Atuagagdliutit - 30.11.1961, Qupperneq 30

Kunungup igdlua
Karl Kruslp mauna fltartagkaminik asslliartalerdlugo oxalugpalårå Knud
Rasmussenlp igdluanuf Sjællandlp avangnåne HundesledlmTfumul
pulårnine
Kunungup igdlua sigssap tungånit issigalugo
Sjællandip avangnåne igdloxarfi-
nguame Hundestedime igdlo Knud
Rasmussenip Kanga Danmarkimitit-
dlune najugarissarsimasså ipox.
Kunungup igdlo Kineramiuk asuli-
nax inigssisimavfia Kinersimångilå.
igdlo sigssamut xanigtuararssåvox i-
ssikivia avåmut imånut sangmivdlu-
ne. imaK avåmut issigissax tåssauvoK
Danmarkip imartaisa ilåt Kategat.
Kunungup ikingutaisa ilåta erxartor-
på upernåkut seKineK uvdlåralånguaK
nuilerångat imap åssigingitsunik xa-
lipausersortarnera nunavtinut erxai-
narnerardlugo: månåkut orpit taki-
sdt igdlo kaujatdlagdlugo nauvfigisi-
mavåt issikivia avssingajagsimavdlu-
go.
igdlo igdloxarfingmit avingarusi-
mavox, tamånåtaox Kunungup piu-
massarisimavå erxigsikånerdlune
nangminex igdlumine sulisinaussaru-
mavdlune angalanerminit Danmarki-
mut pigångame.
1960-ime ukiåkut igdlo månåkut
Kununguamut erxåissutigssanik ka-
terssugausiviussox pulårpara. Hunde-
stedimit ingerdlangåtsiarxåriardlune
avxusinex amitsunguax tikitariaxar-
pox tåunalo atuardlugo igdlo ornig-
tariaxardlune. igdlo angisuvox silatå
Kaxortox kalkitigaugame, xalia por-
tusox ivigkanik xagdlersimassox.
ine iserfigerxågax tåssauvox isersi-
maortarfigtut atorsimasså. igalåt ig-
dlup aninganeranitut ine xåumarsar-
påt. igalåtigut avåmut xiviaråine i-
månut issikivexarpox. igax Igalåxar-
fiussox atuardlugo igsiavik takisox i-
pox, tåussumalo sujornatungåne ner-
rivik. atuagausivit inime takugssau-
ssut Kunungåp atuagkiainik imaxar-
put. texerxut ilåne kissarssutaussax
inime alianaexutaussarsimassox ipox
avdlamilo kissarssutinguax mikissox
takussagssauvdlune. inimut iserxår-
dlune malugerxångitsugagssåungilax
nånup amia angisox narxup xerxani-
tox. aorrivtaox tågåve inime plner-
sautåuput. igkame åssilissat Harald
Moltkip titartagarai angalanernit pi-
ssut.
inimingånit nerissarfingmut isåriå
xårajugtuvox, tåssungalo iseråine
nerrivik takisox xissuinax takussari-
axarpox takisunik igsiavigtalik. ine
mikissunguvox. igkame åssilissat Ku-
nungup filmiliånit Tunuminganérsu-
mit „Paulus brudefærd“-imit pissu-
ssut nivingåput,
nerissarfingmit Kunungup agdlag-
figisimassånut ingerdlåsagåine suv-
dlox takisox ingerdlavigerxårtaria-
xarpox, agdlagfiata inigssisimavfia
igdlup aninganeraniussåningmat. må-
nåkut gangime tåssane Kunungåp xa-
jarisimasså xorortualo igkame nivi-
ngåput, igkavdlo åipåne Kununguax
pivdlugo avisine agdlagausimassut si-
nilerdlugit nivingarnexarsimavdlutik.
