Atuagagdliutit - 29.01.1959, Page 2

atuartartut agdlagait
tamanitdlo
tigulågkat
isumat tusariartigik
25. nov. 1958 Kalåtdlit-nunåta radi-
oatigut imigagssaK pivdlugo OKatdli-
tut nuéningårmata matumuna naitsu-
nguanik OKauseKarfigilårniarpåka:
inussugut nalungilarput sumutdlunit
norialerneK (overgangen) ajornartor-
siutinik nagsataKartartoK, taimåipoK
perorsainerup tungåtigut. inusugtu-
ngulerfingnik atuerérsimassugut pe-
rosainiartussugutdlo påserérsimagu-
narparput inusugtunguamut uvdlut
tauko KanoK nagsataKartartut. isuma
avdlångorartungortarpoK, sorKusåi-
neK nakussutut sarKumemialersarpoK,
KanoK iliatdlagdlunilo KiagssaK Ka-
nigtuararssussarpoK taimatutdlo nuå-
nårneK taorsiutipatdlagtardlune.
uvdlut ukiutdlo uvagut kalåtdlit
måna nutarterivfiup naligissai inuvfi-
gåvut, uvdlut norialerfit isumanik,
pissutsinigdlo nutånik, issigineKarner-
mik tatigineKarnermigdlo påsingniler-
nermik agsut aulatigaussut. uvdlut nu-
tåt nagsataisa ilagåt silarssuarme av-
dlanisut imigagssap tungåtigut ang-
måuneKamerput, misiligauvfivut. tai-
maingmat isumaliorpunga imigagssaK
pivdlugo taimatut angnertutigissumik
OKatdlineK agdlåt ånuliutdlugo piår-
patdlångajagtoK, ilame OKalugtut o-
Kausé maligdlugit ukiut sisamåinait
aitsåt Kångiungmata. atornerdluineK
igdlersoriarfigssaKångilaK. piner-
dlungnerit, ajunåmerit, pitsungorne-
rit mérarpagssuitdlo åiparingnerup
saniatigut inussartut imigagssaK pi-
ssuvdlune perérsut kialunit ajussår-
dlune erKarsautigingitsorsinåungilai.
sulile ajorneruvoK inuiaKatigigtut i-
ssigineKarnivta tungåtigut avativtinit
ånugtunit oKautigineKardlutalo issigi-
neKalernerput
tamåna imaKa angnikinerussumik
pisinausimagaluarpoK imigagssaK
KanoK ajoKutausinautigissoK pivdlugo
tamanut angmagaunialermat KåKar-
KalårtoKarsimagaluarpat. sunalunit i-
nungnut ajoKutausinaussoK inuiang-
nut taimatut atugaKarsimångitsunut
erKuneKarnialerångat ilitsersutit sar-
KumerKårtarput, erKaiginartigo pet-
roliup niorKutaulerKårnera. 1930-me
aprilip 8-ane nålagarssuit petroliup
maligtarissagssai pivdlugit ilåtigut ima
OKarput: „petroleo pårineKartåsaoK
Kuine ujarKanit ivssunitdlo ivigaling-
nit sanausimassune petroliumik atui-
ssartut peKatigigdlutik (akeKångitsu-
mik) suliarisimassåne igdlumit Ka-
ningnerussagssånit 30 m-tut ungasig-
tigissumisassume."
