Atuagagdliutit - 21.04.1994, Blaðsíða 3

PEQQINNISSAQ
NR. 2 • 1994
Naartunem iluamik ingerlai/al
Familiens Lægemagasin: HELSE-mi allaaserisaq
Arnat naartusut amerlanersaa-
sa eqqarsaatigisarpaat naartu-
nertik iluamik ingerlanersoq
aammalu meerassartik peqqis-
suunersoq. Amaq inuusuttoq
naartusoq emisussiortumut
Emilie Melchior-imut naartu-
nerup nalaani eqqarsaasersuu-
taasartut isumakuluutaasar-
tullu pillugit arlalinnik apeqqu-
teqarpoq.
- Meerara innarluuteqan-
nginnerluni?
- Inuunera peqqinnartu-
mik ingerlappara?
- Soormita naartunera
pilluaatigigaluaqalugu
akuttunngitsumik aliasut-
tutut misigisarpunga?
Apeqqutit qulaani taane-
qartut naartusunit arlalis-
suarnit emisussiortunut
apeqqutigineqartarput.
Aperisut paaserusuttarpaat
naartunertik iluamik inger-
lanersoq aammalu kissaati-
gineqartutut meeqqap pis-
suseqalernissaa anguniarlu-
gu nammineerluni qanoq ili-
ortoqarsinnaanersoq.
Emilie Melchior-ip ukiuni
30-ini arnarpassuit naartu-
nerini erninerinilu malin-
naaffigalugillu ikiortarsi-
mavai, taamaakkaluartorli
anaananngortussap qanoq
piareersarnissaanut ataa-
siinnarmilluunniit akissu-
tissaqarani.
Kisiannili tamanut mali-
tassaasinnaasunik peqar-
poq.
Emisussiortumut apeqqutit
Meerartaarnissarpu t sivi-
suumik kissaatigisimavar-
put. Naartulernerli ajulera-
luarpunga, immaqa ajomar-
torsiuterpaalunnik aaqqeq-
qaagassaqamerput pissuti-
galugu.
Naartulerama pilluarne-
ra annertoqaaq, kisiannili
sooruna akuttunngitsunik
isumakulullungalu qasoq-
qasartunga?
- Arnarpassuartulli naar-
tulemerpit nassatarisaanik
inuuninni allanngorneru-
jussuaq piareersimaffigina-
gu misigisimasimasinnaa-
vutit. Sunami tamarmi mas-
sakku t anaananngungaja-
lernernut tunngatillugu na-
lilerneqartalerpoq.
Misigissutsit, soorlu per-
suttaanernut ajutoorner-
nullu tunngasut siornatigut
qaangiiaaginnartarsimasa-
tit qaffajanerulerput, qanin-
nerusutut misigisalerpatit
annilaagassutigisalerlugil-
lu.
Nuannaalertarlutillu isu-
makululertaravit aammalu
pissutsitit allanngorartutut
misigisalerakkit imaagin-
narpoq anaananngornissan-
nut piareersalersutit. Sila-
qassutsinni pigisatit suli
ataatsimik ilasussanngor-
mata taamaattarputit.
Nassakka arlaannik at-
tuutsittarnerat imaluuniit
arlaannit a t torn eqartarn e-
rat nuannarineq qjorpara.
Tamanna nalinginnaasuua?
- Suliluunniit naatit alli-
artulinngikkaluartut atisa-
nik sukangasunik atomis-
sat nuannariunnaarsima-
vat, misigissuserlu taanna
nalinginnaalluinnartuuvoq.
Inuppassuit naartusut naa-
vi attussallugit kajungeri-
sartorujussuuaat. Naartu-
sullu ilaannamininnguisa
tamanna nuannarisarpaat,
tassami nassatik siomatigu-
tulli nammineq timiminnut
ilaalluinnartutut isigisar-
paat. Nammineq misigissut-
sitit oqaasigisinnaalluarpa-
tit.
Inuit pujortartut akor-
nanninniinnissara nuanna-
rineq qjorpara. Taamaam-
mat qimaannartarpakka.
Malussarippallaaqaanga ?
- Naamik, taamaannerit
ingerlatiinnaruk. Eqqarsaa-
tiginngikkaluarlugu ilinnut
meerassannullu pitsaaneru-
soq ujartorpat. Pujortarneq
ajoqutissanik pilersitsisar-
poq, ajoqutaasussallu pin-
ngitsoortinniarlugit nam-
mineq qanoq iliuuseqarfigi-
sinnaavatit.
Allanik pitsaasunik siun-
nersuutissaqarpit?
