Tíminn - 12.04.1975, Blaðsíða 7

Laugardagur 12. aprll 1975.
TIMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Heigi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 35.00. Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuði.
V____________________________________________Blaöaprenth.f.
Höggva sverðin
sjálf?
„ísland og Sovétrikin” heitir forystugrein, sem
birtist i Morgunblaðinu i gær og er ritsmið af þvi
tagi, að henni verður ekki annars staðar á bekk
skipað en meðal grófustu furðuskrifa i islenzkri
stjórnmálasögu. Þar eru hafðar uppi magnaðar
dylgjur eftir verstu forskrift, meðfram byggðar á
getgátum og slúðursögum, i garð þjóðar, sem Is-
lendingar hafa lengi átt við mikil viðskipti, og yfir-
leitt hagstæð, og eiga alls engar sakir við.
Þarna er að verki höfuðmálgagn forsætisráð-
herra landsins, og óhróðurinn er fluttur, þegar
Einar Ágústsson utanrikisráðherra hefur nýlokið
opinberri heimsókn i Sovétrikjunum og náð þar
hagstæðari samningum en áður um jafnmikilsvert
viðskiptaatriði og oliukaup okkar. Ekki er heldur i
það horft, að einmitt þessa daga eru islenzkir
timburkaupmenn i Moskvu að leita hófanna um
afslátt á timburverði — atriði, sem varðar þjóðar-
hag, ekki siður en oliuverðið, og snertir sérstak-
lega þúsundir manna, sem i byggingum standa.
Við lestur þessarar ótilhlýðilegu forystugreinar
rif jast einnig upp Morgunblaðsskrif i ekki óáþekk-
um dúr, er ólafur Jóhannesson viðskiptaráðherra
fór til Sovétrikjanna i fyrrahaust og gerði þar hag-
stæða samninga um greiðslu þeirra viðskipta-
skulda okkar, sem þar höfðu myndazt. Slik rit-
mennska er ekki i þágu islenzkra hagsmuna og
stýrir ekki góðri lukku, sizt ef oft og titt er vegið i
sama knérunn. Engu likara er en það sé saknæmt
að gera hagstæðari samninga við Sovétrikin en áð-
ur.
Smekkleysi sitt i forystugreininni i gær kórónar
svo Morgunblaðið með þvi að gera það að sérstöku
tilefni tortryggni og getsaka, að utanrikisráðherra
okkar íslendinga var vel og vinsamlega tekið i
Moskvu og sýnd sú virðing, að forsætisráðherra
Sovétrikjanna kom til móts við hann og átti við
hann viðræður. Einmitt þessi staðreynd var tákn
og fyrirboði þess, að sovézk stjórnvöld vildu unna
okkur sæmilegs hlutar i samningum, er utanrikis-
ráðherra okkar bar að garði, svo sem þau höfðu
áður gert, er viðskiptaráðherra fór för sina. 111-
kvittin túlkun Morgunblaðsins, og ályktanirnar,
sem það dregur siðan af sinum eigin málflutningi,
hljóta að teljast jafnsmekklaus, hvort sem litið er
á þau frá sjónarhorni Sovétrikjanna eða fs-
lendinga. Eða hvernig þætti höfundi þessarar
greinar það til fallið, ef blöð núverandi samstarfs-
flokks Sjálfstæðismanna i rikisstjórn virtu það á
versta veg, þegar Sjálfstæðisráðherrum i opin-
berri heimsókn i miklu viðskiptalandi er vel tekið
af æðstu mönnum og hafa erindi sem erfiði i ferð
sinni?
Sannleikurinn um viðskipti okkar við Sovétrikin
er sá, að ráðamenn þar hafa yfirleitt reynzt sam-
vinnuþýðir, og viðskipti okkar við þau eru afar-
mikils virði. Það er þjóðarhagur, að þeim sé i engu
spillt, og mjög illa farið, að Morgunblaðið skuli
ekki kunna sér betur hóf en dæmin sanna. Það get-
ur ekki að skaðlausu birt slikar forystugreinar.