agdlagfia matumit issigingnåginar-
tariaxarpox iserfigerxussaunane ma-
tua avssersimangmat. init avdlat ka-
terssugausivigpalårneroriardlutik ag-
dlagfia avdlångortinexarane taimani-
sut issikoxarpox, taimaingmatdlo i-
ninit avdlanit agsut Iniminarneruv-
dlune. agdlagfia ininit avdlanit puki-
neruvox. igalåp angingitsup nalåne
agdlagfik xissungmit sanåx xajang-
nåipasexissox igsiavigdlo angisox i-
nigssisimåput. agdlagfiup xåniput
xutdlex, pujortautausivik agdlang-
nermutdlo atortut uvkusigssamit sa-
nåmut inigssisimassut. agdlagfingme
tåssane Kunungup atuagkiane ardlag-
dlit sordlo Fra Grønland til Stilleha-
vet (Den store slæderejse) agdlagsi-
mavai. agdlagfiata sujornatungåne
tunuatungånilo nalaussarfit mardluk
igkamut talisisimavdlutik iput. texer-
xut ilane skåvinguaxarpox tåussuma-
lo xåniput søstjerne spritimut kinitax
ujarxatdlo erxumitsut mardluk. ine
sungårtumik xalipautexarpox xilåva
siligtunik tOgssartaxardlune. narxa o-
liartigauvox.
agdlagfia ximerdloréravko inikor-
dlunga majuartarfigtigut xalianukar-
punga. ine angisox iserfigissariaxar-
pox. igalåt atåne inimisut inigssisi-
massut avåmut xiviarfigigåine imåi-
nax avåmut issigissariaxarpox. inime
tåssane Kunungup atuagkiai oxautsi-
nut åssigingitsunut sordlo tyskisut tu-
lugtutdlo nugtersimassut atuagkatdlo
issigtunut tungassut amerdlasut taku-
ssagssåuput. nerrivik angisox igsia-
vitdlo augpalugtunik xalipautigdlit,
klavere sinigfigdlo imalunit igdlerdlo
pexutåuput. takussagssat ilagåt xi-
ssungmit xiperugkat, agdlagfik ni-
korfavdlune agdlagfiussartox kisalo
nerriviup xåne Kunungup 1923-me a-
ngalanerminit uvdlorsiutai.
tåssa Kunungup igdluane init iser-
fiusinaussut uvdlumikut taima issiko-
xarput. init amerdlanerugaluarput
mfinåkutdle igdlumik sianigingnigtup
init ilait inexarfigai.- atagule igdlo
tåuna Kunungup najugarigatdlarma-
go xanox pissoxartarsimanersox tu-
sariartigo atuagkame Bogen om Knud
ikingutaisa ilait pingasut taimaner-
nitsanik ilåtigut ima erxartuiput:
Kommandørkaptajn F. C. S. Bangs-
bøll: Hundestedime unuit — pingår-
tumik ukiåkut anordlerdlune sialuit-
dlo igalånut torartitdlugit — oxalo-
xatigigfiuvdluartarput Kalåtdlit-nu-
nånut ilisimassagssarsiornigssat oxat-
dlisigalugit. ardlaligtigut Kunungup
pilerssårutine unigtitdlugit angala-
ssarnine oxalugpalårilersarpai, tai-
mailivdlune åma pilerssårutit angner-
tunerussut pilersinexartarput.
atuagkiortox Tom Kristensen ilåti-
gut agdlagpox: Kunungup angerdlar-
simatitdlune igdlerme xåxångitsume
uvdlo-xerxanut sinigkajugpox. igdlua
ardlalingnik inéraxarpox torxorfig-
ssarxigsunik, Kununguarsiortumig-
dlo isertoxaraluarpat sagdloxitarnex
ajornångilax Kununguax angerdlarsi-
månginerardlugo. Hellerupime Sig-
ridsvejime igdlo pisiarigamiuk kæl-
deria agdlagfingortipå, kælderimukå-
sagåinilo atissausivik avxutigerxårta-
riaxardlune. — Kununguax ulapitu-
vox. anisagångame kuffertine nu-
ngutdlarnikoxissox hotelit mærker-
pagssuinik ulivkårtox nagsartuåinar-
på. tåussuma kuffertip inune unuå-
kut itertisinauvå, nerisitdlugo nikui-
tisinauvå erxarsautai tåssaniput, i-
(nangitaK)
akunerit ardlalingorput oxartuatsi-
axaratik erxarsautitigdlo nålaordlugit
tingmissatut iput, sujorssugpalåx
kuvdlo sinåta igpiup persoralårnera
kisimik tusarssåuput. tåssångåinax
tusålerpåt xamutit histisa avilorpa-
lungnere. Peter Orloffip histit unig-
tikasuarpai oxardlune: „sunauna tå-
ssa malerssulernerpåtigut“. tamarmik
nålaorpåt. Annalo ulilerdlune uvigssi-
ane taliatigut exiterpå. uvigssiåtalo
tugpatdlersarpå oxardlune: „maler-
ssortigisimångilagut, avilorpaluk su-
junivtinit pingmat, kinåusavalo xi-
mugsersox Karaliax taima unuauti-
gissume."
