Atuagagdliutit - 02.11.1993, Blaðsíða 11

Nr. 103 • 1993

77
GRØNLANDSPOSTEN
Taamani oqqateqqusaanngikkallaratta
Robert Petersen-imik oqaloqateqameq
NUUK(LRH) - Robert Pe-
tersen 65-inik ukiulik ilisi-
matuujuvoq Ilimisatusar-
fimmillu rektor-iulluni.
Ukioq manna Canadami
Laval Universitetimi ataqqi-
naammik doktorinngorti-
taavoq, taamatullu Kalaallit
Nunaanni kulturikkut sun-
niuteqarsimasutut nersor-
naaserneqarluni.
Robert inuunini tam aat
atuarflnniittuartarsimavoq,
tamannali 1995-imi nagga-
sissavaa. - Soraarninngus-
saanga namminerlungalu
soqutigisakka ingerlatilis-
sallugit.
- Kisiannili eqqaamavara
atualerama atuariartornis-
sara nuannarisartorujus-
suullugu, aammami atuar-
fimmiillunga nuannariu-
maannarsimavara. Taama-
nikkut Maniitsumi atuale-
rama palasi Anda atuartitsi-
soraarput. Apeqqutissaqar-
nersugut aperigaangatigut
erngerlunga aperisarpunga.
Ataataga ajoqiuvoq, taama-
nilu ajoqit atuartitsisarput.
- Taamani arlaliulluta
atuaqatigiippugut. 1942-mi
apersortereernerma kingor-
na Nuummut atuariartor-
punga. Taamani pinngorti-
taq pillugu ilinniartarpugut,
tassanilu ila ilikkagaqarlua-
vigunarpunga. Assorsuaq
pinngortitalerineq soqutigi-
simavara.
- Taamani ukioq arlortar-
lugu nunagisatsinnukartar-
pugut, nunagisatsinnukas-
sanngikkaangattalu Qooq-
qunut asiartarpugut.
- 1948-mi Haslev Semina-
rium-imi ilinniarpunga
1953-milu ilinniartitsisunn-
gorlunga. Ukioq ataaseq
Danmarkimi ilinniartitsiso-
oriarlunga nunatsinnut
uterpunga Nikolaj Rosing-
mut napparsimasumut
taar taajar torlu nga.
Ilisimatuunngomiameq
Ukiualunni meeqqat atuar-
fianni Ilinniarfissuarmilu
ilinniartitsisooreerluni
Ruuba Danmarkimut uter-
poq København-imi Eski-
mologi Institut-imi ilinnia-
riartorluni.
- Tassaniippunga ukiuni
qulini 1967-milu eskimolo-
gi-mi magister-inngorpun-
ga, 1972-milu lektor-inngor-
lunga. Tamatuma kingorna
ilisimatuunngussutissannik
suliaqarpunga 1975-milu ili-
simatuungorlunga. 1969-
imi tamanna misilissimaga-
luarpara kinguneqanngitsu-
milli. Suliakippallaarsorine-
qarsimavunga.
Nunatta ilisimatusarfis-
saa, Ilisimatusarfik, piler-
sinniarneqalermat Ruuba
1979-mi nunatsinnut uter-
poq piareersaaqataajartor-
luni. Danmarkimulli uteq-
qikkujoq 1983-milu februa-
rimi Uisimatusarfimmi rek-
tor-inngorluni.
Ruuba 1993-imi Canada-
mi Laval-universitet-imi
æresdoktorinngorpoq.
1989-imi Ilisimatusarfik
pillugu nutaamik inatsise-
qalerpoq, ukiut pingasuk-
kaartumik rektor-imik toq-
qaasarnissamik imaqartu-
mik. 1990-imi Robert Peter-
sen rektor-inngortinneqar-
poq maannamullu pifilssap
aappaa ingerlallugu.
Naatsorsuutigaara
1995-imi soraanissara. Al-
larpassuarnik sammisaqa-
rusukkaluarlunga piffissa-
qarfiginerli ajorpakka. Taa-
maammat 1995-imi soraan-
ninngornissara qilanaare-
qaara.
Soqutigisat
Amerlasuunik sammisaqa-
tarpunga uannili allami nu-
naqalernissaq pingaarneru-
voq pingaartumik inuussu-
tissarsiutigalugu piniartuu-
neq aallaavigalugu. Taan-
naannaanngilarli. Una ilisi-
mavarput; Siubvut pinia-
gassaqassuseq tunngaviga-
lugu nuttartarput aammali
nuttartarput imminnut qat-
sukkaangamik, taamanimi
illoqatigiiaartorsuusarsi-
mapput. Paasisimavarput
upernaakkuunerusoq im-
minnut qatsuttarsimasut.
