Atuagagdliutit - 13.12.1989, Blaðsíða 4

>1
ft
»
ft
ft
All.: Magnus Larsen, Kujataata provstia
Juullip qanillinerani
oqaatsit eqqaamajumi-
narsisartut matumani
qulequtsiukkakkit nu-
taalioraianngilanga; qu-
lequtaiuppakkali na-
lunnginnakku ukiuni ta-
mani ingerlavigisatsinni
oqaatsit taakku tassaa-
juartartut qanna ilorpi-
aq attorlugu aalateme-
qaataajuartartut atuk-
kani assigiinngitsuni
utoqqarni meeranngua-
nilu.
Uannut juullit nuannersor-
passuit meeraaninni eqqaa-
masaqarfigisakka allan-
nguisitsinermik pisoqar-
fiupput ukiup 1940-p juulli-
ani. Juulli taanna arfineq si-
samanik ukioqarlunga juul-
lisiorfiga inuuninnut appa-
kaattumik pigisaqarfiuler-
poq puigugassaanngitsu-
mik.
Juulli 1940 sorsunner-
suup tamaviaarnaqaluni
nunarsuarmut nalliuttup
juullia uatsinnut taamani
ilaqutariinnguanut pinga-
sunik meerartaqartunut
misigisaqarfiuvoq imaan-
naanngitsoq. Anaanaga sa-
kialluummik napparsimal-
luni piartorpoq, nukaralu
suli ukioqalersimanngitsoq
aamma sivisunaartussaa-
junnaarsimavoq.
Juulli taanna sioqqullugu
juullit nuannersuinnaasar-
simapput immikkut pine-
qaatinik pingaartumik ki-
sermaajunerma nalaani
misigisaqarfigisarsimasak-
ka. Tallimanik ukioqarlun-
ga aatsaat najaga juullisio-
qatigeqqaarparput, ukiullu
sisamassaanni juulli 1940
inuunerup nappaammik eq-
qugaasup tamaviaarnartua-
ni atorparput oqaasitoqqa-
nik puigunaatsorsiviusoq
napparsimasup anersaak-
kut nukittussusiani ima
» Oqartoqannginnerluni:
Nunamilu eqqissilit, inunni
Guutip nuannarisaani«.
Inuppassuamut asasat
qaniginerpaasat toqumut
ingerlaveqamerat isigalugu
eqqissiunnaarutaasarpoq;
nappaalli aamma neriunne-
qartunut anersaakkut nu-
kittorsaataasarpoq toqu-
mut piareersarnermik illu-
artinneqarsinnaanngitsu-
mik pisuunngorsarneqar-
fiusumik.
Maanna juullilemerani
juullit puigunaannerit ilaat
pingaartumik oqaluusis-
siornermi ersarissisarpoq
nukappiaqqap arfineq sisa-
manik ukioqartup misigi-
saanut uteqqiafTeqartoq.
Inuppassuit juullilernera-
ni misigisfiat ilisimaaralugit
aamma qamuuna ikilersor-
neqamertut ittunik atugas-
saqarfiujuartut nukillalaar-
narluinnartassagaluarpoq
uatsinnuinnaq sammivis-
sinneqarsimasuugutta
atukkani assigiinngitsuni.
Asanninneruvoq naleqan-
ngitsumik asaneqarfiusoq
atukkani tamaviaamarner-
paani allaat saaflissaqarti-
taanerput. Miserratigine-
qassanngilaq inuttut inger-
lavigisami nukittunerpaat
allaat pisut takullugit ukisi-
sariaqartamerat; ilumoor-
porli sanngiinnerpaat allaat
anersaakkut nukittussutsi-
m in nik avatangiisiminnut
takutitsisinnaasamerat.
Taanna inuunerup maanna
atukkatta pisuunngorsar-
neqarfigiuarpaa inuunerup
aamma nammineq assi-
giinngisussiani.
Maannaasiit juullilerpoq
inuttut assigiinngitsorpas-
suartigut atugassaqarfius-
saasumik; pisimasartulli qa-
noq ippata pisaanerup Guu-
tiusup Annaassisumik nalu-
naarutaani qinnut inunnut
annguteqquneqartoq
imaappoq; »..Nunamilu eq-
qissilit, inunni Guutip nu-
annarisaani..«
Juullitoq tamanut pillu-
arnarili isummanut eqqissi-
nassuserminik misigineqar-
tumik.