histitik autdlarsarpait takuvåtdlo
ximugsersox sujunermingnit ersseri-
artuårtox. nåpilerpåtdlo mardluinar-
nik inulik ximugsiussissox ilaussualo,
aperivordlo: „Karamut avxutå xanox
ungasigtigå?" oxartox ilisaralugo An-
na nivdlitsiarpox: nakorsavdle nipine
avdlaussårdlugo akivå: „ingerdlav-
dluaruvse akiinerup xerxinå inger-
dlåsavarse." taikångalo nivdliumer-
patdlagpox. Poulip angane taliagut ti-
nersaxå, tåussumalo histine sungiu-
sardluagkat iperartoriarmatik ximag-
dlutik autdlaxaut akissariaxångilåtdlo
åungangajangmata. nåpitaisa unigdlu-
tik issigimersorpait sordlo pasivdlugit
perxusersiortussut maligkusunguatsi-
araluardlugitdlo. tåssånga åmuinax
ingerdlåput.
Poulilo oxarasuarpox: „Olensky-u-
na“. tamarmigdlo oxalulerput: „Anna
nivdlingigpat ilisaringerxajaxårput.“
Peter Orloffip nakorsax oxarfigå:
„kåkåk sukåsaxaut akunerup xerxinå
Karamut ingerdlåsassut atausiarane
perdlorxusaxautit aputinane". igdlau-
tigå sagdloxitaitdlarxingnerarpålo a-
pukune ximåssugut tusåsavdlutårdlu-
tigdlo tamarmik igdlarput.
maime tåssåuput ukiune sisamane a-
ngalanermine uvdlorsiutai.
Oberstløjnant C. C. A. Jørgensen:
Hundestedime kålerångavta nerissar-
pugut uernalerångavtalo sinigtardlu-
ta. iggavingme nerigajugpugut axa-
jarxersimålerångavtalo ingmivtinut
oxalungusiutardluta. inåsagångavta
„sinigfiup puanut“ ikissarpugut ima-
lunit igdlup inaisa ilånut sinigtardlu-
ta. Kununguax inerssuarme igdlerme
nånup amianik xålingme sinigtarpox.
taimatut ikingutaisa ilait igdlume
Annale anersåmivdlune oxarpox:
„nåsåjusimavox ånangniarnerme av-
xutip autdlarxautåne nåplkavtigo xi-
lak nunalo tamaisa pikigtisavai pi-
ssariniardluta." åsitdlo erxigsiung-
naerdlune Olensky takuinaramiuk.
nakorsax oxarpox: „ingerdlanivtine
akornuserniarunisigut inunine akigi-
savå ’histitdlo kigaitdlauminatik i-
ngerdlåput. kangia tungujorsivox uv-
dlulerdlunilo. kup sangoriarnera tiki-
niardlugo sékutut histerpalugssue tu-
sarpait tauvauko kitimingnit ungasig-
kungnaersut. nakorsap nukingisårpai
nunamut, histitdlo anorssue agsut ti-
goxai nunamut sukalissårtingårdlugit.
oxausialo nåvdluångitsox kup sinå-
nut orpialungnut pulåmåuput. ilua-
nårdlune kup sinå taimåitunik nau-
ssoxarmat, sikumitdlo ungatå takug-
ssåungingmat. Poul arxarasuarpox a-
låkardlugitdlo, erxigsiatdlagpordlo
kigaitsumik ingerdlangmata. orpialuit
tarrajungneruvdlo tåssane ånåupai,
xamutinitutdlo oxalukiartorpai. hi-
stitik xardlorxunagit siggue kåkig-
sautinik matorpait nålauserdlungår-
dlutigdlo xångiutsivdlugit.
