Tíminn - 10.05.1975, Side 15

Tíminn - 10.05.1975, Side 15
Laugardagur 10. mai 1975. TÍMINN @ Seðlabanki anna, tókst ekki að stöðva þessa þróun. Eftir gengisbreytinguna i febrúar leitaði Seðlabankinn eftir samningum við viðskipta- bankana um þriggja mánaða stöðvun útlánalaukningar, ann- arrar en vegna reglubundinna afurða- og rekstrarlána, sem Seðlabankinn veitir með þátt- töku viðskiptabankanna. Enn er of snemmt að dæma um árang- ur þessara aðgerða, þar sem nægilegar upplýsingar liggja enn ekki fyrir. Ekki verður þó annað séð af þeim tölum, sem tiltækar eru, en að viðskipta- bankarnirhafi sýnt fyllsta sam- starfsvilja i þessu efni, og þessi áfangi lofi góðu um vilja innlánsstofnana og getu til þess að stjórna útlánum sinum i samræmi við heildarstefnuna i efnahagsmálum. Mun Seðla- bankinn, áðuren langtum liður, hefja viðræður við bankana um markmið útlánastefnunnar næstu mánuði, eftir að útlána- stöðvuninni lýkur. Til að ná þeim árangri i efnahagsmálum, sem að er stefnt á árinu, telur bankastjórn Seðlabankans nauðsynlegt, að hlutfallsleg aukning bankakerfisins bæði til fyrirtækja og opinberra aðila minnki um a.m.k. helming frá þvi, sem var á árinu 1974. Treystir hún á samstöðu banka og sparisjóða og stuðning rikis- stjórnar við hverjar þær að- gerðir, sem nauðsynlegar geta orðið, til að þvi marki verði náð. í lok máls sins komst Jóhannes Nordal, seðlabanka- stjóri svo að orði: Vandinn er ekki eingöngu að halda heildar- útgjöldum þjóðarbúsins innan þeirra marka, sem tekjur þess leyfa. Aldrei skiptir meira máli en við slikar aðstæður, að þeim útgjöldum, sem stuðla að þvi að auka framleiðslu og gjaldeyris- tekjur og flýta afturbatanum i þjóðarbúskap okkar verði gef- inn allur sá forgangur, sem frekast er unnt. Þótt hagvöxtur sé ekki sama tizkuoröið nú og fyrir nokkrum árum, virðast þó kröfur alls þorra manna til auk- inna lífsgæða og efnahagslegra framfara sizt fara minnkandi. Þetta sjáum við aldrei betur en á tlmum sem þessum, þegar hagvöxtur minnkar eða hverfur með öllu. Þess vegna er nú nauðsynlegt, að fram fari ræki- legt endurmat útgjalda og út- lánafyrirætlana opinberra aðila og lánastofnana I þvi skyni að beina kröftunum að þvi að auka verömætasköpun þjóðarbúsins, þannig aö sem fyrst megi hefja að nýju sóknina til bættra lifs- kjara. o Flugfreyjur inu gangandi. öryggisveröirnir voru starfsmenn Loftleiða og höfðu fengiö tilsögn I öryggisbún- aði vélanna. Timinn innti Svein Sæmundsson eftir þvi hvort hann teldi að félagið myndi grfpa til þessa ráðs núna. — Nei, mér er óhætt að segja að það verði ekki gert. Flugfreyjur hafa krafizt rúm- lega 40% kauphækkunar, auk ýmissa sérkrafna. Fundir hjá sáttasemjara eru boðaðir i dag hjá deiluaðilum. o Alþingi sameinaðir i einn, en það er stærra mál. Með þessu er ég alls ekki að ráðast að þeim sparnaði, sem lífeyrisþegar hafa náð. Raunar tel ég að hagur þeirra sé betur tryggð- ur með visitölutryggðri ráð- stöfun tekna lífeyrissjóöanna til atvinnuuppbyggingar, og ekki sizt til húsnæðismála- kerfisins en nú er. Skipulag atvinnuveg- anna Eg vil loks nefna, aö