- Oqartoqartoqartarpoq
siulitta illorsuarni najuga-
qarnertik nuannarisarigaat
misissuigaannili taamaan-
nerat upernaakkut oqaa-
siinnanngortarpoq, Ruuba
illarluni oqarpoq.
- Taamani assortuunneq
ileqquunngilaq. Eqqissisi-
masuunissaq pingaartinne-
qarluinnartarsimavoq, illo-
qatigiikkaallu qilaatersoqa-
tigeeqqusaagatik.
- Misissuinikkut paasine-
qarpoq Upernaviup Ammas-
sallullu eqqaani inuttusiar-
torneq ilutigalugu nunaqar-
fiit avinngarusimaneruler-
simasut, ukiulli ilaanni
avannamut kujammullu
nuttartarsimallutik.
Avingarunneq
Upernaviup Ammassallullu
eqqaani inuit avinngarusi-
manerulersarnerat assigii-
jaangaatsiarsimavoq. Uper-
navimmiut arrisarsimann-
gillat Ammassalimmiullu
arrinerusarsimallutik
ukiorlu qaangiukkaangat
nunaminnut utikkajuttar-
lutik.
- Taamani aamma ameer-
toqartarsimavoq akiib al-
lanngortannginnerat ma-
lunnarluni. Taamaammat
ammit akii allannguuteqar-
simanngillat. 1960-ikkunni
ammit orsullu akii qaffari-
arsimapput. Tamassuma
nalaani nunaqarfeeqqat iki-
liartornerat malunnarluar-
poq.
- Tamanna soqutiginarlu-
arpoq. Soqutiginarluarpor-
lu 1814-imi Upernavimmi
kuppernersuaqarmat. Qas-
sit tamanna toqqutigisima-
neraat naluarput. 1840-imili
inunnik kisitsisoqarmat
1811-imi inuit 66%-iinnaa-
nik amerlassuseqarsimap-
put. Franskit takorluuine-
rat (teoriat) tunngavigalugu
nunaqqatigiit nakorsaqann-
gitsut, nuttarnissamulli pe-
riarfissaqarluartut, ukiut
25-it ingerlaneranni marlo-
riaatinngortarsimapput.
- Aamma tupigisarpara
qanga piniartorsuit utoq-
qaat nooqatigigaangatigik.
Massakkulli ima paasivara;
kissaatigigamiku ernisoqar-
tillugu ikiortigissaganikkik.
Annaartuuttoqassan-
ngilaq
AG: - Oqarputit annaar-
tuuttoqartarsimanngitsoq.
T°manna kalaallit immin-
nut oqaloqatigiikkumaval-
laannginnerannik pissute-
qarnerluni?
- Taamaalluarsinnaavoq.
Illoqatigiinneq pissutigalu-
gu annaartuuttoqanngin-
nissaa pingaarluinnarsima-
voq. Aatsaalli illoqatigiitto-
qarunnaaraangat akeqqer-
simaartoqarlersarluni.
- Ullutsinnili kalaallit im-
minnut toqqarlutik oqalo-
qatigiinngittarnerannik
oqartameq eqqunngilaq.
Amerlaqaat taamaattartut
inuullu aqqa taanngikkalu-
arlugu kina pineqartarner-
soq naluneqarneq ajorpoq.
- Tamanna soqutigisaraa-
ra annerusumillu misisso-
rumallugu, maannali piffis-
sa qar figinagu. Ilisimatusar-
Robert Petersen: - Oqartoqartarpoq qanga siulivut illoqati-
giinnertik nuannarisarigaat, taamaanneralli paasiniarluar-
luaraanni upernaakkut oqaasiinnanngortarsimavoq.
Robert Petersen: - Man plejerat sige, at det er dejligt, at man
i gamle dage boede tæt i store huse, men når man undersø-
ger det, så er det tydeligt, at snakken forstummer hen mod
foråret. (Ass./Foto: Knud Josefsen)
fimmut tunngasumut suli-
assarpassuaqarpunga. Un-
nuap qeqqata tungaanut su-
lisarnera ileqquliussimava-
ra, Ruuba qungujulluni
oqarpoq.
- Suliarali nuannareqi-
gakku soqutigalugulu ta-
manna soqutaanngilaq.
Ilisimatusarfik
AG: - Ilisimatusarfik qanoq
nalilerusuppiuk?
