Atuagagdliutit - 24.11.1960, Blaðsíða 15

ALASKAMIT TAISSAGSSAT
atuarfingme nerissaKarfiu-
ssume pulårneK
Alaskame angalanermine Mads Lidegaardip a-
tuarfik nerissaKarfiussoK KaKudgortorujugssuar-
mik pissusilik tikerårsimavå. atuarfingme tassa-
ne ilmiartoK atausex ukiumut 35.000-inik ani-
ngaussartutigineKartarpoK. iliniartut eskimot in-
dianeritdlunit igdloKarfinguine agdliartorsima-
ssut inuiaicatigingne moderniussune inunigssa-
mut perorsarneKartarput.
Alaskap kujatåtungerpiånlpoK ig-
dloKarfik Sitka, Alaska Rsulandimut
atagatdlarmat igdloKarfit pingårner-
ssarisimassaraluat. tamatuma erKå i-
kardlugtuvoK KeKertårarparujugssua-
lik, KéKaKarpoK orpigpagssualingnik,
nuna tamåna Norgemut agsut eritai-
narpoK. amalume tamåne Norgemisut
igdloKarféraKarpoK aulisagarpagssu-
arnik inutigssarsiuteKartunik. tamåne
inuput indianerit nagguveKatigit Thli-
nget-inik taineicartut piniartuvdlutig-
dlo aulisartussut Kanganisarpalugtu-
mit piniartautsimit aulisarnikut tuni-
ssagssiornermut moderniussumut i-
kårsårugtulersut. nuna tamåna Ala-
skap eskimoKarfinit USA-mut Ka-
ningnerungårpoK, taimåitumigdlo au-
lisarnikut sulivfigssuaKardlune tuni-
ssagssiorneK tunissagssiorfingnut ku-
jatdliunerussunut unangmigdlersinau-
neruvoK.
Sitkap avatinguanipoK Keitertårå-
nguaK, Mt. Edgecumbe, 2 km-sut taki-
tigissoK 1 km-sutdlo siligtigalune. sor-
ssungnerssup kingugdliup nalåne A-
merikap såkutuisa sorssutinut umiar-
ssualiverujugssuait tåssane sanasima-
våt Japanimut akiunermingne unig-
tarfiginiardlugo. åma tingmissartut
mitarfeKarput igdlorssuartarujugssua-
lingnik. sorssungnerdle soraermat så-
kutoKarfik pingårutaerusimavoK inue-
runeKardlunilo.
tamatuma nalerpiåne Amerikame
nålagkersuissut aulajangersimåput A-
laskap inue indianerit eskimotdlo sa-
pingisamik suj uarsarniarumavdlugit
Amerikame inugtaussunut avdlanut
naligitineKarsinaorKUvdlugit. påsine-
KarpoK anguniagkamut avKutigssait
tåssåusassOK atuartitaunen pitsaune-
russoK, mérKat atuarflnåine pinane,
atuarfingnile angnerussune åma. tå-
ssame nunap inuisa mérartait tamaisa
atuarfingne angnerussune atuartiniar-
pait, mérKat atuarfiat ukiunik sisama-
nik sule taperdlugo, iliniagaicarnikut
amerikamiut mérartait avdlat nag-
dlersimaniåsangmatigik inuiaicatiging-
nilo moderniussune sulivfeKarsinau-
lernigssåt Kularnaitdliniåsangmat.
atuarferujugssuaK såkutoKar-
fikume
Kanordle iliornikut pilertortumik i-
nusugtut tamarmik atuarfingne angi-
nerussune atuartiniarneKarsinåupat i-
nigssaKartineKarsinåupatdlo? pilersså-
ruteKaraluarpoK Alaskame atuarferu-
jugssuit angisut sanaortorniardlugit,
kisiane inusugtut hundredet ardlaliu-
ssugsséuput, atuarferujugssualiagssat-
dlo nutåt akisorujugssussugssåuput —
iliniartume atuarfingne najugaKarta-
riaKåsangmata, amalume sanaortorKå-
sagåine autdlartiniarnigssaK kinguar-
torpatdlåsaKaoK.
niaKorigsutdle ilåt isumagssarseria-
tårpoK Mt. Edgecumbeme sorssutinut
umiarssualivikume nerissaKarfiussu-
mik atuarferujugssualiortoKåsassoK.