- Assigiinngitsunik neri-
saqarniarsarissaatit. Ta-
manna qanoq isumaqarner-
soq nalomigukku tulliani
nakorsiaruit ernisussiortu-
mukaruilluunniit aperinia-
riuk. Tamatuma saniatigut
timit atorluartarukku ilua-
qutigissavat. Imigassaq, ii-
s ar takkat aammalu nappaa-
tinik tunillanneqarnissat
pinngitsoornaveersaarluin-
nassavatit. Suliffiit sapin-
nginnerlugu nalorniguit ta-
manna piflugu isumannaal-
lisaanermut sinniissuusoq
nakorsarluunniit oqaloqati-
gis savat.
Meerassama pissusissa-
misut ineriartornera qanoq
ilillunga malugisinnaavara?
- Ajoraluartumik aatsaat
meeraq inunngoreerpat
akissutisinnaavutit. Arnat
naartusut tamarmik akut-
tunngitsunik eqqarsaatigi-
sarpaat meerassatik iloqi-
aannginnersut. Naartuner-
pit iluamik ingerlanera paa-
siniarlugu timivit meeqqal-
lu pissusilersorneri ilikkar-
niaqqaartariaqarpatit. Na-
lorniguit aperiinnassaatit.
Sapaatit akunnerisa 20-
issaanni meeraq malugisin-
naaleriissavat. Ilaat misigi-
sim as arput naamikkut pu-
aasartoqartoq, ilaalli misigi-
simasarlutik timmiaaran-
nguamik naarmioqarlutik.
Nallarlutit assat siaarlugu
illissat ataatungaatigut na-
qikkukku meerassat malu-
gissallugu iluatsitsisinnaa-
vutit. Kingusinnerusukkut
aalassarissiumaarpoq. Er-
ninngitsiarninni meerassat
assakkaanerusutut misigi-
sarsinnaavat.
Ullut ilaanni meerassat
pikippallaartarnavianngi-
laq. Tamannalu illit anni-
laangassutigilersinnaavat,
kisiannili piflissap ingerla-
nerani meerassavit aalasar-
nerata akuttussusai isu-
maatalu qanoq innera ilik-
kariartorumaarpat. Pisar-
nernit misigittarnerulissaa-
tit allaanerusumillu periar-
talerlutit. Naartunerpit na-
laani illit meerassallu ilis-
sinnut ilikkarsimagaarassi
ernereernerpit kingornagut
meeqqavit ilinnut ilisarisi-
mannilluarnera qinngar-
narsinnaasassaaq. Soorlu
eqqissiveerukkaagavit, toq-
qissisimajunnaaraangavit
isumalukkaangavillu mee-
rartaavit malugisarsinnaa-
vaa. Meeqqavilli taamatut
pissusilersortarnera nuan-
niissinnaagaluarluni peq-
qinneranut takussutissaa-
ginnarpoq.
Uaquttakka qilanaartoru-
jussuupput. Taamaannerat
nuanneqaaq. Kisiannili
aamma isumanerlulertar-
put. Akuliunniartarput
aammalu sunik tam anik si-
unnersuiniartarlutik, mia-
ner soqqusarlungalu. Utoq-
qatsigilertarpakka, nalun-
nginnakkumi uannut pit-
saanerusussaq anguniarlu-
gu taamaaliortartut. Kisian-
ni pingaartumik qaninner-
paasakka kam ann arilluin -
nalertarpakka. Allaanngi-
vippoq meeranngoqqillunga
mianersortariaqartoq.
Paasissutissarpassuit
nammineq aperinngikkalu-
arlutit pissarsiarisinnaa-
gakkit nuannaarutigiinnar-
sinnaavat. Kisiannili paatsi-
veerutsissinnaavaatsit, toq-
qissisimajunnaartillutit, er-
numalersissinnaallutit isu-
makulutsilersinnaallutillu.
- Avatangiisivimmi ilin-
nut upperilernissannut iki-
orniartussaavaatsit, taa-
maalillunilu ilinnut tatigi-
nerit annertunerulersillu-
gu. Imminut tatigineruler-
nerit ilinnut meerassannul-
lu ajunnginnerpaasussat
nalilerniarnerinut nammi-
neq atortussaavat. Taakku
immikkoortiterlugit avata-
ngiisitit pitsaanerusussaq
anguniarlugu siunnersuisa-
raluartut ilinnut nam mi-
nerlu inuunernut naleqqus-
sorinngikkaagakkit oqarfi-
giinnartarsinnaavatit.