- Ingerlallualernera ma-
lunnarseqaaq. Sapinngisar-
put tamaat ilinniartitsiso-
rissaarnerulernissarput an-
guniarsimavarput. Uggor-
nartutut taaneqarsinnaagu-
narpoq, siorna ilinniartitsi-
suvut - pikkorissutut taane-
qarsinnaasut - maanna su-
liunnaarnikuummata. Ilisi-
matusarfiup qanoq inger-
lanneqarnissaanut isuma-
qataasimanngillat, isuma-
qataannginnertillu aalajan-
giusimmaannaramikku pit-
saanngitsumik tamanna
kinguneqangajalluinnarsi-
mavoq. Maannali pitsam-
mik ingerlaaseqarpugut.
- Ilinniartut Ilisimatusar-
fiup ingerlalluarnerunissaa-
nik siunnersuutaat pitsaa-
nerulersimapput. Isornar-
torsiuineq pissusaavoq
ajunngitsoq. Aamma ilinni-
artut pikkorinnerulersi-
mapput ilinniakkaminnillu
ilikkalertornerulersimallu-
tik.
- Ilinniartut sumut naleq-
qersuunissartik pillugu
ajornartorsiuteqarsimavu-
gut. Maanna ilinniartut
ukioqqortunerit ilinniartit-
sisuninngarnit ilinniartut
ukukinnerit qaammaasa-
qarnerulernissaat pillugu
ilinniartitsinissaminnut
pikkorinnerunerat malun-
narluarpoq. Aamma malugi-
niarsimavara GU-tut karak-
ter-ii pitsaanerulersimam-
mata. Imaanngitsorli ilinni-
artitsisut pitsaanerusumik
karak ter-ileerusunneruler-
simammata, ilinniartulliu-
Roberth Petersen-ip qallu-
naaq Inge 1957-imi katip-
paa. Meeraqanngikkaluar-
lutik pilluarlutik inuupput.
- Taamaassorinanngikkalu-
arpoq.
Robert Petersen blev i 1957
gift med Inge, som er dansk.
De leveri daglykl ehgt sam-
men uden børn. - Sådan
skulle det ikke være. (Ass./
Foto: Knud Josefsen)
ku pikkorinerulersimasut.
AG:- Uisimatusarfimmi
ilinniakkaminnik naam-
massinnittartut amerlaso-
orsuunngillat.
- Aap tamanna ilumoor-
poq. Tamannali qaangiler-
parput. Ilinniartorpaaluit
soqutigisatik aallulluarneq
ajorpaat. Soqutigisat »peq-
qinnartutut« taasinnaasa-
gut arlaliupput - aappaati-
gulli ilaatigut amerlaval-
laarsinnaallutik.
Ilisimatusarfiup
inatsisartui
Ilisimatusarfiup inatsisar-
tui ilinniartitsisunik atorfi-
nitsisarput. Sulisut allat
rektor-imit atorfinitsinne-
qartarput. Ilinniartitsisoq
atorfinitsinneqassatillugu
naliliisussaatitaasutut siun-
nersuisoqatigiit pilersinne-
qartarput. Tassani ilinniar-
titsisut ilisimatusarfinniit
allaneersut ilaakkajupput.
- Qinnuteqarput qinnute-
qaataa misissoqqissaarnis-
saa qanorlu suliaqarsima-
nersoq pingaarnerpaavoq.
Ilaatigut taakkua qaamma-
terpaalunni misissorneqar-
tarput. Misissuisut nalilii-
nerat Ilisimatusarfiup inat-
sisartuinut ingerlateqqin-
neqartarput. Annertusa-
qaallu.
- Siorna ilinniartitsisut
pingasut akunnerminni
ajornartorsiorteqarsim ane-
rat ilinniarfigisimavarput.
Taamaammat ilinniartitsi-
sumik kimik atorfinititsinn-
ginnitsinni qinnuteqartut
oqaloqatigeqqaartarparpu-
gut.
AG: Atorfiit nuannaraa-
juk?
- Aap, pingaartumik ukiu-
ni siullerni. Taamani nuan-
nerpallaarsimanngilaq ilin-
niartitsisut akornanni aaq-
qiagiinngitoqartarmat. Taa-
mani arfininngornerunissaa
qilanaarisaqaara.
AG: Taamani aaqqia-
giinnginnerit iliuuseqarfigi-
neq ajorakkit?
- Iliuuseqarfigisarpakka,
assigisaanillu pisoqassappat
erngerlunga ibuuseqarniar-
punga.
Robert Petersen-ip qallu-
naaq Inge 1957-imi katip-
paa. Maanna meeraqann-
gikkaluarlutik pilluarlutik
inuupput.
Ruuba 1995-imi soraa-
ninngoruni Danmark-imut
nuunnissani pilersaaruti-
gaa.