Tíminn - 21.05.1975, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 21. mai 1975
TÍMINN
3
Hverfur Reykjavik í hafið innan nokkurra áratuga?
Mengun andrúmsloftsins
veldur hitaaukningu
2000
1900-
Hverfur Reykja-
vikurborg i hafið,
ásamt öllum strand-
bæjum okkar og þvi
landi, sem lægst liggur,
á dögum þeirra, sem
enn eru ungir? Þiðna
jöklarnir, sem eru
forðabúr jökulvatna
okkar og aflgjafi
stærstu orkuveranna?
Eða ef horft er út fyrir
landsteinana: Hverfa
Danmörk og Holland af
landabréfinu, ásamt
verulegum hluta
SuðurSviþjóðar,
Norður-Þýzkalands og
fleiri landa innan
fimmtiu ára?
Um þetta er nú mjög rætt i Ut-
lendum blöðum. Orsökin er sú,
að einn fremsti visindamaður
Svia, sem fæst við veður-
rannsóknir, Bert Bolin, hefur
birt viðvörum til þjóða heims,
þar sem segir, að hækka muni
um sextiu metra I heimshöfun-
um, ef ekki verði stórlega
dregið úr brennslu kola og oliu.
Hann heldur þvi fram, að
aukinn kolsýringur i loftinu
muni hafa það I för með sér, að
Grænlandsjökull og
heimskautsisar bráðni, en þar
er svo mikið vatn bundið, að
sjór gengur hátt á land, ef það
losnar úr dróma. Siðan um
miðbik siðustu aldar hefur
kolsýringur i loftinu aukizt um
10-12% og Bolin skirskotar til
reikninga ameriskra visinda-
manna, sem segja hita á
jörðinni aukast um þrjú stig, ef
kolsýringurinn tvöfaldast.
Hitinn muni halda áfram að
aukast um margar aldir, þótt
með öllu verði hætt að brenna
oliu og kolum, þvi að höfin dragi
kolsýring úr loftinu mjög tregt
til sin.
— Það er ekki orkuþrot, sem
mun setja okkur stólinn fyrir
dyrnar, segir Bolin, þvi að
náttúran mun sjálf taka i
taumana, áður en okkur hefur
unnizt timi til þess að brenna
upp oliunni og kolunum, sem
tiltæk eru.
Annar vlsindamaður, Willi
Dansgaard, hefur komizt að
ekki óáþekkilegri niðurstöðu
eftir öðrum leiðum. Hann bygg-
ir skoðanir sinar á rannsókn
borkjarna úr Grænlandsjökli, er
sænska landfræðifélagið hefur
heiðrað hann fyrir með æðsta
heiðursmerki sinu árið 1975.
Niðurstöðu si'na hefur hann birt
I enska ritinu Nature.
— Það er litil ástæða til þess að
óttast, að Isöld vofi yfir, segir
Dansgaard, er hann hefur rætt
um fjölyrði sumra um kólnandi
veöráttu. Miklu meiri
ástæða er til þess að óttast,
áhrifin af umsvifum nútima-
mannsins á náttúrufarið.
Siaukin mengun andrúms-
loftsins mun fyrr eða seinna
orka á veðurfarið. ískyggilegust
er sifelld aukning koltvisýrings i
loftinu vegna brennslu oliu og
kola. Þeir útreikningar, sem nú
eru taldir traustastir, þótt
einfaldaðir séu, benda til þess,
að slik mengun muni um næstu
aldamót hafa vaidið auknum
hita, sem svari til þess er varð
framan af þessari öld. En þessir
reikningar valda fyrst áhyggj-
um, ef haldið er lengra fram I
timann, þvi að næstu fimmtán
ár munu enn hafa I för með sér
sömu hitaaukningu og þar á
eftir næstu tiu ár.
Meðal annars bendir Dans-
gaard á, að hitabrigði, er aðeins
nema einu stigi, eða jafnvel ekki
nema hálfu, geti haft stórkost-
leg áhrif á þorskstofninn I
norðurhöfum.