ég er þeirrar skoðunar, að skipu- lagskerfi atvinnuveganna þurfi að skoðast frá rótum, og ég er þeirrar skoðunar, að það eigi verulegan þátt i þvf jafn- vægisleysi, sem rikir i okkar efnahagsmálum, og vil i þvf sambandi sérstaklega nefna sjávarútveginn. Þar er sjóða- kerfið og tilfærslan á milli fjölmargra þátta oröin slikt, að ég efast um að nokkur mað- ur botni þar i. Þetta er brýnt að endurskoða, og raunar hjá öðrum atvinnuvegum einnig. Þá tel ég, að verðlags- ákvæðum, sem nú eru i gildi og eru I endurskoðun, beri að breyta þannig, að verðlags- ákvæðin stuðli að hagkvæmari innkaupum. Afgreiðslustofnun Ég hef nefnt 5 atriði, og gæti talið upp fleiri, en skal ekki gera það timans vegna. Þess- ar aðgerðir er ekki að finna i frumvarpi til laga um ráðstaf- anir I efnahagsmálum. 1 raun og veru er fyrst og fremst verið að lögbinda þau ákvæði, sem aðildarfélög Alþýðusam- bands tslands hafa orðið ásátt um að gera að mikilvægum þætti I lausn kjaradeilu. Það er góðra gjalda vert og eðli- legt, að rikisstjórn og þing- menn hlusti á það, sem launþegar hafa fram að færa i sllkum málum, en ég vara ein- dregiö við þvi, að i svo mikil- vægum málum gerist Alþingi litið meira en afgreiðslustofn- un fyrir ákvarðanir, sem utan Alþingis hafa verið teknar. Ég held, að þetta frumvarp nái ákaflega skammt i þvi að stuöla að jafnvægi i þjóðar- búskapnum. Ég held raunar, aö nefna mætti það fremur frumvarp til laga um lausn kjaradeilu. Samdráttur en at- vinnuöryggi Mér er ljóst, að nokkur sam- dráttur er eðlilegur i okkar þjóðarbúskap vegna minnk- andi tekna. Sjálfsagt er að viðurkenna, að á undanförn- um árum fórum við nokkuð geyst, en við sem studdum fyrrverandi rikisstjórn töldum þaö nauðsynlégt, ekki sizt með tilliti til þess atvinnuástands, sem rikti viða á landsbyggð- inni. Þar var sannarlega þörf á, að rösklega væri tekið til handa. Það er einnig stað- reynd, að erlendar verðhækk- anir hafa átt mjög verulegan þátt i þessari þróun, ekki sizt hækkun oliunnar, og raunar flestra annarra nauðsynja. Einnig er það rétt, að náttúru- hamfarir hafa orðið okkur dýrar. Að lokum vil ég nefna verðfall á meginútflutnings- afurðum á sviöi sjávarútvegs- ins, sérstaklega blokkinni, þótt ég geti tekiö undir það, að ef til vill hefur verið gert meira úr þvi, en efni standa til. Það er engu að siður mjög tilfinnanlegt, og einnig sú sölutregða, sem orðið hefur vart á vissum sviðum. Allt leiöir þetta til þess, að nokkur samdráttur er nauösynlegur, og er eðlilegt, að honum sé dreift eins og frekast má vera. Ég geti mér grein fyrir þvi, að þetta hlýtur að leiða til samdráttar i útlánum stofn- lánasjóðanna, og sömuleiðis tel ég ekki óeðlilegt, að rikis- framkvæmdir veröi að ein- hverju leyti endurskoðaðar. Hins vegar vil ég vekja athygli á þvi, að verulegum samdrætti er ákaflega erfitt að koma við i skyndi og með litlum fyrirvara. Fjölmargt er þegar I framkvæmd, og er nauösynlegt að slikum fram- kvæmdum verði lokið. Aðrir hafa gert ráð fyrir og gert markvissar ráöstafanir til þess aö hefja framkvæmdir á þessu ári, og fyrir slika aðila er mjög