1929-milo styrelsip silaerunartup i-
miagssatdlo atorneKarnigssait pivdlu-
go maligtarissagssiorame taimatut su-
kangatigissumik maligtarissagssiorsi-
mångilaK, imalunit ilitsersuineKarsi-
méngilaK niorKutigssaK tamåna KanoK
atorneKarune KanoK agtigissumik ajo-
KutausinaussoK. åma 1955-ime imigag-
ssaK tamanut angmagaungmat ang-
nerussumik navsuiautitalemeKarsi-
mångilaK, taimågdlåt atornerdlui-
ssut KanoK pineKamigssåt angneru-
^sumik erKartorneKartardlune soruna-
miuna agméussaussut nakuinerussor-
taisa atornerdlugtaleKissuk.
taimaingmat uvdlune måkunaner-
piaK radio atordlugo taimatut tamanut
angmassumik oKatdlitameK agsut nu-
ånersuvoK, aitsåt tåssa „Kåumarsai-
neK“. taimåitumik sujunersutiginiar-
para Kéumatit tamaisa taimatut aut-
dlakåitsissalerneKarKuvdlugo, taimai-
liornikume KåumarsaineK ujartome-
KartoK aitsåt timitalerneKarsinaung-
mat.
igdlumilo imiortarnermik unigtitsi-
niarneK imiagssanigdlo niorKuteKar-
nermik unigtitsiniarneK isumaKatigi-
ngilara, tåssa taimatut unigtitsiving-
nigssaK ajornardluinartutut isuma-
Karfigigavko. sordlo erKaineKartarér-
sok kalåtdlit avdlatutdle imiugagssa-
mingnut erKarsariatdlarKigsorujug-
ssungmata. imiagssat unigtisagåine
Kapuk karritdlo avdlat pisiniarfingne
niorKutaussut tamarmik tikisaertita-
riaKarput, imianigdlo nakuitsunik nå-
magsinaussunik Danmarkimit tikisit-
sissalisagaluaråine kuerssarpagssuit
kiagsagkat sanaortortariaKaliséput,
kialo tamåko akiligagssarai? nålagauv-
fiup. ukiune måkunane nålagauvfik a-
ningaussatigut KanoK ajomartorsior-
tigissoK nalungilarput, atamåna ator-
figdlit tapisiagssåinaringingmatigik a-
j ornartorsiutigigait.
imiapalåliomeK soruname isumaKa-
tigineKarsinåungilaK soraersitariaKar-
dluinardlunilo. kisiåne Kanordlunit i-
lungersortigigaluaråine isumaKarpu-
nga inungne pigssardliomerussune
taimaitivingneKaratdlarnaviangitsoK
imiagsat akikitdlineKartinagit. Imiag-
ssåt-uko akisuvatdlåKingmata inuit
pigssardliornerussut imiapalåliortuar-
tut, imiagssat pisiaringikaluaråine Ka-
puteKardlunilo sukugssaKaråine nå-
mangmat. imiagssat suaussatut avdla-
tut kg-mut 0,85 kr.-nilerdlugit nior-
Kutauleraluarpata imiapalåliortarneK
aitsåt ajugauvfigineKåsagaluarpoK. i-
migagssat kimigtut akitsoralugtuinar-
tut pisiarivdluarneKarungnaernerat i-
lumorpoK akisunerujugssuånik pissu-
teKarmat, åssersutigalugo vinspritit
katitdlugit ukiumut Kavsimitauva pi-
siarineKartalerpat akitsorujugssuarne-
risa kingornatigut. niorKutigssat sut-
dlunit akitsorneKatdlarångata atuineK
mingnerulersarpoK. erKailåka ameri-
kap tupai. imigagssat kimigtut kalåt-
dlit aulakornerujugssuånut pissungit-
dlat, tåssame tåuko akitsoKingmata o-
Kardluåinardlunga pisiarisavdlugit aké
artoravtigik. isumaliorpunga taimatut
akitsuigalugtuinarneK åma iluaKutau-
naviångitsoK.
ilumorpoK KåumarsaineK amigau-
tauvoK, Kå aitsåt tåssa OKatdlisigssaK
kikunut tamanut tungassoK. nalungi-
larale inuit ikigtunguåinait aulajangi-
neratigut årKigssussineKarsinåungit-
ssok. isumaKatigigtardlutalo akerdle-
rigtåsaugut.
Ign. Kristoffer s en.