Ukiut 2000-ngajaat
matuma siornagut Is-
rael- imi illoqarfiit
ilaanni Nazareth-imi
inuit ingerlaartuartar-
put eqqarsaatiginngi-
saannarluguiu illoqar-
fimmik avataanni
inuit sulirisarnersut.
Ullulli ilaanni ruu-
mamiut kejseriata Au-
gustus-ip paaserusu-
lersimavaa, nunani pi-
gisamini inuit qanoq
amerlatigisut najuga-
qarnersut.
Josef-ip nuliassaatalu
Mariap soorunami aam-
ma tusarpaat kejseri qa-
noq oqarsimasoq, Josef-ili
Marialu
inunngorfimminniinngin-
namik allatut ajornartu-
mik Biilliimimut utertari-
aqarput tassani naatsor-
sorneqassagamik.
Biilliimimut pigamik
Maria meerartaartus-
sanngorpoq, akunnittar-
feqanngimmallu inissa-
qartitsisinnaasumik, alla-
tut ajornartumik nersutit
inaannut nalinginnaasu-
mut inissipput, tassanilu
nersutit nerisarfianni Ma-
ria emertaarpoq.
Illoqarfiup avatinngua-
ni savanik paarsisorpas-
suaqarpoq, annilaaqaallu
Inngili takugamikku. In-
ngilip oqaluttuuppai Ma-
ria ernertaarsimasoq Je-
su s-imik, taannalu nas-
saarisinnaagaat nersutit
inaanni. Savanik paarsi-
sut tassunngapallapput,
nersutillu inaanni nassaa-
raat Josef-i Marialu er-
nertik Jesusi ilagalugu
tassaniittut.
Israel-ip ilaaniipput an-
gutit pingasut, kunnger-
suit pingasut, qilallu isi-
ginnaarlugu. Tassan-
ngaannaq takuleriallar-
paat ulloriarsuaq nutaaq.
Allanit tamanit angineru-
jussuuvoq qaammaarin-
nerullunilu. Ulloriaq tak-
ugamikku paasivaat,
ukiorpassuarni utaqqisi-
masartik Kunngi inunn-
gorsimasoq.
Paasillugulu qatigat-
tuuminnut qaqigamilc
Biilliimiliarput, apuukka-
millu ingerlaannaq paasi-
vaat, Jesusinnguaq ukior-
passuarni utaqqisimasar-
tik inunngorsimasoq.
Decemberip 24-ani juul-
lisiulerutta paasissavar-
put ukiut 1989-t matuma
siornagut Jesusi Biillimi-
mi inunngormat, orpili-
annguarlu kaavilerutsigu
immitsinnullu tunissutis-
sanik aggualerutta paasis-
savarput, Jesusinnguup
inuuvissiomera nalliussi-
gatsigu.
- Kingumut-aasiit juulli
nalliuttorsuarput nal-
liukkiartorpoq. Taallior-
tutta ilaata taalliaanik
najoqqutaqaralaarta
imaattumik: »Inuunerup
pereersup sarsuttaraan-
ganga«.
Tu sar lu gu issuagaasoq
taanna isumatoqaaq, im-
mitsinnullu apeqqutitut in-
gerlakkutsigu qanormi ua-
gut aqqusaakkavut isuma-
qarfigisariaqarpavut. Na-
kuusunit immitssinnut
apeqqutitut paasillugu uat-
sinnut tikkuagaa qanormita
issimava.
Kristumiuugatta kristu-
miut ileqqussaattut kuisi-
malluta, taallap taassuma
isumaa inuunerup ingerla-
simaneranut sanilliullugu
misissorlugu misileriassa-
gipput.
Taamaaliussanngikkutta-
mi taallap isumaa uniussa-
varput, uatsinnullu ilaqu-
taanngitsumik inemilersin-
naallugu. Paarlattuanilli eq-
qaasassagut ilaqarsimappa-
ta, uatsinnut nuannaarutis-
sanik, taava biibilip oqarne-
ratut »sunnatik uatsinnut
utersimassanngillat«. Ne-
riuppugulli nuannersumik
nalliuttorsiussasugut siulit-
sinnik kingomussavut pui-
gornagit, tamannami kis-
saatitsinniippoq kissaatigi-
neqarlunilu.
Qulequtarli uterfigisutut
taallap i laa uterflgilara.
»Inuunerup pereersup
sarsuttaraanganga
atortitaalu suusut tak-
kuttaraangata
ilunnut sarsuapput malit-
tarisutut
atukkat tamalaasut sin-
nerseraatutut
Ilinniarfiga
Qungujulaaginnarmik
sarsuttuarparma«
Puigussanngilarpulli silar-
suaq inuufiipput imaan-
naanngitsuummat. Taa-
maammat ingerlanerit aqul-
luaruk. Sanguallannissat
nakkulluaruk, qarmalluun-
niit siuteqarmata.