erfitt, ef út af þeirri stefnu, sem fylgt hefur verið, er brugöið svo skyndilega og á svo afgerandi máta, eins og gert virðist ráð fyrir. Einnig verðum við að fara mjög varlega með tilliti til at- vinnuöryggis, sem við leggj- um á höfuðáherzlu. Við viljum ekki meö samdrætti stofna til atvinnuleysis viða um landiö, en ég óttast, að að þvi geti stefnt, ekki aðeins með sam- drætti stofnlánasjóðanna, heldur engu aö siður, og raunar fyrst og fremst, með þeim mikla samdrætti, sem boöaður er og framkvæmdur i útlánum bankanna. Rekstrar- fjárskortur gerir ákaflega mikið vart við sig, jafnvel svo að menn efast um, að nema örfá ibúðarhús verði byggð utan Reykjavikur á þessu ári. Ég held, að skoða þurfi hina ýmsu þætti framkvæmda og rekstrarf járþarfar mjög vandlega með það megin- markmið i huga,að atvinna verði næg og þessi samdrátt- ur, sem kann að vera nauðsynlegur, komi smám saman, verði ekki svo snögg- ur, að hann valdi meiri háttar röskun á þeirri uppbyggingu, sem átt hefur sér stað. Ég tel ekki raunhæft að skera niður opinberar fram- kvæmdir um 3.500 millj. kr. Slikar ákvarðanir, eftir að fjárlög hafa verið samþykkt, eru ákaflega hvimleiðar. Ég tel það til bóta, að nú er svo á kveðið, að samþykki fjárveitinganefndar skuli koma til. Ég treysti fjárveit- inganefndarmönnum til þess aö skoða — hvern slikan niður skurð mjög vandlega, og þá ekki sizt með þau atriði i huga, sem ég nefndi áðan, atvinnu- öryggi og eðlilegt framhald þeirrar uppbyggingar, sem á sér stað um land allt. Samneyzla og einka- neyzla Kaflinn um tekjuskatt og eignaskatt er aðalatriöi þessa frumvarps. Er þar fyrst og fremst um lögbindingu sam- komulagsatriða að ræða, i samningum verkalýðshreyf- ingarinnar við atvinnurek- endur. Ég er ekki fylgjandi lækkun skatta, og mig furðar á þvi, að Alþýðusambandið og verkalýösfélögin skuli beita sér fyrir þessum samdrætti I tekjuöflun hins opinbera. Menn verða að gera sér grein fyrir því, að slikur samdráttur hlýtur að leiða til þess, að opinberar framkvæmdir dragast saman. Það verður ekki framkvæmt fyrir meira en tekjur leyfa. Hér er raunar um miklu viðtækari ákvörðun aö ræða, stefnumarkandi ákvörðun. Með þessu móti er verið að færa neyzluna i þjóð- félaginu frá samneyzlu yfir til einkaneyzlu. Er það i raun og veru vilji verkalýðshreyfing- arinnar? Ég er þeirrar skoð- unar, að samneyzla i okkar þjóðfélagi verði að vera mikil. Ég tel, að við búum við þær aöstæður i litlu og að mörgu leyti erfiðu landi, að hið opin- bera þurfi á fjölmörgum sviðum að hlaupa meira undir bagga en gerist hjá stóru þjóð- unum. Tekjusöfnun hins opin- bera I okkar þjóðfélagi er minni en viöa i nágrannalönd- um okkar, en ég tel, að okkur beri að stefna að þvi, að sam- neyzlan aukist og vil þá fremur, þegar um samdrátt er að ræða draga úr einkaneyzl- unni. Þvi er ég, eins og ég sagði, undrandi á þeirri stefnu, sem mörkuð er með þeim samningum, sem verka- lýöshreyfingin hefur nú gert við atvinnurekendur og er ekki samþykkur þeirri skatta- lækkun, sem gert er ráð fyrir. Ég hlýt þó að lita á þetta sem lið I lausn annars mikilvægs