„atuartartut agdlagait“nut
imigagssat kigdleKéngitsumik nu-
navtinlnerat oKåtåmeKarérpoK. suna
tåssane påsivarput? måko takuvavut:
nisut imigagssamit aKUgdlårtineKar-
sinåungitsut ikigpatdlårtut, åmalo
imigagssap atornerdlugåunginigssånik
suniniarsinaussut sule ikigpatdlårtut
sångipatdlårtutdlo. amalo nunavta
imå Kavsitigut imåinauneK ajortoK
Kavsérpagssuit nunavtine angatdlavi-
gissåt inutigssarsiorfigalugulo, tåssa-
nisaoK takuvarput imigagssaK ajoKU-
sérujugssuartartoK. nunavtinilo ukioK
ilåne perdlungålersartoK — tåssane
takuvarput imigagssartorsimanikut a-
junårneK inuvdlo inuneranik naleKar-
tartoK. åmalo takuvarput mérartavta
silame igdlumilo iss-igissapilungnik o-
Kausipilungnigdlo sunigaunerdlutigi-
artoråt. åmalo takuvarput måna ukiu-
ne sujumukarniarugtortigssane imi-
gagssaK Kavsinut nukigdlårsautauler-
sok. åmalo takuvarput aningaussat
isumaKångitsumik imigagssanut erKa-
gaussut amerdlaKissut.
misiligauvfik nåmalerpoK. oKaru-
mångilagut: ajunårtugssat ajunåsåput.
inuiait akissugssåussusermik påsissa-
Kangångitsut taima isumaKarfigisav-
dlugit • ajornaKaoK.
tauvame uvagut kalåtdlit Kavdlu-
nåtdlo isumaKatigigdluta nunavtine
imigagssaK pivdlugo aulajanginiarta-
riaicarpugut ajunginerussumik angu-
ssaKarniardluta. taimailiortariaKarpu-
gut inuiåussuserput pivdlugo. taimai-
liortariaKarpugut nunavtine nunaKar-
fingnik ingmikortiterinata kommuna-
litdlo kisisa OKartugssautiniamagit.
uvagut kalåtdlit nunarssup issigtor-
tåne itugut nunarput imåisinaugaluar-
poK: nunaussoK, nuna imigagssanik
ajoKusersugåungitsoK. nuname taima
itume nunaKarumagåine åma silar-
ssuarme ajornåsångikaluarpoK.
Isak Lund.
A/G eKersimårneruleKaoK
isumaga maligdlugo „Atuagagdliu-
tit imarissamikut sujornatigomit
eKérsimårneruleKaut. åmame pissa-
riaKavigkamik. imait åssiglngineru-
lerput, agdlåt ilåinit ingassagineKa-
ngajagsinauvdlutik. tamånalo uvanga
tupigingivigpara. agdlåt „Atuagag-
dliutit" Kilanårissartagkåka sule ang-
nerussumik Kilanårinalerpåka. åmame
nunavtine nunanisut avdlanisut iliv-
dluta nauk avisit åssigingitsut inuit
åssigingitsut isumåinik sarKumersite-
rivfigssat? taimåitumik „Atuagagdliu-
tit“ kisimik angnertunerussumik siå-
martartugamik tupingnartungilaK ka-
låtdlip -dlit åssigingitsunik isumagdlit
isumaisa tamåkissumik sarKumerfigi-
ssåsagaluarpatigik. taimåitumik år-
Kigssuissut månåkorpiaK atuagagssa-
nik imissarnerat nersortariaKartipara.
sulilo åma pisanganarnerusagaluar-
Pok kalåtdlit nangmingneK akuner-
mingne uparuagagssartait kisingajai-
sa pinarnagit nålagkersuissuvta issor-
nautiminingue mininagit tamåkunatut
atuagagssångortitarsinaugaluarpati-
gik.