„Út í hött ab tala um
lokun á veginum
gébé-Reykjavik. „Það er alveg
út i hött að vera að tala um að
loka veginum að Vestri-Leirár-
görðum,” sagði Magnús Odds-
son, bæjarstjóri á Akranesi, I
viðtali við Timann I gær. Visaði
Magnús i þessu sambandi til 31.
greinar orkulaga, sem kveður á
um réttindi og skyldur I þessu
sambandi, hljóðar greinin þannig
i aðalatriðum, — að jarðeigendur
sem eiga land, þar sem leiðslur
hitaveitu sveitarfélags verða
lagðar, eru skyldir til að iáta af
hendi land, landsafnot og mann-
virki, sem þarf til þess að veita
megi vatninu um veitusvæðið.
Þeim er einnig skylt að þóla
grjóttak, malartekju og aðra
jarðefnatöku, svo og eignar-
kvaðir, óhagræði og takmörkun á
afnotarétti. Fullar bætur komi
fyrir eftir mati, ef samkomulag
næst ekki.
Þá sagði Magnús bæjarstjóri,
að hann hefði þegar leitað eftir
leyfi við bóndann, I febrúar sl.,
sem hann og fékk, og staðfesti
bóndinn þetta I viðtali við
Magnús I siðustu viku. — Við hét-
um þvi að greiða fyrir skemmdir
og átroöning, svo og að bæta tjón,
sem hlytist af umferð, sagði
Magnús. Einnig fékk ég heimild
fyrir malartekju og endurbótum
á veginum. Þá ræddi bóndinn við
mig um miðjan marz, og tjáði
mér áhyggjur sinar um að vegur-
inn heim að bænum yrði ófær og
myndi spillazt vegna hins þunga
bors. Fór ég þegar daginn eftir,
og varð fullt samkomulag um
vegabætur og voru þær fram-
kvæmdar, enda spilltist vegurinn
ekki þegar borinn fór um hann.
Borinn er um 40 tonn að þyngd, og
er á dráttarvagni.
Þá sagði Magnús, að tala sú,
sem lögmaður bóndans nefndi I
bréfi sinu, 812 þúsund kr. hefði
aðeins verið nefnd einu sinni i
bréfinu, og þvi ekki um neina
sundurliðun að ræða eins og lög-
maðurinn hélt fram. Þá sagðist
Magnús vilja leggja áherzlu á, að
halda sem beztu sambandi við
bændur á þessu svæði og vonaðist
til að samkomulag næðist I þessu
máli. — Þá vil ég einnig geta
þess, að i bréfi minu til lög-
mannsins, 13. mai gerði ég að til-
lögu minni, að tveir óvilhallir
matsmenn yrðu kvaddir til að
meta tjón bóndans, og munum við
að sjálfsögðu greiða fyrir það
tjón, sem við höfum valdið,”
sagði Magnús.
I gær sagði Magnús að borholan,
i landi Leirár, væri nú orðin 1930
metrar, og er áætlað aö bora
niður á liðlega tvö þúsund metra,
og ætti þvi borun að geta lokið I
dag. — Nokkurt vatnsmagn hefur
fundizt, en óvlst er að það sé það
mikið, að virkjum borgi sig. Hita-
stigið er allt að 150 stigum. Eftir á
að sprengja holuna út, sem
kallað er, til að opna vatns-
æðarnar betur inn I holuna.
Sprengingarnar eru framkvæmd-
ar með að dæla vatni með miklum
þrýstingi inn vatnsæðarnar.
Arangur verður væntanlega ljós
eftir u.þ.b. 10 daga en fyrr er ei
hægt að taka afstöðu I sambandi
við Deildartunguveitu, sem er
sameiginleg fyrir Akranes og
Borgarnes, sagði Magnús Odds-
son bæjarstjóri að lokum.
600
A.D.
Veðurfarssveiflur á norðurslóðum I 1400 ár. Strikið sýnir hita-
sveiflur I Góðvon á Grænlandi — kuldaskeiðin vinstra megin,
aukinn hiti hægra megin.