Sé svo, að sverðin höggvi sjálf i innstu véum
Morgunblaðsins, þarf þar að koma til hönd, sem
hemur þau betur, áður en til meiri slysa kemur.
—JH
Spartak Beglov, stjórnmálaskýrandi APN:
Sovétríkin og ísland
treysta samband sitt
NiU daga heimsókn utan-
rikisráðherra íslands, Einars
Ágústssonar, til Sovétrlkjanna
gaf löndunum tveimur tæki-
færi til að endurmeta gaum-
gæfilega stöðu samskipta
sinna. Niðurstaða þessa var
sú, að báðir aðilar létu í ljós
ánægju sina og sögðu, að sam-
skipti rikjanna væru góð og
einkenndust af miklum gagn-
kvæmum skilningi og sam-
vinnu.
Einar Agústsson sagði, að
viðræður hans við Alexei Kos-
ygin, forsætisráðherra, Andr-
ei Gromiko, utanrikisráð-
herra, Alexander Isjkov, fiski-
málaráðherra, og Nikolai
Patolitsjev, utanrikisvið-
skiptaráðherra, hefðu verið
„mjög áhugaverðar”. Er
Andrei Gromiko bauð velkom-
inn hinn islenzka starfsbróður
sinn, lagði hann áherzlu á, að
„Sovétrikin væru vinsamlegt
riki i garð Islands, sem það
gæti reitt sig á i málum varð-
andi baráttuna fyrir friði og
bættum alþjóðlegum sam-
skiptum.”
PRAVDA, aðalmálgagn
sovétstjórnarinnar, lagði i
þessu sambandi áherzlu á eft-
irfarandi: „Fyrsta opinbera
heimsókn utanrikisráðherra
tslands, Einars Ágústss'onar,
sem kom til Sovétrikjanna i
boði sovézku rikisstjórnarinn-
ar, mun tvimælalaust stuðla
að þvi að efla friðinn i Evrópu
og um heim allann og styrkja
þróun gróinnar, vinsamlegrar
sambúðar Sovétrikjanna og
tslands.”
Hvers vegna er unnt að tala
um gróin vinsamleg tengsl
milli þjóðanna tveggja? I
fyrsta lagi bar sjálfstæðisyfir-
lýsingu tslands sem lýðveldis i
júni 1944 að á sama tima og
sameiginleg gagnsókn þjóða
Evrópu gegn fasismanum
náði hámarki. Alþekkt er hið
gifurlega framlag sovézku
þjóðarinnar i þágu sigursins.
Sovézka þjóöin lét sig það
vissulega varða, að vitar vina-
rikisins Islands lýstu skipa-
lestum, er héldu uppi tengsl-
um milli Sovétrikjanna og
bandamanna þeirra. 1 öðru
lagi eru löndin tvö I raun ná-
búar I Norður-Evrópu, þótt
mörg hundruð kilómetrar
skilji þau að, þeim heims-
hluta, þar sem friðsamleg
sambúð hefur staöizt margar
prófanir með ágætum, og gæti
verið fordæmi öðrum hlutum
Evrópu. Það er alkunna, að
Sovétrikin meta þátt sérhvers
aðila að framkvæmd lögmála
friðsamlegrar sambúöar óháð
þjóðskipulagi, stærð eða ibúa-
fjölda. í ljósi þeirrar stjórn-
málalegu þróunar, sem nú á
sér stað i Evrópu, sjáum við
mörg dæmi þess, að hin svo-
kölluðu ,,smá”riki i Vestur-
Evrópu afla sér miklu meira
álits og áhrifa i sameiginlegri
leit að friði heldur en innan vé-
banda lokaðra bandalaga.
EINS og sjá má af loka-
ályktun sovézk-islenzku við-
ræðnanna, þá lýsa báðir aðilar
þvi yfir, að þeir hafi sömu eða
likar skoðanir á öllum megin-
málum friðarþróunarinnar:
Mikilvægi samkomulags
Sovétrikjanna og Bandarikj-
annaum friðsamlega sambúö,
stöðvun árásarvopnakapp-
hlaupsins, ráðstafanir til að
koma i veg fyrir kjarnorku-
styrjöld, o.s.frv., þýöingu far-
sælla lykta Evrópuráðstefn-
unnar um öryggis- og sam-
starfsmál, nauðsyn þess að
auka hlutverk samtaka Sam-
einuðu þjóðanna, og um náið
samband aukins trausts og
framgangs á sviði afvopnun-
ar.