Thomas Berthels, K’ornoK.
mardlungnik erKåissutigssalior-
nigssamut kajumigsårut
Aron Steenholdtip aperKutigå kalå-
leK provste sujugdlerpåK folketingi-
mutdlo ilaussortausimassoK Frederik
Lynge inungorfine erKåissutigssiorne-
Karsinåungitsoralugit inungorfisa uja-
råinik inugsunguanik årKigssutdluag-
kanik, taimailiortoKåsagpatdlo sineri-
ssame katerssueKatigilårneK pissaria-
KåsånginersoK aperKutigalugo.
nutångorsainermik issoringner-
KajåvatdlårneK mianerssorfi-
gisiuk
danskit avisine nunavtine pitait-
dliorneK imerajungnerdlo tåinarine-
KarKajåssarput. erKumitsordle auna:
tamåkununatigut Danmarkime pissut-
sit taineKajuitsungajaungmata. tåu-
ssumale akerdlianik pissutsit tamåku-
nunga tungassut nipaersåruneKara-
jugtarput. åmale pissutsit pitsaussui-
nåunginerat erssertarpoK naKinernik
angisorssuarnik takorKUsågkanik ku-
leKutsernagit tutsiutineKartamerisi-
gut.
taima oktoberip 14-iåne 1958 „Ber-
lingske Tidende“me agdlagsimavoK:
„KitornerKautit pingasungordlugit
avigkåine avinerisa pingajue katine-
rup kingornagut Kåumatit pingajuånit
arfernénut inungorsimassarput, (Dan-
markime), åmalo KitornerKautit agfait
sivnerdlugit (52°/o) Kåumatit sujugdlit
Kulingiluat ingerdlaneråne inungor-
tarput“.
ilagit avisiåne „Kristeligt Dagblad"-
ime agdlåt tamåko takuneK ajorna-
ngajaKaut.
téssalo tamåkununatigut pissutsit
danskit avisisigut ima alapemaerKa-
jåneKartigissarmata — pingårtumik
nålagkersuissunut akerdliussut avisi-
ne —, tamåna pissuteKarnerugunar-
Pok nålagkersuissunut nunavtinilo
nutångorsainermut ajorneråissutigalu-
git KagfagterKajåneKartarmata. nå-
lagkersuissutdle avisine takugssauneK
ajungajavigput.
avdlatut oKarneK ajornaKaoK: ilåne
atuardlugit tusarnerneK ajuvigput, ta-
marmik nalungingmåssuk pissutsit
pitséungitsut nauk suaortautigingika-
luardlugit ama taima pikunartigissu-
mik akiorneKarsinaussut, nunavdlo
ilåta tusåmaneKamera ajoKusersor-
patdlårnago, tåssame åma tamåna nå-
lagauvfingmioKatit kikutdlunit igdler-
sugagssaringmåssuk nunanutdlo av-
dlanut siaruarterpatdlårnigsså siani-
gissagssaralugo. A. Lynge.
artorssisånginerpase?
ukiune måkunane sumilunit ajor-
nartorsiorKajåneK sujomagomit ang-
nerulersutut misigisimaneKarpoK. i-
måinerpoK silarssuaK pisoKauvatdlå-
lersoK? någga, inuitdle-uko tamatu-
munga pissussut ajornartorsiutitdlo
pérneKåsagpata inuitaoK tamarmik
suleKataussariaKarput.
ajornartorsiorfingme oKartugssau-
ssut iluarsartussitdlarKissusiat agsut
sunissarmat nålagkersuissut navssår-
niartarput — pissugssaugamingme —
suna iluaKutaussugssaK pilersiniar-
dlugo.
måne nunavtine ajomartorsiutit
Kavsérssuit nalungisavut landsrådivti-
ne oKaluserineKartut radiokut malig-
tarititdlugit iluarsartussiniarnere isu-
maKatigivdluaraluardlugit akuerssår-
tuarneK sapersarpugut. nauk påsisi-
mavdluaraluardlugo ilumut iluarsar-
tussineK pissariaKalivigsoK, inuiåu-
ssutsivtigut aserortusångikuvta. imåi-
poK nikagissaunata tatigissauvdluta
inuiangnut sujumukartunut peKatåu-
sagavta.