Pingaartumik ilaquttavit
utoqqaanerusut illit inersi-
masunngorlutit ilaqutaqa-
lerniartutit eqqarsaatigis-
sallugu sungiussinissaasa
tungaannut attaveqarfigi-
nerini nuanniilliortarsin-
naavutit. Kisiannili anaa-
nanngortussaallutit eqqar-
saatitit sungiussiguit taama
misigisarnerit qaangeru-
maarpat. Aammalu qanita-
vit anaananngortussaasutit
eqqarsaatiginissaa sungiup-
passuk qaangiukkumaarlu-
ni.
Angutaatigalu marluullu-
ta qilanaaraluaqaluta sior-
natigumut naleqqiullugu
assortuutianeruvugut. Ta-
mannalu nuannarinngikka-
luaqaara, massakkummi
marluulluta meerartaartus-
sanngorpugut.
- Aappariit angajoqqaan-
ngortussanngoraangamik
tamatigungajak ajornartor-
siutinik nalaataqartarput.
Tamarmik illugiillutik aju-
allajanerulertaramik.
AiTiat angutillu ajornar-
torsiutit takkuttartut
aammattaaq atoqatigiinnik-
kut, amerkmertigut assi-
giinngitsumik isigisarpaat,
taamaammallu marluullusi
pisariaqartitasi imminnut
naleqquttuaannameq ajor-
put. Atoruminaakkaluaqa-
lutik nalinginnaasorujus-
suuvoq.
Meerassara inunngorpat
peqqissuunersoq qanoq ili-
orlutit paasiniassaviuk?
- Anersaartomersoq mis-
issoqqaassavarput. Amerla-
nertigut minutsialunnguani
anersaartorneq ajorpoq, ki-
siannili tamanna ulorianan-
ngilaq, meerarmi millissa-
migut suli iltilersorneqarta-
rami.
Milliaa tillertarpoq, tiller-
neralu uummataata suline-
ranut misissuinitsinni ator-
tarparput.
Amia tungujorujuttuu-
sinnaavoq, sivitsunngitsorli
meeraq qialluareerluni aava
ilt-eqarlualeraangat amia
aappialuartunngortarpoq.
Aammattaaq meeqqap aa-
laasii misissortarparput.
Taava qitornartaat kasse-
raniit putunguanut misis-
sussavarput. Isai, siutai, ta-
lii, inuaai, niui, isigai, ki-
nguaasiutai, ammaneri al-
larpassuillu pissusissami-
soornersut misissussava-
gut. Meeraq piffissaq eqqor-
lugu inunngorsimanersoq
paasiniassavarput, aamma-
lu pualavallaarnersoq salup-
pallaarnersorlu misissussal-
lugu.
Milugassaminik ujarler-
sinnaanera milluaasinnaa-
neralu misilissavarput.
Naalungiarsuit inoorlaat
amerlanerit aatsaat inun-
ngornerminnit nalunaaqut-
tap akunnerata affaa qaa-
ngiukkaangat ujarlilertar-
put milluaasinnaalertarlu-
tillu. Eqqissisaqqaartarput,
eqqartik misissoqqaartarlu-
gu aammalu anersaartor-
nertik sungiunniaqqaartar-
lugu.
Inoorlaat amerlanerit
inunngornerminnit nalu-
naaquttat akunneri siulliit
eqqumasarput. Angajoqqaa-
tik silarsuarlu avatangiise-
riligartik alapernaasertar-
paat.
Taava quisarput, amerla-
nertigullu anartarlutik.
An aa ta siulliup isikkua eq-
qumiiginarsinnaasarpoq.
Qemertuusinnaasarpoq ki-
nerlunilu, kisiannili tassa
taamatut isikkoqartarpoq
naalungiarsuup naartuu-
gallartilluni aammit millis-
sakkoortumit inuussutigi-
saanit pinngortuugami.
Tassa inunngornerani
peqqissuuneranut upper-
nars£Latigisinnaasagut.
Meeqqap ineriartornissaa
aallaqqaammulli nammine-
risaminik ingerlasussaan-
ngilaq, kisiannili piflissap
ingerlanerani illit, tamassi
meeqqallu akornissinni ata-
qatigiinnissinnit pinngori-
artortussaaUuni.
Naartunerup nalaani nuannaameq isumakulunnerlu taarseraattuartarput, taamatullu
pissutsit allanngorartutut misigineqartarlutik. Tamakku anaananngornissamut piareer-
sarnermut ersiutaasarput. Isumagisassami ilasussanngorput.
Under graviditeten kan man svinge mellem glæde og bekymring, ligesom man føler at
hurmøret går op og ned. Det er alt sammen udtryk for, at man er ved at forberede sig til
rollen som mor. Bevidstheden udvider sig til at kunne rumme en mere. (Ass./Foto: Knud
Josefsen)