erKarsaut iluarineKarpoK, 1946-milo
sanarKineK autdlarnerpoK, aussamilo
tugdlerme iliniartut sujugdlit mérKat
atuarfiåne 8. klassemit tiguneKarérput
14-init 18-inut ukiugdlit. kingorna a-
tuarfik agdlisarneKapatdlagpoK. séku-
tut inigissarisimassaralue angisut ilf-
niartunut sinigtarfiliarineKarput klas-
seværelseliarineKardlutigdlo il. il. ne-
rissarfit iliniartunut sulissunutdlo ne-
rissarfiulerput — såkutut nerissarfé i-
liniartunut såkututdlo nålagaisa neri-
ssarfé iliniartitsissunut. såkutut nåla-
gaisa igdlue iliniartitsissut igdlugiler-
pait, sånavit tingmissartunutdlo igdlu-
gititaK agssagssordlune iliniartitsissu-
tinut atorneKalerput: sananermut, ma-
skinamik iliniarnernut, icalipainermut
peicusiornermut il. il., avdlale eKaer-
sårfingortineKardlune. autdlarnautåne
pissutsit iluarsartutdluagåungikaluar-
put, ukiutdle ingerdlanerine sanar-
KingneKartuartarsimåput, pingårtumik
atuarfingme iliniartitsissunit agssag-
ssornermutdlo iliniartunit, taimalo uv-
dlumikut pissutsit nutåliarpasigtu-
ngordlutik uvdlunutdlo nalerKutu-
ngordlutik.
akeraritorKat igdlonatigigsut
taimåtaoK iliniartut amerdliartorsi-
måput måna 750 migssånitdlutik. ta-
marmik nunap inuvigai, indianerit
eskimotdlo, kingugdlit amerdlaneruv-
dlutik. inuit tåuko mardluk Alaskame
akeraritoicåuput, ilånilo suleKatigigsi-
niarnerat ajornakusortarsimavoK atu-
arfingme, klassene sinigtarfingnilo,
kingornale akeraringnerat malungna-
rungnaeriartorsimavoK.
ukiup Kåumataine 9-ne atuarfik i-
ngerdlatineKartarpoK — aussame Kåu-
matit pingasut atuéngivfeKartarput,
kisiåne jutdlimut påskemutdlo atuå-
ngivfeKarneK ajorput. iliniartut 7-800-
t suliaKaratik atuarfingme sapåtip a-
kunerpagssuine asulérnigssåt kigsau-
tigineKångilaK. ukiut tamaisa majip
nålernerane Alaskame najugkaming-
nut ungasigkaluartunut agdlåt iliniar-
tut tingmissartumik angerdlakåssar-
put augustivdlo nålernerane kingu-
mut tikiussortardlutik. tingmissartut
tamarmik taima agssartornerujugssu-
armut atorneKartarput Mt. Edgecum-
bemut pinaratik atuarfigssuaKarfing-
nile angnerne tamane.
tikiniariartut iliniartut nutåt per-
Kigsårtumik misilingneKartarput klas-
senut holdenutdlo nalerKusorinartu-
nut avgorneKartardlutik. atuarfigssu-
arme taima angitigissume ajungeKU-
tauvoK iliniartut åssigingitsunut ta-
malånut avguarneKartarmata — ing-
mikut atuartineKåsavdlutik pisinåu-
ssusiånut piginåussuseKarnerånutdlo
nalerKutumik.
iliniartut avgorneKartarput
atuagkatigut pikoringnerussut klas-
senut angnerussumik iliniagaKartug-
ssanut pisineKartarput tåssane atuar-
titsissutivit pingårnerutitdlugit ilini-
artineKartardlutik, matematik, fysik,
kemi, onautsit taimaeKataitdlo, ilaitdle
avdlanut inigssineKartarput suliagssa-
nut tunganerussutigut atuartitsiviu-
ssunut sordlo sujunertaralugit, ag-
dlagfingmiunigssaK niuvernermik ili-
niarneK, imalunit agssagssornermut
tungassut. atuarfingme ukiut mardluk
Kångiunerisigut avguerKingneKartar-
poK iliniartut atuartitsissutinut pi-
ngårnernut sungiusimassaKalersinau-
lerångata atuartitsissutitdlo åssigl-
ngitsut påsinerulerångatigik nang-
mingnerdlo kigsautigissatik ilisimale-
rångatigik. månale pingårnerutineKa-
leriartorpoK atuarfingne angnerussu-
ne atuartitsissutiviussut iliniartitsi-
ssutigineKarKårnigssait tauvalo ki-
ngorna iliniagagssat avdlat aitsåt ta-
maviårutilerniardlugit.
atuarfiup angissuserssuata atuartit-
sissutit ingmikortut tamaisa pitsau-
ssunik pisatsersorneKarsinaunigssåt a-
jornarungnaersisimavå, atuagarssor-
nerup agssagssorneruvdlo tungåtigut.
sordlo umassunik atuartitsinerme u-
massut umatitdlugit atortorineKarsi-
nåuput. agdlagfingme pissortan Bor-
nemann angalanivtine KavsériaKalune
tupagtineKartarsimassoK umassunik
atuartitsissarfiup initåne tupagtineKa-
rujugssuarpoK karse alåkaraluardlugo
Amerikap kukoriarssuinit ardlalingnit
nivdlerfigineKarame. taimåtaoK ag-
ssagssornikut iliniartitsineK iluaKutig-
ssineKartarsimaKaoK sånavingnit ku-
ssanartorssuarnik pisatsersugkanit. å-
ssilissat ilåne takuneKarsinauvoK så-
naviup ilå, tåssanilo iliniartut sungiu-
sautigssarait tingmissartut mardlug-
suit, kivitsissuterujugssuaK (kran),
maskinerssuan nalingmagterut nivau-
tarssuartutdlo atorsinaussoK (bulldo-
zer), bilit usissautit ardlagdlit, maski-
nerarparujugssuit inivdlo Kinguatu-
ngåne sananenardlune igdlo Kissung-
nit sanåK moderniuvdluinartoK sana-
neKarérune silatånut ånineKartugssaK
ikorfartorneKardlune ilineKarune ili-
niartitsissup igdlugssåtut pitsauvigsu-
tut atorneicartugssaK.