1) akilersugagssat pissusigssamigtut
ingerdlåneKardlutik.
2) mårKat åiparingnerup avatåne
inungortut nalivtinit ikingnerulerdlu-
tik, inuit åiparingnerup pivdluarnar-
tuanik misigissaKarnerulerdlutik.
3) kikutdlunit pmgortitanit pingår-
nerussusertik påsinerulerpåssuk inu-
nerdlungneK mérånguanut agdlåt siå-
martigaussoK piungnaerpat.
tamåko pissusigssat ajungitsut er-
Karsautiginérutarput aulakornikut.
tamatumuna ajortorpagssuit, kamåu-
ssinerit, arKunarKajartarnerit agdlåt-
dlo inunermik akeKartarnerat pivdlu-
go kommunefogedlt polititdlo sapingi-
samingnik migdlisitsiniarput. kisalo
kaujatdlaisitaK nagsiuniarneKarpoK
kommunefogedinut, imåitoK: kommu-
(Kup. 24-me nangisaoK)
r----------------------------------
nukingit
atordlugit- åmalo
Atuagagdliutine nr. 17, 1958 atu-
aravko Hans Didriksenip agdlagå
uvangåtaoK tapersersorpara. taima-
tutdlo Jens Simonsenip agdlagå ta-
persersortariaKarparput uvagut i-
nusugtut atuarsinaussugut aydlag-
sinaussugutdlo.
sordlume autdlarnautåne OKar-
tut: „aperKutit imigagssamut tu-
ngassut Kalåtdlit-nunavtine ericar-
tusavdlugit pissariaKarpoK". tåssa-
me Kalåtdlit-nunavtine imigagssaK
pivdlugo agdlagtartut tapersersu-
savdlugit pissariaKartuåinarpoK.
isumaliusångilase uvanga imi-
gagssanik imingisåinarsimassunga.
någgale, inuit imingernerpåt ilagi-
simagaluarpåka agdlåme unuit ta-
mardluinaisa imisavdlunga nuåna-
rivdluinarsimagaluardlugo. tama-
tumanilo ingerdlanivne påsiartu-
lersimavara taimatut ingerdldina-
raluaruma kingunigssaKångitsumut
piartuinåsavdlunga. taimåitumigdlo
avdlatut afornarmat soraerutinar-
nago nangmineK peKatigingnut i-
mingernavérsårtunut ilånguniarsi-
mavdlunga. måna påsilerpara imer-
nane sule nuånernerussoK.
tåssame uvagut kalåtdlit taima i-
nuiauvdluta ikigtigissugut imerpat-
dlåKaugut, åmalo uvagut inusugtut
tamatumane nuånarissaKarpatdlå-
Kaugut. inusugtut Kalåtdlit-nunå-
ne imingernavérsårtut amerdlane-
russariaKarput, taimalo Kalåtdlit-
nunåne Kitornaunivtinik atarKi-
nautigssiorKuvdluta. imigagssaK u-
vavtine sordlanigsimasson pérniar-
tariaKarparput. pérniartariaKarput-
dle erKarsarsinåussutsikut, imalo
pérniardlugo afornångitsigaoK: i-
nuk inugtut erKarsarsinåussusilik
tamatumane pérsinauvoK nauk su-
jornatigut imigagssamik nuånari-
ssaligssugaluartoK.
sineriangmilo inusugtut agdlag-
tartut nuånertaKaut, sulilo nuåner-
nerpaussåsagaluaramik isumartik
takutitartugaluaruniko, tauvalo su-
le nukigssaic angneK pilersitåsaga-
luaramiko.
Efraim Semionsen.
Lichtenau.
____________________________—^—.
2