kinguningualo tusarpait histersut
xångulungnere, såkutdlo kasussåune-
rinit orpit akisuåput. Anna ånilånga-
nermit angutitaminut pugtiterpox
maluginexarunigdlo ånangnavérput.
torxorfigssarsiornigssax ajornarsivig-
pox suaortarpaluinitdlo nalujung-
naerpait autdlartitaussut ximåssunik
malerssuerxuvdlugit. ilisimalerpait o-
xarasuartautip erxåmiutik tamaisa
kalerrerérait nålagarigssuitdlo tamar-
mik tusaréråt ximånertik. issitdlo un-
tritiligpagssuit pasigdlersutut issigi-
ssåsavdlutik. tåukulo agdlagkat per-
xusersiutit xanox iluaxutigisinauvait
sianitsorsingikunik. taimaingmat aju-
nginerusaox inuit nigordluarunikik.
perpaluk samånga nipaerupox xå-
tåssane ilerxussunik erxartuiput. Ku-
nungup igdlua Hundestedimitox ki-
kunitdlunit ukiup angnersså takusar-
nexarsinauvox. nuånerpox takuvdlu-
git angajorxåt mérxatik ilagalugit ig-
dlumik takusaissut tusarnårdlugitdlo
mérxatik Kununguamik oxalugtukåt.
Kununguvme arxa nunavtininåungit-
sox månilo Danmarkiminåungitsox
nunanile avdlane åma puiornexaler-
tortugssåungilax.
Karl Kruse.
ngulungnerilo alingårdlutik. autdlar-
xigputdlo sujugdlermernit sukaneru-
ngårdlutik, ingmingnutdlo iluanårne-
rarput malerssortitik persarxutdlua-
ramikik. nuånåjårpatdlårputdle ma-
lerssortimingnit aniguigamik. sivisu-
vatdlångitsox atordlugo malugåt av-
xutigssartik tamarme avsserérsima-
ssox. kup sinå igpik såkutunik xi-
mugsersunik ulivkårsimavox. kuvdlo
sinånit igdlugigdlutik kuk xinerdluar-
påt ilaitdlo kup xerxagut såkoxardlu-
tik majuarput. nakorsap ilane oxarfi-
gai: „avdlatut ajornaxaox ånilånga-
navérsårdluse xugsalaersårdlusilo or-
nigsigik. agdlagartavut sujugdlernut
nivtarértésavåka.“ angagit niarxu-
mingnik angerput.
histersut tikileramikik xaumavdlu-
armåme kinåinit malugait nuånårtut.
ximassutdle pivdlugit nalornivdlutik.
nalunaerssorxussait tåssardluinauga-
luarput, kisiånile sox såkutut nåpitai-
sa sujugdlit tigungilait. sujulerssortåt
utorxåssarssuvox niperssuarminigdlo
unerxoxai. Peter Orloffip erninax
histine unigtipai ximugsiussissugami-
me. kisiånile tupigusunguatsiarpox.
Poulilo oxarpox: „kussanångikalua-
xaox ingerdlassut taima unigtikulati-
gingmatigik". ardlaisa sujulerssortåta
suangavdlune agdlagartåt nivtarxuvå
oxalukumångilailo nalunginame ag-
dlagartaxarnaviångitsut. Peter Orlof-
fe perxusåmissårdlune oxarpox: „i-
maxa tuaviorpatdlåriaxångilax." så-
kutut sujulerssortåta kinarssuane aug-
pitdlerdlugo suangaxaox: „ajunåru-
tigssat tamaisa pisavase erninax aki-
ngikuvtigut". Poulilo igdlangålermat
nakorsap saniline malugilerpå ulig-
torujugssuångortox ximugsiussissu-
nilo suångatexå oxardlune: „Ivan or-
xat påriniaruk atarxinartumut."
Poulilo xiviardlugo suångåpå: „Fiador
agdlagartat nivtarasuåkit.“ igdlarni-
ardlutik nipangerasuarput ajuatdlå-
nguatsiarputdlo agdlagartatigdlo tu-
niupai.
(nangitagssaK)
Sibiriamit ximassut
- let og liflig...
perKlngnardlunllo puatdlarnartOK
FERD'NAND
Naturen kalder
forgæves
pingortitar-
ssualidinamsa
<£>
30