Pigernes boliger pa Mt. Edgecumbe. I stue-
etagen er dagligstuer, iilmslokaler, jore-
ningsværelser og læsestuer, mens sovesale-
ne eller værelserne findes ovenpå. På hver
etage bor en eller flere af de tilsynsføren-
de lærere.
skrivemaskinet 75-it
inime ingmikortume skrivemaskinet
nutåliat 75-it sanileriårsiméput. ukiut
tamaisa iliniartut 125-t tåssane ilini-
artineKartarput atuartitaunerat nag-
gaserneKartardlune misilinermik mi-
nutip atautsip ingerdlanerane OKautsit
40 kukuneKångitsumik agdlagtug-
ssauvdlugit. avdlame ingmikut itunik
maskineKarpoK elektricitetimik inger-
dlatilingnik, avdlamilo atuarfingme a-
tortugssarpagssuit atuarfiup nangmi-
neK naKitersinauvai — tamatigut ili-
niartut sulissoralugit. niviarsiancat ig-
dlume suliagssanik moderniussunik i-
liniarfigssaKardluarput. nikitautdlutik
uvdlut tamaisa akunerit ardlagdlit å-
ssigingitsunut nugtartineKartarput:
errorsineK manigsainerdlo, evKiaineit,
nerissagssiorneK, merssorneK ikårtite-
rinerdlo, åmale atuarfiup uvdlormut
ingerdlatineKarnerane sulissuvdluar-
torujugssuput. iliniartut atissaisa, at-
dlarutaisa, tungisa taimaeKataisalo i-
larpagssue atuarfiup nangmineK sulia-
rissarpai. — taimåtaoK Kalipagtaria-
Kartut angnerssait Kalipainermut ili-
niartunit suliarineKartarput, sanassa-
rissat sananermut iliniartunit il. il.
soraerarnerujugssuaK
ukiune sujugdlerne atuarfik atuler-
Kårmat iliniartut taimaititut amerdla-
sorujugssuput. nunaKarférånguame i-
nunermit nipaitsumit atuarfingme a-
merdlasorssuvdlune atautsimut inu-
lerneK moderniussoK artornarpatdlår-
simavoK. ukiunile kingugdlerne sorae-
rartarneK ingerdlatsivdluarnikut mig-
dlisineKangårsimavoK. påsineKarsima-
vok ajornartorsiut tåssaussoK iliniar-
tut sungivfeKartarnerat sulisineKara-
tik. taimåtaoK påsineKarsimavoK atu-
arfingme sulinerup iluagtinigssånut
perorsaineK isumagssaKalernerdlo pi-
ngåruteKaKissut. iliniarton pikorigka-
luarpatdlunit iluaKutåungilaK ilinia-
rusussuseKångikune sunalo pivdlugo
atuartariaKarnine påsingikuniuk, a-
malo inuiaKatigit iliniartup iliniarti-
neKarnermine påsisimassariaKagara-
luane påsisimavdluångigpagit.
uvdluinarne inunerup
ajornartorsiutai
taimåitumik atuarfingme nerissa-
Karfiussume iliniartut sungivfeKarfiat
perorsainermut påsisimassaKardlua-
lernigssånutdlo atorniarneKartarsima-
vok. atuarfiup initå Kimangniariarpå-
ssuk sukutdlunit iliniartitsissumit su-
nerniarneKåsåput. oKatdlineKartarpoK
timerssorneKardlune peKatigigfing-
migdlo ingerdlatsineKardlune. uvdlui-
narne ajornartorsiutinik iliniartut ili-
niartineKartarput: aningaussat KanoK
atorneKartartut, atissat KanoK sianigi-
neKåsassut, nerrivingme KanoK pissu-
seKartariaKartoK inuitdlo avdlat akor-
nåne, ine KanoK peKutilersortariaKar-
(Kiip. 24-me nangisaoK)
Mt. Edgecumbeme niviarsiarnat igdlue. ini-
ne atdlcrme isersimaortarfeKarput, filmcr-
tarfeKarput, pc Kat i g i g fi ngnu t dl:> inenardlu-
ne atuartarfeuardlunilo, sinigtarfitdle ima-
lunit init Kulånitdlutik. inine Kuleriåne ta-
mane tU?iiartitsissoK atausen ndkutigdlissoK
ardlagdlitdlunit najugaKartarput.
15