Sérstök athygli var vakin á
þýðingu hinna jákvæöu breyt-
inga, sem nú eiga sér stað, til
eflingar friðar i Norður-Evr-
ópu, en á henni hafa þær þjóð-
ir, er eiga heima á þessum
slóðum, brennandi áhuga. Þar
sem slikur áhugi var látinn i
ljós, getur sovézka þjóðin meö
réttu vænzt verðskuldaðs
mats á hlutverki og stöðu
lands sins i sambandi við sam-
starf rikja Norður-Evrópu. t
sambandi við fund Norður-
landaráðs, er nýlega var hald-
inn i Reykjavik, hefur sovézk-
ur almenningur fundið til
þess, að i höfuðborgum Norð-
urlanda er mismunandi af-
staða til mála er varða sam-
vinnu viö Sovétrikin. Vissir
aðilar halda, að hugsunarhátt-
ur kalda striðsins sé enn hlut-
gengur, þ.e. að reisa hindranir
og óyfirstiganlegar tálmanir.
Þetta er ekki aðeins i mótsögn
við það lögmál, aö friðurinn er
ódeilanlegur. Þeir sem eru
bandingjar sliks hugsunar-
háttar liðins tima, eiga það á
hættu að glata tækifærinu til
gagnkvæmrar, hagstæörar
samvinnu við Sovétrikin,
einkum á efnahagssviðinu,
sem hefur sérstaka þýðingu
vegna vaxandi óstöðugleika i
efnahagslifi vestrænna rikja.
ISLAND og Sovétrikin eru
réttilega þeirrar skoðunar, að
fengin reynsla af hefðbundn-
um góðum samskiptum þeirra
á sviði stjórnmála, efnahags-
mála og menningarmála,
krefjist áframhaldandi þróun-
ar og nýtingar ónotaðra
möguleika. Mikilsverðum
samningum er að ljúka um
nýja bókun um gagnkvæm
vöruskipti á næsta fjögurra
ára timabili, þar sem stefnt er
að auknum viðskiptum. Hefur
samvinna á þessu sviði mikla
þýðingu fyrir efnahagslif Is-
lands, að þvi er Einar Ágústs-
son sagði. Hann benti einnig á,
að þvi vandamáli, hve islenzkt
efnahagslif er háð alþjóöleg-
um viðskiptum og fiskiveið-
um, hefði verið mætt með
skilningi af sovézkri hálfu.
MOSKVA og Reykjavik hafa
gagnkvæman áhuga á sam-
vinnu um mál eins og verndun
náttúruauðlinda og umhverf-
isvernd. Miklar vonir eru og
bundnar við samvinnu á sviði
fiskirannsókna.
MEÐAN stóð á heimsókn is-
lenzka ráðherrans var undir-
rituð áætlun um samskipti á
sviði menningarmála, vis-
inda, fræðslumála og ferða-
mála, er gildir til fimm ára, en
það þýðir, að samstarf á þess-
um sviðum er komið á lang-
timagrundvöll.
SVO vikið sé að almennum
vandamálum, þá er rétt að
vekja aftur athygli á, að i viö-
ræðum utanrikisráðherranna
tveggja var Evrópuráðstefn-
unni mikill gaumur gefinn.
Orðalag lokaályktunarinnar
gefur til kynna að mjög gagn-
kvæmur skilningur riki milli
landanna tveggja varðandi
nauðsyn á: Farsælum lokum
ráðstefnunnar með þátttöku
æðstu manna svo fljótt sem
verða má. Sovétrikin og ts-
land hafa mikinn áhuga á, aö á
komandi sumri verði án tafar
stigin ný skref i átt til friðar,
þvi friðarþróunin er varanleg
þróun, sem nauðsynlegt er aö
stöðugt miði fram á leiö.