Ókeypis í leikhús, nema
fyrir þá sem vilja borga
Frumsýning á einþáttungi eftir Jökul
Höfundaleikhúsið frumsýnir
einþáttunginn Hlæðu,
Magdalena, hlæðu, eftir Jökul
Jakobsson á morgun fimmtu-
daginn 22. mai. Áður hefur verið
skýrt frá tilurð þessa nýja
leikhúss I Tímanum, en
sýningarnar fara fram i
ráðstefnusal Hótels Loftleiða,
sem nú er orðinn leikhús, en þar
eru bólstruð sæti og Htið leiksvið,
sem að sögn aðstandenda
Höfundaleikhússins þjónar ágæt-
lega þeim tilgangi að sýns séu
þar leikverk, sem ekki þurfa
viðamikinn ytri búning.
Höfundaleikhúsið er orðið til
innan hóps úr Félagi isl. leikrita-
höfunda og eiga þeir Jökull og
Hrafn Gunnlaugsson mestan veg
og vanda af þvi að hrinda hug-
myndinni I framkvæmd. Hrafn
stjórnar þessari fyrstu sýningu,
en leikendur eru þær Herdis Þor-
valdsdóttir og Þóra Friðriks-
dóttir. Leikmynd og sviðsmynd
annast Elese Duch, sem er dönsk
og hefur starfað við fjölda
leikhúsa. m.a. Þióðleikhúsið.
Hrafn sagði aðspurður, að
segja mætti að þetta nýja leikhús
væri torg leikritahöfunda, þar
sem þeir geta hitzt, skipzt á
skoðunum og séð leikverk sir.
verða til á sviðinu. Hugmyndin er
sú, að leikritahöfundar geti
byrjað á smáverkum I þessu
leikhúsi og unnið þau upp i
stærri verk f samvinnu við leik-
ara og leikstjóra ef vill. Stað-
reyndin er sú, sagði Hrafn, að
stóru leikhúsin hafa viðurkennt
þörf á sliku leikhúsi og við erum
ekki i samkeppni við þau, nema
aö siður sé, til að mynda fáum við
leikara úr stóru leikhúsunum, og
jafnvel búninga og tjöld i þessa
sýningu.
— Þegar hugmyndin varð fyrst
til kom I ljós að félagar innan
Félags Isl. leikritahöfunda eiga
mörg verk, kannski sjö eða átta,
sem til mála kemur að sýna I
þessu nýja leikhúsi og ég efast
ekki um að þau eru miklu fleiri
þegar nánar er að gáð.
— Hér er enginn leikhússtjóri
eða fast starfslið, heldur verða
þeir, sem standa að hverri
sýningu, að sjá um alla rekstrar-
hlið útgerðarinnar, og verða þeir,
sem skrifa verkin, að útvega þá
krafta, sem til þarf til að setja
þau á svið. Við uppsetningu þessa
verks höfum við mætt miklum
skilningi leikhúsfólks, og reynda,-
við hugmyndina alla um þetta
leikhús.
— Þeir, sem huga hafa á að sækja
sýningar Höfundaleikhússins,
geta hringt I Loftleiðahótelið og
látið taka frá fyrir sig miða.
Aðgangur er ókeypis, en þeir sem
vilja styrkja gott málefni mega
greiða 300 kr. fyrir sætið, og
ganga þeir fyrir um aðgang. Geta
má þess að allir þeir, sem leggja
eitthvað til mörkum til sýningar-
innar, gera það án endurgjalds.
A eftir þessari fyrstu sýningu
mun Siguröur Karlsson flytia
,skýrslu til lögreglunnar.”
Höfundurinn, Jökull Jaköbsson,
vildi það eitt segja um efni
e i n þá 11 u n g s i n s Hlæöu,
Magdalena, hlæðu, aö hann
fiállaði um samskipti fólks eða
samskiptaleysi og væru margir
barir opnir I húsinu, ef einhverj-
um skyldi leiðast aö horfa á
Magndalenu, sem á að hlæja.
Sýningar verða einnig á laugar-
dag og sunnudagskvöld, hinar
siðustu.
Jökull Jakobsson og Hrafn Gunnlaugsson
hóteisins. Timamynd GE.
sviði Loftleiða-