Tamanna pillugu nalliut-
torsiorluarnissannik kis-
saappakkit.
Der er mange måder,
man kan holde jul på, og i
mange fremmede lande
fejrer man på andre må-
der, end den måde vi bru-
ger at gøre det på her i
Grønland.
Helt omme på den anden
side af jorden - »Down un-
der« ligger der en verdens-
del, der hedder Australien. I
Australien lever der blandt
andet kænguruer. Når vi
har vinter og sne her i Grøn-
land, er det sommer i Au-
stralien. Det vil sige, at når
vi har juleaften og snevejr
her i Grønland, og vi alle-
sammen glæder os til at gå
en dejlig tur i den hvide sne,
så ligger folk i Australien på
stranden eller bader i det
varme Stillehav.
Mange af de voksne tæn-
ker slet ikke på jul. Det er
det for varmt til.
Men det er børnene lige-
glade med. De glæder sig.
Juleaften, før de går i seng,
hænger de en strømpe op
ved siden af kaminen. Den
lægger julemanden så ga-
verne i, når han sent julenat
besøger alle husene.
Tidligt næste morgen
skynder børnene sig ned til
kaminen for at se hvilke ju-
legaver, der er lagt i deres
strømper.
Når alle har fået deres ga-
ver, tager hele familien til
stranden, hvor man hygger
sig i det varme sand.
Jul I Frankrig
Julen i Frankrig er også an-
derledes end den, vi er vant
til og noget helt for sig selv.
Alle glæder sig, og man hyg-
ger sig sammen hele afte-
nen. Selvom børnene er me-
get spændte på alle gaverne,
som de først skal have næste
morgen, falder de tit i søvn,
før de skal til julemesse jule-
nat.
Lidt før klokken 12 om
natten bliver de så vækket
af de voksne, og hele famili-
en går til kirke for at høre
Juleevangeliet.
I Frankrig har man også
mange sjove julelege. En af
dem hedder Kongelegen.
Den foregår sådan:
Man bager en stor kage
med en mandel i. Når kagen
er bagt, deler man den i lige-
så mange stykker, som der
er medlemmer i familien, og
den, der er så heldig at få
mandelen, er konge eller
dronning for hele aftenen.
Alle i familien skal lytte
til, hvad kongen siger, og
hvis kongen drikker af sit
glas, skal alle råbe: Nu drik-
ker kongen.
Ingen må gøre noget,
uden kongen giver lov, og er
det et af børnene, der bliver
konge, skal det bestemme,
hvilke lege man skal lege,
hvornår man skal i seng og
alt det andet.
Det kunne være en virke-
lig sjov leg juleaften, hvis
man ikke lige skal se KNR-
TV’s juleprogrammer. Så
prøv at spørge din mor eller
far om I ikke skal lege den.
Holland nunaavoq mi-
kisunnguaq suli Dan-
markimilluunniit mi-
kineq, naallu Dan-
markimit ungasinn-
gikkaluartoq, taa-
maattoq tassani juul-
lisiortarneq Dan-
markimi juullisiortar-
nermit allaaneruvoq.
Jesusip inunngornera
uagut pisarnitsitut dece-
mebrip 24-ani nalliussi-
sanngilaat.
Akerlianilli decembe-
rip tallimaani Hollandi-
miut nissimaavat Sinter-
klaas nuannattorsuullu-
tik nalliuttorsiutigisar-
paat.
Nalliuttorsiornermilu
tassani meeqqat tunissu-
tisisarput, tassa uagut
juulliaqqami pisarnitsi-
tut.
Tunissutit tamarmik
versitannguaqartarput,
taakkulu nipituumik
atuameqartarput. Versi-
lu atuarlugu tunissutip
sumi toqqomeqarsima-
nera paasiniameqartar-
luni.
Tunissutit ilaat qaliani
karsersuup iluanut toq-
qorneqarsimasarput,
ilaalluunniit bamser-
suup inuusalluunniit
naavisa iluannut mer-
suussimasarlutik.
Tunissutisiassaminil-
lu nassaartoq nipituu-
mik suaartarpoq:
Qujanarujussuaq Sin-
terklaas.
Nuanneruusartoru-
jussuugunarpoq, ileq-
quullunilu quianartoq.