annast
lánastarfsemi við sjávarút-
veginn söfnuðu geysilegum
yfirdráttarskuldum við Seöla-
bankann á árinu 1974 milli
5000 og 6000 miiljónum króna.
Var þarna ekki um að ræða
aukningu peningamagns, sem
Seðlabankinn gat komið I
veg fyrir með þvi aö setja
viðskiptabönkunum strangari
skorður.”
Svar Jóhannesar er á þessa
leið:
„Seðlabankinn er I eðli sinu
hin endanlega uppspretta
greiðslugetu i þjóðfélaginu.
Lendi viðskiptabankarnir i
greiðsluerfiðleikum hafa þeir
ekki I önnur hús að venda en til
Seölabankans og treysti hann
sér ekki til að ieysa vanda
þeirra mundu viðkomandi
bankar komast I greiðsluþrot,
sem haft gæti ófyrirsjáanleg-
ar afleiðingar fyrir fjármála-
kerfið I landinu. Þess vega er
þeim aðferðum venjulega
beitt af seðlabönkum að setja
viöskiptabönkunum sem
strangasta skilmála fyrir
slikri fyrirgreiðslu, þegar al-
mennar ástæður kefjast
aðhalds I þróun peninga-
magns. Þetta hefur Seðla-
bankinn gert að undanförnu
með þvi að taka háa refsivexti
af yfirdráttarskuldum
bankanna, en eins og dæmin
sanna, reyndist það ekki nægi-
legt til þess að koma I veg
fyrir stórfellda skuldasöfnun
tveggja af höfuðbönkúm
þjóðarinnar á sl. ári.
Þessir bankar töldu óhjá-
kvæmilegt fyrir sig að leysa
þarfir atvinnuveganna og
opinberra aðila i þeim mæli,
sem þeir gerðu, þar sem ella
heföi að þeirra dómi vofaö yfir
stöðvun mikilvægs atvinnu-
rekstrar og þjónustustarfsemi
i landinu. Um það má að vlsu
deila, og ég held að það sé ekki
hægt 'að fara langt út I þá
sálma á þessum vettvangi.
Ég tel, að bankarnir hefðu átt
að taka með miklu meiri
hörku á þessum málum á fyrri
helmingi ársins 1974, I þeirri
von, að þá yrði fyrr tekið á
þeim almennu efnahagslegu
vandamálum, sem I rauninni
voru frumorsök þessarar
miklu útlansaukningar.
Brýndi Seðlabankinn þetta
mjög fyrir bönkunum og
samdi við þá um mun lægri
útlánaaukningu en raun varð
á.”
Fóru bankarnir út
fyrir verksvið sitt?
Þá spyr blaöamaöurinn
Nordal eftirfarandi
spurningar.
,,Er það hlutverk banka-
kerfisins, að taka að sér að
leysa efnahagsvanda, sem
rikisstjórn og Alþingi hafa
hingað til fjallaö um, eins og
bankarnir virðast hafa gert á
timabili vor og sumar 1974?
Nordal svarar á þessa leið:
„Nei, það er alveg tvimæla-
laust min skoðun, að það sé
ekki hægt að stjórria banka-
málum, nema bankarnir séu
reknir út frá þeim bankalegu
meginsjónarmiðum, að þeir
geti aðeins lánað það fjár-
magn , sem þeir raunveru-
iega hafa undir höndum i
formi innistæðna frá
viðskiptamönnum eða reglu-
bundinni fyrirgreiðslu frá
Se ðla b a n k a n u m . Fari
bankarnir að leysa almenn
efnahagsleg vandamál með
þvi aðhalda gangandi rekstri,
sem ekki er lengur aðvænleg-
ur, sýnir reynslan, að það
veröur sjaldnast til annars en
að fresta raunhæfum aögerö-
um af hálfu rikisvaldsins.
Hins vegar vil ég benda á það,
að hið óvenjulega langa
óvissuástand i stjórnmálunum
vorið og sumarið 1974 settu
bankakerfið I mikinn vanda i
þessum efnum.”
Mengun
eða meingun
i athyglisverðri grein I Mbl.
siðastl. laugardag ræðir Helgi
Hálfdanarson um oröið
mengun, sem nú er mikið
notað og mun vera þýðing á
þýzka orðinu mengen, sem
þýðir að blanda. Helgi segir:
Nú ætti mengun samkvæmt
tilkomu sinni að merkja
blöndun. En sú merking sem
leggja þarf I orðiö, og jafnan
er I það lögð, er ekki blöndum,
heldur einmitt meinleg áhrif,
það þarf sem sé að merkja
meingun. Þaö er þvi engin
furða, þótt sú stafsetning hafi
gert vart við sig.
Hér ætti raunar aö vera þarf-
laust að velja um staf-
setningu. Viðurkennum
heldur, að um tvö orð sé að
ræða, þýzkættaða tökuoröið
mengun og alislenzka orðið
meingun. Milli þeirra geta
menn svo valiö, hver eftir sln-
um smekk og hjartalagi, fyrst
þau merkja að jafnaöi hið
sama. Hver veit nema ýmsa
langi þá tii að rita fremur
meingun, vegna þess að það er
Islenzkt i húð og hár, og hæfir
auk þess merkingunni betur
að eðlilegum hætti. Þann
munað geta menn Ilka látið
eftir sér með góðri samvizku,
þvi eftir stendur tökuorðið
mengun ómeingað handa
hverjum sem þaö vill nvta."
Þ.Þ.
60 þús. lestir af loðnu
FB-Reykjavlk. Ileildarloðnuafl-
inn er nú orðinn um 60 þúsund
lestir, samkvæmt upplýsingum
loðnunefndar i Reykjavik. Frá
þvi á föstudaginn hafa 56 skip
fengiðum 13 þúsund lestir. Þar af
fengu 45 skip 10.810 lestir sólar-
hringinn 1. febrúar. Mæsta sólar-
hring þar á eftir fengu 3 skip 390
lestir. og siðan 8 skip 1810 lestir.
Sildarbræðsluskipið Norglobal er
væntanlegt til Reyðarfjaröar i
dag. og hafa fimm skip þegar til-
kynnt að þau ætli að setja afla
sinn i skipið. uni 1000 lestir.
Fyrsta loðnan til Þorlókshafnar
BT-Þorlákshöfn. — Fyrsta loðnan
hefur nú borizt til Þorláks-
hafnar. Þaö var Guðmundur
RE, sem kom með um 250 tonn aö
austan. Orsök þess að báturinn
landaði i Þorlákshöfn nú, var sú,
að hann þurfti að skipta um nót.
Bræöslan er annars tilbúin að
taka á móti loðnu. sem
væntanlega fer að berast fljót-
lega.
Þorlákshafnarbátar eru flestir
á netaveiðum og hafa róið á rniðin
austur af Evjum. Tið hefur veriö
stirð, en afli hefur verið sæmileg-
ur, þegar gefið hefur á sjó. Hafa
bátarnir fengið 30-40 tonn af ufsa i
tveimur lögnum.