máls, þ.e.a.s. þeirrar kjara- deilu, sem staðið hefur og gat leitt til meiri háttar vandræða, og ég mun skoða þennan kafla i ljósi þeirrar staðreyndar. Lántökur Ég vil að lokum segja örfá orð um áttunda kafla frum- varpsins: „lántökuheimildir vegna opinberra fram- kvæmda og Framkvæmda- sjóðs”. Ég fagna þvi, að heimildir til erlendrar lántöku er aukin i meðferð neðri deild- ar. Þetta er nauðsynlegt með tilliti til minnkandi tekna rik- issjóðs með þeirri lækkun skatta, sem gert er ráð fyrir i þessu frumvarpi og ég hef gert að umræðuefni. Þetta er nauösynlegt, ef framkvæmdir eiga að haldast á viðunandi stigi, en ég hef lýst nauösyn þess,aðsvo verði. Ég vona, að meö þessu móti sé séö fyrir viðunandi ráðstöfunarfé stofn- lánasjóðanna. Ég vildi fyrst og fremst lýsa þeirri skoðun minni, aö ég tel þetta frumvarp ekki fjalla um lausn á efnahagsmálum okk- ar, og vafasamt að það stuöli að jafnvægi i þjóðarbúskapn- um. Hins vegarer ljóst, að það stuðlar að lausn i kjaradeilu. Það er einlæg von min, að hæstvirt rikisstjórn bretti upp ermarnar og komi fljótlega fram með markvissar aðgeröir i efnahagsmálum.” 15 Enn eru nokkur sæti laus i ferðina til Vinar- borgar, sem farin verður um hvitasunnuna, enþá skartar þessi fagra og glaðværa borg sinu fegursta skrúði vorsins. Vordagar i Vínarborg gleymast aldrei. Þeir, sem tryggt hafa sér far, eru beðnir að vitja farseðla sinna hið fyrsta. Nánari upplýsingar á skrifstofunni. Framsóknarfélögin i Reykjavik. VOR í VÍN Snæfellingar Framsóknarvist og dans veröur I samkomuhúsinu, Grundarfirði laugardaginn 10. maiog hefst kl. 21.30. Góð spilaverðlaun. Avarp flytur Halldór E. Sigurðsson, ráðherra. Dalatrióið leikur fyrir dansi. Framsóknarfélagið. Vestur-Barða- strandasýsla Sameiginlegur fundur Framsóknarfélaganna i V-Barðastrandar sýslu, verður haldinn I félagsheimilinu á Bildudal, laugardaginn 10. mai n.k. kl. 16. Dagskrá: Almenn stjórnmál. Starfsemi félag- anna. A fundinum -mæta Steingrimur Hermannsson, og Olafur Þórðarson. Framsóknarfélag Arnfiröinga. Kópavogur Framsóknarfélögin I Kópavogi halda fund I félagsheimili Kópa- vogs fimmtudaginn 15. mai kl. 8.30. Ólafur Jóhannesson dóms- og viöskiptamálaráðherra talar um stjórnmálaviöhorfið. Allt framsóknarfólk velkomið. Stjórnin. Happamarkaðurinn er I dag kl. 14.00 aö Rauöarárstig 18. Komiö og gerið góð kaup. Félag framsóknarkvenna i Reykjavik. Félag Framsóknarkvenna í Reykjavík Fundur verður miövikudaginn 14. þ.m. kl. 20.30 að Rauðarárstig 18. Fjölbreytt dagskrá Stjórnin. O Landbúnaður „khmeranna” skipað fólki að halda úr borgum og bæjum og út á akrana. Nú var hins vegar i fyrsta sinn lögð áherzla á mikil- vægi iðnaðar fyrir efnahag lands- ins. Sem kunnugt er hafa frétta- menn, er dvöldust i franska sendiráðinu i Phnom Penh fyrstu dagana eftir töku borgarinnar, gefið ófagrar lýsingar á framferöi hinna rauðu ,,khmera”,sagtþá hafa myrt fólk unnvörpum og misþyrmt þvi. Sihanouk prins, sem enn dvelst I Peking, hefur visað þessum ásökunum á bug og sagt þær með öllu tilhæfulausar.

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.